CC BY
0ЭОЖ: 616.9-083
«Ж¥ЦПАЛЫ АУРУГА ШАЛДЬЩЦАН НАУЦАСТАРДЫЦ МЕЙ1РГЕРЛ1К KYTIM
ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1»
БАЙГАБЫЛ АЦМЕРЕЙ БАЦЫТБЕКЦЫЗЫ АМАН БАЛН¥Р ЖАЦСЫМ¥РАТЦЫЗЫ, СЕРИКОВА БАГДАТ ДЖУЛДИБАЕВНА
«Мешргер ici-1» кафедрасы, «Ощуспк ^азакстан медицина академиясы» А^ жанындагы медицина колледж! Шымкент, ^азакстан
ТОЦБАЙ АРАЙЛЫМ ЭБД1КЕР1МЦЫЗЫ
Жетекшiсi, «Мейiргер ici-1» кафедрасы, «Ощуспк ^азакстан медицина академиясы» А^ жанындагы медицина колледж Шымкент, ^азакстан
Тушндеме. Жуцпалы аурулар цазгргг кезде элемде кец таралган жэне денсаулыц сацтау ЖYйесiне Yлкен салмац тYсiредi. Жуцпалы аурулардыц пайда болуы мен таралуы адам вмгргне цаут твндiредi, сондыцтан оларды тиiмдi турде емдеу жэне алдын алу ymw мешргерлердщ рвлi ерекше. Мешргерлт кYтiмнiц сапасы аурудыц асцыну цаутн твмендетуге жэне науцастыц денсаулыгын цалпына келтiруге ыцпал етедi. Бул жумыстыц негiзгi мацсаты -жуцпалы ауруга шалдыццан науцастарга мешргерлт кYтiм кврсетудщ ерекшелттерт талдау, оныц мацыздылыгын тYсiндiру жэне мешргерлердщ инфекциялардыц таралуын болдырмаудагы рвлт кврсету. Сонымен цатар, жуцпалы аурулардыц алдын алу шараларын уйымдастыруда мешргерлт кYтiмнiц тшмдытн зерттеу.
Клт свздер: «жуцпалы аурулар», «мешргерлт кYтiм», «денсаулыц сацтау».
Ж^кпалы аурулар ^ipd кезде элемде кец таралган жэне денсаулык сактау жYЙеciне Yлкен жYктеме тYciредi. Олар адам агзасына тYрлi эсер етш, ауыр аскынуларга, кейде eлiмге де экелуi мYмкiн. Ал ж^кпалы аурулар тез тарайтындьщтан, олар когам Yшiн мацызды кауш тудырады. М^ндай ауруларды тиiмдi емдеу мен алдын алу тек дэр^ерлердщ гана емес, мешргерлердщ де кэаби ж^мысына байланысты.
Мейiргерлер ж^кпалы ауруга шалдыккан наукастарга кYнделiктi кYтiм керсетуде мацызды рел аткарады. Олардыц ж^мысы наукастардыц денсаулыгын жаксартуга, аурудыц таралуын токтатуга жэне когамды коргауга ыкпал етедь Мейiргерлiк кYтiмнiц тиiмдiлiгi жогары болган жагдайда, наукастыц емделу процеci жеделдетшп, аскынулардыц алдын алады. Сонымен катар, мешргерлердщ инфекциялардыц алдын алу жэне таралуына жол бермеу шаралары ж^кпалы аурулардыц когамда кец таралуын болдырмайды.
Эciреcе, пандемиялар мен эпидемиялар жагдайында мейiргерлердiц жумысы eзектi бола тYcедi. Сондыктан ж^кпалы ауруга шалдыккан наукастарга мешргерлш кYтiм керсету мэcелеci казiргi тацда ете мацызды болып отыр. Бул зерттеу жукпалы аурулармен ^ресудеп мейiргердiц мацызды рeлiн керсетуге мYмкiндiк бередi.
Жукпалы аурулар микроорганизмдердiц адам организмшде кeбейiп, тYрлi белгiлер мен симптомдарды тудыруы нэтижеciнде дамиды. Бактериялар, вирустар, паразиттер мен сацыраукулактар сиякты патогендер наукаска аурудыц эртYрлi тYрлерiн тудыруы мYмкiн. Жукпалы аурулар адамныц иммундык жYЙеciне эсер етiп, ауруды аскындыруы мYмкiн, сондыктан мейiргерлердiц мшдет - осы аскынуларды алдын алу жэне аурудыц ауырлыгын бакылау. [1]
Жукпалы ауруга шалдыккан наукастарга мешргерлш кYтiм керсету барысында бiрнеше максаттар кeзделедi. Жукпалы аурулар кезiнде мешргердщ негiзгi мiндетi - наукастыц жагдайын бакылап, кажеттi кемек керсету жэне аурудыц одан эрi аскынуына жол бермеу.
Алдымен, мешргерлер наукастыц дене температурасына, тыныс алуына, журек согуына жэне баска да физиологиялык кeрсеткiштерiне назар аударады. Жогары температура - жукпалы аурудыц бiр белпа болуы мYмкiн, сондыктан оны бакылап, темендету Yшiн арнайы шаралар колдану кажет. Мундай шаралар арасында суык компресстер, суйыктык iшкiзу немесе дэрь дэрмектер беру сиякты тэсiлдер бар. [2]
Жукпалы ауруларга шалдыккан наукастардьщ кYтiмiнде гигиенаныц мацызы ерекше. Мешргерлер арнайы коргау куралдарын (колгап, маска, халат) пайдаланып, наукаска жеке гигиеналык кYтiм кeрсетедi. Бул аурулардыц баска адамдарга таралуыныц алдын алуга мYмкiндiк бередi.
Жукпалы ауруы бар наукастарды баска наукастардан белек устап, оларды арнайы палаталарда немесе карантиндiк бeлiмшелерде устау кажет. Бул аурулардыц таралуына жол бермей, денсаулык сактау кызметкерлершщ кауiпсiздiгiн камтамасыз етедi. [3]
Жукпалы ауруларда жогары температура жш кездеседь Мейiргерлер дене температурасын бакылап, жогары температураны темендету Yшiн арнайы шараларды кабылдайды (суйыктыкпен камтамасыз ету, салкын компресс, антипиретикалык препараттар).
Мейiргерлер дэр^ердщ тагайындаган дэрi-дэрмектерiн дурыс жэне уакытылы кабылдауды кадагалайды. Антибиотиктер мен антисептиктердщ дурыс пайдаланылуы аурудыц аскынуын болдырмауга кeмектеседi. [4]
Жукпалы аурулар кезшде наукастар кeбiнесе стресс пен депрессияга ушырайды. Мейiргерлер психоэмоционалды колдау ^рсетш, наукастыц жагдайын жаксартуга ыкпал етедь Мейiргердiц мацызды мiндеттерiнiц бiрi - жукпалы аурулардыц таралуын болдырмау. Ол Yшiн тeмендегi шаралар кабылданады: Наукас жаткан бeлмелер мен коршаган ортаны Yнемi дезинфекциялау.
Мейiргерлер маска, колгап, халат жэне баска да корганыс куралдарын мшдетп тYрде колданады. [5]
Жукпалы ауруга шалдыккан наукастарга кYтiм ^рсетуде мейiргердiц кэсiби бiлiмi мен дагдылары мацызды рeл аткарады. Мейiргерлер инфекциялардыц тYрлерi мен олардыц алдын алу тэсiлдерi туралы бiлiп, жагдайга сэйкес емдеу эдютерш тацдайды. Сонымен катар, мешргерлер Yздiксiз бiлiм алып, eз бiлiктiлiктерiн арттыруы кажет.Мейiргердiц басты мшдеттершщ бiрi - наукастыц дурыс тамактануы мен суйыктык кабылдауын камтамасыз ету. Жукпалы аурулар адбшесе ас корыту жYЙесiне де эсер ететiндiктен, дурыс тамактану жэне жеткiлiктi мeлшерде суйыктык шу eте мацызды. Мейiргер наукастыц жагдайына карай кажеттi дэрумендер мен минералдарды беру, сондай-ак кажеттi диетаны устануына кeмектесуi тиiс.[6]
Жукпалы аурулардыц алдын алу Yшiн мейiргерлер эркашан инфекциялардыц таралу жолдарын тYсiнiп, алдын алу шараларын сактауы керек. ^олды жиi жуу, бeлмелердi таза устап, кажетп дэрi-дэрмектердi уакытында беру - муныц барлыгы мейiргердiц негiзгi кызметтершщ бiр бeлiгi болып табылады.[7]
Корытынды
Жукпалы аурулар кезiнде мейiргерлiк кYтiм - бул тек дене кYтiмi гана емес, сонымен катар психологиялык колдау мен профилактикалык шаралар кешенш камтиды. Жукпалы ауруга шалдыккан наукастарга сапалы мейiргерлiк кYтiм кeрсету Yшiн мейiргердiц бiлiм мен дагдылары жеткшкп болуы керек. Олардыц жумысы аурудыц таралуын токтатуга, наукастыц жагдайын жецшдетуге жэне денсаулыгын жаксартуга Yлкен эсер етедЦ8]
ПАИДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
1. 2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
^алиев, С.Э. (2020). Мешргерлш ic: теориясы мен практикасы. Алматы: 'Тылым" баспасы. Мухамбеткали, М., & Жумагалиева, А. (2019). Жукпалы аурулар жэне мешргерлш KYTiM. ^азак улттык медициналык универcитетi.
Шоманов, А., & Бейсембаева, С. (2021). Жукпалы аурулардыц алдын алу жэне олармен ^ресудщ мешргерлш аcпектiлерi. ^азакстан медицинасы, 15(4), 215-220. Johnson, A., & O'Neill, J. (2018). "Мешргер iciндегi инфекциялык бакылау". Oxford University Press.
World Health Organization. (2020). "Денсаулык сактау мекемелерiнде инфекцияныц алдын алу жэне бакылау". WHO Guidelines.
Рахимжанова, Г.К. (2022). Жукпалы ауруларга шалдыккан наукастарга мешргерлш купм корсету. Медициналык журнал, 6(3), 98-102.
Imanqali, B. (2021). "Мешрбике iciнде жукпалы ауруларды баскарудыц принциптерi". Almaty: Kazakh University.
Akjol, B.A. (2018). "Жукпалы аурулардыц алдын алу жэне мешрбикелердщ ролГ'. Astana Medical Journal, 8(1), 56-62.
