CC BY
0Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
ОЭЖ: 616.15-053
¥РЬЩТЬЩ ГЕМОЛИТИКАЛЬЩ АУРУЛАРЫНЬЩ ЖАТЫР1Ш1Л1К ДИАГНОСТИКАЛАУ МЕН ЕМДЕУДЩ ЗАМАНАУИ АСПЕКТ1ЛЕР1
НУРМАХАНОВА ГУЛЬМИРА НУРМАХАНОВНА
Ощуспк ^азакстан медицина академиясы «Жалпы тэжiрибелiк дэр^ер-1» кафедрасыньщ ассистентi, медицина магистрi
Шымкент, ^азакстан
БАШИРОВ БАТЫРХАН ШОХАНОВИЧ
Ощуспк ^азакстан медицина академиясы «Отбасылык медицина» кафедрасыныц дэрiгер-интернi Шымкент, ^азакстан
ЗАЙНИДДИНОВ ШЕРЗОД АРЗИМАТ¥ЛЫ
Ощуспк ^азакстан медицина академиясы «Отбасылы; медицина» кафедрасыныц дэр^ер-интерш Шымкент, ^азакстан
ЗУЛЬПЫХАРОВА АНЕЛЬ ЕРГЕНЦЫЗЫ
Ощуспк ^азакстан медицина академиясы «Отбасылык медицина» кафедрасыныц дэр^ер-интерш Шымкент, ^азакстан
КАСЫМОВА КАРИНА ИСФАНДИЯРОВНА
ОцтYCтiк ^азакстан медицина академиясы «Отбасылык медицина» кафедрасыныц дэр^ер-интерш Шымкент, ^азакстан
Аннотация: Жуктшк иммунологиясы мен босану - жуктшк жэне босану иммунологиясы болуы mymkw акушерлгк цызметтгц мацызды мэселелергнгц гшгнде бгргншг орынаы алады. Окгншке орай б1зд1ц елгмгздерезус-сенсибилизациясымен жукт1 эйелдер саны цаз1рг1 кезде вте квп. Резус-сенсибилизациясы бар жукт1 эйелдерде гемолитикалыц аурулардыц даму цаут жогары болады жэне ол ауырлыц дэрежесЫе царамай урыц дамуына эсер етед1. Жещл дэрежеЫ ешцандай клиникалыц бшгшерЫз вту1 mymkw, ал ауыр дэрежеЫ влгмге алып келуг mymkw. Бул паталогияныц ауыр дэрежелг формасыныц дамуы бойынша бгз жогары орында турмыз, себеб1 вк1н1шке орай б1зде уацытылы диагностика мен емдеудщ цолжетгмсгз болуы. Изоиммунды гемолитикалыц анемия- урыцтыц гемолитикалыц ауруларыныц себеб1 3-6% жагдайда кездесед1, 2,5% вл1ммен аяцталады. ¥рыцтыц гемолитикалыц ауруыныц алдын алу Yшiн дер кезгнде пренатальды диагностикалау жэне емдеу цажет.
Tyüíh свздер: ¥рыц, резус-фактор, жукт1л1к, гемолиз, гемолитикалыц ауру, ана, нэресте.
ЖYктшктщ алгашкы апталары - бул уры; пен ана агзасы арасындагы кYPделi иммунобиологиялы; байланыстарды орнату кезещ. Болашакта олар жYктiлiктiц барысын, ананыц жагдайын жэне урыктыц дамуын аныктайды. Резус-терю ана мен резус-оц уры; арасында иммунологиялы; сэйкесаздш жш кездесед^ содан кешн эмбриогенездщ жэне босанганнан кешнп дамудыц ауыр бузылуларына экеледi.
¥рыктыц гемолитикалы; ауруы (¥ГА) — бул ана мен урыктыц каныныц Yйлесiмсiздiгi нэтижесiнде изоиммунизациядан туындаган пренатальды ауру. Баланыц эритроциттерiне карсы ананыц денесшде антиденелер пайда болады, бул олардыц гемолизiн жэне тYзiлуiн тежейдi. Гемолиз eшмдерi урыкка улы эсер етедi жэне тиiстi белгiлермен бiрге жYредi: iсiну, саргаю, анемия. Бул патологияныц ец кауiптi аскынуы-бул билирубиннiц жогары
Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
концентрациясыньщ трелей цитотоксикалык эсерше байланысты жаца туган нэрестенщ миыныц закымдалуымен сипатталатын ядролык саргаю.
Гемолитикалык аурудыц салдары Yшiн урыктыц уактылы диагностикасы мен емi, сондай-ак жYктiлiктi баскарудыц белгiлi бiр тактикасы мацызды рел аткарады. Жогарыда айтылгандай, урыкта гемолитикалык аурудыц дамуыныц ец кеп тараган себебi-ана мен урыктыц эртYрлi резекцияларынан туындаган иммунологиялык жанжал. Анада 0 (I) кан тобы, ал урыкта A (II) немесе B (III) аныкталган кезде топтык сэйкессiздiк жагдайлары сирек кездеседi. ¥рыктыц гемолитикалык ауруыныц дамуыныц ец сирек нускасы-баска топтык кан жYЙелерiндегi сэйкесаздш.
Кебiнесе Rh-терiс ананыц сенсибилизациясы ¥ГА-на экеледi RH-d-антиген алдыцгы жYктiлiкте, соныц iшiнде тYсiкпен аякталган жYктiлiк. Бул жагдайда баланыц каны ана агзасына енуi керек. Осыган байланысты Rh факторы бойынша ¥ГА, эдетте кайта жYктiлiктен туылган балаларда дамиды. Бул жYЙенiц баска антигендерi бойынша гематоиммунологиялык кактыгыс айтарлыктай сирек кездеседi. ^ан тобындагы кактыгыс кезiнде бул патология алгашкы жYктiлiк кезiнде пайда болуы мYмкiн, бiрак плацентаныц тоскауыл функцияларыныц бузылуыныц тYрi. Сондай-ак, АВ0 жYЙесi бойынша ¥ГА агымыныц ауырлыгы темен екенш атап еткен жен. Себебi А жэне В топтык антигендерi дененiц кептеген жасушаларымен экспрессияланады, бул кан тYзбейтiн тiндерде антиденелердiц едэуiр мелшерiнiц байланысуына экеледi жэне олардыц гемолитикалык эсерiне жол бермейдi.
ЖYктiлiктiц 16-18-шi аптасынан бастап урыктыц эритроциттерi аз мелшерде (0,1-0,2 мл) ана-плацента-урык жYЙесi аркылы сирек етедi. Босану кезшде трансплацентарлы трансфузия урыктыц 3-4 мл канына дейiн артады. ^урамында D-антигенi бар эритроциттердiц анасыныц канына енуi бастапкы иммундык реакцияны тудырады. Нэтижесiнде плацента аркылы кабiлетсiз М класындагы Rh антиденелерiнiц-иммуноглобулиндердiц синтезi жYредi. Осы реакцияныц нэтижесiнде плацента аркылы кедерпаз енетiн жэне эритроциттердiц гемолизш тiкелей тудыратын G класындагы антиденелер.
Диагностика. Ана мен экенщ резус-факторына жэне кан тобына назар аударылады, алдыцгы жYктiлiктiц нэтижелерi зерттеледi. ЖYктi эйелдiц канын резус-антиденелерге зерттеу: жYктi эйелдiц резус-терiс кан факторы жэне оныц кYЙеуiнiц резус-оц кан факторы, анамнезшде анасыныц резус-факторды есепке алмай кан кую, ауырлатылган акушерлiк анамнезшде (кеш мерзiмде тYсiк тYсiру, елi туылу, ¥ГА бар баланыц туылуы) жYргiзiледi.
Сондай-ак, ¥ГА курсакiшiлiк диагностикасына ыкпал ететiн инвазивтi процедуралар бар. Амниоцентез амниотикалык суйыктыктыц оптикалык тыгыздыгын жэне олардагы билирубиннiц мелшерiн аныктауга кемектеседi. Спектрофотометриялык керсеткiштер эдетте 0,1 бiрлiктен аз (сYЗгi - 540 нм), I дэрежелi ¥ГА - 0,1-0,2 бiрлiк, II дэрежелi ¥ГА - 0,2-0,34 бiрлiк, III дэрежелi ¥ГА - 0,34 бiрлiк. ¥рыктыц ауыр гемолитикалык ауруы кезiнде амниотикалык суйыктык сары немесе жасыл тYCтi болады. Кордоцентез билирубин децгейiн, анемия мен гематокриттщ болуын аныктауга кемектесед^ оныц децгейiнiц нормадан 10% - га темендеуi ¥ГА-дi керсетедi. ¥рыктыц гемолитикалык ауруын диагностикалаудыц аспаптык эдiсi жYктiлiктiц 20-шы аптасынан бастап ультрадыбыстык зерттеу болып табылады. Осы процедураныц нэтижесiнде ¥ГА келесi белгiлерi аныкталады: плацентаныц iсiнуi, полигидроамнион, баланыц "Будда" ^шндеги жагдайы, iштiц, бауыр мен кекбауырдыц келемiнiц улгаюы, бас CYЙегiнiц аймагында жаркырау галосы.
Гемолитикалык ауруды антенатальдык кезецде емдеу босанудыц оцтайлы уакытына дейiн кYту тактикасын камтиды. Бул гемолиздiц каркындылыгын темендету жэне аурудыц ауыр тYрлерiнiц дамуыныц алдын алу Yшiн жYргiзiледi. Инвазивтi емес эдютердш iшiнде плазмаферез оц нэтиже керсетедь Алайда, бул процедураны жYргiзуге карсы керсетiлiмдер бар, олар: жYрек-кан тамырлары жYЙесiнiц ауыр закымдануы, анемия (гемоглобин <100 г/л), гипопротеинемия (<55 г/л), гипокоагуляция, иммунитеттщ темендеуi, акуыздык жэне коллоидтык дэрi-дэрмектерге, антикоагулянттарга аллергиялык реакциялар.
Impact Factor: SJIF 2G21 - 5.S1 2G22 - 5.94
Гемолитикалык ауруды емдеудщ жалгыз патогенетикалык эдiстерi - кордоцентез жэне эритроцит массасын кектамырга кую. Бул емдеу эдiстерi тек резус-сенсибилизация кезшде жYктiлiктiц 24-35 апталарында жYргiзiледi. Бул процедурага керсеткiштер: алдыцгы балалардыц гемолитикалык аурудыц ауыр тYрлерiнен кайтыс болуы, антиденелердiц жогары титрыныц (1:32 жэне одан жогары) аньщталуы, гемолитикалык аурудыц ультрадыбыстык белгiлерi, амниотикалык суйыктыктагы билирубиннiц жогары оптикалык тыгыздыгы.
^орытынды. Осылайша, урыктыц гемолитикалык ауруы - бала денсаулыгыныц ауыр зардаптары мен бузылуына экелуi мYмкiн патология. Сондыктан бул ауруды уактылы диагностикалау жэне емдеу, сондай-ак казiргi клиницистер тарапынан мукият зерттеу кажет.
1. Велкова Е. Анти-D антиденелерiнiц мелшерi мен IgG косалкы кластары арасындагы урыктыц жэне жаца туган нэрестенщ гемолитикалык ауруыныц ауырлыгымен корреляциясы // Макед. Дж.мед. Еылым. 2015.
2. Иванова А.В., Захарова С.Ю., Пестряева Л.А. ^урсащшшк кан куйылган жаца туган нэрестелердщ гемолитикалык ауруы бар балалардагы эритроциттердiц морфологиясыныц ерекшелiктерi // Орыс хабаршысы. - 2016. - 42-45 б.
3. Резус сенсибилизациясы бар жYктi эйелдердегi урыктыц гемолитикалык ауруы. Диагностика, емдеу, алдын алу: Ресей Федерациясыныц Денсаулык сактау жэне элеуметлк даму министрлiгiнiц 2011 жылгы 16 желтоксандагы № 15-4/10/2-12699 хаты, [Электрондык ресурс] - ^ол жетюзу режимi: http://docs. cntd.ru/document/902328227 (кiру ^i 12.03.21).
ЭДЕБИЕТТЕР
