УДК 159
Гуломова Ш.^.
Донишкадаи Давлатии Байналмиллалии Забонхри Хоричии Точикистон ба номи Сотим Улугзода (Душанбе, Точикистон)
МАШВАРАТИ МАСОФАВЙ ВА ^АНБА^ОИ МУСБИЮ МАНФИИ ОН
Аннотация: Дар мацолаи мазкур сухан дар бораи машварати психологи ва масофави, психолог дар шабака меравад. Цомеаи имруза ба шакле пеш меравад, ки мо бояд шароите фаро^ам оварем, то ки сатщ мушкилотро паст оварда ва дар амал битавонем аз метод^ои гуногуни психологи барои %алли масъала^ои цомеа, ба хусус цомеа^ое, ки шароити машварати бевосита барояшон фаро^ам нест ва ё ба далел^ои мисли мушкилот^ои хонаводаги имкони %узур надоштанро мууайё созем. Агар имруз^о объективона назар афканем ба цомеаи имруза одамон бештар ба ёрии психологи ниёз доранд. Аммо барои ба назди психолог муроциат намудан шарм медоранд ва ё шароит надоранд. Барои чунин шахсон дар психологияи муосир яке аз намуд^ои машварат вуцуд дорад, ки тавассути телефони мобили, сомона^ои ицтимои машварат гузаронида мешавад. Машварати масофави ин имконият медщад, ки шахс аз хона набаромада метавонад мушкилотуое, ки уро азият медиуанд тавассути сомона^ои ицтимои бо психологи шабакави дар алоца баромада дилхох; мушкилот^ои худро уал менамояд. Аввалин маротиба методи "Психолог дар шабака" ("Психолог онлайн") - ро дар сол^ои 90 - уми асри 20 психолог Дэвид Соммерс истифода кардааст. Дэвид Соммерс бо истифодаи машварат дар шабакаи ца^они ба цулла^ои баланд ноил гардидааст.
Машварати масофави як цисми машварати психологи ба шумор рафта, дар бартарафнамоии мушкилот^ои психологии мизоцон тарици восита^о ва техникаю, метод^ои муайяни терапевти коркард шудааст. Бояд гуфт, ки дар асри 21 дастрасии шабака^ои интернети ва шумораи гуногунии зиёди сомона^ои ицтимои вуцуд дорад, ки бавоситаи он^о бо одамони дигар ва шахсони дар хорица буда дар алоца баромадан мушкил нест, ки ин имконияти гузаронидани машварати психологиро аз хона набаромада медиуад.
Ключевые слова: машварат, машварати психологи, психологи шабакави, сомона^ои ицтимои, масофави.
Ч,омеаи имруза ба шакле пеш меравад, ки мо бояд шароите фарохам оварем, то ки сатхи мушкилотро паст оварда ва дар амал битавонем аз техникахои гуногуни психологи барои халли масъалахои чомеа, ба хусус чомеахое, ки шароити машварати бевосита барояшон фарохам нест ва ё ба далелхои мисли мушкилотхои хонаводаги имкони хузур надоштанро мухайё созем.
Аз солхои 20 - уми асри 20 сар карда, психология хамчун илми мустакил хисобида мешавад ва чанбаи амалии халли масъалахои психологи ба рох монда шуд. Машварати психологи яке аз сохахои психологияи амали буда, мохияти асосии машварати психологиро расонидани ёрии психологи ба мизоч ташкил медихад. Машварати психологи аз нимаи дуюми асри 20 сар карда, ба таври илми ба рох монда шудааст. Машварати психологи дар навбати худ намудхои ба худ хосро доро буда, яке аз намудхои машварати психологи ин -машварати психологии масофави ба шумор меравад.
Мафхуми "машварат" аз калимаи лотинии consultare гирифта шуда, маънояш маслихат, гамхорй мебошад. Дар забони руси зери калимаи машварат маслихат, сухбатнамоии бо максади донишхоро зиёд кардан фахмида мешавад. Машварати психологи як кисми психологияи муосири амали мебошад, ки вазифаи он коркарди асосхои назарияви ва барномахои амали бо ёрии психологи вакте, ки бо ягон намуди мушкилотхо вомехуранд.
Меновщиков Ю.В. санаи аники пайдошавии машварати психологи-ро нишон медихад, ки соли 1951 дар яке аз конференсияхои ИМА мафхуми машварати психологиро чудо намуданд бо сабаби фарк намудани машварати психологи аз психологияи клиники ва дигар намудхои психология ин мафхум кабул гардида буд [10, с. 20-22].
Машварати масофави як кисми машварати психологи ба шумор рафта, дар бартарафнамоии мушкилотхои психологии мизочон тарики воситахо ва техникахои муайяни терапевти коркард шудааст.
Дар асри 21 дастрасии шабакахои интернетй ва шумораи гуногунии зиёди барномахо ва бо истифода аз онхо бо одамони дигар дар алока баромадан мушкил нест, ки ин имконияти гузаронидани машварати психологиро аз хона набаромада медихад.
Барои ба алока баромадани мизоч бо машваратчй бахри машварати психологи ду чиз заруру мухим хисобида мешавад:
1.Баромадан ба тори тортанаки чахонй (дастрасй бо шабакахои интернетй);
2.Баркарор намудани барномахои дорои функсияхои наборкунй: skype, whatsapp, у1Ьег, facebook*(*запрещено в РФ), то ва гайрахо.
Агар мо ба сарчашмахо вобаста ба машваратхои психологй назар афканем он вакт маълум мешавад, ки аз хама бештар ва машхуртар машварат кисман дар тамоми чомеахои чахони ба хусус давлати Руссия ин машварати масофавй яъне психологи шабакавй ("Психолог онлайн") ба хисоб меравад.
Аввалин маротиба методи "Психолог дар шабака" ("Психолог онлайн") - ро дар солхои 90 - уми асри 20 психолог Дэвид Соммерс истифода кардааст. Дэвид Соммерс бо истифодаи машварат дар шабакаи чахонй ба куллахои баланд ноил гардидааст. У динамикаи мусбиро дар халли мушкилихои психологии мизочон дарёфтааст [2, с. 10-15].
Бояд кайд кард, ки машварати психологии масофавй бо ёрии шабакахои интернетй бештари вакт барои шахсони шармгине, ки барои кумаки психологй наметавонанд ба хеч кас мурочиат кунанд, инчунин шахсоне, ки имконияти гирифтани машварати психологии бевоситаро надоранд ба рох монда мешавад. Вакте, ки кисми зиёди шумораи одамон дар чахон барои дарёфти чавоби маънои хастй изтиробро аз сар мегузаронанд, баъзе аз онхо халосй аз инро дар гурехтан, худкушй, невроз, психоз ва гайра мебинанд. Дар ин маврид машварати психологии масофавй - ин як навъ "вохурии давобахш" - руз то руз воситаи фаъоли ёрии терапевтй мебошад.
Дар шабакахои асосии интернетй намудхои гуногуни хизматрасонии машваратй оварда шудааст:
Дар кисми шахсии хабарнома (смс) маълумот додан;
Дар шабака сабт намудан;
Машварат гирифтан бо барномаи skype;
Дар кабули шахсии психолог худро сабт намудан;
Дар саволдихй имконият доштан;
Тренингхо (хамчун коида гурухй)
Хдмзамон машварати масофавй дорои намудхои гуногун мебошад, ки шахс метавонад ба воситаи онхо бо психологи шабакавй мурочиат намояд.
Намудхои машварати психологии масофавй
Машварат бо whatsapp;
Машварат бо viber;
Машварат бо ёрии почтаи электоронй;
Машваратхои шабакавии ройгон дар шакли "Саволу чавоб";
Машварати мобилй (телефонй);
Машварат бо skype ва г.
Машварати мобилй - (бо ёрии телефони мобилй гузаронида мешавад)
Машварати мобилй як иртиботи дутарафа миёни мизоч ва машваратчй мебошад, ки барои бартараф намудани ниёзхои фаврй ва саломатии равонии мизоч баркарор карда мешавад.
Машварат бо skype
Машварат бо skype - (бо ёрии истифодаи компютер ва барномаи skype, ки имконияти натанхо шунидан, балки диданро низ дорад) Дэвид Соммерс иброз менамояд, ки ман аз тачрибаи худ метавонам барои ба алока баромадан бо мизоч барномаи skype - ро тавсия дихам. Дар мукоиса бо дигар барномахои номаълум skype якчанд бартарият дорад. Дар аввал барномаи skype - ро барои компютерхои хайати коргарони идорахо кор карда баромада буданд.
Ин аз он шаходат медихад, ки он дорои имкониятхои зиёди функсионалй мебошад. Аз чумла, хатнависй, кор бо овоз, наборкунй, дидани
мизоч дар ру ба ру ва г. Ч,анбаи мусбии дигаре, ки skype доро мебошад, дар он дида мешавад, ки хар як машварате, ки гузаронида мешавад онхо сабт карда мешаванд ва шумо имконият доред, ки онхоро аз аввал монда гуш кунед ва тахлил намоед. Инчунин барои шахсони дигар дастрас нест, раками телефон, ки ин ба мизоч имконияти шахсияти худро пинхон намуданро медихад. Ин аз хад зиёд ва васеъгии барномаро дарак медихад.
Машварати телефонй ё ин ки тавассути skype - ин кисми асосии ёрии психологй ба мизочон ба шумор меравад.
Тахлили бештари 10 шабакаи хизматрасонихои психологй нишон медихад, ки имрузхо 46% - машварати маълумотдихй, 37% - машварат бо skype ва 17% - тренингхои психологй машхур мебошад [2, с. 4-5].
Ч,анбахои мусбии машварати психологии масофавй
Дастрасй - азхуднамоии бисёри барномахои ройгон ва дастрас мебошанд.
Дар бар гирифтани васеъгии накшаи географй: мизоч метавонад, хатто хангоми дар хорича будан, ба таври ройгон мутахассис пайдо намояд ва аз кумакхои он истифода барад.
Дастраси бо психолог машваратчй - машварати психологии масофавй имконият медихад то он мизочоне, ки ба монанди: модархои чавоне, ки кудакони ширмак доранд, шахсони дорои имкониятхои махдуд, шахсони бемор ва гайра бо психолог машваратчй дастрасй пайдо намоянд.
Масрафкорй - ба мизоч рохкиро харч кардан лозим намеояд. Инчунин психолог барои ичора харч нахохад кард.
Оперативнокии хизматрасонии психологй - пинхонй ва як боваркунонии асосй - ин имконияти мурочиатнамоии одамонро бахри машварати психологй дар вактхои мусоидашон аз хар нуктаи дунё медихад.
Ч,анбахои манфии машварати психологии масофавй
Психолог дар интихоби техника, методи коркунй бо мизоч махдуд аст, зеро бо мизоч муносибати наздик дар чунин фазо вучуд надорад.
Баъзан вакт бо сабабхои техникй шабакахои интернетй кор намекунанд.
Психолог наметавонад ба мизоч тамоми шароитхои лозимаро мухайё созад ва гайра.
Психологи шабакавй бо чунин мушкилотхои психологи кор мекунад ба монанди:
Кор бо холати равонии шахс:
Изтиробнокй, бехоби;
Тарс, фобия;
Стресс;
Х,исси гунахгори;
Апатия, холати рухии вайроншуда.
Мушкилотхои оилавй:
Каноатманд набудан аз муносибатхои оилавй, низоъхо;
Арзишхои оилавй;
Низоъ дар байни кудакон;
Бехтар гардонии комуникатсия;
Мутобикшавй ба тагйиротхои оилавй.
Машварати психологи шабакавй яъне "Психолог онлайн" яке аз роххои бехтарини машваратдихи ба хисоб рафта, барои шахсоне, ки ба ёрии психологи ва дастгирии эмотсионали ниёз доранд. Бо дарназардошти тарафхои мусбй ва манфии машварати психологии масофавй метавон гуфт, ки чунин воситаи терапевтй ба аксарияти мизочон мувофик меояд. [8, с. 30-35].
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ:
1. Нельсон-Джоунс, Ричард. Теория и практика консультирования. - СПб.: Питер, 2001. - 464 с.
2. Колесникова Г.И. Психологическое консультирование. - М.: Феникс, 2006. - 283 с.
3. Шнейдер Л.Б., Вольнова Г.В., Зыкова М.Н. Психологическое консультирование. Учебное пособие для студентов высших учебных заведений. Серия "Серебряная сова". - М.: Ижица, 2002. - 224 с.
4. Абрамова Г.С. Психологическое консультирование. Теория и опыт. - М.: Академия, 2001 - 240с.
5. Алан Е. Айви, Мэри Б. Айви, Линк Саймэн-Даунинг. Психологическое консультирование и психотерапия. - М., 2009. - 487 с.
6. Гулина М.А. Основы индивидуального психологического консультирования. СПб.: Изд-во С. - Петерб. ун-та, 2001. - 346с.
7. Алешина Ю.Е. Дистанционное психологическое консультирование. -М.: изд. Центр консорциума "Социальное здоровье России", 1994.
8. Глэддинг С. Психологическое консультирование. - СПб.: Питер, 2002. -736 с.
9. Кочюнас Р. Основы психологического консультирования. - М.: "Академический проект", 2009. - 154с.
10. Меновщиков В.Ю. Психологическое консультирование: работа с кризисными и проблемными ситуациями. - М.: Смысл, 2005. - 182 с.
11. Адабиёти иловагй
12. Алешина Ю.Е. Семейное и индивидуальное психологическое консультирование. М., 2004. - 458с.