Научная статья на тему 'НАҚШИ ҲИСОБОТИ ИДОРАКУНӢ ДАР НИЗОМИ ИДОРАКУНИИ КОРХОНАҲО'

НАҚШИ ҲИСОБОТИ ИДОРАКУНӢ ДАР НИЗОМИ ИДОРАКУНИИ КОРХОНАҲО Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
баҳисобгирии муҳосибӣ / ҳисоботи идоракунӣ / истеҳсолот / баҳисобгирии идоракунӣ / корхонаҳои истеҳсолӣ / сиёсати баҳисобгирии идоракунӣ / хароҷот / ҳисобҳои муҳосибӣ / менеҷмент. / бухгалтерский учет / управленческая отчетность / производство / управленческий учет / производственные предприятия / управленческая учетная политика / затраты / счета бухгалтерского учета / менеджмент.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Олимов Дилшод Абдухайрович, Бобомуродов Пайрав Хайриевич, Раҷабов Садриддин Раҳматуллоевич

Дар мақола ҷанбаҳои ташкилӣ ва методии баҳисобгирии идоракунӣ бо назардошти хусусияти тенологии фаъолияти корхонаҳои ватанӣ баррасӣ шудааст. Омилҳои ба ташкили баҳисобгирии идоракунӣ дар корхонаи истеҳсолии ватанӣ таъсирррасон таҳлил шудаанд. Вобаста ба ин асосноккунии предмети ҳисоботи идоракунӣ, низоми идоракунии иқтисодиёти бозорӣ, иттилооти баҳисобгирӣ таҳия карда шудааст.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPORTANT ASPECTS OF MANAGEMENT ACCOUNTING IN ENTERPRISES

В статье рассматриваются организационно-методические аспекты управленческого учета с учетом технологического характера деятельности отечественных предприятий. Анализируются факторы, влияющие на организацию управленческого учета на отечественном производственном предприятии. На основе этих данных предмет управленческого отчета разработана система управления рыночной экономики учетной информацией.

Текст научной работы на тему «НАҚШИ ҲИСОБОТИ ИДОРАКУНӢ ДАР НИЗОМИ ИДОРАКУНИИ КОРХОНАҲО»

УДК: 339.9.(470+571)

НАЦШИ Х.ИСОБОТИ ИДОРАКУНЙ ДАР НИЗОМИ ИДОРАКУНИИ КОРХОНА^О

Олимов Дилшод Абдухайрович

Бобомуродов Пайрав Хайриевич

Рацабов Садриддин Ра^матуллоевич

Аннототсия. Дар мацола цанбауои ташкилй ва методии бауисобгирии идоракунй бо назардошти хусусияти тенологии фаъолияти корхонауои ватанй баррасй шудааст. Омилуои ба ташкили бщисобгирии идоракунй дар корхонаи истеусолии ватанй таъсирррасон таулил шудаанд. Вобаста ба ин асосноккунии предмети уисоботи идоракунй, низоми идоракунии ицтисодиёти бозорй, иттилооти бауисобгирй тауия карда шудааст.

Вожщои калиди: бауисобгирии мууосибй, уисоботи идоракунй, истеусолот, бауисобгирии идоракунй, корхонауои истеусолй, сиёсати бауисобгирии идоракунй, хароцот, уисобуои мууосибй, менецмент.

Барои ицтибос: Олимов, Д. А. Нацши уисоботи идоракунй дар низоми идоракнии корхонауо / Д. А. Олимов, П. Х. Бобомуродов, С. Р. Рацабов //Паёми молия ва ицтисод. - 2024. - No. 2.1(41). - С. 102-107.

РОЛЬ УПРАВЛЕНЧЕСКОЙ ОТЧЕТНОСТИ В СИСТЕМЕ УПРАВЛЕНИЯ ПРЕДПРИЯТИЯМИ

Олимов Дилшод Абдухайрович

Бобомуродов Пайрав Хайриевич

Раджабов Садриддин Рахматуллоевич

Аннотация. В статье рассматриваются организационно-методические аспекты управленческого учета с учетом технологического характера деятельности отечественных предприятий. Анализируются факторы, влияющие на организацию управленческого учета на отечественном производственном предприятии. На основе этих данных предмет управленческого отчета разработана система управления рыночной экономики учетной информацией.

Ключевые слова: бухгалтерский учет, управленческая отчетность, производство, управленческий учет, производственные предприятия, управленческая учетная политика, затраты, счета бухгалтерского учета, менеджмент.

IMPORTANT ASPECTS OF MANAGEMENT ACCOUNTING IN ENTERPRISES

Olimov Dilshod

Bobomurodov Pairav Khairievich

Rajabov Sadriddin Rahmatulloevich

Annotation. The article discusses the organizational and methodological aspects of management accounting, taking into account the technological nature of the activities of domestic enterprises. The factors influencing the organization of management accounting at a domestic manufacturing enterprise are analyzed. Based on this rationale for the topic of the management report, an accounting information management system has been developed.

Key words: accounting, management reporting, production, management accounting, manufacturing enterprises, management accounting policy, costs, accounting, management.

Гузориши масъала. Айни замон дар доранд. 1) Тагйир додани самти назария ва тачрибаи бахисобгирии идоракунй ва тахияи уисоботи андухташуда барои халли проблемами наве, ки дар идоракунй дар корхонахо чунин мушкилотхо чой шароити бозор дар назди идоракунии корхона

102

истодаанд. 2) Таъсиси низоми нави гайрианъанавии ба даст овардани маълумот дар бораи харочот, истифодаи усулдои нави дисобкунии харочот, дисобкунии натичадои молиявй, инчунин усулдои тадлил, назорат ва кабули карордои идоракунй дар ин асос мебошад. Ба ин муносибат омузиши низоми бадисобгирии идоракунй барои корхонадои муосир таваччуди зиёд дорад. Ба таври умум эътироф шудааст, ки бадисобгирии идоракунй воситаи зарурии идоракунии ташкилот мебошад, ки имкон медидад сифат ва самаранокии карордои идоракунй, ба дадди аксар расонидани натичаи интизорй ва назорати самараноки хавфдои фаъолияти содибкорй мусоидат намояд.

Тадлили тадкикотдои охир ва нашриёт. Ч,анбаъдои мудими дисоботи идоракунй дамчун чузъи низоми донишдои бадисобгирй дар кордои илмии мудаккикони ватанй ва хоричие чун С.Ф. Низомов, М.В. Калемулоев, М.М. Фазализода, М.А. Вахрушина, Г.А. Адамов, Н.А. Адамов, Т.В. Воронченко, И.А. Слободняк ва дигарон мавриди баррасй карор гирифтаанд.

Максади макола. Ин дар шароити имруза мувофикат намудани ахбороти идоракунй дар корхонадо ба дисоб меравад. Яке аз дадафи дигари макола ин тадияи назария, методология, мукаррароти методологй ва тавсиядои амалй барои ташаккули низоми дисоботи идоракунй дар байни истифодабарандагони дохилии иттилоотии иктисодй дар кабули карордои идоракунй мебошад. Дамзамон тадияи принсипдо барои ташаккул додани дисоботи идоракунй, муайян намудани омилдое, ки ба шакли дисоботи мудосибии идоракунй, таркиби нишондидандадои он, тарзи тартиб додан ва пешнидоди он таъсир мерасонанд, фарзиядои мдим арзёбй мегарданд.

Мудтавои асосии мавод. Принсипи самаранокии бадисобгирии мудосибй ва дисоботи молиявй талаб менамояд, ки низоми бадисобгирии мудосибй, чи бадисобгирии молиявй бошад ва чи бадисобгирии идоракунй бояд тарзе дар корхона татбик карда шавад, ки харочоти пешбурди он аз даромадхои бадастмеомадаи марбут ба ташкили бадисобгирии мудосибй зиёд набошад. Яъне, сатди харочотбарории бадисобгирии мудосибй бояд баланд бошад.

Ташкили бадисобгирии идоракунй дар баробари бадисобгирии молиявй ва бо ин род таъмин намудани родбарияти корхонадо бо ахбори саривактии барои кабули карордои идоракунй мусоидаткунанда вазифаи мудими родбарияти корхона буда, яке аз функсиядои асосии идоракунй ба шумор меравад [1]. Зимни ташкили бадисобгирии идоракунй дар корхона мушкилидои методй, ташкилй ва техникй пеш меоянд, ки бартараф намудани ондо роди татбики бадисобгирии идоракуниро дар корхона дамвор мегардонад.

Х,амин тарик, мавкеъи бадисобгирии идоракунй дар низоми молиявии корхона комилан махсус буда, таъсис ва нигоддории он нисбат ба ондое, ки ба бахши мудосибй ва андоз хизмат мерасонанд, муносибати гуногун ва мутахассисони дигарро такозо мекунад. Таъминкунии родбарияти корхона ва менечерони сатддои гуногуни идоракунй бо иттилооти саривактй оид ба долати истифодабарии захирадо, раванди истедсоли мадсулот (ичроиши кордо, хизматдо), натичадои фаъолияти корхона дар мачмуъ ва натичадои фаъолияти сохтордои водидии он, вазъи бозор ва ахбор оид ба дигар самтдо бо ёрии бадисобгирии мудосибй ичро карда мешавад.

Дар шароити шаклдигаркунии мунтазам чадвали (парадигмаи) идоракунй дар назди системаи бадисобгирии мудосибй дамчун системаи дастгирии иттилоотии дамрод ва кабули карордои идоракунй талаботи нав мегузорад. Дар ин долат масъалаи муайян кардани модият ва накши дисоботи идоракунй дар фаъолияти корхона адамияти мудим пайдо мекунад. Раванди мазкур махсусан вобаста ба рушди бештари технологиядои дозиразамони иттилоотиву компютерй (номаддудии сатди дисобдои тадлилй, истифодаи тачдизоти нави тадлилй, ба таври васеъ истифодабарии сервердои фазой) хеле саривактй гашт. Ин ба он оварда мерасонад, ки байни молфиристонандагон, яъне, иттилоотфиристонандагон (мудосибдо) ва

истифодабарандагон - ретсипиентдо (менечерон, содибмулкон) шакли (модели) нави муносибатдо, ки барои кабули карордои идоракунй заруранд, ба вучуд ояд.

Х,амин тарик, дар шароити муосир бадисобгирии идоракунй тавассути вазифадои худ дамчун заминаи асосии иттилоотии идоракунии фаъолияти дохилии корхона, стратегия ва тактикаи он баромад мекунад. Максади асосии он омода кардани иттилоот барои кабули карордои оперативй ва пешгуии идоракунй мебошад. Дар шароити имруза масъалаи дигари бадснок дам мавчуд аст. Ин масъала ба дисоботи идоракунй дахлдор буда, имконияти баррасии онро дар умуми корхона (аз руи низом), дамчунин, дар доираи намуддои фаъолият, мадсулот, кор, хизматрасонй, объектдои мачмуи моликиятй, марказдои уддадорй ё дар доираи дигар имкониятдои тадлилии фаъолияти корхона (аз руйи чузъдои система) дар назар дорад. Чунончи, профессор М.А. Вахрушина чунин медисобад, ки дисоботи идоракунй маънии мачмуи усулдои ба даст овардани далелдо (маълумот)-и нидой барои дадафдои идоракунии ширкатро дорад. Вобаста ба дархост дамеша иттилооти мухтасар ё нисбатан муфассал ба даст овардан, шакли онро тагйир додан мумкин аст [2, с.241]. Чунин равиш оид ба муайян кардани дисоботи идоракунии мудосибй аз тарафи Н.А. Адамов низ дастгирй шудааст [1, с. 13]. Ба акидаи у дисоботи идоракунй системаи нишондидандадое аст, ки шарт ва

натичахои фаъолияти корхонаро дар умум ё дар кисматхои алохидаи он дар давраи хисоботй муайян мекунад. И.А. Слободняк бошад, онро хамчун мачмуи далелхои ба хам алокаманд ва нишондихандахои хисоботй, ки амал (фаъолияти) корхонаро хамчун субъекти хочагидорие, ки дар умуми корхона ва дар коргоххои сохтории он чамъ омадаанд, шарх додааст [4, с.28]. Мутобик ба ин хамчун сатхи чамъшавии нишондихандахои хисоботи идоракунй на танхо сатхи корхона, балки коргоххои сохтории (кисматхои) он баромад карда метавонанд. Дар ин холат, чи тавре ки М.М. Фазализода [5, с.13]. кайд кардааст, ташаккули хисоботдихй аз руи чунин шартхо имконпазир аст:

1. Аник муайян кардани сохахои амалкунанда, ки ухдадорихои дахлдорро дороянд;

2. Мавчудияти шуъбахои худудии коргоххо, ки имкон медихад чавобгарй барои харочот дар доираи чузъи дахлдор махдуд карда шавад;

3. Идораи равандхои гуногуни истехсолй аз тарафи ашхоси алохидаи чавобгар.

Аммо ба акидаи С.Ф. Низомов пешниходи хисоботдихй ба сатхи баланди сохторй - имконияти тартиб додани он дар сатхи корхона ва хамчунин, дар сатхи коргоххои зерсохторй амали дуруст нест. Мавкеи худро муаллиф бо он асоснок мекунад, ки хисоботи мухисобии идоракуниро хамчун системаи шаклхо бояд мавриди назар карор дод, ки аз нишондихандахои иттилооти хисоботию тахлилй иборатанд. Он чизи яклухт аст, сохтори худро дорад, аммо мачмуи воситахои дорои нишондихандахои бемахдуди ба хам гайриалокаманд нест [7, с. 140].

Ба акидаи мо, хангоми асосноккунии предмети хисоботи идоракунй бояд ба талаботи системаи менечменти иттилооти бахисобгирй такя кард. Аз чумла истифодаи равиши И.А. Слободняк [4, с.26]. оид ба фахмиши хадафхои корхона хамчун субъекти ташкили бехбудии моддй пешниход мегардад. Аз руйи ин равиш истифодаи мачмуи чор тачхизоти ташхисии зерин зарур аст:

✓ иттилооти базавии молиявй;

✓ иттилоот оид ба хосилнокй;

✓ иттилоот оид ба донишхои калидй;

✓ иттилоот оид ба таксими захирахо.

Мутобик ба ин барои таъмини идораи

самарабахши корхона хисоботи идоракунй бояд амали хар чор мачмуи тачхизоти кориро таъмин созад. Тахлили пешниходкардаи И.А. Слободняк [4, с.27]. дар мабнои назарияи сармоя имкон медихад, ки ба гайр аз иттилоот оид ба сармояи молиявй ва моддии корхона дар хисоботи идоракунй бояд иттилоот дар бораи сармояи зехнй, хамчунин, иттилоот дар бораи самаранокии (хосилнокии) истифодаи тамоми сармояе, ки дар корхона мавчуд аст, оварда шавад.

Истифодаи мафхуми «фаврият» дар бораи суръати пешниходи нишондихандахое, ки дар хисоботи идоракунй барои кабули карорхо аз тарафи истифодабарандагон хастанд, шаходат медихад.

Дар шароити чахонишавии системахои иктисодй, кушодии бозорхои молиявй ва истеъмолй, гузариш ба иктисоди чахонй, ки мутобикшавии фавриро металабад, фаврияти хисоботи дохилиидоракунй яке аз хусусияти асосии он ба хисоб хохад рафт. Он тахияи фаврй ва пешниходи нишондихандахои зарурй барои таъмини талаботи иттилоотии истифодабарандагони дохилиро мехохад. Дар шароити истифодаи шакли когазии бурдани хисобот, ки то огози соли 1990 ба кор мерафт, сохтмони чунин як системаи хисоботй кариб имконнопазир буд. Аммо дар давраи хозираи рушди системахои иттилоотиву компютерй ва дастрасии зуди микдори зиёди истифодабарандагон ба пойгохи далелхое, ки дар сервери ягона гузошта шудаанд, раванди ташаккули хисоботи фаврии идоракунй (мунтазам ё бо дархости менечер) тачрибаи стандартии корпоративй ба хисоб мераваду бас.

Ин мавкеъро С.Ф. Низомов дастгирй намуда, кайд мекунад, ки «вазифаи бахисобгирии фаврй ба бахисобгирии дохилихочагй (идории мухосибй) супорида шудааст. Ба он тамоми тахия ва омодакунии иттилооти фаъолияти хочагй барои

истифодабарандагони дохилй дар раванди идораи хамаи чараёнхои хочагидоракунй тобеъ гардонда шудааст». Дамин тавр, мантикан дуруст аст, ки хисоботи фаврй дар шароити имрузаи хочагидоракунй ба таркиби хисоботи дохилии идоракунии мухосибй дохил мешавад. Аз ин ру, фаврияти хисоботи идориро на ба сифати вазифае, ки он бояд хал гардад, балки хамчун нишондихандаи зарурии ин намуди хисоботи мухосибй бояд кабул кард [7, с.136].

Ба андешаи Т.В. Воронченко [3, с.38]. мазмун, шакл, мухлат ва ухдадорихои пешниходи хисоботи идоракунй, хамчунин, истифодабарандагон аз шароити хочагй дар муассисаи алохида вобаста аст. Инро И.А. Слободняк низ таъкид карда, кайд намудааст, ки харчанд хисоботи идоракунй барвакт амал мекунад, то хол шаклхои стандартии хисоботи идоракунии (албомхои шаклхои унифисиронида ва гайра), ки дар сатхи давлат тасдик шуда бошанд, нестанд [5, с.26]. Дар як корхона онро худ алохида тахия менамояд. Аз ин ру, чи тавре ки, донишмандони алохида зикр мекунанд, имруз шакли унифисиронидаи хисоботи дохилиидоракунй мавчуд нест, ки ин вобаста аст аз махсусиятхои бахисобгирии идоракунй, хамчунин, аз системаи иттилоотй, боз аз мавчудияти намудхои зиёди эхтиёчоти идоракунй, ки зарурати тахияи мачмуи алохидаи нишондихандахои бахисобгирии барои таъмини онхо зарурро талаб менамояд [11, 153]. Дамин тавр, баъди баромадан аз системаи хисоботи идоракунй махсулоти иттилоотй дар шакли хисоботи дохилиидоракунй махсусиятхои ачиби фаъолияти корхонаи алохида ва модел ва усулхои дар он кабулшудаи карорхои идоракуниро инъикос мекунад.

Профессорон М.В. Калемулоев ва С.Ф. Низомов чунин медисобанд, ки дар мафдумдои илмй бояд шакли «дисоботи дохиликорхонавии идоракунй» истифода шавад, ки он низоми нишондидандадои ба дам алокаманди молиявй ва гайра (истедсолй, технологй ва гайра) мебошанд [5, с.12]. Натичадои фаъолияти корхона аз руйи ченакдои пулй ва натуравй, ки дар додисоти чорй ва накшавй (оянда) дар ташкилот аз руйи нишондидандадои умумй ва кисмати намуддои идоракунй (шаклдои фаъолият, мадсулот, марказдои масъулият ва гайра) инъикос ёфтаанд, муайян карда мешаванд. Ба фикри муаллифони мазкур чунин мафдум имкон медидад, ки ба руйи додисоти омухташаванда равшанй андохта шавад [7, с. 141]. Зеро дар худ оид ба максаддои истифода, субъектдои иттилоот, тартиби тадияи чунин дисоботдидй маълумоти кофиро дорост.

Дар мавриди шарди мафхуми «идоракунй», ки дар дисоботи мудосибй ба кор меравад, бояд гуфт, ки такя ба дастгирии иттилоотии раванди карордои идоракуниро дар назар дорад. Бо назардошти гуногунпадлуии макулаи «идораи муассиса» ва вазифадои он метавон гуфт, ки чунин бадодидй ба дамаи намуддои дисоботи мудосибй дахл дорад. Ба акидаи М.В. Калемуллоев, М.М. Файзализода, дисоботи идоракунй ин таваччуд ба дадафест, ки дастрасй ба он ташаккули иттилооти бадисобгирй ва тадлилии дисоботи идории мудосибиро бояд таъмин кунад: иттилоот бояд аз тарафи менечерон (истифодабарандагони дохилй) барои кабули карордои идоракунй истифода шавад. Аз ин ру, дама гуна нишондидандадое, ки дар дисоботдидй истифода мешаванд, аммо ба модел (усули) дар корхона барои кабули карор таъиншуда мувофик нестанд, бояд ба нишондидандадои дигар иваз карда шаванд [3, с.12].

Бо вучуди ин, дар кордои илмии донишмандон равиши ягонаи истифодаи истилодот ба назар намерасад. Сабаби ин, ба назари мо чунин аст:

- махсусиятдои миллии раванди ташаккули системаи бадисобгирии мудосибй, ки ин мунтазам ба

ташаккули шарди махсуси «миллии» ин мафдум оварда расонд;

- фаркиятдое, ки дар танзими меъёрии системадои миллии бадисобгирии мудосибй барои муайян кардани истилодот дар як давлат ё гуруди давлатдо истифода мешаванд. Чунончи, тибки моддаи 1 Крнуни Чумдурии Точикистон «Дар бораи бадисобгирии мудосибй ва дисоботи молиявй» мафдуми бадисобгирии идоракунй чудо карда шудааст. Он дамчун системам коркард ва омодакунии иттилоот дар бораи фаъолияти корхона барои истифодабарандагони дохилй дар раванди идораи муассиса фадмида мешавад; дар натича як гуруд (Г.А. Адамов, Н.А. Адамов ва дигарон) мафдуми «дисоботи идоракунй»-ро истифода бурданд;

- риоя нашудани роди тасниф, ки дангоми чудокунии намуддои алодидаи бадисобгирй истифода мешавад, бо намуддои анъанавии бадисобгирии мудосибй киёснашаванда аст.

Аз ин ру, бо назардошти хусусиятдои тадлилшудаи дисоботи идоракунй муайян карда шудааст, ки воситаи асосии дастгирии иттилоотии аз тарафи менечменти корхона кабули кардани карор мадсулоти иттилоотй - мачмуи нишондидандадои мутобики бадисобгирист, ки онро метавон дисоботи дохилиидоракунй номид [10, 14].

Истифодаи чунин равиш имкон медидад предмети чунин намуди дисоботдидй ва дадафи максадноки он барои таъмини раванди дастгирии кабули карордо аник карда шавад. Бо назардошти равишдои имрузаи ташкили бадисобгирии мудосибй дар шароити истифодаи технологиядои дозиразамони иттилоотиву компютерй ва Интернет фаврият хусусияти асосии дисоботи дохилиидоракунй мадсуб меёбад.

Аз руи натичадои тадкикоти гузарондашуда мушкилоти асосии зерини назариявию методологй ва хусусияти ташкилй дошта, ки бо максади баланд бардоштани самаранокии чорй намудани дисоботи дохилиидоракунй дар фаъолияти амалии корхона бояд далли худро ёбанд (расми 1):

Расми 1. Мушкилоти низоми дисоботи дохилии идоракунй

Мушкилоти асосии системахои хисоботдихии идоракуни

* Тахияи шаклхои стандартИ ва шаклхои хисоботдихии идоракуни.

*• Муайян кардани субъектхои чавобгар аз болои раванди тахия ва пешниходи хисоботдихии идоракуни.

Нигаронии махдуди хисоботдихии идоракуни.

Гузориши алокамандии низоми хисоботдихии идоракуни бо низоми тахлилии корхона.

Манбаъ: аз цониби муаллиффон тауия карда шудааст.

Шарти асосии халли мушкили мазкур мавриди баррасй карор додани имкониятхои стандартизатсияи системахои бахисобгирии идоракунй ба табиати он мувофикат намекунад, хамчун шакли алохидаи бахисобгирии мухосибй ба танзим дароварда намешавад.

Чи тавре ки тачрибаи байналмилалии сохаи стандартизатсияи хисоботи идоракунй, аз чумла фаъолияти Института мухосибони

сертификатсиядоштаи идоракунй (the Institute of Certified Management Accountant) нишон медихад, имруз имконияти тахияи низоми стандартхои хуб монанди СБХ.М мавчуд нест. Далели он ин аст, ки дастурамали чорикардаимазкур оид ба бахисобгирии идоракунй хусусияти диспозитивй дорад, яъне, карор дар бораи истифодаи онро худи корхона содир

мекунад. Аз ин ру, бехтар аст, ки чунин стандратхо пешниходй номида шаванд, ки онхо субъектхои ташкили бахисобгирии идоракунй ва менечеронро ба талаботи иттилооти бахисобгирй, ки барои кабули карорхо заруранд, рохнамой мекунанд.

Хулоса. Дар шароити имруза максади асосии хисоботи идоракунй хамчун асоси тахлили идоракунй ташаккули иттилооти пурра ва саривактй дар бораи фаъолияти молиявию хочагии корхона, ки барои тайёр кардан, асосноккунй ва кабули карорхои идоракунй заруранд, мебошад. Ташаккули иттилооти пурра ва саривактй тавассути фаврият ба даст меояд, маънои ин харфхо аз он иборат аст, ки иттилооти барои кабули карор ва назорат зарур хамон вакт самаранок мегардад, ки он сари вакт ба истифодабаранда расонда шавад.

АДАБИЁТ

1. Адамов Н. А. Бухгалтерская управленческая отчетность: принципы, виды и методы составления / Н. А. Адамов, Г. А. Адамова // Финансовая газета. Регион. вып. 2007. - № 30. - С. 13.

2. Вахрушина М.А. Бухгалтерский управленческий учет: Учебник для студентов вузов, обучающихся по экон. специальностям /М.А.Вахрушина. - 4-е изд., стер. - М.: Омега-Л, 2006. - 576 с.

3. Воронченко Т.В. Оптимизация процесса подготовки отчетности, составленной российскими организациями в соответствии с МСФО // Аудиторские ведомости. - 2015. - №6. - С.38-47.

4. Слободняк И.А. Система показателей внутренней бухгалтерской управленческой отчетности / И.А. Слободняк // Известия Иткутской государственной экономической академии (Байкальский государственный университет экономики и права). -2010. -№5. -С. 24-28.

5. Калемуллоев, М. В. Чднбахои назариявии бахисобгирии идоракунй / М. В. Калемуллоев, М.М. Файзализода // Паёми Донишгохи миллии Точикистон. Бахши илмхои ичтимой-иктисодй ва чамъиятй. - 2020. -№ 4. - С. 5-12.

6. Крнуни Ч,умхурииТочикистон «Дар бораи бахисобгирии мухосибй ва хисоботимолиявй» аз 25 марти соли 2011, №702.

7. Низомов, С.Ф. Ташкили бахисобгирй ва тахияи хисоботи молиявй дар хочагихои дехконй (фермерй) / С.Ф. Низомов, П.Х. Бобомуродов // Паёми Донишгохи миллии Точикистон. Бахши илмхои ичтимой-иктисодй ва чамъиятй. - 2020. - №. 8. - P. 133-140.

8. С.Ф.Низомов, А.А. Мирзоалиев Бахисобгирии идоракунй (китоби дарсй). Душанбе «Ирфон» 2017с.

Сах.313.

9. Роганова С. Управленческий учет и МСФО варианты взаимодействия // Актуальная бухгалтерия. -2014. - №7.

10. Саидмуродов, Л. Х. Вопросы превентивности в экономической доктрине интеграционного объединения в условиях нестабильности / Л. Х. Саидмуродов // Выход постсоветского пространства из системной кризисной цикличности: императивы международного сотрудничества на базе ЕАЭС в условиях нового витка глобальной нестабильности : Материалы международной научно-практической конференции, Москва, 25-26 июня 2015 года. Том 2. - Москва: Центральный экономико-математический институт РАН, 2015. - С. 13-17. -EDN UVUZCB.

11. Саидмуродов, Л. Х. Регулирование золотовалютных резервов как фактор обеспечивающий стабильность экономики / Л. Х. Саидмуродов, Б. М. Джураев // Вестник Таджикского технического университета. - 2015. - № 2(30). - С. 152-157. - EDN UNRMEX.

Маълумот дар бораи муаллифон:

Олимов Дилшод Абдухайрович - Донишгохи давлатии молия ва щтисоди Точикистон, н.и.и., муаллими калони кафедраи бадисобгирии мудосибии. Сурога: 734067, Чумхурии Точикистон, ш. Душанбе, кучаи Нахимов 64/14. Телефон: 900826161. E-mail dilshod. Olimov. [email protected]

Бобомуродов Пайрав Хайриевич - унвончуи кафедраи бахисобгирии мудосибии Донишгоди давлатии молия ва щтисоди Точикистон. Сурога: 734067, Чумхурии Точикистон, ш. Душанбе, кучаи Нахимов 64/14. Телефон: 93-539-53-83. E-mail: [email protected]

Рачабов Садриддин Радматуллоевич - ассистенти кафедраи бадисобгирии мудосибии Донишгоди давлатии молия ва щтисоди Точикистон. Сурога: 734067, Чумхурии Точикистон, ш. Душанбе, кучаи Нахимов 64/14. Телефон: 933320803. E-mail: [email protected]

Сведения об авторах:

Олимов Дилшод Абдухайрович- Таджикский государственный финансово-экономический университет, к.э.н., старщий преподпаптель кафедры бухгалтерского учета Адрес: 734067, Республика Таджикистан, г. Душанбе, ул. Нахимова 64/14. Телефон: 900826161. E-mail: dilshod. Olimov. [email protected]

Бобомуродов Пайрав Хайриевич - соискатель кафедры бухгалтерского учета Таджикского государственного финансово-экономического университета. Адрес: Республика Таджикистан, г. Душанбе, ул. Нахимова 64/14. Телефон: 93- 539-53-83. E-mail: [email protected]

Раджабов Садриддин Рахматуллоевич - ассистент кафедры бухгалтерского учета Таджикского государственного финансово-экономического университета Адрес: 734067, Республика Таджикистан, ш. Душанбе, улица Нахимова 64/14. Телефон:933320803. E-mail:[email protected].

Information about the authors:

Olimov Dilshod - an assistant of department is an record-keeping of the Tajik state finances-economy university. Address: Republic of Tajikistan Dushanbe, 64/14 Nahimovastreet. Phone: 900826161. E-mail: dilshod. Olimov. [email protected]

Bobomurodov Pairav Khairievich - an applicant of department is an record-keeping of the Tajik state finances-economy university. Address: Republic of Tajikistan Dushanbe, 64/14 Nahimova street. Phone: 93-539-53-83. E-mail: [email protected]

Rajabov Sadriddin Rahmatulloevich - assistant department of Accounting, Tajik State University of Finance and Economics Address: 734067, Republic of Tajikistan, Dushanbe city, Nakhimov street 64/14. Phone:933320803. Email: rajabov@mail. ru

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.