АЛОЭ ВЕРА (ALOE VERA L.) ӨСІМДІГІНІҢ ҚОЛДАНУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

УДК: 615.32

АЛОЭ ВЕРА (ALOE VERA L.) 0СШД1ГШЩ ЦОЛДАНУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ

КЕЦЕСОВА КАМИЛА КАЙНАРЦЫЗЫ

«Фармацевтикалык eндiрiс технологиясы» маманыдыгыныц 4 курс студентi, «С.Ж. Асфендияров атындагы ^азак улттык медицина университет» КЕА^, Алматы, ^азакстан

ХАМИТОВА АКЖОНАС ЕРМЕКОВНА

Ботаника курсымен фармакогнозия кафедрасыныц лекторы, «С.Ж. Асфендияров атындагы ^азак улттык медицина университет!» КЕА^, Алматы, ^азакстан

Тушндеме: Алоэ вера (Aloe vera L.) - кец фармакологиялыц цасиеттергмен танылган вс1мд1к. Бул мацалада оныц ботаникалыц сипаттамасы, химиялыц цурамы жэне медицинадагы цолданылуы царастырылды. Алоэ вера mepi ауруларын емдеуде, ас цорыту ЖYйeсiн жацсартуда, иммуниmemmi ныгайтуда, цабынуга царсы жэне косметологияда кещнен цолданылады. Оныц цурамындагы полисахаридтер, антрахинондар, витаминдер мен минералдар биологиялыц белсендшттщ нeгiзiн цурайды. Алоэ вераныц эмбебап цасиemmepi оны медицина мен гылымныц mYpлi салаларында пайдалануга мYмкiндiк бepeдi.

TYÜiHdi свздер: Алоэ вера, антрахинондар, косметология, дэршк еЫмдщ

Зерттеу езектШгь Алоэ вера (Aloe veraL.) - ежелден берi емдш касиеттерiмен танылган еамдш, казiргi тацда медицина, косметология жэне фармацевтика салаларында ерекше мацызга ие. Оныц химиялык курамыныц байлыгы, соныц шшде полисахаридтер, антрахинондар, витаминдер мен минералдардыц болуы, еамдшт биологиялык белсендi заттар ^3Í ретшде карастыруга мYмкiндiк бередi.

Зерттеудщ езектшп алоэ вераныц терi ауруларын, кабыну процестерiн, аскорыту жYЙесi бузылыстарын емдеудеп жэне иммунитеттi ныгайтудагы тиiмдiлiгiмен непзделедь Сонымен катар, оныц табиги курамыныц кауiпсiздiгi мен экологиялык таза болуы да заманауи гылым мен eндiрiс Yшiн мацызды болып табылады.

Алоэ вераныц дэршк жэне косметикалык ешмдердеп рeлiн зерттеу жаца емдiк жэне профилактикалык тэсiлдердi дамытуга ыкпал етедь Бул оныц медицина мен денсаулык сактау саласындагы орнын кецейтудiц мацызды екенш кeрсетедi.

Зерттеудщ максаты: Алоэ вера (Aloe vera L.) еамдшнщ емдш жэне биологиялык мацыздылыгын, кунды касиеттерiн, оныц адам денсаулыгын жаксартудагы рeлi мен колдану аясын гылыми тургыдан зерделеу.

Зерттеу нысаны мен эдктерк Зерттудiц нысаны - алоэ вера дэршк еамдш шикiзаты. Зерттеулер эдiсi ретiнде эдеби дереккeздердегi заманауи мэлiметтердi сараптау эдiсi бойынша жYргiзiлдi.

Нэтижелерд1 талдау. Алоэ вера (лат. Aloe vera L.) - кепжылдык, мэцп жасыл, шырынды eсiмдiктер катарына жататын eсiмдiк. Эсiмдiктiц тамыры кыска, талшыкты жэне топыракка таяз енш eседi. Сабагы кыска жэне тубше жакын орналаскан, сондыктан кейбiр тYрлерiнде айкын байкалмайды. Бiрак, кейбiрiнде узын эрi тiк болуы мYмкiн. Жапырактары еттi, калыц жэне шырынды. Жапырактарыныц узындыгы 30 см-ден 50 см-ге , еш 5-8 см-ге дешн жететiн, кылыш тэрiздi усак тшенектермен кeмкерiлген. Iшкi бeлiгi мeлдiр, желе тэрiздi, суга бай гельден турады. ГYлдерi кубыр тэрiздi, шогырланган сары немесе кызгылт тYCтi болып келедь Жемiсi - узынша корапша, шшде усак кара коцыр тYCтi тукымдары болады. Табиги жагдайда алоэ вера тропикалык жэне субтропикалык аймактарда есед^ бiрак ол сэндiк жэне дэршк еамдш ретiнде элемнiц кептеген елдершде eсiрiледi (сурет 1) [1].

Сурет 1 - Алоэ вера (Aloe vera L.) еимдМнщ сырткы Keprnici

Алоэ вера еамдш езшщ биологиялык классификациясында кепжылдык, шeптесiн жэне етп жапыракты eсiмдiк ретiнде аньщталады. вамдштщ жYЙеленуi 1 -кестеде келтiрiлген.

Кесте 1 - Алоэ вера (Aloe vera L.) eciмдiгiн жуйелеу

ДYниеci Оымдж

Патшалык (Regnum) Эсiмдiктeр (Plantae)

Бeлiм (Divisio) Тамырлы eсiмдiктeр (Tracheophyta)

Класс (Classis) Даражарнактылар (Liliopsida)

Тэртш (Ordo) Спаржа тэрiздiлeр (Asparagales)

Т^кымдас (Familia) Асфоделдер тукымдасы (Asphodelaceae)

Туыс (Genus) Алоэ (Aloe)

Typ (Species) Алоэ вера (Aloe vera)

Авторлык атауы Aloe vera L.

Алоэ вера табиги тYPде СолтYCтiк Африка, Араб тYбеri, жэне Жерорта тещзi аймактарында кездеседi (сурет 2). ^азiрri тацда ол тропикалык жэне субтропикалык климаттык аймактарда, эсiресе Yндiстан, ^ытай, Мексика жэне Кариб аралдарында кещнен еаршедг Алоэ вера к¥ргакшылыкка тeзiмдi, су сактау кабiлетi жогары. Ол кумды, тасты жэне нашар к^нарлы топыракта да жаксы eседi. Жары; CYЙriш eсiмдiк, бiрак жартылай келецкеде де тсршшк ете алады [2].

Сурет э - Алоэ вера (Aloe vera L.) есЬадгшщ ДYниежYзi бойынша кездесетiн

аймактары

Aloe vera табиги тYPде ^азакстанда eспейдi, ce6e6i бул еамдш шелейт жэне тропикалык аймактарга тэн. Алайда, оныц биологиялык жэне фармакологиялык касиеттерше байланысты алоэ вера ^азакстанда сэндiк eсiмдiк ретiнде Yй жагдайында eсiрiледi, сонымен катар медицина мен косметика eндiрiсiнде шикiзат ретiнде шетелден импортталады.

^азакстанныц климаттык жагдайлары - кебшесе коцыржай континентальды - алоэ вераньщ табиги eсуiне колайсыз. Алайда, ощуспк eцiрлердеri (ТYркiстан, Жамбыл облыстары) жылы климат пен жаз айларындагы жогары температура алоэ вераны жылыжайларда немесе арнайы жабдыкталган агротехникалык кешендерде eсiруге мYмкiндiк бередi [3].

Эдеби мэлiметтер зерттеулерi бойынша осы eсiмдiктiц курамынан кeптеген биологиялык белсендi косылытар аныкталган. Бул eсiмдiк курамынан табылган биологиялык белсендi косылыстар медицина жэне фармацевтика саласында айтарлыктай мацызды орын алады [4]. Сол себептi алоэ вера eсiмдiк шикiзатын фармация саласында зерттеу жумыстарын жYргiзу, оныц мацыздылыгын жэне орындылыгын кeрсетедi.

Алоэ вераныц жапырактары мен eркендерi, сондай-ак шырыныныц курамында антрагликозидтер (алоин, алоэ-эмодин, наталоил, рабарберон, гомонаталоин) бар, олар шырышты кабыкты тiтiркендiрiп, шек перистальтикасын кYшейтедi. Сонымен катар, оныц курамында минералдар (Са, K, Na, Mg, Cu, Zn жэне т.б.), фитонцидтер, полисахаридтер, шайырлы заттар, дэрумендер (В тобы, холин, фолий кышкылы, бета-каротин, А, С, Е жэне баска да дэрумендер), эфир майлары, ферменттер жэне аминкышкылдары бар [5]. Алоэ вера eсiмдiriнiц курамындагы биологиялык белсендi заттардыц кыскаша аныктамасы жэне олардыц биологиялык белсендiгi туралы жалпы акпараттар 2-кестеде келтiрiлген.

Кесте 2 - Алоэ вера (Aloe vera L.) еимд^шщ курамындагы компоненттер жэне олардыц биологиялык белсендМ___

Компоненттер тобы Пайыздык керсеткiштерi Компоненттер Биологиялык белсенд1г1

Полисахаридтер 1-2% Ацеманнан, глюкоманнан Иммунитета ^шейтед^ кабынуга карсы эсер етед^ Tepi жасушаларын калпына кeлтipeдi

Витаминдер Витамин С - 0,010,1%, Витамин Е - 0,010,05%, Витамин А -0,05%. A, C, E (антиоксиданттар), B1, B2, B3 (ниацин), B6, B12 ТерЫ ылгалдандырады, epкiн радикалдарды бейтараптайды, зат алмасуды peттeйдi.

Минералдар Кальций - 0,20,5%, Магний - 0,10,3%, Калий - 0,1-0,3%. Кальций (Ca), магний (Mg), мырыш (Zn), темiр (Fe), калий (K), натрий (Na), мыс (Cu), марганец (Mn) Жасушалык кызметт реттейд^ жараларды емдеуге жэне тepiнi ныгайтуга кeмeктeсeдi.

Антрахинондар 0,5-1% Алоин, эмодин Табиги iш жYpгiзушi, микробтарга карсы эсер eтeдi.

Фенолдык косылыстар 0,1-0,3% Флавоноидтар Антиоксиданттык эсер, кабынуга карсы жэне

картаюга карсы касиеттер.

Аминкышкылдары 0,5-1% Лейцин, изолейцин, валин, лизин, метионин, глицин жэне баска мацызды аминкышкылдар Акуыз синтезiн жаксартады, Tepi мен тшдердщ калпына кeлуiн тeздeтeдi.

Ферменттер (энзимдер) 0,01-0,05% Амилаза, липаза, целлюлаза Терщеп eлi жасушаларды ыдыратып, жацаруга кемектеседь

Органикалык кышкылдар 0,2-0,5% Лимон кышкылы, алма кышкылы Тepiнiц рН дeцгeйiн peттeйдi, тepi жацаруын ынталандырады.

Стероидтар 0,2-0,5% Кампестерол, Р-ситостерол, лупеол ^абынуга карсы жэне антисептикалык эсер кepсeтeдi.

Сахаридтер 0,5-1% Глюкоза, фруктоза Энергия Ke3i, тepiнi ылгалдандырады.

Сапониндер 0,5-1% Табиги сабын тэрiздi косылыстар Антисептикалык жэне тазалаушы эсер бepeдi.

Гидроксиметилант рахинондар 0,1-0,5% Алоэ-эмодин ^абынуга карсы жэне микробка карсы касиеттер.

Алоэ непзшдеп ешмдер мен препараттар кептеген инфекциялармен кYресуде жэне бiздщ агзамыздыц корганыс кызметш кетередi. Ол керемет биостимуляторлар ретшде цолданылады жэне иммунитета ныгайтуга ыкпал етедi. Олар шагын дозада ас корыту жэне ет шыгару кызметш кYшейтедi [6, 7]. 3-кестеде алоэ вера еамдшнщ медицинада колданылуы туралы акпараттар, ал 4- кестеде непзп препараттары керсетiлген.

^аз1рп уакытта алоэ есiмдiгi бай химиялык курамына байланысты танымалдылыгын жогалткан емес, ол халыкты; жэне ресми медицинамен катар косметика енеркэабшде де кещнен колданылады. Эамдштщ курамындагы гликопротеидтер, салицил кышкылы, ферменттер жэне аминкышкылдары тершщ барлык типтерiне пайдалы, эрi терi кYтiмiне кажеттi эртYрлi мэселелердi шешуге кемектеседi (кесте 4) [8].

Кесте 3 - Алоэ вера (Aloe vera L. 1 вамд^шщ медицинада колданылуы

№ ^олданылуы Емдiк Kac^rrepi

1 Терi кYтiмi Алоэ вераныц гeлi тepiнi ылгалдандырып, жумсартады. Ол тepi кабынулары мен кYЙiктepгe, сондай-ак экзема мен псориаз сиякты тepi ауруларына карсы тиiмдi. Псориаз жэне дерматиттер Yшiн алоэ вераныц антибактериалды жэне кабынуга карсы касиeттepi пайдалы [9].

2 Асказан-шек жолдарын емде Алоэ вераныц шырыны асказан мен iшeк ауруларына, мысалы, гастрит, колит, ш кату сиякты мэселелерге кемектеседь Ол асказанныц шырышты кабыгын коргайды жэне ас корыту процестерш жаксартады. Сонымен катар, ол асказанныц кышкылдыгын тeмeндeтiп, ас корыту жYЙeсiн тыныштандырады [10].

3 Иммунитета ^теру Алоэ вера иммундык жYЙeнi ныгайтуга кeмeктeсeдi. Ол агзада инфекцияларга карсы кYpeсeтiн жэне кабынуга карсы эсер ететш табиги заттарды камтиды [11].

4 ^ан айналымын жаксарту Алоэ вера кан айналымын жаксартып, кан кысымын реттеуге ыкпал етедь Оны жиi гипертония жэне кан тамырларыныц бузылуы кeзiндe колданады [12].

5 Жараларды емдеу Алоэ вераныц антисептикалык жэне жарага карсы ^^e'^^i жараларды тез жазылуына кeмeктeсeдi. Ол тepiдe жара, тыртыктар, сызаттар мен кeсулepдiц жазылуын жeдeлдeтeдi [13].

6 Tepi инфекцияларына карсы Алоэ вераныц курамындагы табиги антибиотиктер мен антисептикалык касиeттepi тepi инфекцияларына карсы колданылуы мYмкiн [14].

7 ^абынуга карсы эсер Алоэ вераныц кабынуга карсы эсepi тYpлi кабыну ауруларында, эсipeсe буындар мен булшьщеттердщ ауырсынуында колданылады [15].

Кесте 4 - Алоэ верадан (Aloe vera L.) жасалатын непзп препараттар

№ Дэршж калып

Кврсетшетш емдiк дсер1

Суретi

Дэрiлiк препараттар, биологиялык белсендi коспалар

Алоэ вера

капсулалары мен таблеткалары

Алоэ верадан дайындалган капсулалар мен таблеткалар асказан^шек жолдарын колдауга арналган. Олар кeбiнeсe ас корыту жYЙeсiн peттeйтiн, кабынуга карсы жэне детоксикациялау максатында колданылады. Мундай препараттар иммундык жYЙeнi ныгайтуга жэне шю агзаларды коргауга кeмeктeсeдi [16].

Алоэ вера кpeмдepi мен майлары жэне линимент

Алоэ вера непзшдеп кремдер мен майлар тершщ жасушаларын калпына келтiруге жэне ылгалдандыруга кемектеседi. Олар терi кабынуын азайтып, кургактык пен тiтiркенудi жещлдетедь Алоэ вера кремдерi мен майлары эсiресе кYн сэулесiнен пайда болган кYЙiктерге, аллергиялык реакцияларга немесе терi ауруларына тиiмдi [17].

1

2

Алоэ вера шырыны

Алоэ вера шырыны шю колдану Yшiн усынылады. Бул препарат асказан^шек жYЙесiн реттейдi, iшек микрофлорасын жаксартады, асказан жараларын емдеуге жэне iш катуды жещлдетуге кeмектеседi. Алоэ шырыны иммунитета ныгайтып, кабынуга карсы эсер етедi. Кейбiр зерттеулерде ол кант диабетшщ алдын алу мен емдеуге де пайдалы екенi аньщталган [18]._

Алоэ вера унтагы

Алоэ вера унтагы - бул кебшесе iшке кабылдау Yшiн немесе косметикалык максатта колданылатын дайын ешм. ¥нтак асказан-iшек жYЙесшщ жумысына оц эсер етiп, ас корытуды жаксартады. Сонымен катар, унтак терi кут1мшде де колданылады, себебi ол терш калпына келтiруге жэне ылгалдандыруга ыкпал етедi [19].

Алоэ вераньщ сыгындылары

Алоэ вера сыгындылары терiге арналган эртYрлi косметикалык eнiмдерде, сондай-ак дэршк препараттарда кездеседi. Бул сыгындылар терi жасушаларыныц регенерациясын

колдап, кабынуга карсы эсер бередг Олар жараларды емдеуге, терще тiтiркенудi басуга жэне безеумен ^ресуге кeмектеседi [20].

Алоэ вера негiзiндегi буласыр (пластырь)

Алоэ вера пластырьлерi, эаресе, терi жаракаттары, кYЙiктер, кабынулар, тершщ кургауы мен кышуы сиякты проблемаларды емдеуде колданылады. Олар тер^е т1келей эсер етiп, жылдам тыныштандырушы жэне калпына келтiрушi эсер бередi [21].

Алоэ вера сусыны

Алоэ вера сусыны кeбiнесе денсаулыкты жаксарту максатында колданылады. Бул сусын ас корыту жYЙесiн реттейдi, шек козгалысын жаксартады, энергия мен ^ш бередi. Сондай-ак, ол агзадан токсиндердi шыгарып, агзадагы су балансын сактауга кeмектеседi [22].

3

4

5

6

7

Алоэ вера гелi

Алоэ вераньщ гелi Tepi купмшде кещнен пайдаланылады. Ол терЫ ылгалдандырып, тыныштандырады, сондай-ак Tepi жаракаттарын, кYЙiктep мен сызаттарды емдеуге кемектеседь Сонымен катар, ол кабынуды азайтып, безеулермен кYpeсудe де тиiмдi. Гель тер^е жагылганда, оныц курамындагы активт заттар тepiгe терец сщш, жасушалардыц калпына кeлуiн ынталандырады [23]._

Косметикалык eнiмдер

Алоэ

лосьондары

вера

Алоэ вера нeгiзiндeгi лосьондар тepiнi ылгалдандырып, оны жумсартады. Лосьондар тepiгe жецш сщш, оны кургактык пен тiтipкeнудeн коргайды. Олар сондай-ак тepiдe сepпiмдiлiктi сактап, картаю бeлгiлepiмeн кYpeсугe кемeктeсeдi [24].

Алоэ

шашка

ешмдер

верамен арналган

Алоэ вера шаш кYтiмiндe де тиiмдi. Алоэ вера непзшдеп шампуньдар мен бальзамдар шашты ылгалдандырып, тамырларын ныгайтады. Олар шаштыц тYсуiн токтатуга жэне кургактыктан коргайды, сондай-ак шаштыц сау api жылтыр болып кеpiнуiнe ыкпал eтeдi [25].

8

1

2

Осылайша, алоэ вера ^ipri уакытта медицинада, эаресе дерматология, гастроэнтерология жэне иммунология салаларында кeцiнeн пайдаланылатын есiмдiк болып табылады. Алоэ верадан дайындалган препараттар денсаулыкка пайдалы, эсipeсe тepi кYтiмi мен асказан-шек жYЙeсiнe катысты мэсeлeлepдi шешуге арналган. Алоэ вераныц табиги курамдас белiктepi мен бeлсeндi заттары бул енiмдepдiц тиiмдiлiгiн арттырады.

^орытынды: Алоэ вера - табигат сыйлаган эмбебап еамдш. Оныц ерекше биологиялык касиeттepi мен химиялык курамы медицина мен косметологияда кещнен пайдалануга мYмкiндiк береди Бул есiмдiктi зерттеу жалгасып жатыр, жэне болашакта оныц жаца пайдалы касиeттepi аныкталатынына кYмэн жок.

ЭДЕБИЕТТЕР

1. Danhof, Ivan E. lmmunomodulatory and Protective Action of Aloe arborescens and Aloe barbadensis (Aloe vera) [Text] / Ivan E. Danhof. - North Texas Research Laboratory, 2013. - 6 р.

2. Hassan, S. M., Batiha, G. E. (2021). Aloe vera as a therapeutic and pharmaceutical agent: Potential applications and future trends. Antioxidants, 10(1), 101-115.

3. Reynolds, Tom. Aloes: genus Aloe [Text] / Tom Reynolds. - CRC Press LLC, 2014. - 394 p.

4. Ботаника с основами фитоценологии: учебный комплекс. Часть I. Морфология и анатомия растений [Текст]: учебно - методическое пособие / сост. Е.Ф. Черняковская. - Ярославль: Изд - во ЯГПУ, 2009. - 50с.

5. Лекарственные растения и растительное сырье, содержащие антраценпроизводные, простые фенолы, лигнаны, дубильные вещества [Текст] / И.М. Коренская, Н.П. Ивановская, И.Е. Измалкова. - Воронеж: Изд - во Воронеж. ун - та, 2017. - 87 с.

6. Маркова, А.В. Тайны народной медицины. Полная энциклопедия [Текст] / сост. А.В. Маркова. - М., 2013. - 637 б.

7. Тихонов, В.Н. Лекарственные растения, сырье и фитопрепараты [Текст]: учебное пособие. Часть II. / В.Н. Тихонов, Г.И. Калинкина, Е.И.Сальникова. - Томск, 2014. - 148б.

8. Siva, R., Dileep, A. (2018). Aloe vera gel extraction methods and its uses in pharmaceutical applications. Pharmaceutical Technology, 56(5), 234-240.

9. Pal, S.K. Herbal medicine: current status and the future [Electronic version] / S.K. Pal, Y. Shukla // Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. - 2003. - No.4(4). - P. 281-288. - Access mode: http://journal.waocp.org/. - (Date of the application 24.08.2019).

10. Шаврина, О.А. Использование алоэ в качестве лекарственного средства [Текст] / О.А. Шаврина, Ю. А. Шаврина // Юный ученый. - 2016. - № 2 (5). - С. 144-146

11. Sharmaand, M. Pharmacognostical Characterization of Some Selected Medicinal Plants of SemiArid Regions [Electronic version] / M. Sharmaand A. Kumar // Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry. - 2013. - Vol. 1, No. 6. - P. 216- 228. -Access mode: https://ijppr.com. - (Date of the application 24.08.2019).

12. Алоэ вера: терапевтические свойства // Химия и Жизнь журналы, 2019, №4.

13. Кривенко В.А. Суккулентные растения: их свойства и экология. - М.: Наука, 2016.

14. Рахимов Р.С., Ахметов А.Б. Aloe Vera в фармацевтике // Ресейшк гылыми ецбектер жинагы, 2018.

15. Чупахин В.Н., Кузнецова С.А. Химические соединения растений рода Aloe и их фармакологическая активность // Фармакогнозия, 2017.

16. Guan, L., Huang, G. (2018). Advanced techniques for the extraction and production of Aloe vera gel. Food Bioprocess Technology, 11(8), 1459-1466.

17. Patil, V., Kumar, M. (2021). The role of Aloe vera in the preparation of hydrogels for wound healing applications. International Journal of Drug Delivery, 13(3), 325-332.

18. Deshpande, A., Singh, P. (2019). Formulation of Aloe vera gel for topical application: An overview of different preparation techniques. Cosmetic and Pharmaceutical Sciences, 3(4), 271280.

19. Patel, V., & Raghavendra, R. (2020). Therapeutic potentials of Aloe vera gel and its role in skin care formulations. Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology, 13(7), 19-24.

20. Verma, S., Kaur, M. (2021). Pharmaceutical applications of Aloe vera gel in dermatological formulations. Journal of Cosmetic Dermatology, 20(3), 345-352.

21. Pandey, M., & Srivastava, P. (2020). Development of Aloe vera gel formulations for burn management: Current trends and future perspectives. Burns, 46(8), 1857-1865.

22. Rao, P., Ravi, S. (2019). Aloe vera gel as a skin moisturizer and anti-aging agent: A review of its biological properties and clinical applications. International Journal of Cosmetic Science, 41(6), 564-572.

23. Singh, A., & Ali, S. (2018). Applications of Aloe vera in the treatment of skin disorders and wound healing: A review. Journal of Dermatological Treatment, 29(2), 198-205.

24. Narayan, S., Ahuja, A. (2021). Formulation of Aloe vera-based gel for the treatment of acne and pigmentation. International Journal of Skin Pharmacology and Physiology, 34(1), 45-52.

25. Kumar, S., Yadav, S. (2020). Aloe vera gel: Composition, extraction techniques, and application in pharmaceutical and cosmetic formulations. Phytochemistry Reviews, 19(2), 523-535.