Научная статья на тему 'ТАМОЮЛҲОИ ҶАҲОНИИ МАБЛАҒГУЗОРИИ ХУРД: ҶОРӢ НАМУДАНИ ТАҶРИБАИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ ДАР БОЗОРИ ДОХИЛӢ'

ТАМОЮЛҲОИ ҶАҲОНИИ МАБЛАҒГУЗОРИИ ХУРД: ҶОРӢ НАМУДАНИ ТАҶРИБАИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ ДАР БОЗОРИ ДОХИЛӢ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
1
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
низоми молиявӣ / маблағгузории хурд / рушди иқтисодӣ / сатҳи бекорӣ / низоми маблағгузории хурд / ташкилотҳои маблағгузории хурд / иттифоқҳои қарзӣ / қарзҳои хурд / аҳолии камбизоат / соҳибкорони хурду миёна. / финансовая система / микрофинансирование / экономическое развитие / уровень безработицы / система микрофинансирования / микрофинансовые организации / кредитные союзы / микрокредиты / бедное население / малые и средние предприниматели.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Сайфуров К. Ф., Обидзода Ф. С., Буриев Ш. М.

Дар иқтисодиёти ҳар як кишвар, маблағгузории хурд ҷойи махсусро ишғол менамояд. Зеро, маҳз маблағгузории хурд, аҳолӣ ва субъектони соҳибкориро бо воситаҳои молиявӣ таъмин менамоянд, ки дар натиҷа он ба паст шудани сатҳи бекорӣ, пайдоиши самтҳои нави фаъолият ва дар асоси он ба бавуҷудоии ҷойҳои нави корӣ мусоидат менамояд. Ба мисоли яке аз кишварҳое, ки маҳз маблағгузории хурд ба коҳишдиҳии сатҳи камбизоатии онҳо мусоидат намудааст, кишварҳои Амрикои Ҷанубӣ баромад менамоянд. Аз ин рӯ, бо мақсади муайян намудани вазъи маблағгузории хурд дар кишварҳои мазкур, муаллифон ба таҳқиқи низоми маблағгузории хурди Амрикои Ҷанубӣ, оғоз намудаанд. Дар рафти таҳқиқот аз ҷониби муаллифон як қатор масъалаҳои мубрам ба мисли, зарурияти пайдоиши маблағгузории хурд дар кишварҳои Амрикои Ҷанубӣ, хусусиятҳои фарқкунандаи маблағгузории хурд дар кишварҳои мазкур, давраҳои ташаккулёбии низомҳои маблағгузории хурди Ҷумҳурии Аргентина ва Ҷумҳурии Федеративии Бразилия ва ғайраҳо мавриди баррасӣ қарор дода шудааст. Асоснок гардидааст, ки маблағгузории хурд ба рушди иқтисодиёти тамоми кишварҳои ҷаҳон, аз ҷумла кишварҳои Амрикои Ҷанубӣ заминаи мусоид мегузорад. Аз ин лиҳоз, муаллифон бо мақсади муайян намудани ҳолати маблағгузории хурд дар Амрикои Ҷанубӣ, давраҳои рушди низоми маблағгузории хурди як қатор кишварҳои он (аз қабили: Ҷумҳурии Аргентина ва Ҷумҳурии Федеративии Бразилия)–ро таҳқиқ намудаанд. Ҳамчунин, аз ҷониби муаллифон бартариятҳои рушди низоми маблағгузории хурди кишварҳои мазкур муқаррар гардида, ҷиҳати рушду инкишофи низоми маблағгузории хурди Ҷумҳурии Тоҷикистон, истифодаи онҳо тавсия дода шудаанд.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по экономике и бизнесу , автор научной работы — Сайфуров К. Ф., Обидзода Ф. С., Буриев Ш. М.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

GLOBAL TRENDS IN MICROFINANCE: IMPLEMENTATION OF INTERNATIONAL PRACTICES IN THE DOMESTIC MARKET

Микрофинансирование занимает особое место в экономике любой страны. Потому что именно микрофинансирование обеспечивает население и субъекты предпринимательства финансовыми ресурсами, в результате чего способствует снижению безработицы, появлению новых сфер деятельности и на ее основе созданию новых рабочих мест. Примером одной из стран, где микрофинансирование помогло снизить уровень бедности, являются страны Южной Америки. Поэтому, чтобы определить состояние микрофинансирования в этих странах, авторы начали изучать систему микрофинансирования в Южной Америке. В ходе исследования, авторы обсуждали ряд актуальных вопросов, таких как, необходимость возникновения микрофинансирования в странах Южной Америки, особенности микрофинансирования в этих странах, периоды становления микрофинансовых систем Аргентинской Республики и Федеративной Республике Бразилии и т.д. Обосновано, что микрофинансирование обеспечивает благоприятную основу для развития экономики всех стран мира, в том числе стран Южной Америки. В связи с этим авторы изучили этапы развития системы микрофинансирования ряда этих стран (таких как Аргентинская Республика и Федеративная Республика Бразилия). Авторы также установили преимущества развития системы микрофинансирования этих стран и рекомендовали их использование для развития системы микрофинансирования Республики Таджикистан.

Текст научной работы на тему «ТАМОЮЛҲОИ ҶАҲОНИИ МАБЛАҒГУЗОРИИ ХУРД: ҶОРӢ НАМУДАНИ ТАҶРИБАИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ ДАР БОЗОРИ ДОХИЛӢ»

УДК: 336.73

ТАМОЮЛХРИ ЧДХ,ОНИИ МАБЛАГГУЗОРИИ ХУРД: ЧОРЙ НАМУДАНИ ТАЛИБАН БАЙНАЛМИЛАЛЙ ДАР БОЗОРИ ДОХИЛЙ

Сайфуров К.Ф.

Обидзода Ф.С.

Буриев Ш.М.

Аннотатсия. Дар ицтисодиёти уар як кишвар, маблаггузории хурд цойи махсусро ишгол менамояд. Зеро, мауз маблаггузории хурд, ауоли ва субъектони соуибкориро бо воситауои молияви таъмин менамоянд, ки дар натица он ба паст шудани сатуи бекори, пайдоиши самтуои нави фаъолият ва дар асоси он ба бавуцудоии цойуои нави кори мусоидат менамояд. Ба мисоли яке аз кишваруое, ки мауз маблаггузории хурд ба коуишдиуии сатуи камбизоатии онуо мусоидат намудааст, кишваруои Амрикои Цанубй баромад менамоянд. Аз ин ру, бо мацсади муайян намудани вазъи маблаггузории хурд дар кишваруои мазкур, муаллифон ба тауцици низоми маблаггузории хурди Амрикои Цанубй, огоз намудаанд. Дар рафти тауцицот аз цониби муаллифон як цатор масъалауои мубрам ба мисли, зарурияти пайдоиши маблаггузории хурд дар кишваруои Амрикои Цанубй, хусусиятуои фарцкунандаи маблаггузории хурд дар кишваруои мазкур, даврауои ташаккулёбии низомуои маблаггузории хурди Цумуурии Аргентина ва Цумуурии Федеративии Бразилия ва гайрауо мавриди барраси царор дода шудааст.

Асоснок гардидааст, ки маблаггузории хурд ба рушди ицтисодиёти тамоми кишваруои цауон, аз цумла кишваруои Амрикои Цанубй заминаи мусоид мегузорад. Аз ин лиуоз, муаллифон бо мацсади муайян намудани уолати маблаггузории хурд дар Амрикои Цанубй, даврауои рушди низоми маблаггузории хурди як цатор кишваруои он (аз цабили: Цумуурии Аргентина ва Цумуурии Федеративии Бразилия)-ро тауциц намудаанд. Х,амчунин, аз цониби муаллифон бартариятуои рушди низоми маблаггузории хурди кишваруои мазкур муцаррар гардида, циуати рушду инкишофи низоми маблаггузории хурди Цумуурии Тоцикистон, истифодаи онуо тавсия дода шудаанд.

Калидвожахр: низоми молияви, маблаггузории хурд, рушди ицтисоди, сатуи бекори, низоми маблаггузории хурд, ташкилотуои маблаггузории хурд, иттифоцуои царзи, царзуои хурд, ауолии камбизоат, соуибкорони хурду миёна.

Барои ицтибос: Сайфуров, К. Ф. Тамоюлуои цауонии маблаггузории хурд: цори намудани тацрибаи байналмилали дар бозори дохили / К. Ф. Сайфуров, Ф. С. Обидов, Ш. М. Обидов // Паёми молия ва ицтисод. - 2024. - N0. 3(42). - С. 17-25.

МИРОВЫЕ ТРЕНДЫ В МИКРОФИНАНСИРОВАНИИ:ВНЕДРЕНИЕ МЕЖДУНАРОДНЫХ ПРАКТИК НА ОТЕЧЕСТВЕННОМ РЫНКЕ

Сайфуров К.Ф.

Обидзода Ф.С.

Буриев Ш.М.

Аннотация. Микрофинансирование занимает особое место в экономике любой страны. Потому что именно микрофинансирование обеспечивает население и субъекты

предпринимательства финансовыми ресурсами, в результате чего способствует снижению безработицы, появлению новых сфер деятельности и на ее основе созданию новых рабочих мест. Примером одной из стран, где микрофинансирование помогло снизить уровень бедности, являются страны Южной Америки. Поэтому, чтобы определить состояние микрофинансирования в этих странах, авторы начали изучать систему микрофинансирования в Южной Америке.

В ходе исследования, авторы обсуждали ряд актуальных вопросов, таких как, необходимость возникновения микрофинансирования в странах Южной Америки, особенности микрофинансирования в этих странах, периоды становления микрофинансовых систем Аргентинской Республики и Федеративной Республике Бразилии и т.д.

Обосновано, что микрофинансирование обеспечивает благоприятную основу для развития экономики всех стран мира, в том числе стран Южной Америки. В связи с этим авторы изучили этапы развития системы микрофинансирования ряда этих стран (таких как Аргентинская Республика и Федеративная Республика Бразилия). Авторы также установили преимущества развития системы микрофинансирования этих стран и рекомендовали их использование для развития системы микрофинансирования Республики Таджикистан.

Ключевые слова: финансовая система, микрофинансирование, экономическое развитие, уровень безработицы, система микрофинансирования, микрофинансовые организации, кредитные союзы, микрокредиты, бедное население, малые и средние предприниматели.

GLOBAL TRENDS IN MICROFINANCE: IMPLEMENTATION OF INTERNATIONAL PRACTICES IN THE DOMESTIC MARKET

Saifurov K.F.

Obidzoda F.S.

Buriev Sh.M.

Annotation. Microfinance occupies a special place in the economy of any country. Because it is microfinance that provides the population and business entities with financial resources, as a result of which it helps to reduce unemployment, the emergence of new areas of activity and, on its basis, the creation of new jobs. An example of one of the countries where microfinance has helped reduce poverty is the countries of South America. Therefore, to determine the state of microfinance in these countries, the authors began to examine the microfinance system in South America. During the study, the authors discussed a number of topical issues, such as the need for the emergence of microfinance in the countries of South America, the features of microfinance in these countries, the periods offormation of the microfinance systems of the Argentine Republic and the Federative Republic of Brazil, etc.

It is substantiated that microfinance provides a favorable basis for the development of the economies of all countries of the world, including the countries of South America. In this regard, the authors studied the stages of development of the microfinance system of a number of these countries (such as the Argentine Republic and the Federative Republic of Brazil). The authors also established the advantages of developing the microfinance system of these countries and recommended their use for the development of the microfinance system of the Republic of Tajikistan.

Key words: financial system, microfinance, economic development, unemployment rate, microfinance system, microfinance organizations, credit unions, microloans, poor population, small and medium-sized entrepreneurs.

Гузориши масъала. Маблаггузории хурд, яке аз унсурхои мухими низоми молиявй буда, талаботи он ^исмати ахолие, ки вобаста ба сатхи пасти даромаднокй (аз чумла: ахолии камбизоату сохибкорони хурду миёна) имконияти истифодаи амалиёту

хизматрасонихои бонкиро надоранд, бо як ^атор хизматрасонихои молиявй ^онеъ менамояд. Мавриди ^айд аст, ки ташаккулёбии маблаггузории хурд, ба рушди вазъи и^тисодию ичтимоии кишвар мусоидат менамояд. Зеро, рушди и^тисодиёти кишвар, бо низоми маблаггузории дар робитаи зич ^арор дорад.

Та^лили та^кикот^ои охир ва нашриёт. Аз ин лихоз, холо ба масъалаи ташаккули низоми маблаггузории хурд, тамоми кишвархои чахон дивдатй чиддй медиханд, ки ба хайси яке аз чунин кишвархо, кишвархои Амрикои Чанубй баромад менамоянд.

Му^тавои асосии мавод. Аз ин ру, бо ма^сади омузиши робитаи байни маблаггузории хурд ва рушди и^тисодй, як гурухи олимони Донишгохи Ренни Фаронса дар соли 2016 тахлили хамачонибаи дарачаи таъсири фаъолияти ташкилотхои маблаггузории хурдро ба сатхи рушди и^тисодй дар 52 кишвари ру ба таравдй анчом доданд. Натичаи тахкщот нишон дод, ки аз 16 кишвари Амрикои Чанубй дар 14 тоаш, байни маблаггузории хурд ва кох,ишдих,ии нобаробарии даромадхо (Колумбия, Бразилия, Боливия, Коста-Рика, Чум^урии Доминикан, Салвадор, Эквадор, Гватемала, Панама, Мексика, Никарагуа, Парагвай, Аргентина, Перу) ало^амандии зич дида мешавад [2, с.987].

То солхои 1980-ум, дар кишвархои Амрикои Чанубй вобаста ба сар задани офатхои табий мухити ноустувори молиявие ба вучуд омада буд, ки полати мазкур на танх,о ба сатхи некуахолии мардум, балки ба сатхи и^тисодиёти кишвархои мазкур низ таъсири чиддие расонид. Масалан, мувофи^и тахкщотхо дар он давра 70 фоизи ахолии кишвархои Амрикои Чанубй вобаста ба сатхи пасти даромаднокй ба хизматрасонихои молиявии бонкхои тичоратй дастрасй надоштанд, ки полати мазкур вазъи зиндагии ахолии кишвархои мазкурро боз хам

тезу тунд гардонида буд [7]. Зеро дар чунин холат сарчашмахои асосии даромади хиссаи зиёди ахолиро танхо расонидани кумакхо аз чониби фондхои хайриявй ва чой доштани сайёхии махаллй ташкил медод.

Яке аз чорахои мухиме, ки бахри бартарафсозии мушкилихои чойдошта андешида шуд, ин аз аввали солхои 1980-ум инчониб, чорисозии низоми маблаггузории хурд дар кишвархои Амрикои Чанубй буд. Чунки бо ташкилгардии низомхои маблаггузории хурд, дастрасии чомеа ба хизматрасонихои молиявии пардохтшаванда осон гардида, садхо ташкилотхои маблаггузории хурд (ё иттифо;хои ;арзй) дар саросари Амрикои Чанубй таъсис ёфт, ки хадафи онхо ин бо рохи пешниходи ;арзхои хурд кохиш додани нобаробарии молиявй буд.

Бо ма;сади расидан ба чунин хадаф, бахши маблаггузории хурд баъзе хусусиятхоеро доро буд, ки онхо ба хочагихои камдаромад дар чараёни ба даст овардани даромад ва захира кардани онхо бахри эхтиёчотхои оянда кумак мекард:

• Нисбат ба ;арзхои бонкй маблаггузории хурд гарав ва фоизхои аз хад зиёдро талаб намекард;

• Карзхои хурдро ба сохибкорони хурду миёна ва шахсони во;еие, ки дорои сатхи пасти даромад мебошанд дастрас мекард;

• Имконият медод, то аз чониби сохибкорон чойхои нави корй ташкил гардад;

• Ба кохишдихии мушкилихои пулии сохибкорон замина мегузошт ва гайрахо.

Вале дар солхои охир ;исми зиёди ташкилотхои маблаггузории хурд дар кишвархои Амрикои Чанубй бо ма;сади таъмини устувории молиявй, бо рохи тичоратикунонии фаъолият ба бонкхо табдил ёфтаанд.

Вобаста ба ин, бо ма;сади омузиши пурраи вазъи маблаггузории хурд дар Амрикои Чанубй, зарурияти тах;и;у баррасии низоми маблаггузории хурди як ;атор кишвархои минта;аи мазкур, ба миён меояд.

Ба сифати яке аз чунин кишварх,о, Чум^урии Аргентина баромад менамояд. Аввалин маротиба пайдоиши маблаггузории хурд дар Чум^урии Аргентина ба солх,ои 1987 рост меояд. Мах,з дар х,амин сол аз чониби бонки Banco Provincia - и Аргентина фонди махсусе ташкил карда шуд, ки номи он "Juntos" номгузорй шуда буд. Ин фонд дар давоми 3 сол, дар Чум^урии Аргентина ба фаъолияти маблаггузории хурд машгул шуд. Аммо баъд аз 3 соли фаъолияти худ вобаста ба баланд шудани сатх,и таваррум дар Чум^урии Аргентина, чараёни таназзулёбии и;тисодиёти Чум^урии Аргентина ба миён омад, ки дар чунин х,олат Фонди Juntos аз фаъолият боз монд. Аммо дере нагузашта дар Аргентина Бонки глобалии занон ва Федератсияи и;тисодии Мендоса ташкил гардид, ки онх,о хизматрасоних,ои бонкиро ба ахолии камбизоат дастрас намуда, дар натича бо ин амалашон ба рушди минбаъдаи низоми маблаггузорих,ои хурди Чум^урии Аргентина мусоидат намуданд.

Ин аст, ки дар соли 2015 шумораи ташкилотх,ои маблаггузории хурди Аргентина ба 18 адад баробар гардида, хдчми санду;и ;арзии онх,о ба 44,8 млн. доллари ИМА ва шумораи умумии муштариёни онх,о дар ^удуди 35 000 нафар ;арор гирифт. Хднгоми аз назар гузаронидани ах,олии Аргентина, ки дар соли 2015 ба 42 млн. нафар ва хдчми ММД - и Аргентина ба 610 млрд. доллари ИМА баробар гардида буд ба хулосае омадан мумкин аст, ки бо х,исоби чунин маьлумотх,о х,оло низоми маблаггузории хурди Чум^урии Аргентина на он ;адар хуб рушд ёфтааст [11. с. 15].

Аз ин лих,оз, нисбат ба фаъолияти ташкилотх,ои маблаггузории хурди Аргентина, Бонки Марказии Аргентина ва Агентии миллй оид ба х,имояи ^у;у;х,ои истеьмолкунандагони Чум^урии Аргентина чорах,ои гуногун андешида истодаанд. Яке аз чунин чорах,оро, мукаммалгардонии заминах,ои ;онунгузорй дар бахши маблаггузории хурди Чум^урии Аргентина ташкил медихдц.

Мувофи;и ^онуни Чумхурии Аргентина "Дар бораи ташкилотх,ои молиявй", Бонки марказии Аргентина х,амчун ма;оми танзимкунандаи низоми бонкй ва низоми маблаггузории хурд дар Аргентина ба хисоб меравад. Бонки марказии Аргентина барои ба

танзим даровардани низоми маблаггузории хурд аз чунин заминах,ои ;онунгузорй истифода менамояд: Конститутсияи Чумхурии

Аргентина, Кодекси Граждании Чумхурии Аргентина, Кодекси савдои Чумхурии Аргентина, ^онуни Чумхурии Аргентина "Дар бораи ташкилотх,ои молиявй", ^онуни Чум^урии Аргентина "Дар бораи кортх,ои кредитй", ^онуни Чумхурии Аргентина "Дар бораи бозори сармоя", Крнуни Чумхурии Аргентина "Дар бораи химояи ^у;у;х,ои истеьмолкунандагон" ва гайрах,о [3].

Вобаста ба ин бояд ;айд кард, ки Бонки марказии Аргентина кушиш менамояд, то ин ки заминах,ои ;онунгузории мазкур аз чониби ташкилотх,ои маблаггузории хурд дуруст риоя гарданд. Вале дар х,оли риоя нагардидани онх,о, ба чунин ташкилотх,ои маблаггузори^ои хурд дар мувофи;ат бо ^онуни Чумхурии Аргентина "Дар бораи ташкилотх,ои молиявй" ва Кодекси чиноятии Чум^урии Аргентина, чаримах,о дар х,ачмх,ои гуногун му;аррар карда шуда, инчунин дар баьзе х,олатх,о х,атто имконияти ;исман ва ё ин ки пурра ;ать кардани фаъолияти чунин ташкилотх,о низ амалй мегардад.

Яке аз ма;омотх,ои дигари танзимкунандаи фаъолияти ташкилотх,ои маблаггузории хурд ин Агентии милли оид ба х,имояи ^у;у;х,ои истеьмолкунандагони Чум^урии Аргентина хисобида мешавад. Агентии мазкур, дар асоси ^онуни Чумхурии Аргентина "Дар бораи химояи ^у;у;х,ои истеьмолкунандагон" фаъолият менамояд, ки асоси фаъолияти онро ин омухтани арзу шикоятх,ои муштариён оиди фаъолияти ташкилотх,ои ;арзй (ташкилотх,ои

маблаггузории хурд) ва бартарф кардани тамоми норасоих,ои мавчуда ташкил медихдц. Дар баробари ин, бо ма;сади х,имояи ^у;у;х,ои истифодабарандагони хизматрасоних,ои бонкй, Бонки марказии Аргентина дар хдмкорй бо Агентии миллй оид ба химояи ^у;у;х,ои истеъмолкунандагони Чумхурии Аргентина шабакаи махсусеро коркард намуданд, ки тавассути он барои муштариён дастрасии маълумотх,ои заруриро оид ба хизматрасоних,ои молиявии бонкх,о ва ташкилотх,ои

маблаггузории хурд хеле осон гардид (www.bcra.gob.ar/BCRAyVos/Usuarios_Financier os.asp) [9]. Ин шабака имконият медихдц, то ки

дархостхои муштариён оид ба амалиёт ва хизматрасонихои бонкй ба таври самранок ва бо суръати баланд коркард гардида, инчунин тавассути он шартхои пешниходи хизматрасонихои бонкй аз чониби ташкилотхои маблаггузории хурд ба муштариён дастрас карда шаванд. Fайр аз ин, дар шабакаи мазкур имконияти аз чониби муштариён ворид кардани арзу шикоятхо нисбат ба ташкилотхои маблаггузории хурд мавчуд мебошад. Махз баъд аз ворид гардидани арзу шикоятхо ба шабакаи мазкур, Агентии миллй оид ба химояи ху;у;хои истеъмолкунандагони Чумхурии Аргентина онхоро омухта дар натича, он дар хамкорй бо Бонки марказии Аргентина чорахои заруриро барои бартарафнамоии чунин норасоихо коркард ва амалй менамояд.

Баъд аз тад;и;и бозори маблаггузории хурди Чумхурии Аргентина ба хулосае омадан мумкин аст, ки холо дар ин самт муаммохои зиёде мавчуд аст, ки онхо давра ба давра аз чониби Бонки марказии Аргентина халли худро ёфтаистодаанд.

Дар баробари ин, яке аз кишвархои дигаре, ки аз руи ташаккулёбии бахши маблаггузории хурд дар Амрикои Чанубй ма;оми намоёнро ишгол менамояд, ин Чумхурии Федеративии Бразилия хисобида мешавад. Дар шароити муосир, низоми маблаггузории хурд дар Чумхурии Федеративии Бразилия ба мисли як ;атор давлатхои Амрикои Чанубй (аз чумла: Аргентина, Боливия, Чилй ва гайрахо) дар холати рушдёбй ;арор дорад. Ба рушди бахши маблаггузории хурд дар Чумхурии Федеративии Бразилия махз ди;;ати чиддй додани Бонки марказии Бразилия ва

Хукумати Чумхурии Федеративии Бразилия мусоидат намудааст.

Яъне баъд аз оне, ки Бонки Марказии Бразилия дар охирхои соли 1999 холати бозори хизматрасонихои бонкии кишварро тахлил менамояд, пас шохиди он мегардад, ки аз сабаби васеъ будани худуди Чумхурии Федеративии Бразилия дар баъзе минта;ахои он хатто филилалхо ва намояндахои бонкхо мавчуд нестанд, ки чунин холат ба зиёд гардидани дарачаи дастрас набудани хизматрасонихои молиявй ба ахолии кишвар оварда расонидааст. Дар натича, бо ма;сади бартарафсозии чунин мушкилихо, аз тарафи Бонки марказии Бразилия модели махсуси агентхои бонкй (иттифо;хои ;арзй) коркард гардида, дар натича он дар асоси 2 низомномае, ки дар аввалхои соли 2000 - ум бо мадсади танзими фаъолияти иттифо;хои ;арзй ;абул гардида буд, дар амал татби; шуд. Вобаста ба ин, давра ба давра шумораи иттифодхои дарзй дар Чумхурии Федеративии Бразилия зиёд гардида фаъолияти онхо низ рушд ёфтааст.

Масалан, дар мувофидат бо маълумотхои Бонки марказии Бразилия дар интихои соли 2020, дар Чумхурии Федеративии Бразилия шумораи иттифо;хои ;арзй ба 847 адад баробар шуда буд, ки аз он 222 ададаш мустадил буда, 625 адади дигараш дар зери тобеияти 5 иттифодхои дарзии мустадили миллии Бразилия (ба монанди: Ailos, Сесоор, Credisis, Uniprime ва Сесгеге ) ;арор доштанд [10]. Дар баробари ин тагйирёбии дигар нишондихандахои молиявии иттифодхои дарзии Бразилияро дар давоми якчанд солхо дида мебароем (чадвали 1):

Чадвали 1. Нишондщанда^ои молиявии иттифокхои карзии Чумхурии Федеративии

Бразилия (бо млрд.)

2016 2017 2018 2019 2020 ТаFЙирёби 2020/2016

Дороихо (бо 174,3 204,9 235,7 273,9 371,8 +113,3%

реали бразилй)

Курби реали 0,25 0,31 0,30 0,26 0,25 -

бразилй нисбат

ба доллари

ИМА

Дороихо (бо 43,6 63,5 70,7 71,2 93,0 +113,3%

доллари ИМА)

Сaндy;и ^рзй 95 109,7 135 169,1 228,7 +140,7%

(6о реaли

брaзилй)

Сaндy;и ^рзй 23,8 34,0 40,5 44,0 57,2 +140,7%

(6о доллaри

ИМА)

Сaндy;и 110,1 128,7 151 175,8 253,4 +130,2%

пaсaндозй (6о

реaли брaзилй)

Сaндy;и 27,5 39,9 45,3 45,7 63,4 +130,2%

пaсaндозй (6о

доллaри ИМА)

Сарчашма: Мyaллифон дaр aсоси хисо6отхои солонaи Бонки мaркaзии Брaзилия бaрои солхои 2016-2020 тaхия нaмyдaaнд.

Мaьлyмотхои чaдвaли 1 иньикос метамояд, ки дaр дaвоми солхои тaх;и;шyдa нишондихaндaхои молиявии иттифо;хои ^рзии Чумхурии Федерaтивии Брaзилия ру 6a aфзоиш ниходaaст. Зеро, aгaр хдчми дороихои иттифо;хои ^рзй дaр соли 2016, 174,3 млрд. реaли брaзилй (43,6 млрд. доллaри ИМА)-ро тaшкил додa бошaд, пaс ин нишондихaндa то соли 2020, 113,3 фоиз зиёд шуда 6a 371,8 млрд. реaли брaзилй (93 млрд. доллaри ИМА) бaробaр шyдaaст. Гyзaштa as ин, дaр соли 2020 хдчми сaндy;и ^рзии иттифо;хои ^рзй 6a 57,2 млрд. доллaри ИМА рaсидaaст, ки он нисбaт 6a соли 2016 140,7% (33,4 млрд. доллaри ИМА) зиёд мебошaд. Яке aa нишондихaндaхои мухиме, ки дaр сaмти тaшaккyли сaрмояи ^рзй та;ши бених,оят мухимро доро мебошaд, ин пaсaндоз Xисобидa мешaвaд. Дaр ин хусус, чaдвaли 1 дидaн мумкин aCT, ки дaр дaврaи тaх;и;отй, хaчми сaндy;и пaсaндозии иттифо;хои кдрзии Чумхурии Федерaтивии Брaзилия низ 6a aфзоишёбй мaйл нaмyдa, дaр тати^ он дaр худуди 130,2% (35,9 млрд. доллaри ИМА) aфзyн шyдaaст.

Faйр ин, сaбaби оне, ки рушди бaхши мaблaFгyзории хурд яке восигахои мухимти мyборизa бaр зиддй сaтхи 6екорй 6о рохи рушди бaхши сох,и6кории хурди миёнa мебошaд, ин ру ^yкyмaти Чумхурии

Федерaтивии Брaзилия 6a ин бaхш ди^^ти чиддй додa, хaтто рушди бaхши мaблaFгyзории хурдро дaр ;aлaмрaви кишвaр, хaмчyн як хaдaфхои aсосии дaвлaт номидaaст. Аз ин хотир, хaмaрyзa чони6и ^yкyмaти Чумхурии Федерaтивии Брaзилия 6о мa;сaди рушди бaхши

мaзкyр, чорaхои гуногун aндешидa шyдaистодaaст. Бa сифaти яке aз чунин чорaхо ин рaсонидaни кyмaкхои молиявй 6о мa;сaди дaстгирии рушди бaхши мaблaFгyзорихои хурди кишвaр бaромaд менaмояд. Мувофи;и хaбaрхои Xyкyмaти Чумхурии Федерaтивии Брaзилия дaр 8 соли охир чони6и дaвлaт 6a иттифо;хои кдрзии Чумхурии Федерaтивии Брaзилия дaр хaчми 700 млн. доллaри ИМА ^рз пешниход гaрдидaaст [4].

^yкyмaти кишвaр, инчунин дaстгириро дaр шaкли пешниходи ^рз 6a иттифо;хои кдрзии дaвлaтй тaвaссyти Бонки Рушди Брaзилия aмaлй мегaрдонaд. Бaрои пешниход нaмyдaни ^рз 6a иттифо;хои ^рзии дaвлaтй, Бонки Рушди Брaзилия сaрaввaл 6a мисли дигар к;aрзгирaндaroн ;о6илияти ;aрзaдокyнии иттифо;хои ^рзиро омyхтa, сипaс 6a иттифо;хои дорои ;о6илияти ху6и ;aрзaдокyнй, метaвонaд ^рз пешниход нaмояд. Аммо, хaнгоми пешниходи ^рз чони6и Бонки Рушди Брaзилия инчунин дaр бaхши истифодaи мaблaFи ^рзй нисбaт 6a иттифо;хои ^рзии кдрзгир як ^тор шaртхо гyзоштa мешaвaд. Бa сифaти чунин шaртхо метaвон, мyaйян шмудани сaмтхои истифодaи мaблaFхои ^рзй Ba худудхо нихоии фоизи ^рзй хaнгоми истифодaи мaблaFхои мaзкyр дaр рaфти чони6и иттифо;хои ^рзй пешниход кaрдaни ^рз 6a шaхсони во;еию ху;у;иро шомил нaмyд.

Бо мaк;сaди рушди низоми мaблaFгyзории хурди Чумхурии Федерaтивии

Брaзилия зaрyрияти дуруст 6a рох мондaни тaртиби тaнзими бaхши мaзкyр чони6и

мадомотхои танзимкунанда ва назораткунандаи бонкии Чумхурии Федеративии Бразилия ба миён меояд. Ва ба сифати мадоми танзимкунанда ва назораткунандаи фаъолияти иттифодхои дарзии Бразилия, Бонки марказии Бразилия баромад менамояд. Бонки марказии Бразилия фаъолияти иттифо;хои ;арзиро дар минтадахои гуногуни кишвар тавассути намояндагони минтадавии худ танзим менамояд. Барои танзимнамоии бахши мазкур хатто аз чониби Бонки марказии Бразилия як датор заминахои донунгузорй коркард ва тахия карда мешавад.

Хдмаи заминахои ;онунгузорие, ки айни замон вобаста ба онхо фаъолияти иттифодхои дарзй дар Чумхурии Бразилия танзим ва назорат мегарданд, инхо ба шумор мераванд: Конститутсияи Чумхурии Федеративии Бразилия, Кодекси Граждании Чумхурии Федеративии Бразилия, Конунин Чумхурии Федеративии Бразилия "Дар бораи Бонки Марказй", Конуни Чумхурии Федеративии Бразилия "Дар бораи иттифо;хои ;арзй", Конуни Чумхурии Федеративии Бразилия "Дар бораи низоми молиявй", Конуни Чумхурии Федеративии Бразилия "Дар бораи танзими амалиётхо бо асъори хоричй дар Бразилия ва тартиби амалинамоии интидоли пулй берун аз марзи кишвар", Карори Бонки марказии Бразилия "Оиди танзими ху;у;ии холати субъектхои бозори асъор" (аз 25 - уми майи соли 2008 №3.56812), Карори Бонки марказии Бразилия "Оиди мударрарнамоии доидахои амалинамоии тартиби сармоягузорй аз чониби гайрирезидентхо дар бозори молиявй" (аз 29 -уми сентябри соли 2014 №4.37315) ва гайрахо.

Ва дар холати риоя нагардидани заминахои донунгузорй аз чониби иттифодхои дарзии Чумхурии Бразилия, Бонки марказии Бразилия хамчун мадоми танзимкунанда ва назораткунандаи бахши мазкур, дар мувофидат бо Кодекси чиноятии Чумхурии Федеративии Бразилия имконияти муайян намудани баъзе аз мучозотхоро нисбат ба чунин ташкилотхо доро мебошад.

Дар натича баъд аз таддиди бозори маблаггузории хурди Чумхурии Федеративии Бразилия ба хулосае омадан мумкин аст, ки он дарзхои хурде, ки аз чониби иттифодхои дарзии Чумхурии Федеративии Бразилия ба муштариён

пешниход мегарданд дорои чунин хусусиятхои фардкунанда мебошад:

1. Карзхо танхо барои ахолии камбизоат ва он шахсоне пешниход мегарданд, ки онхо имконияти дастрасиро ба дарзхои бонкй надоранд;

2. Талаботхо нисбат ба дарзгирандагон дар сатхи хеле паст дарор дорад (аз дарзгиранда гарав талаб карда намешавад);

3. Дастгирии иттифо;хои ;арзии Бразилия аз чониби давлат бо рохи пешниходи дарзхои имтиёзнок ба рох монда мешавад ва гайрахо.

Хулоса. Натичаи тах;и;от нишон дод, ки дар кишвархои Амрикои Чанубй ба рушди маблаггузории хурд ди;;ати чиддй дода шуда, хатто дар баъзе аз чунин кишвархо рушди бахши мазкур ба сифати яке аз хадафхои стратегии кишвар (аз чумла, дар Чумхурии Федеративии Бразилия) ;абул гардидааст. Дар баробари ин, бахри ташаккули низоми маблаггузорихои хурд дар сатхи кишвархо тадбирхои зиёде андешида шуда истодааст, ки бо давомёбии чунин тамоюл имконияти рушди бахши маблаггузории хурд дар Амрикои Чанубй боз хам меафзояд. Хдмчунин дар самти рушди низоми маблаггузорихои хурди Чумхурии Точикистон имконияти истифодаи баъзе аз тачрибахои афзалиятноки кишвархои Амрикои Чанубй дар самти рушди маблаггузории хурд ба миён меояд:

1. Бо ташаббуси Бонки миллии Точикистон ва Ассотсиатсияи ташкилотхои маблаггузории хурди Точикистон ташкили шабакахои ягона бахри дастрасии муштариён бо маълумотхои зарурй оид ба амалиёту хизматрасонихои ташкилотхои маблаггузории хурд ва бартариятхои истифодаи онхо (бо истифода аз тачрибаи Чумхурии Аргентина);

2. Таъсисдихии ташкилотхои маблаггузории хурди давлатй бахри дастгирии сохибкорони хурду миёна ва ахолии камбизоат (бо истифода аз тачрибаи Чумхурии Федеративии Бразилия);

3. Зиёд намудани дастгирихои давлатй ба бахши маблаггузорихои хурд, дар шакли пешниходи имтиёзхои андозию расонидани кумакхои молиявй (бо истифода аз тачрибаи Чумхурии Федеративии Бразилия) ва гайрахо.

АДАБИЁТ

1. Буриев Ш.М. Тахлили тачрибаи низоми маблаггузории хурди Федератсияи Русия ва ИМА дар шароити муосир // Паёми "Молия ва щтисод" - и Донишгохи давлатии молия ва щтисоди Точикистон - Душанбе - 2023 - №4 (37) - сах. 319 - 330.

2. И.З. Ярыгина, Д.А. Высоков / Использование мирового опыта микрофинансирования в развивающихся странах / В сборнике: Большая Евразия: Развитие, Безопасность, Сотрудничество. ежегодник. Москва, 2022. С. 986-994.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

3. Обзор банковского регулирования - Обзоры законодательства - [Манбаи электронй]. -Речаи дастрасй: https://thelawreviews.co.uk/title/the-banking-regulation-review/argentina- Санаи дастрасй: 10.03.2024.

4. Развитие микрофинансирования: что Россия может взять из опыта Бразилии - [Манбаи электронй]. - Речаи дастрасй: https://creditcoop.ru/creditcoop/142-countries/643-brazil-russia7ysclid -Санаи дастрасй: 12.03.2024.

5. Регулирование банков в Аргентине - [Манбаи электронй]. - Речаи дастрасй: https://iqdecision.com/regulirovanie-bankov-v-argentine/ - Санаи дастрасй: 10.03.2024.

6. Регулирование финансовых услуг в Бразилии - [Манбаи электронй]. - Речаи дастрасй: https://iqdecision.com/sobljudenie-trebovanij-k-finansovym-uslugam-v-brazilii/ - Санаи дастрасй: 12.03.2024.

7. 4 способа, с помощью которых микрофинансирование способствует финансовой доступности в Латинской Америке - [Манбаи электронй]. - Речаи дастрасй: https://medium-com./4-ways-microfinance-encourages-financial-inclusion-in-latin-america - Санаи дастрасй: 10.03.2024.

8. Сайфуров К.Ф., Буриев Ш.М. Асосхои назариявии хизматрасонихои бонкй, маблаггузорихои хурд ва на^ши онхо дар и^тисодиёт// Паёми Донишгохи миллии Точикистон/ Бахши илмхои ичтимой - и^тисодй ва чамъиятй/ Душанбе - 2022 - №8 - сах. 173 - 184

9. Сравнительный справочник по банковскому регулированию - Аргентина - [Манбаи электронй]. - Речаи дастрасй: https://www.mondaq.com/argentina/finance-and-banking/977442/banking-regulation - Санаи дастрасй: 10.03.2024.

10. Хисоботи Бонки марказии Бразилия барои соли 2020 - [Манбаи электронй]. - Речаи дастрасй: https://www-bcb-gov-br.translate.goog/en/publications/bankingreport? - Санаи дастрасй: 12.03.2024.

11. Zhou, Amy, "A Comparison of Microfinance Regulation and Social Protectionism in Argentina and Cambodia" (2015). Social Impact Research Experience (SIRE). 40 p.

Маълумот дар бораи муаллифон:

Сайфуров Кароматулло Файзуллоевич - номзади илмхои и^тисодй, дотсенти кафедраи кори бонкии Донишгохи миллии Точикистон. Сурога: 734025, Точикистон, Душанбе, хиёбони Рудакй, 17. Тел: +992-93-556-29-92. e-mail: [email protected].

Обидзода Фозил Саид - доктори илмхои и^тисодй, профессори кафедраи кори бонкии Донишгохи миллии Точикистон. Сурога:. Тел: +992-93-931-01-61. e-mail: [email protected]

Буриев Шо^ин Муддинович - докторанти Ph.D - и кафедраи фаъолияти гумрукии Донишгохи миллии Точикистон. Сурога: Душанбе. Чумхурии Точикистон. Тел.: +992-93-880-83-69. e-mail: shohinburiev@inbox. ru.

Информация об авторах:

Сайфуров Кароматулло Файзуллоевич - кандидат экономических наук, доцент кафедры банковского дело Таджикского национального университета. Адрес: 734025, Таджикистан, г. Душанбе, проспект Рудаки, 17. Тел: +992-93-556-29-92. e-mail: [email protected]. Обидзода Фозил Саид - доктор экономических наук, профессор кафедры банковского дело Таджикского национального университета. Адрес:. Тел: +992-93-931-01-61. e-mail: [email protected]

Буриев Шохин Муддинович - докторант Ph.D кафедры таможенной деятельности Таджикского национального университета. Адрес: Душанбе. Республика Таджикистан. Тел.: +992-93-880-83-69. e-mail: [email protected].

Information about the author:

Saifurov Karomatullo Faizulloevich - candidate of economic sciences, associate professor of the Department of Banking at the Tajik National University. Address: 734067, Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue, 17. Phone: +992-93-556-29-92. e-mail: [email protected]. Obidzoda Fozil Said - doctor of economic sciences, professor of the Department of Banking at the Tajik National University. Address:. Tel: +992-93-931-01-61. e-mail: [email protected]

Buriev Shohin Muddinovich - Ph.D doctoral student of the Department of Customs Activities at the Tajik National University. Dushanbe. Republic of Tajikistan. Tel.: +992-93-880-83-69. E-mail: [email protected]

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.