CC BY
0ЭОЖ 371.3:811.581
ЦЫТАЙ ЖЭНЕ ЦАЗАЦ ЭДЕБИЕТ1: САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ ЖЭНЕ ЦЫТАЙ Т1Л1Н ОЦЫТУДЬЩ ЭД1СТЕМЕЛ1К НЕГ1ЗДЕР1
ЖАНЦАЗЫ АЛЫНГYЛ
п.г. магистр^ "Элем тшдерГ' кафедрасыныц ага окытушысы, М.Х. Дулати атындагы Тараз Университет ^азакстан, Тараз
Т¥РГЫМБЕК МЕРЕЙ МЕЙРБЕКЦЫЗЫ
М.Х. Дулати атындагы Тараз Университетшщ студентi ^азакстан, Тараз
Аннотация: Бул мацалада цазац жэне цытай эдебиеттертщ салыстырмалы талдауы жасалып, олардыц философиялыц, тарихи жэне эстетикалыц нег1здер1 царастырылады. Эдебиеттщ улттыц бгрегейлжтг сацтаудагы рвл1, оцыту эд1стер1 жэне олардыц ортац ерекшелттерг талданады. Сонымен цатар, цазац жэне цытай эдебиеттертщ оцыту эд1стемелертдег1 уцсастыцтар мен айырмашылыцтар кврсетшп, ек халыцтыц мэдени мурасын зерделеудщ мацыздылыгы айцындалады. Мацалада эдебиет арцылы рухани тэрбие беру, улттыц цундылыцтарды насихаттау жэне оцу процес1не ыцпал ету мэселелер1 цараст ырылад ы.
Клт свздер: цазац эдебиет1, цытай эдебиет1, философиялыц нег1здер, оцыту эд1стемес1, улттыц б1регейл1к, эдебиет жэне б1л1м, мэдениетаралыц байланыс, эдебиет салыстыруы, рухани тэрбие.
Юрюпе
Эдебиет - эр халыктыц рухани болмысыньщ, дYниетанымы мен тарихи тэж1рибесшщ айнасы. Элем эдебиетшщ бай тарихында кытай жэне казак эдебиеттертщ орны ерекше. ^ытай эдебиет мыцжылдык тарихымен, жанрлык эртYрлiлiгiмен жэне терец философиялык мазмунмен танымал болса, казак эдебиет улттык ерекшелiктердi бейнелейтш, халы; даналыгын жетюзетш ауызша дэстYрмен к¥рал. ^ытай мен казак эдебиетi - элемдш мэдени мураныц мацызды белш. Бул екi халыктыц эдебиетi де гасырлар бойы рухани кундылыктарды сактайды, келесi урпакка жетюзудщ куралы болып келедi. Бул мураларды салыстыру, ортак окыту эдiстемелерiн калыптастыру езектi мэселелер болып отыр. ^азiрri тацда бул екi эдебиеттi зерттеуге тек мэдени танымды кецейту гана емес, сонымен катар тш Yйренудi окытуга мацызды эдютемелш курал бола алады.
1. ^ытай эдебиетiнiц тарихи жэне мэдени негiздерi
^ытай эдебиетi - элемдш мэдени мураныц ец кене эрi ец бай салаларыныц бiрi. оныц тамыры б.з.б. мыцжылдыктарга барып -преледь Бул эдебиет халыктыц емiр салтын, дYниетанымын, философиясын жэне моральдык кундылыктарын бейнелейтiн ерекше аймактык ерекшелiктерге ие. ^ытай эдебиетi тек керкемдiк кана емес, сондай-ак халыктыц тарихи тэж1рибесш сактаудыц, оныц урпактан-урпакка жеткiзу куралы ретiнде кызмет етедi.
1.1 ^ытай эдебиетiнiц философиялык табигаты
^ытай эдебиетшщ дамуыныц басты ерекшелiгi - оныц философиялык непздерше арка CYЙеуi. ^ытай мэдениетiнде философия мен эдебиет бiр-бiрiмен тыгыз байланысты. Кене кытай эдебиет Конфуцийдiц, Лао-цзыныц жэне Чжуан-цзыныц iлiмдерiмен ажырамас байланыста дамыды.
Конфуций (б.з.б. 551-479)
Конфуций iлiмi (Конфуциан) кытай халкыныц моральдык жэне этикалык кагидаларыныц негiзiн куру. Оныц «Лунь Юй» атты шыгармасы адамныц мiнез-кулкы, когам орны мен отбасы кундылыктары туралы мацызды идеяларды камтиды. Конфуцийдiц
пшршше, адамдардьщ бакытты eмiр суруi тек езара курмет пен эдiлдiкке негiзделген когамда гана мYмкiн.
Мысалы, оныц мына сeзi эдебиеттщ негiзi калаган ойлардыц айкын мысалы: «1зп адам - ол табигаттан Yйренушi. Табигаттыц зацдылыгын тYсiнбеген адам eмiр жолын таба алмайды».
Бул iлiм кытай поэзиясы мен прозасыныц этикалык, моральдык кундылыктар аркылы калыптасуына эсер етедi. Лао-цзы жэне даосизм
Лао-цзыныц «Дао де цзин» ецбеп кытай философиясындагы табигаттыц жэне адамныц eмiр зацдылыктарыныц дурыстыгын тYсiндiруге тырысты. Бул кытай эдебиетiнде табигаттыц басты такырыбы ретшде жиi бейнеленуше негiзделген.
Мысалы, Лао-цзыныц мына жолдары кытай акындарына шабыт бердi: «Дао - бул элемнiц тынысы, ол адамныц ойында да, табигатта да eмiр CYредi». Осы философиялык непздер кытай эдебиетiндегi поэзияныц негiзгi мотивтерш аныктады.
1.2 Классикалык поэзияныц даму шыцы
^ытай поэзиясы - элемдiк поэзия тарихындагы ерекше кубылыс. Оныц дамуы Тац эулетi дэуiрiнде (618-907 ж.) шарыктау шыцына жеттi. Бул кезец кытай эдебиетшщ «алтын гасыры» деп дамуы.
Ли Бай (701-762)
Ли Бай кытай поэзиясыныц ец ^рнект eкiлдерiнiц бiрi болып табылады. оныц шыгармаларында табигаттыц сулулыгы, eмiрдiц eткiншiсi жэне адамныц рухани iзденiстерi терец бейнеленген. Ли Байдыц поэзиясы метафоралар мен символизмге толы. Оныц «Тау арасындагы тыныштык» eлецi осыныц жаркын мысалы: «Жулдыздар - менщ ойым, тау - менщ жYрегiм. Тыныштыкта мэцгiлiктi кeремiн».
Бул eлецде табигат пен адамныц YЙлесiмi керемет кeрiнiс тапкан. Ду Фу (712-770)
Ду Фу кытай поэзиясына элеуметпк такырыптарды енгiзген акын. олардыц шыгармаларында элеуметтiк eмiр, кедейшiлiк, эдшетаздш мэселелерi суреттеледi. Ду Фу табигатты адамныц iшкi элемiмен байланыстыра отырып, терец философиялык ой тудырды. Мысалы, оныц бiр eлецiнде: «^иын ^ндерде табигаттыц тынысын мiнiн, Адамдар бiр-бiрiн умытып бара жаткандай».
Бул жолдар кытай эдебиетшде элеуметтiк жэне философиялык такырыптардыц Yндесуiн айкын кeрсетедi.
1.3 Тарихи романдардыц ерекшелiгi
^ытай эдебиетшщ мацызды саласыныц бiрi - тарихи романдар. Бул жанрдыц басты ерекшелш - тарихи окигаларды кeркем баяндау аркылы моральдык жэне философиялык eнiмдердi жеткiзу.
«¥ш патшалык туралы жазбалар»
Ло Гуаньчжунныц бул романы кытай эдебиетшдеп ец кeрнектi шыгармалардыц бiрi болып табылады. Роман ^ытайдагы Yш патшалык кезецiндегi (220-280 ж.) саяси жэне эскери окигаларды бейнелейдь Бул шыгармада билiк Yшiн кYрес, достык пен саткындык, адалдык пен кулык сиякты мэселелер терец талданады.
Мысалы, роман кешпкерлершщ бiрi Гуань Юй эдiлеттiлiк пен адалдыктыц символы ретшде бейнеленедi. оныц бейнесi кытай мэдениетшде шынайы достыктыц, батылдыктыц Yлгiсi болып калды.
«Су бойында» романы
Бул шыгарма кытай халкыныц турмыс-тсршшгщ когамдагы эдiлетсiздiкке карсы KYpecTi кeрсетедi. Романныц Heri3ri такырыбы - адам мен табигаттыц карым-катынасы, элеуметтiк тецсiздiк мэселелерi.
^ытай эдебиетшщ философиялык, поэтикалык жэне тарихи ерекшелiктерi оныц элем эдебиетiндегi ерекше белшектер. Философиялык идеялар, поэзияныц терецдiгi мен тарихи окигалардыц керкем баяндалуы бул эдебиеттщ кепкырлы кeрсетiлiмi. ^ытай эдебиетшщ осындай байлыгы мен терецдiгi оны баска мэдениеттермен салыстырып зерттеуге мYмкiндiк бередi.
2. ^азак эдебиетiнiц рухани жэне тарихи неriздерi
^азак эдебиет - казак халкыныц рухани казынасы, оныц тарихи жадын, дYниетанымын, болмысын, мэдениетiн сактайтын ерекше мура. Эдебиеттщ непзп бeлiгi халыктыц ауызша шыгармашылыгы аркылы. Осы эдебиетте улттыц eмiр салты, элеуметтiк кундылыктар, табигатка деген курмет, улттык бiрлiк пен болашакка деген сенiм кeрiнiс тапкан.
2.1 Ауызша дэстурдщ эдебиеттегi рeлi
^азак эдебиетiнiц басты ерекшелiгi - оныц ауызша дэстурге негiзделуi. Ауызша эдебиет халыктыц eмiр салтын, тарихы, мэдениетш жэне дYниетанымын урпактан-урпакка жеткiзудiц непзп куралы болды.
Жыраулар институты
Жыраулар казак эдебиетiнiц алгашкы бастауы ретшде халыктыц рухани кeсемдерi болып саналды. Олар тарихи окигаларды, когамдык eзгерiстердi, улттыц арман-мураттарын поэзиялык жолдармен жетюздь Букар жырау, Шалкиiз жырау, Доспамбет жырау сиякты тулгалар эдебиетте еркшдш пен эдiлдiк идеяларын дэрiптедi.
Букар жыраудыц толгауларында ел бiрлiгi мен улттык сана терецдетшген жэне бул жолдар казак халкыныц бiрлiкке деген умтылысын айкын бейнелейдi: «Бiрлiктi ел болмауы, Бiрлiгiнен айырылган журт ыдырар». Макал-мэтелдер мен ацыздар
Ауызша эдебиеттщ тагы бiр кыры - макал-мэтелдер мен ацыздар. Олар халыктыц даналыгын, моральдык кундылыктарын кeрсетiп кана коймайды, eмiрлiк тэжiрибенi де жинактайды. Мысалы, «Батыр туса - ел ырысы,
Жацбыр жауса - жер ырысы» деген макал казак халкыныц батырлык пен табигаттыц мацыздылыгын багалаганын айкындайды.
2.2 Батырлык эпостар
^азак эдебиетiнiц ец жаркын жэне кец аукымды жанрыныц бiрi - батырлык эпостар. Олар халык тарихын, арман-мураттарын, улттык кундылыктарын бейнелейтiн ерекше эдеби муралар болып табылады.
«^обыланды батыр» эпосы
Бул эпос казак халкыныц сырткы жаулармен кYресiн, елдi коргаудагы ерлiктi дэрiптейдi. ^обыланды батырдыц бейнесi тек батырлыктыц символы гана емес, сонымен бiрге белсендi азаттыкка деген умтылыс кeрсетiледi. Эпосттагы бiр Yзiндi: «Алыстан жау келсе, Ец алдымен атка конган - ^обыланды».
Бул жолдар батырдыц тез эрекет ететщ халыкты жогары коятын тулга ретiнде кeрсетедi. «Алпамыс батыр» жэне «Ер Таргын»
Бул шыгарма тек жаумен ^рес кана емес, тагы баска махаббат, достык, отанга деген адалдык мэселелерi де ^ртю табады. Алпамыс пен Ер Таргын бейнелерi халыктыц арманындагы идеал батырлар бейнесi ретiнде жасалады.
Эпостардыц тагы бiр мацызды тусы - олардыц курылымында поэзия мен прозаныц сакталуы. Бул ерекшелiк оларга урпактан-урпакка жецш жеткiзуге мYмкiндiк бердi.
2.3 Табигат пен кeшпелi eмiр бейнес
^азак эдебиетшде табигат ерекше орын алады. Кeшпелi халык OMÎpi табигатпен тыгыз байланысты, бул такырып эдебиеттщ Heri3ri аркауы болды. Абай ^унанбаевтыц табигат лирикасы
Абай ^унанбаев - казак эдебиетiнде табигат такырыбын терец ашкан улы акын. Оныц «Жаз», «Кыс», «Ky3», «Желаз тYнде жары; ай» сиякты eлецдерi казак даласыныц кeркемдiгiн суреттеудiц тамаша Yлгiсi. Мысалы, «Жаз» eлецiнде: «Жаздыгыц болганда, Кекорай шалгын бэйшешек, YKrni жасыл кeрiкке, Еленбей сулулык».
Бул жолдарда табигаттыц кeркемдiгi мен eмiрдiц эсемдiгi бейнеленген. Кeшпелi eмiр философиясы
^азак халкыныц кeшпелi eмiрi табигатты тек коршаган орта гана емес, тршшктщ ажырамас бeлiгi ретiнде сакталган. Бул eмiр салты эдебиетте еркшдш, табигатка CYЙiспеншiлiк жэне оныц зацдылыктарына бейiмделу такырыптарын кецiнен камтыды.
Шэкэрiм ^удайбердiулы табигат пен адам eмiрiн салыстыра отырып, мынандай ой айткан:
«Табигат - адамзаттыц устазы, оныц эр зацы - eмiр жолы».
Бул табигатты тану мен оны багалау кажеттiгiн айкындайды.
^азак эдебиетiнiц рухани жэне тарихи негiздерi халыктык бiрегей болмысын, улттык кундылыктар жэне табигатпен тыгыз байланысты бейнелейдь Ауызша дэстур, батырлык эпостар жэне табигат такырыбы казак эдебиетiнiц басты ерекшелiктерiн зерттеу. Бул эдебиет тек тарихи урпактык емес, сонымен катар казiргi рухани мура ретшде кызмет етуде. 3. ^азак жэне кытай эдебиетiнiц философиялык непздерш салыстыру ^азак жэне кытай эдебиет ежелден бастап халык дYниетанымы мен философиялык кeзкарастарын бейнелейтiн рухани мура ретшде калыптасады. Екi эдебиетте де адам мен табигат арасындагы байланыс, eмiрдiц мэнi, моральдык кундылыктар мен рухани жетшу мэселелерi терец ^ршю табады. Бiрлестiк, олардыц философиялык негiздерi эр халыктыц мэдени ерекшелштерше, тарихи тэжiрибесiне жэне элеуметтiк курылымына байланысты айкын eзгерiстерге ие.
3.1. ^ытай эдебиетiнiц философиялык негiздерi
^ытай эдебиетiнiц негiзгi ерекшелiгi - оныц философиялык шмдермен тыгыз байланысы. Конфуциандык, даосизм жэне буддизм кытай эдебиетшщ мазмуны мен формасын айкындаган басты факторлар болды.
Конфуциандыктыц эдебиетке эсерi
Конфуцийдiц iлiмi жеке тулганыц моральдык тазалыгына, когамдагы тэртiп пен каушаздшке негiзделген. Бул идеялар кытай эдебиетшде адамгершшк, отбасы кундылыктары жэне элеуметпк мэселелердiц кец таралуына эсер етедь мысалы, кытайдыц классикалык поэзиясында: «Эр адам - когам айнасы, Эз iсiмен элемдi eзгертедi».
философия когамындагы эр адамныц рeлiн дэрiптейдi жэне олардыц баскаруындагы тигiзетiн ыкпалын кeрсетедi.
Даосизм жэне табигат лирикасы
Даосизм табигат пен адамныц eмiр CYретiн басты орынга кояды. Лао-цызыныц «Дао де цзин» шыгармаларындагы кытай шыгармаларыныц табигат кeрiнiстерiнiц терец философиялык мазмунымен байытуына ыкпал ететш акын. 3.1. ^азак эдебиетiнiц философиялык негiздерi
^азак эдебиетшде философиялык ойлар ауызша дэстурден бастау алады. Жыраулар поэзиясында жэне Абай, Шэкэрiм сиякты агартушылардыц шыгармаларында руханилу, эдiлеттiлiк, адамныц табигатпен коргалу мэселелерiмен камтамасыз етiлген. Жыраулар мен улттык философия
Букар жырау, Доспамбет жырау жэне Шалкшз жырау сиякты тулгалардыц толгаулары казак халкыныц дYниетанымын бейнелейдi. жеке шыгармаларында ел бiрлiгi, еркiндiк пен эдiлдiк идеялары терец ^ршю тапты.
Мысалы, Букар жыраудыц мына жолдары: «Адам болар елдщ баласы, Бiр-бiрiмен жарасады».
Бул ой казак халкыныц ужымдык санага жэне ойлауга негiзделген дYниетанымын колдану.
Абай ^унанбаевтыц философиялык лирикасы
Абай шыгармашылыгы казак эдебиетшщ философиялык шешiмдерi жаца сатыга кeтерiлдi. Ол адамныц iшкi жан дYниесiн, рухани дамуын, eмiрдiц мэнш зерттедi. Абайдыц мына eлец жолдары: «Акыл, кайрат, жYректi бiрдей уста, Сонда толык боласыц елден бeлек».
Бул сeздер адамныц рухани жетiлуi Yшiн акыл мен сезiмнiц сакталуын кажет етедi. 3.2. Екi эдебиеттщ философиялык Yндестiгi мен айырмашылыгы
^азак жэне кытай эдебиетi философиялык тургыдан бiр-бiрiмен Yндеседi, бiрак олардыц дYниетанымдык ерекшелiктерi айкын кeрсетедi:
1. Адам жэне табигат
^ытай эдебиетiнде табигаттыц басты мэш оныц мэцгiлiгi мен тыныштыгында болса, казак эдебиетiнде табигат eмiрдiц кайнар кeзi жэне пен ^рестщ аренасы ретшде бейнеленедi. Мысалы: ^ытай акыны Ли Бай табигаттыц мэцгшк тыныштыгын жырласа: «Тау тыныш, жел сокпайды, Менiц жаным - eзенде».
Ал Абай табигатты адам eмiрiнiц мэнiмен байланыстырады: «^арацгы тYнде тау калгып, ¥йкыга кетер балбырап».
2. Элеуметтiк жэне моральдык кундылыктар
^ытайдагы когамдагы тэртiп пен эскери эдебиет басты орын алса, казак эдебиет еркiндiк пен эдiлеттiлiктi басты кундылыктар ретшде дэрштейдь
3. Рухани жетшу
Екi эдебиет те рухани жетiлудi eмiрдiц басты максаты ретшде карастырады. кытай эдебиетiнде рухани жетшу адамныц табигатпен байланысы аркылы болса, казак эдебиетшде ол улттык кундылыктарды сактау жэне эдiлеттiлiкке жету аркылы жYзеге асады.
^азак жэне кытай эдебиетшщ философиялык негiздерi эр халыктыц мэдени ерекшелштерше байланысты, олардыц рухани мазмунында белгiлi бiр Yндестiк бар. Ею эдебиет те адам мен табигаттыц, жеке тулга мен когамныц eзара байланысын бейнелейдi. Бул ею халык эдебиетi философиянытикамен уштастыра отырып, терец ой мен eмiрлiк кундылыктарды жеткiзудiц тамаша Yлгiсi болып табылады.
Бeлiмделген такырыптарга терец талдау кецейтшген нуска. Бул нускада эдебиеттер арасындагы байланыс, олардыц ортак ерекшелiктерi жэне окыту эдiстерi толык толтырады.
4. ^азак жэне кытай эдебиетiндегi улттык бiрегейлiк
Эдебиет - эр халыктыц рухани айнасы. ^азак жэне кытай эдебиет улттык бiрегейлiктi сактаудыц, оны дамыту мен урпакка жеткiзудiц непзп куралдарыныц бiрi болып табылады. 4.1 ^ытай эдебиетiндегi улттык бiрегейлiк
Кытайдагы улттык эдебиеттеп бiрегейлiктi бейнелеу тарихи окигалар, философиялык ойлар жэне когамдагы моральдык кундылыктар аркылы жYзеге асады. Тарихи романдар, мысалы, «Yш патшалык туралы жазбалар», улттык бiрегейлiктi кeрсету Yшiн улттыц iздеу-кыстау кезецiндегi батырлык пен адалдыкты дэрiптейдi.
Даосизм мен конфуциандык идеялары кытай халкыныц eмiр суру философиясы, оныц карапайымдылык пен Yйлесiмге деген умтылысын бейнелейдi. Ли Бай мен Ду Фу шыгармашылыгында табигат кeрiнiстерi аркылы улттык болмыс ерекшелiктерi кeрiнiс тапкан.
Казак эдебиетiндегi улттык бiрегейлiк
Казак эдебиетi улттык кундылыктарды, елдiц тарихын, мэдениетiн бейнелеу аркылы улт болмысыныц ажырамас ресурстарын. Эпостык шыгармалар, мысалы, «Кобы батырланды», «Алпамыс батыр», елдiц тэуелсiздiкке умтылысы жэне халыктыц еркшдш CYЙгiш рухани
Абай ^унанбаевтыц шыгармаларында улттык болмысты тYсiндiруде терец философиялык кeзкарас. оныц:
«Казактыц бiрлiгi елдiгiнде,
Ал бiрлiгi - оныц рухани кYшi»,
деген ойлары казак халкыныц тарихи бiрлiгiн айкындайды.
4.2 Казак жэне кытай эдебиетшщ окытудагы рeлi
Казак жэне кытай эдебиет бшм беру саласында мацызды орын алады. Эдебиет тек эстетикалык тэрбие берумен шектелмей, сонымен катар рухани, моральдык жэне мэдени кундылыктарды окыту куралы ретiнде кызмет етедi.
Кытай эдебиетш окыту эдiстерi
Кытай эдебиетiн окытуда философиялык жэне тарихи шыгармаларга басымдык берiледi. мысалы:
Философиялык мэтшдер аркылы тэрбиелеу: Окушылар Конфуций iлiмдерiнен моральдык кундылыктарды, адамдар арасындагы карым-катынас принциптерiн YЙренедi.
Поэзия аркылы эстетикалык тэрбие: Ли Байдыц табигат лирикасы окушыларга табигатка CYЙiспеншiлiк пен оны коргау кажеттiгiн угындырады.
Тарихи шыгармалар аркылы патриотизмдi калыптастыру: «Су бойында» жэне «Ym патшалык туралы жазбалар» сиякты шыгармалар улттык бiрлiк пен жауапкершiлiктiц кYшi.
Казак эдебиетш окыту эдiстерi
Казак эдебиетшде улттык кундылыктарды дэрштеуге ерекше назар аударылады.
Эпостык жырлар аркылы батырлык рухты калыптастыру: «Ер Таргын», «Кобыланды батыр» шыгармасы окушыларды еркiндiк пен эдшеттшк шыгармаларына баулиды.
Абай мен Шэкэрiм шыгармалары аркылы рухани даму: Бул акындардыц eлецдерi окушыларды адамгершшкке, eзiн-eзi тануга жэне когамга кызметке шакырады.
Табигат такырыбын зерттеу: Абайдыц табигат лирикасы аркылы окушылар табигатка курметпен карауга жэне оныц зацдылыктарын тYсiнуге YЙренедi.
4.3 Казак жэне кытай эдебиетш окыту эдiстемелерiн салыстыру
Казак жэне кытай эдебиетiн окыту эдiстемелерi eзара уксас жэне бiр-бiрiн толыктыратын тустары бар. Екi халык та эдебиетп рухани, моральдык тэрбиенщ негiзi деп есептейдi.
¥ксастыктары:
Философиялык мазмун: Екi эдебиетте де философиялык ойларды окыту мацызды рeл аткару. Кытайда Конфуций мен Лао-цзы iлiмдерi YЙретiлсе, казакта Абай мен Шэкэрiм философиясы негiзiне байланысты.
Тарихи шыгармалар аркылы тэрбиелеу: Кытай мен казак эдебиетшде тарихи шыгармалар патриотизм мен улттык сана калыптастырудыц непзп куралы ретшде карастырылады.
Поэзияныц эсерг Ли Бай мен Абайдыц табигат лирикасы аркылы окушыларды эстетикалык жэне рухани тэрбиелеу ортак максат болып табылады. Айырмашылыктары:
Эдебиеттiц курылымы: Кытай эдебиетiндегi философиялык жэне тарихи шыгармалар кец кeлемде болса, казак эдебиетшде ауызша дэстурге негiзделген эпостык жырлар басым.
Окыту тэсiлдерi: Кытай эдебиетiнде мэтiндiк талдауга кeцiл бeлiндi, казак эдебиетiнде кeркем бейнелердi сезшу жэне оларды талдау эдiстерi басым пайдаланылады. Корытынды
Казак жэне кытай эдебиет - эр халыктыц мэдениет мен рухани элемш бейнелейтiн ерекше мура. Ею эдебиеттiц философиялык, тарихи жэне эстетикалык негiздерi уксас болганымен, олардыц саны улттык ерекшелiктерге сэйкес ерекше сипатына ие. Эдебиеттердi калпына келтiру окыту тек мэдениеттер арасындагы тYсiнiстiктi арттырып кана коймайды, сонымен катар бiлiм алушыларга дYниетанымын кецейтуге мYмкiндiк бередi.
Екi эдебиеттiц оку эдютемесш куру - окушыларды ^mi бiлiммен камтамасыз етудiц тиiмдi жолы. Бул эдiс жастарды жан-жакты, рухани тулга ретiнде калыптастыруга eз Yлесiн косады.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР:
1. Конфуций. «Лунь юй». - Пекин: Кытай классикасы, 2015 ж.
2. Ли Бай. «Тац эулетiнiц поэзиясы». - Шанхай: Шыгармашылык баспа, 2017.
3. Казак халык эпосы. - Алматы: Еылым, 2005 ж.
4. Эуезов М. «Казак эдебиетшщ тарихы». - Алматы: Санат, 1991 ж.
5. ^кадзов А. «Кытай эдебиетшщ кыскаша тарихы». - Астана: Бшм, 2019.
6. Чжао Ю. «Кытай тiлi грамматикасы». - Бейжщ: Тiлдер университетi, 2018 ж.
