Научная статья на тему 'ТАШАККУЛ ВА РУШДИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ИҶТИМОИИ МИНТАҚАҲО ДАР ШАРОИТИ РАҚАМИКУНОНӢ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН'

ТАШАККУЛ ВА РУШДИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ИҶТИМОИИ МИНТАҚАҲО ДАР ШАРОИТИ РАҚАМИКУНОНӢ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
2
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
хизматрасониҳои иҷтимоӣ / иқтисоди рақамӣ / фарҳанги иттилоотӣ / минтақаҳо / муносибатҳои ҷамъиятӣ / зиндагии аҳолӣ / иқтисодиёти ҷамъият. / социальные услуги / цифровая экономика / информационная культура / регионы / связи с общественностью / общественная жизнь / общественная экономика.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Қурбонализода Давлатали Таваралӣ

Дар мақолаи мазкур ҷанбаҳои муосири рушди хизматрасониҳои иҷтимоӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди баррасӣ қарор дода шудааст. Хизматрасонии иҷтимоӣ яке аз қисмҳои асосии системаи ҳифзи иҷтимоӣ ба ҳисоб рафта дар шароити ҷаҳонишавӣ ва гузариш ба моделҳои нави хизматрасонии муосир шарт ва зарӯр мебошад. Ба ҳамин асос тақвияти рушди хизматрасониҳои иҷтимоӣ дар минтақаҳо бо баланд бардоштани сатҳу сифати зиндагии аҳолӣ ва шароиту имкониятҳои нав барои аҳолӣ мебошад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ORGANIZATION AND DEVELOPMENT OF REGIONAL SOCIAL SERVICES UNDER DIGITAL CONDITIONS IN THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN

В данной статье рассматриваются современные аспекты развития социальных услуг в Республике Таджикистан. Социальные услуги считаются одной из основных частей системы социальной защиты и необходимы и необходимы в условиях глобализации и перехода к новым моделям современных услуг. Это является основой усиления развития социальных услуг в регионах за счет повышения уровня и качества жизни населения и создания новых условий и возможностей для населения.

Текст научной работы на тему «ТАШАККУЛ ВА РУШДИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ИҶТИМОИИ МИНТАҚАҲО ДАР ШАРОИТИ РАҚАМИКУНОНӢ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН»

УДК: 338

ТАШАККУЛ ВА РУШДИ ХИЗМАТРАСОНИДОИ ИЧТИМОИИ МИНТАКДОО ДАР ШАРОИТИ РАЦАМИКУНОНЙ ДАР ЧУМДУРИИ ТОЧИКИСТОН

курбонализода Давлатали Таваралй

Аннотатсия: Дар мацолаи мазкур цанбауои муосири рушди хизматрасонидои ицтимой дар Цумуурии Тоцикистон мавриди баррасй царор дода шудааст. Хизматрасонии ицтимой яке аз цисмуои асосии системаи уифзи ицтимой ба уисоб рафта дар шароити цауонишавй ва гузариш ба моделуои нави хизматрасонии муосир шарт ва зарур мебошад. Ба уамин асос тацвияти рушди хизматрасонидои ицтимой дар минтацщо бо баланд бардоштани сатуу сифати зиндагии ауолй ва шароиту имкониятуои нав барои ауолй мебошад.

Калимщои асоси: хизматрасонидои ицтимой, ицтисоди рацамй, фаруанги иттилоотй, минтацщо, муносибатуои цамъиятй, зиндагии ауолй, ицтисодиёти цамъият.

Барои ицтибос: Курбонализода Д. Т. Ташаккул ва рушди хизматрасонидои ицтимоии минтацщо дар шароити рацамикунонй дар Цумуурии Тоцикистон/Д. Т. Курбонализода //Паёми молия ва ицтисод. - 2024. - No. 2.1(41). - С. 239-245.

ФОРМИРОВАНИЕ И РАЗВИТИЕ РЕГИОНАЛЬНЫХ СОЦИАЛЬНЫХ УСЛУГ В ЦИФРОВЫХ УСЛОВИЯХ В РЕСПУБЛИКЕ ТАДЖИКИСТАН

Курбонализода Давлатали Таварали

Аннотация: В данной статье рассматриваются современные аспекты развития социальных услуг в Республике Таджикистан. Социальные услуги считаются одной из основных частей системы социальной защиты и необходимы и необходимы в условиях глобализации и перехода к новым моделям современных услуг. Это является основой усиления развития социальных услуг в регионах за счет повышения уровня и качества жизни населения и создания новых условий и возможностей для населения. Ключевые слова: социальные услуги, цифровая экономика, информационная культура, регионы, связи с общественностью, общественная жизнь, общественная экономика.

ORGANIZATION AND DEVELOPMENT OF REGIONAL SOCIAL SERVICES UNDER DIGITAL CONDITIONS IN THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN

Qurbonalizoda Davlatali Tavarali

Abstract: This article discusses the modern aspects of the development of social services in the Republic of Tajikistan. Social services are considered one of the main parts of the social protection system and are necessary and necessary in the conditions of globalization and the transition to new models of modern services. This is the basis for strengthening the development of social services in the regions by increasing the level and quality of life of the population and new conditions and opportunities for the population.

Key words: social services, digital economy, information culture, regions, public relations, public life, public economy.

Гузориши масъала. Дар шароити табдилдидии рацамикунонй омилдои баланд бардоштани рушди хизматрасонидои ичтимоии адолии минтацадо тавассути технологиядои иттилоотию коммуникатсионй ба тамоми сатддои системаи ицтисодии чадонй таъсири дамачониба дошта, натичадои институтсионалй ва ташкилй табдил додани доираи васеъи хизматрасонидои гуногунро ба миён меорад. Рушди ицтисоди рацамй ба истедсолоти чамъиятй чанбадои зиёди мусбй овард, ки дар баланд бардоштани самаранокии фаъолияти ицтисодй, кам кардани харочот ва чалби бештари одамон ба муносибатдои ичтимою ицтисодй ифода ёфт.

Тадлили тадкикотдои охир ва нашриёт. Дар

шароити дозира низоми ицтисоди миллй барои ташаккули шароити мусоиди ицтисодиву ичтимоии мардум замина фародам оварда, ки он дар доираи фазои тацвиятдидандаи рушди технологиядои иттилоотию комуникатсионй барои рушди хизматрасонидои ичтимоии адолй кушодани роддои нав барои оянда ходад буд. Ицтисодиёти минтацадои Ч,умдурии Точикистон асосан ба таъсири мусбат ва манфии доираи васеи омилдои экзогенй ва эндогении иттилоотию коммуникатсионй ва технологиядои сатди пастар царор дошта, ки он ба рушди хизматрасонидои ичтимой дар доираи табдилдидии рацамй барои адолй таъсироти манфй ходад расонд. Татбиц ва

амалигардонии Консепсияи ицтисоди рацамй дар Чумхурии Точикистон вобаста ба мархилахои худ дар оянда амалигардонии рушди хизматрасонихои ичтимой барои ахолии минтацахо шароитхои мухимро фарохам хохад овард, инчунин, баланд бардоштани сифати зиндагии ахолй дар минтацахо самараи мусбат ба даст оварда мешавад.

Максади макола. Дар асоси омузишхои асосноккардашуда, имрузхо сатхи зиндагии мардум ва имкониятхои фарохамоварии хизматрасонихои муосир барои онхо ба ислохоти назаррас ниёз дорад. Оцибатхои ногувори чанги шахрвандй дар чумхурй ба фарцияти сатхи зисти мардум, пастравии дарачаи некуахволии цисми зиёди ахолии кишвар таъсири манфй расонида, инчунин барои пайдоиши камбизоатй, рушд накардани ицтисодиёт, техникаву технологияхои нав ва хизматрасонихои гуногуни чаъмиятй сабаб гардид. Масъалаи мазкур боз дар ин замина мураккаб мегардад, ки солхои охир вазъи ичтимой ва тафрицагузории махаллии ахолй раванди тезу тундро касб намудааст. Дар ин холатхо мусоидати дастгирии давлатй дар алоцамандй бо сифати он хело мухим хисобида мешавад. Бинобар хамин саривацт бозгуй намудани масъалахои мазкур зарурати низоми самарабахши мониторинги рушди хизматрасонихои ичтимой ва сатхи нави зиндагиро ба миён меорад.

Мухтавои асосии мавод. Дамзамон, амалигардонии рушди хизматрасонихои нав барои ахолии минтацахо дар шароити рацамикунонии шахрхо ва махалхои ахолинишин ба вучуд омадани равандхои манфи цаблан вучуд надоштанд, бояд ба инобат гирифт зеро афзоиши тафрицаи минтацахои дар чумхурй буда, вайрон кардани рушди устувори мутавозини онхо ва зухури тахдидхои зиёдеро ба манфиатхои субъектхои хочагй дар шароити ракамикунонй бояд масъалаи мухим ва муфид бояд

донист. Ин зарурати омузиши оцибатхои эхтимолии рацамикунонй ба ицтисодиёти минтаца, муайян кардани хатархои марбут ба технологияхои рацамй, инчунин аз чихати илмй асосноккунии методологияи идоракунии рушди устувори мутавозини низоми ичтимоию ицтисодии минтацаро барои сифати хизматрасонихои нав барои ахолй пешакй муайян кард.

Асоси хизматрасонихои ичтимой барои ахолй чунин ситемахо ба хисоб мераванд: маориф ва илм, тандурустй, фарханг, амният, ёрии хуцуцй, нацлиёти чамъиятй, хифзи ичтимой.

Хизматрасонихои ичтимой ки барои ахолй яке аз мухимтараин раванди дастгирй аз тарафи мацомотхои давлатй ва дигар ташкилотхову корхонахо метавонад дар шакли ройгон ва ё пулакй амалй карда шавад. То давраи гузариш ба ицтисоди бозаргонй тамоми муассисахои хизматрасонй,

хизматрасонихояшонро ба истифодабарандагон асосан ройгон пешниход менамуданд.

Бо гузариш ба ицтисоди бозорй дар солхои охир бо зарурияти болобардории сатхи хизматрасонии ичтимои маишй ба шахрвандон, доираи хизматрасонихои пулакй васеъ гардида муассисаю ташкилотхои бо фаъолияти гайритичоратй машгул буда ба тарзи нави хочагидорй гузаронида шуданд, ки таркиби сарчашмахои молиявиашонро васеъ намуданд. Дар шароити муосир бояд тамоми имкониятхо, амалигардонии хизматрасонихо барои ахолй бояд ба инобат гирифта шавад.

Х,амин тавр, хангоми хизматрасонии ичтимой категорияи синну сол, вазъи саломатй, мухити зист ва дигар шароитхои ахолй ба назар гирифта мешавад. Намудхои дастгирии хизматрасонихои ичтимоии ахолиро чунин мебошанд.

Намудхои дастгирии ичтимоии ахолй Максаднокии самтхо

Хизматрасонии маишй - ичтимой Вазифаи асосии чунин хизматрасонй аз дастгирии шароити зарурии зиндагй аз нуцтаи назари сохаи дохилй иборат аст. Ба шахрванд дар гирифтани имтиёзхо дар сохаи хифзи ичтимой, бо бинохои мучаххаз барои табобат ва тавонбахшй, ташкили вацти истирохат, омузиш, бо ашёи зарурй, хуцуц барои боздид аз беморхона, истифодаи нацлиёт, ташкили маросими дафн кумак расонида мешавад.

Хизматрасонии чамъиятй - тиббй Хизматрасонии ичтимой ва тиббй барои нигох доштан ва ба цадри имкон бехтар кардани вазъи саломатии шахрвандон пешбинй шудааст. Мутахассисон фаъолияти тиббию мехнатиро ташкил мекунанд, ёрии таъчилии тиббй ва дигар намудхои хизматрасонихои тиббиро мерасонанд.

Хизматрасонии ичтимой ва психологй Мачмуи хизматрасонихои чорахои ислохй, аз чумла расмиёти ташхис, машварат бо мутахассисони махсусро дар бар мегирад. Дастгирии ичтимоии ин намуд сарпарастии психологй, кумаки психотерапевт, омузиши махсус, ёрии таъчилии тиббй, инчунин терапияи муошират ва гуфтугуро дар бар мегирад.

Хизматрасонии педагогй - ичтимой Педагогикаи ичтимой пешгирии инхироф дар рафтор ва нокомй дар раванди рушдро дар бар мегирад.

Хизматрасонии чамъиятй - иктисодй Барои дастгирй ва баланд бардоштани дарачаи некуахволии шахрвандон хизматхои ичтимоию иктисодй расонида мешавад. Дар доираи татбици чунин барномахо ба мизочон дар таъини имтиёзхо, гирифтани машваратхо,

пapдоxтхои пулии пешбининямудяи конунгузории aмaлкyнaндa, бехтяр нямудяни шяроити мянзилй вя пяйдо кярдяни чои кор кумяк рясонидя мешявяд.

Хизмaтрaсонии ичтимой Ba хукукй Хизмятрясонихои ичтимой вя хукукй яз тягйир додян ё нигох доштяни вязъи хукукии мушгарй, химояи хукукхои дяр конун пешбининaмyдaи y вя додяни мяшвяряти хукукй иборят яст. Мясялян, мяълумот дяр боряи имкониятхои дястгирии ичтимой, мусоидят дяр пешниходи дяъво оид бя фяъолияти xaдaмоти мaxсyс, тяхияи хуччятхо, пешниходи мяслихят оид бя мaсъaлaхои няфякя, мусоидят дяр тяъини няфякя вя имтиёзхо тибки конун, гирифтяни полиси сугуртяи тиббиро дяр бяр мегиряд.

Сарчашма: Тщияи муаллиф

Чумхурии Точикистон бо aмaлигapдонии як кятор бapномa вa стрятегияхо aз кябили СМР бapои соли 2030 метaвонaд, бapои рушди xизмaтpaсонихои ичтимой бисёр имкониятхои мусоидро 6a рох монaд, ки онхо фapогиpи тямоми мя^яляхои ичтимой 6a хисоб меpaвaнд.

Нaзapияи xизмaтpaсонии ичтимой инчунин мохияти xизмaти ичтимоиро хямчун воситaи aмaлигapдонии сиёсaти ичтимоии дaвлaт меомyзaд. Он омузиши някш вa вязифяхои кормяндони ичтимой, paвaнди рясонидяни xизмaтpaсонии ичтимой вя сямярянокии онро дяр бяр мегиpaд.

Нязярияи xизмaтpaсонихои ичтимой ясоси тяхияи усулхо вя теxнологияхои ямялии рясонидяни ёрии ичтимой бярои яхолй мебошяд. Он бярои муяйян кярдяни стрятегияхо вя яфзялиятхои xизмaтpaсонии ичтимой вя эчоди бярномяхои сaмapaноки дястгирии ичтимой кумяк мекуняд. Донистяни нязярияи

xизмaтpaсонии ичтимой 6a кормяндони ичтимой имкон медихяд, ки бо мизочон сaмapaнок кор кунянд вя 6a хядяфхои xyд бирясянд.

Бярои дярки фяхмиши xизмaтpaсонихои ичтимой бояд чянбяхои нязяриявии рушди он, ясоснокй, мaксaднокй вя присипнокии онро бя нязяр гирифтя вя бя шяроити иктисоди рякямй мувофик гардонидя шявянд.

Дяр aдaбиёти илмй мяфхуми «xизмaтpaсонии ичтимой» нисбaтaн кям истифодя мешaвaд. Бя якидяи як кятор олимон, xизмaтpaсонии ичтимой дяр шяроити муосир хямчун яке яз сямтхои кори ичтимой вя шякли тяшкилии ин нямуди фяъолияти ичтимой ямял мекуняд, ки бя мутобикшявй, тaвонбaxшии ичтимоии фярд, оиля ё чомеяи инсонй нигаронидя шудяяст, ки дяр чaдвaли 1 xyсyсиятхои тявсифии xизмaтpaсонихои ичтимой овярдя шудяяст.

4a.uta.iii 1. ximiaipacoiiiixoii ичтимой

Мaвзyъ Тaъриф Хусусиятхо

Хизмятрясонихои ичтимой Системяи рясонидяни кумяк вя дястгирй бя одямоне, ки дяр холятхои душвори хяёт ё ниёзмaнди кумяки мaxсyс мебошянд. • Бя бялянд бярдоштяни сифяти зиндягии одямон нигаронидя шудяяст • Тявяссути пешниходи xaдaмот вя бярномяхои гуногун ямялй кярдя мешявяд • Бя гуруххои яз чихяти ичтимой осебпязири яхолй нигяронидя шудяяст • Хддяф фярогирии ичтимой вя дястгирй мебошяд

Тaъpиxи инкишофи xизмaтpaсонихои ичтимой Рявянди инкишоф вя тяхяввулоти системяи xизмaтpaсонии ичтимой бо мурури зямон • Огоз яз тaмaд,дyнхои кядим, ки дяр он шяклхои кумяк бя кямбизоятон вя ниёзмяндон вучуд доштянд • Рушд дяр ясрхои миёня тявяссути кялисо вя созмонхои xaйpия • Тaшaккyли системяи муосири xизмaтpaсонии ичтимой дяр ясрхои 19-20 • Тякмилдихии пяйвястя вя мутобикшявй бя ниёзхои тaFЙиpёбaндaи чомея

Мацсад ва вазифахои хизматрасонии ичтимой Самтхо ва хадафхои асосии фаъолияти хадамоти ичтимой • Таъмини дастгирии ичтимой ва кумак ба шахсони ниёзманд • Мусоидат ба фарогирии ичтимой ва худбоварй • Пешгирии нобаробарии ичтимой ва ицтисодй • Тахия ва дастгирии хадамот ва барномахои ичтимой

Намудхои хизматрасонии ичтимой Шакл ва намудхои гуногуни кумаку дастгирии ичтимой • Хизматрасонии тиббй • Кумаки равонй • Мусоидат дар ёфтани чои кор • Таъмини манзил ва озуца

Хусусиятхои ташкили хизматрасонии ичтимой Ч,анбахо ва хусусиятхои хоси ташкил ва расонидани хадамоти ичтимой • Талабот ба мутахассисони сохибихтисос • Х,амкорй бо дигар ташкилоту муассисахо • Маблаггузорй тавассути манбаъхои давлатй ва хусусй • Танзим ва назорат аз чониби давлат

Нацши давлат дар рушди хизматрасонии ичтимой Таъсир ва иштироки давлат дар ташкил ва рушди хадамоти ичтимой • Ташаккули цонунгузорй ва санадхои меъёрй • Маблаггузорй ва дастгирии барномахо ва хидматхои ичтимой • назорат ва танзими фаъолияти муассисахои ичтимой • Таъсис ва дастгирии системаи сугуртаи ичтимой

Муаммохо ва мушкилоти хизматрасонии ичтимой Проблемахои актуалй ва муаммохое, ки дар назди гамхории чамъиятй истодаанд • Набудани захирахо ва маблаггузорй • Афзоиши эхтиёч ба кумаки ичтимой • Тагйироти демографй ва пиршавии ахолй • Зарурати мутобиц шудан ба технологияхои нав ва тагйирот дар чомеа

Сарчашма: тщияи муаллиф дар асоси сарчамахри интернети.

Имконияти расондани хизматрасонии ичтимой ба ахолй дар шароити Точикистони муосир дар баробари ташкил ва инкишоф додани шабакахои худудии хизматрасонии ичтимой ва ташаккули босуръати дастахои кормандони ичтимой ва воцей мегардад.

Хизматрасонии ичтимой ба ахолй хамчун система на танхо бо мачмуи муассисахо бо динамикаи рушди онхо дар цаламрави муайяни Ч,умхурии Точикистон, балки бо мачмуи чузъхо, ба монанди: тартиби муайяни хамкории байни мацомоти хадамоти ичтимой ва муассисахо, муносибатхои байниидоравй,

амалиёти пайгирона ва оцилонаи тамоми муассисадо, ки ба дастгирии табацадои гуногуни адолй нигаронида шудаанд, таъминоти молиявй, иктисодй ва моддию техникии фаъолияти муассисадои хизмати маишии адолй, таъмини бисёрзинадои илмй, методй ва кадрии фаъолияти хадамоти худудии ичтимой, дарачаи ташаккули содаи меъёрию дуцуцй, ки барои ташаккул ва рушди хизматрасонии ичтимой шароити заруриро фародам меорад, таносуби кушишдое, ки ба рушди хизматрасонидои ичтимой нигаронида шудаанд ва натичадои хизматрасонидои ичтимой, ки пеш аз дама дар дарачаи цаноатмандии муштариёни хадамоти ичтимой, самаранокии хизматрасонии ичтимой ифода мешаванд.

Фадмиши нави модияти хизматрасонии ичтимой ба адолй ва амалигардонии самти рацамикунонии хизматрасонидои ичтимой бо цонундои Ч,умдурии Точикистон «Дар бораи хизматрасонии ичтимой» соли 2008 №359, Конуни Ч,Т «Дар бораи хизматрасонидои давлатй», ки соли 2020 №1690, ва консепсиядои ташаккули дукумати электронй дар Ч,умдурии Точикистон аз аз 30 декабри соли 2011, № 643 ва Консепсияи ицтисоди рацамй дар Ч,умдурии Точикистон аз «30» декабри соли 2019, №642 чорй карда шудааст, фадмида мешаванд.

Мувофици Консепсияи ташаккули дукумати электронй дар Ч,умдурии Точикистон рушди хизматрасонидои ичтимой дар натичаи амалинамоии консепсияи дукумати электронй ба инобат гирифта шудааст. Асоси ташаккули дукумати электрониро дар Ч,умдурии Точикистон ноил шудан ба мацсаддои зерин дар самти хизматрасонидои ичтимой чунин аст:

• баланд бардоштани сатди сифат ва дастрас будани хизматдои ичтимоие, ки ба шадрвандон ва ташкилотдо расонида мешаванд;

• содда гардонидани цоидадо ва кам кардани мудлатдои расонидани хизматдои ичтимой, инчунин кам кардани (кодиш додани) харочоти маъмурй, ки ба расонидани ин хизматдо вобастагй доранд;

• ташаккули системаи ягонаи табодули иттилоотй бо истифода аз захирадои иттилоотии электронй ва пайвастшавии доимй ба система ва шабакадои маддуди бадисобгирии алоцаи дамаи истифодабарандагон;

• рушд ва истифодаи васеи васоити таъмини дастрасии шадрвандон ва муассисадо аз мадаллоти дур ба иттилоот дар бораи фаъолияти мацомоти ичроияи докимияти давлатй дар фаъолияти мацомоти ичроияи докимияти давлатй;

• бартараф намудани "нобаробарии рацамй" (нобаробарй дар байни шадрвандон дар истифодабарии технологиядои иттилоотй ва коммуникатсионй, ки ба асоси тафовути ичтимой-ицтисодй ва мавцеияти

чугрофй муаяйн карда мешавад), ки яке аз вазифадои марказии таъмини

самаранокии Хукумати электронй буда, аз тарици рушди ТИК - инфрасохтор (рушди шабакадои алоцаи дудудй, баланд бардоштани сифати алоца,

копмютеркунонии адолй, рушди Интернет дар цаламрави кишвар) амалй карда мешавад[8].

Хизматрасонии ичтимой дар мудити рацамикунонии содадо дар оянда ба пешрафтдои назаррас ноил ходад гашт, ки долати кунунии адолии минтацадо асосан тавассути шабакаи хизматрасонидои ичтимоии режимй онлайнй, ки бо дамдигар барои расонидани хизматрасонидои ичтимой ба мизочон дамкорй мекунанд, амалй карда мешавад.

Ицтисоди рацамй тацозои мудими рушди даврони муосир мебошад. Бинобар ин, яке аз манбаъдои асосии рушди минбаъдаи институтсионалии кишвар табодули рацамй буда, барои ташкили ицтисоди рацамй заминаи муосири меъёрию дуцуцй, низоми нави самараноки идоракунии давлатии захирадои иттилоотй-коммуникатсионй ва технологиядои рацамй ва механизми нави дамкории шабакавй дар чомеаи иттилоотиро талаб мекунад.

Ташаккули заминаи гайрирацамй (заминаи меъёрй ва цонунгузорй, манбаъдои молиявй) ва рацамй (интернети фарохмачро ва технологиядои рацамй) дар кишвар тачдиди назари афзалиятдо ва тадбирдои дар СМР-2030 пешбинишударо тацозо менамояд[7].

Бо назардошти адамияти баланди ицтисодиву ичтимой касб намудани дастрасй ба технологиядои иттилоотиву коммуникатсионй дар шароити дозира зарур аст, ки вобаста ба тавсеаи фарогирии адолии кишвар бо хизматрасонидои имтиёзнок ва алоца тадбирдои зарурй андешида шаванд ва имкониятдои маблаггузории хизматрасонидои ичтимой баланд бардошта шавад.

Маблаггузории хизматрасонии ичтимой раванди таъмини захирадои зарурй барои ташкил ва расонидани хизматдои гуногуни ичтимой ба адолй мебошад. Манбаъдои маблаггузории хизматрасонидои ичтимой метавонанд гуногун бошанд ва аз сатди кишвар, низоми ицтисодй ва царордои сиёсии он вобаста бошанд[9].

Яке аз манбадои маблаггузории дадафдои стратегй, афзалиятдо ва вазифадои гузошташуда, бучети давлатй мебошад. Хамин тавр, дангоми банацшагирии харочотдои бучети давлатй ба содадои ичтимой барои соли 2024 вазифадои "Стратегияи рушди миллии Ч,умдурии Точикистон барои давраи то соли 2030 (СРМ 2030)", Барномадои рушди миёнамудлати Ч,умдурии Точикистон барои солдои 2021-2025 (БРМ 2021-2025), "Хадафдои рушди устувор то давраи соли 2030 (ХРУ)", Паёмдои Президенти Ч,умдурии Точикистон, мулоцотдои Президенти Ч,умдурии Точикистон бо намояндагони чомеа, пешнидоддои аъзоёни Мачлиси Миллй ва вакилони Мачлиси Намояндагони Мачлиси Олии Ч,умдурии Точикистон, консепсиядо ва барномадои

рушди сохяхои хифзи ичтимой бя инобят гирифтя шудянд[13].

Дяр мячмуъ, xapочотхо бя сохяхои ичтимой дяр соли 2024 хямягй 18 971,1 млн сомонй ё 43%-и хячми умумии бучети дявлятиро тяшкил медихяд. Аз ин хячм xapочотхо бя сохяи мяориф 8 231,9 млн.

сомонй ё 18,7%, бя сохяи тяндурустй 3,488,9 млн. сомонй ё 7,9%, бя сугуртяи ичтимой вя хифзи ичтимоии яхолй 5 533,6 млн. сомонй ё 12,5%, бя фярхянг вя вярзиш 1 716,7 млн. сомонй ё 3,9%-ро тяшкил медихянд[13].

Харочоти бучети давлати аз руи \iaii6ai.\ou маблаггузори

JHK Барномаи Маблао<,ои бучетй ЩсМ сармоягузорих,ои

^^ 30 281,3 -г давлатй 11410,4

Хaрочоти бучети дaвлaтй aз руи соадхо дaр соли 2024, бо %

Ссиодои ичтимой

Маблао<,ои махсуси муассисах,ои бучетй 2416,3

Со^а^ои вок;еии ик,тисодиёт

34,7%

43,0%

Бахши х,окимияти давлатй, мувофиа ва мацомоти х,ифзи х,ук,ук,

Дигар сохахо

Хямя соля яз хисоби мяблягхои бучетй бя сямти сохяи ичтимой кисми зиёдй мяблягхо рявоня кярдя мешaвaд, чунки бучети Чумхурии Точикистон бучети ичтимой будя дяр соли 2024 ин 43%-ро тяшкил медихяд. Вязъияти сохяхои ичтимой бевоситя бя рушди сярмояи инсонй тяъсир мерясоняд. Стрятегияи рушди миллии Чумхурии Точикистон бярои дявряи то соли 2030 (СРМ 2030) рушди сярмояи инсониро хямчун сямти aфзaлиятноки фяъолияти Хукумяти Чумхурии Точикистон муяйян нямудяяст. Принсипхои ясосии ин

сямт бо сяъю кушишхои мярбут бя хялли хaмaтapaфaи мясъяляи рушди сярмояи инсонй вя сифяти зиндягй, хямчунин бя миён овярдяни зяминяхои устувор бярои тяшяккули иктисоди зехнй aлокaмaндaнд.

Хулосa. Иктисоди рякямй кисми чyдонaшaвaндaи иктисодиёт мебошяд, ки дяр он дониши субъектхо вя истехсолоти Faйpимоддй бяртярй доряд, нишондихяндяи ясосии тявсифкуняндяи чомеяи иттилоотй вя фярхянги иттилоотии чомея бя хисоб мерявянд. Пеш яз оне, ки мо рушди xизмaтpaсонихои

ичтимоиро дар шароити ицтисоди рацамй баррасй намоем бояд мaлaкaxои рацамии axолиро ба инобат гирем.

Ч,омеаи аз нигоxи итттилоот фаъолро метавон гуфт, ки ба xaмa шароити ицтисоди рацамй ба зуди мувофиц шyдa метавонанд. Аммо дар минтaцaxо барои баланд бардоштани мaлaкaxои рацамии axолй чорaxои зарурй (алоцаи фaроxмaвчии баландсуръати интернетй, мaркaзxои омузишии ТИК барои кормандони мaцомотxои давлатй ва дигар мyaссисaxои xизмaтрaсон) ва роxxои фaxмондaдиxй барои axолй

бояд ба роx монда шавад, инчунин саводнокии рацамии axолй ба инобат гирифта шавад. Татбици xизмaтрaсониxои ицтимой дар доираи рушди ицтисодиёти ракамй тавассути ташаккул ва амалигардонии лоиxa ва бaрномaxои ичтимой, иxтирооти илмй ва кaшфиётxои теxникй, xизмaтрaсониxои иттилоотй-xyцyкй, мaxсyлотxои инноватсионй ва теxнологияxои рацамй дар мyносибaтxои xочaгидорию чамъияти ва низоми молиявию пaрдоxтии мамлакат ташкил ва амалй гардонида мешаванд.

АДАБИЁТИ

1. Барномаи рушди ицтисоди ичтимоии Ч,умдурии Точикистон барои солдои 2021 - 2025.

2. Барномаи миёнамудлати рушди ицтисоди рацамй дар Ч,умдурии Точикистон бврои соли 2021 -2025.

3. Д.Т. Курбонализода., А.Н. Нурализода., Н.Н. Нурализода, Ицтисоди рацамй: Китоби дарсй, Душанбе - 2022, Ч.ДММ "Шодини С" 272с.

4. Д.Т. Курбонализода., М.Н. Хикматов, Тичорати электронй: Васоити таълимй, Душанбе - 2021, "Ч.ДММ Бебок" 178 с.

5. Д.Т. Курбонализода., - Асосдои назариявии рушди ицтисоди рацамй дар минтацадо: назариядо, тадлилдо ва пешнидоддо/Нурализода А.Н., Курбонализода Д.Т.//Паёми молия ва ицтисод. 2023. № 1 (35). С. 153-165с.

6. Д.Т. Курбонализода Д.Т. Механизмдои баланд бардоштани хизматрасонидои ичтимой дар доираи табдилдидии рацамй/Нурализода А.Н., Курбонализода Д.Т.//Паёми молия ва ицтисод. 2023. № 4-2 (39). С. 67-77.

7. Карори Хукумати ^.умдурии Точикистон «Дар бораи Консепсияи ицтисодиёти рацамй дар Ч,умдурии Точикистон» аз 30 декабри соли 2019 № 642.

8. Карори Хукумати Ч,умдурии Точикистон "Дар бораи Консепсияи ташакули дукумати электронй дар Ч,умдурии Точикистон", аз 30 декабри соли 2011, №643, Душанбе - 2011.

9. https://cyberleninka.rU/article/n/ways-of-budgetary-financing-of-social-services-in-modern-conditions

10. Стратегияи милли рушди Ч,умдурии Точикистон барои соли 2030.

11. S.E. Gasumova, (2020), "Challenges and Prospects for Digitizing the Social Service Providers' Activities" in Culture, Personality, Society in the Conditions ofDigitalization: Methodology and Experience ofEmpirical Research Conference, KnE Social Sciences, pages 29-36. DOI 10.18502/kss.v5i2.8331

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

12. Романова Н.В. Romanova N.V. Цифровизация услуг в социальной сфере: проблемы и перспективы «Московский государственный университет имени М.В. Ломоносова», г. Москва, Bulletin USPTU. Science, еducation, ештту. Series ештту. № 1 (31), 2020.

13. https://moliya.tj/ Бучети шадрвандй. Харочоти содадои ичтимой дар соли 2024

Ma^^yMOT дaр бо|);1и муaллиф

^ypбoнaлизoдa Дaвлaтaли Тaвaрaли - докmорнaнmu курт сеюмu uxmuсосu Идорaкyнuu лоuyayоu Инuсmumymu uцmuсодuёm ва демогрaфuяu Акaдемuяu мuллuu uлмyоu Тоцжжтон. Сурога: 734024. Ч,yм%yрuu Тоцжжтон, ш.Дyшaнбе, к.Айнй 44. Тел:+992937507735, Email:[email protected]

Сведение об aBTope:

Кypбaнaлизoдa Д1вл1Т1ли Тaвapaли - докторант третьего курса спецuaльносmь «Управленж проекmaмu» Инсmumyma экономuкu u демогрaфuu Нaцuонaльной aкaдемuu наук Тaджuкuсmaнa, Адрес: 734024. Респyблuкa Тaджuкuсmaн, г. Душанбе, y. Айнu 44.Тел:+992937507735, Email:[email protected]

Information about the author:

Qurbonalizoda Davlatali Tavarali - third course doctoral student, specialty "Project Management" of the Institute of Economics and Demography of the National Academy of Sciences of Tajikistan, Address: 734024. Republic of Tajikistan, Dushanbe, Ainy Street 44. Tel:+992937507735, Email:[email protected]_

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.