CC BY
1TEXNOLOGIYA
UDK. 621.8.621.373
PAXTA TARKIBIDAGI MAYDA ARALASHMALARNING TEXNOLOGIK MASHINALAR ISHCHI ORGANLARIGA TA'SIRI
Abdusaidov Axatjon Abdug'ani o'g'li Namangan To'qimachilik Sanoati Instituti, assistant, [email protected]
Annotatsiya. Mazkur maqola paxta tarkibidagi mayda aralashmalarning texnologik mashinalar ishchi organlariga ta'sirini o'rganishga bag'ishlangan. Paxta tozalash jarayonida texnologik mashinalar ishchi organlariga tushadigan og'ir aralashmalar, ularning turli fizik-kimyoviy xususiyatlari va qattiqligi sababli, bu organlarning eskirishiga olib keladi. Maqolada og'ir aralashmalar turlari, ularning kelib chiqishi va miqdori, shuningdek, bu aralashmalarni kamaytirish bo'yicha taklif etilayotgan texnologik yechimlar haqida ma'lumot berilgan.
Tadqiqotlar natijasida mayda aralashmalarni samarali aniqlash va chiqarish uchun optimallashtirilgan texnologik jarayonlar va uskunalar taqdim etilgan. Ushbu maqola paxta sanoati texnologiyalari bilan shug'ullanuvchi mutaxassislar uchun muhim ahamiyatga ega bo'lib, ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va mashinalar xizmat muddatini uzaytirish yo'llarini ko'rsatadi.
Anotatsion. This article is devoted to the study of the effect of heavy compounds in cotton on the working bodies of technological machines. Due to their different physico-chemical properties and hardness, the heavy impurities that fall into the working organs of technological machines in the process of cleaning cotton lead to wear of these organs. The article provides information on the types of small impurities, their origin and amount, as well as the proposed technological solutions for reducing these impurities. As a result of research, optimized technological processes and equipment for effective detection and removal of small impurities have been presented. This article is of great importance to cotton industry technologists and shows ways to improve production efficiency and extend machine life.
Аннотация. Данная статья посвящена изучению влияния тяжелых соединений хлопка на рабочие органы технологических машин. Тяжелые примеси, попадающие в рабочие органы технологических машин в процессе очистки хлопка, из-за различных физико-химических свойств и твердости приводят к их износу. В статье представлена информация о видах тяжелых примесей, их происхождении и количестве, а также предлагаемых технологических решениях по снижению этих примесей. В результате исследований представлены оптимизированные технологические процессы и оборудование для эффективного обнаружения и удаления тяжелых примесей. Данная статья имеет большое значение для технологов хлопковой отрасли и показывает пути повышения эффективности производства и продления срока службы машин
Kalit so'zlar: paxta tarkibi, mayda aralashmalar ,Texnologik mashinalar, Ishchi organlar, Ta'sir , Ishlab chiqarish jarayoni, Paxta tozalash, Mashina samaradorligi , Mexanik zararlar ,Texnologik jarayonlar
Ключевые слова: хлопковая композиция, Тяжелые смеси, Технологические машины, Рабочие органы Эффект, Производственный процесс, Чистка хлопка, Эффективность машины, Механическое повреждение, Технологические процессы
Kew words: cotton composition, Heavy mixtures Technological machines, Working parts Effect, Manufacturing process, Cotton cleaning, Machine efficiency, Mechanical damage, Technological processes
KIRISH
Paxta global iqtisodiyotda muhim o'rin egallaydi. Paxta tolasi va urug'lari ko'plab sanoat sohalarida, xususan, to'qimachilik, farmatsevtika, oziq-ovqat va yog'-moy sanoatlarida keng
Mexanika va Texnologiya ilmiy jurnali 5-jild, 3-son, 2024 Maxsus son
TEXNOLOGIYA
qo'llaniladi. Shuning uchun, paxta hosilining sifati va unga ishlov berish jarayonining samaradorligi iqtisodiy jihatdan katta ahamiyatga ega. Paxta tarkibida og'ir aralashmalar, masalan, toshlar, tuproq, metall bo'laklari va boshqa begona jismlar uchrab turadi. Bu aralashmalar texnologik jarayonlarni murakkablashtiradi va mashinalarning ishchi organlariga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Ushbu aralashmalarni kamaytirish va ular ta'sirini minimallashtirish texnologik jarayonlarning samaradorligini oshirish uchun muhimdir. mayda aralashmalar turlar quyidagicha keltiramiz Tabiiy aralashmalar va Sun'iy aralashmalar.
Tabiiy aralashmalar orasida toshlar, tuproq, o'tlar va boshqa tabiiy materiallar kiradi. Ular paxta yig'im-terim jarayonida paxtaga aralashadi. Tabiiy aralashmalar paxta tolasi va urug'lariga zarar yetkazishi mumkin.va Sun'iy aralashmalar orasida metall bo'laklari, plastik qismlar va boshqa inson faoliyati natijasida paxtaga aralashgan materiallar kiradi. Bu turdagi aralashmalar texnologik jarayonlarda ko'proq muammolar keltirib chiqaradi, chunki ular ko'pincha qattiq va yaroqsiz bo'ladi. Texnologik mashinalar va ularning ishchi organlariga ta'sir ko'rsatadi,bunda texnologik jarayonlar Paxta xomashyosini qayta ishlash jarayonlari bir nechta bosqichlardan iborat bo'lib, har bir bosqichda turli texnologik mashinalar qo'llaniladi. Bu jarayonlar orasida paxta tozalash, maydalash, ajratish va boshqa operatsiyalar kiradi. O'z navbatida ishchi organlar turli qisimlari va har birdetallarni ishlashi texnologik mashinalarning ishchi organlari mashinaning asosiy funktsiyalarini bajaradigan qismlaridir. Bu organlar orasida padchivniklar vallar, jin arralari, va boshqa mexanik qismlar kiradi. Ularning samaradorligi va xizmat muddati ko'p jihatdan og'ir aralashmalarning mavjudligiga bog'liq. mayda aralashmalarning ishchi organga ta'sirini ikki xil korishimiz mumkin ular Ishchi organlarga mexanik ta'sir
Mayda aralashmalar, ayniqsa metall va tosh bo'laklari, ishchi organlarga katta mexanik zarar yetkazishi mumkin. Bu zarar organlarning tez eskirishiga, sinishiga va nosozliklariga olib keladi. Masalan, maydalagichlar va pichoqlar bu aralashmalar tufayli o'z kesish qobiliyatini yo'qotishi mumkin.
Ishchi organlarga kimyoviy ta'sir
Ba'zi mayda aralashmalar kimyoviy tarkibi tufayli ishchi organlarga zarar yetkazishi mumkin. Masalan, metall bo'laklari korroziya jarayonlarini tezlashtirishi va ishchi organlarning kimyoviy tarkibini buzishi mumkin.
Ishchi organlarga termik ta'sir
Ishchi organlar yuqori tezlikda ishlaganda, mayda aralashmalar ularning qizishiga olib kelishi mumkin. Bu termik ta'sir mashinalarning samaradorligini pasaytiradi va ularning ishdan chiqish xavfini oshiradi. Yuqoridagi malumorlarga asslangan holda biz mashinalarimizni ishlash qobilyatini oshirtish maqsadida mayda aralashmalar ta'sirini kamaytirish choralari korib chiqamiz. bu jarayon Texnologik jarayonlarni optimallashtirishdir. Texnologik jarayonlarni optimallashtirish orqali mayda aralashmalarning ta'sirini kamaytirish mumkin. Bu jarayonlarga avtomatlashtirilgan tizimlarni joriy etish, tozalash uskunalarini qo'llash va ishlab chiqarish jarayonlarini nazorat qilish kiradi.
Mashinalarning modernizatsiyasi
Texnologik mashinalarning modernizatsiyasi va ularning ishchi organlarini yangi materiallardan tayyorlash orqali og'ir aralashmalarning salbiy ta'sirini kamaytirish mumkin. Yangi materiallar ko'proq chidamli va uzoq muddat xizmat ko'rsatishi mumkin.
Profilaktika va xizmat ko'rsatish.
Profilaktik xizmat ko'rsatish texnologik mashinalarga og'ir aralashmalar ta'sirini kamaytirishning asosiy va samarali usullaridan biri hisoblanadi. Bu yondashuv ishlab chiqarish jarayonlarining uzluksizligi va mashinalar ishlashining uzoq muddatli barqarorligini ta'minlash uchun muhimdir.
Mashinalarni doimiy ravishda tekshirib turish, ular ishlayotgan holatda sodir bo'lishi
Mexanika va Texnologiya ilmiy jurnali 5-jild, 3-son, 2024 Maxsus son
TEXNOLOGIYA
mumkin bo'lgan muammolarni oldindan aniqlash imkonini beradi. Ushbu jarayonni amalga oshirish uchun zamonaviy diagnostika vositalaridan foydalanish orqali texnik nosozliklarni erta bosqichda aniqlash va bartaraf etish mumkin.
Rejalashtirilgan tozalash ishlari mashinalarning ichki va tashqi qismlariga yopishib qolgan aralashmalarni samarali ravishda olib tashlash imkonini beradi. Bu jarayon ishchi organlarning eskirishini kamaytiradi va ularning texnik xususiyatlarini saqlab qoladi. Tozalash ishlari ishlab chiqarishning sifatini oshiradi, chunki begona aralashmalarni kamaytirish mahsulotning tozaligi va sifatiga bevosita ta'sir qiladi.
Mashinalar ehtiyot qismlarini o'z vaqtida almashtirish esa ularning uzluksiz ishlashini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Texnologik uskunalarning eskirgan qismlarini yangi va bardoshli materiallardan tayyorlangan detallar bilan almashtirish orqali ularning xizmat muddati uzaytiriladi. Shu bilan birga, almashtirilgan qismlar mashinalarning samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.
Profilaktik xizmat ko'rsatish jarayonlari ishlab chiqarish jarayonlarini nazorat qilishning bir qismi sifatida amalga oshiriladi. Bu nafaqat texnologik jarayonlarning uzluksizligini ta'minlaydi, balki ishlab chiqarishning umumiy xavfsizligini ham oshiradi. Muntazam xizmat ko'rsatish orqali texnologik mashinalar energiya samaradorligini saqlab qoladi va ortiqcha xarajatlarni kamaytirishga yordam beradi.
Shuningdek, profilaktika orqali mashinalar ishonchliligini oshirish va ularning ishlash quvvatini barqaror ushlab turish imkoniyati yaratiladi. Bu usul texnik xizmat ko'rsatishning iqtisodiy jihatdan samaradorligini oshiradi, chunki nosozliklar tufayli yuzaga keladigan t o'xtab qolishlar va ta'mirlash xarajatlari sezilarli darajada kamayadi.
Profilaktika va texnik xizmat ko'rsatish ishlab chiqarishning texnologik jihatdan barqarorligini ta'minlash bilan birga, mashinalarning xizmat muddatini oshiradi va ularning umumiy samaradorligini yangi darajaga olib chiqadi.
Tajriba va tadqiqotlarning amaliy ahamiyati:
Tadqiqotlar davomida ishlab chiqilgan va takomillashtirilgan texnologik jarayonlar hamda ilg'or uskunalar paxta sanoati uchun katta ahamiyat kasb etadi. Ushbu innovatsion yondashuvlar ishlab chiqarish jarayonlarini yanada samaraliroq va qulayroq amalga oshirish imkonini beradi.
Tajriba ishlari natijasida yaratilgan optimallashtirilgan texnologiyalar, avvalambor, ishlab chiqarish bosqichlarini tashkillashtirishni soddalashtiradi. Ushbu usullar orqali aralashmalarni aniqlash va bartaraf etish jarayonlari ancha osonlashib, ishchi organlarning yuklamasini kamaytirish imkoniyati yaratiladi. Natijada, ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida jarayonlar uzluksiz va barqaror amalga oshiriladi. Shuningdek, taklif etilgan uskunalar ishlab chiqarishning texnologik samaradorligini oshiradi. Zamonaviy uskunalar orqali jarayonlarning tezligi va aniqligi sezilarli darajada oshadi, bu esa mahsulot sifatini yaxshilashda muhim omil bo'lib xizmat qiladi. Energiya va resurslarni tejash imkoniyati ushbu uskunalarning yana bir muhim afzalligi hisoblanadi. Bundan tashqari, tajriba va tadqiqotlar natijasida ishlab chiqilgan yechimlar ishlab chiqarish xarajatlarini qisqartirishga hissa qo'shadi. Modernizatsiya qilingan texnologiyalar yordamida xomashyo isrofini kamaytirish va texnologik jarayonlarni optimallashtirish iqtisodiy jihatdan samarali yechimlarni ta'minlaydi. Ushbu ilmiy ishlanmalar paxta sanoati texnologlarini yangi imkoniyatlar bilan ta'minlaydi. Amaliy qo'llash natijalari ishlab chiqarish jarayonlarini yanada qulayroq va xavfsizroq qilishga yordam beradi. Masalan, texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish inson aralashuvini kamaytirib, xavfli muhitda ishlash zaruratini yo'q qiladi, shu bilan birga, inson omilidan kelib chiqadigan xatolar ehtimolini ham kamaytiradi.
Tadqiqotlarda taklif etilgan usullar va texnologiyalar, oxir-oqibat, ishlab chiqarishning umumiy samaradorligini oshirib, mashinalarning xizmat muddatini uzaytirishga xizmat qiladi.
Mexanika va Texnologiya ilmiy jurnali 5-jild, S-son, 2024 Maxsus son
TEXNOLOGIYA
Ushbu yondashuvlar paxta sanoatining rivojlanishida strategik ahamiyatga ega b o'lib, sohaga yangi texnologiyalarni joriy etish orqali raqobatbardoshlikni oshirishga imkon yaratadi.
Natija
Mayda aralashmalarning paxtani qayta ishlasj masjina jihozlarga ta'siri va ularning oqibatlarini o'rganish orqali Mexanik ta'sir ko'satish jarayonida Og'ir aralashmalarning jihoz va uskuna ishchi qisimlariga urilishi natijasida bolaklarga ajralib ketishi sodir bo'ladi, ayniqsa tosh va metall bo'laklari, texnologik mashinalarning ishchi organlariga katta mexanik zarar yetkazadi. Bu zarar ularning tez eskirishiga, sinishiga va nosozliklariga olib keladi. Ayniqsa, mayda detallarning va pichoqlar singari qismlar mayda aralashmalar tufayli samaradorligini yo'qotadi bundan tashqari Kimyoviy ta'sir ham sodir bo'ladi natijada paxta tarkibidagi metall bo'laklari texnologik mashinalarning ishchi organlariga sezilarli darajada kimyoviy zarar yetkazadi. Metall bo'laklarining kimyoviy xususiyatlari korroziya jarayonlarini tezlashtiradi, natijada ishchi organlar yuzasida oksidlanish sodir bo'ladi. Bu jarayon mashinalarning tarkibiy qismlarining fizik-kimyoviy tuzilishini o'zgartiradi va ularning mustahkamligini kamaytiradi. Korroziyaning ta'siri natijasida ishchi organlar tezroq yemiriladi, bu esa ularning samaradorligini pasaytirib, xizmat muddatining sezilarli qisqarishiga olib keladi. Shunday qilib, korroziya jarayonlari mashinalarning mexanik barqarorligi va ishlash qobiliyatiga salbiy ta'sir ko'rsatadi.
Texnologik jarayonlarni takomillashtirish paxta sanoatida mayda aralashmalarni aniqlash va samarali ravishda bartaraf etish uchun texnologik jarayonlarni mukammallashtirish muhim ahamiyatga ega. Bu jarayonni amalga oshirish uchun ishlab chiqarish bosqichlariga ilg'or texnologiyalarni integratsiya qilish talab etiladi. Avvalo, zamonaviy avtomatlashtirilgan tizimlarni joriy etish ishchi jarayonlarni ancha samarali qiladi. Ushbu tizimlar inson aralashuvisiz ishlay oladigan, yuqori aniqlikdagi detektorlar va aniqlash uskunalari orqali mayda aralashmalarni tanib olish va ularni ajratib olish imkoniyatini beradi.
Bundan tashqari, tozalash uskunalarini modernizatsiya qilish zaruratga aylanadi. Yangi avlod uskunalari yuqori texnologik imkoniyatlari bilan ajralib turib, turli xil aralashmalarni bir vaqtda ajrata oladi. Uskunalarning ishlab chiqarish quvvatini oshirish va ularni il g'or materiallardan ishlab chiqarish orqali ularning ishlash samaradorligini sezilarli darajada oshirish mumkin.
Shuningdek, ishlab chiqarish jarayonlarini nazorat qilishning yangicha yondashuvlarini joriy etish talab etiladi. Bu nazorat texnologik liniyaning barcha bosqichlarini real vaqt rejimida monitoring qilish imkoniyatini beradi. Tizimlar yordamida aniq diagnostika va aralashmalarning turli xususiyatlarini kuzatib borish orqali ishlab chiqarish jarayonlarini uzluksiz boshqarish mumkin bo'ladi.
Optimallashtirish jarayonida, mahsulot sifatini yaxshilashga qaratilgan innovatsion texnologiyalardan foydalanish, xomashyo sarfi va chiqindilarni kamaytirish bilan birga, ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. Bu yondashuv nafaqat ishlab chiqarishning texnik ko'rsatkichlarini yaxshilaydi, balki resurslarni tejash va iqtisodiy foyda olish imkoniyatlarini ham oshiradi.
Yakuniy maqsad sifatida texnologik jarayonlarning takomillashtirilishi orqali ishlab chiqarish jarayonlarining barqarorligini oshirish, mashinalarning ishlash muddatini uzaytirish va ishlab chiqarish samaradorligini yangi bosqichga olib chiqish ko'zda tutiladi
Xulosa
Og'ir aralashmalar ta'sirining umumiy xulosasi paxta tarkibidagi og'ir aralashmalar texnologik mashinalarning ishchi organlariga katta ta'sir ko'rsatadi. Bu aralashmalar mashinalarning samaradorligini pasaytiradi, ularning nosozliklarini oshiradi va texnologik jarayonlarni murakkablashtiradi.
Kelajakda olib borilishi kerak bo'lgan tadqiqotlar va takliflarni ishlab chiqib og'ir aralashmalarning ta'sirini kamaytirish bo'yicha ko'proq tadqiqotlar olib borilishi lozim.
Mexanika va Texnologiya ilmiy jurnali 5-jild, S-son, 2024 Maxsus son
TEXNOLOGIYA
Innovatsion texnologiyalar va yangi materiallar yordamida texnologik jarayonlarni optimallashtirish va mashinalarni modernizatsiya qilish mumkin. Shuningdek, ishlab chiqarish jarayonlarida avtomatlashtirilgan tizimlarni joriy etish orqali paxta tolasini sifatini yaxshilash mumkin.
Texnologik jarayonlarda avtomatlashtirilgan tizimlarni keng ko'lamda joriy etish orqali mayda aralashmalarni aniqlash va bartaraf etish jarayonlari samaradorligini oshirish mumkin. Bu yondashuv inson aralashuvini minimal darajaga tushiradi va ishlab chiqarish bosqichlarini yanada aniqlik bilan boshqarishga imkon yaratadi. Avtomatlashtirish uskunalari zamonaviy texnologiyalarga asoslangan bo'lib, aqlli sensorlar va aniqlash qurilmalari orqali aralashmalarni tez va ishonchli ravishda identifikatsiya qiladi. Bunday texnologiyalar yordamida paxta tarkibidagi og'ir va mayda aralashmalarni aniqlash jarayoni inson omiliga bo g'liq bo'lmagan holda amalga oshiriladi, bu esa ishlash aniqligini oshiradi va xatolik ehtimolini kamaytiradi.
Bundan tashqari, robotlashtirilgan mexanizmlarning keng tatbiq etilishi aralashmalarni mexanik tarzda ajratib olish jarayonlarini tezlashtiradi. Bu usullar yuqori samaradorlikka ega bo'lib, ishlab chiqarishning barcha bosqichlarini optimallashtirish imkonini beradi. Masalan, avtomatik boshqaruv tizimlari yordamida barcha jarayonlar real vaqt rejimida monitoring qilinadi va aniqlangan muammolar darhol hal qilinadi.
Shuningdek, raqamli boshqaruv tizimlarini tatbiq etish ham avtomatlashtirish jarayonida muhim rol o'ynaydi. Bu tizimlar ishlab chiqarish ma'lumotlarini yig'ish, tahlil qilish va boshqarish funksiyalarini bajaradi. Ular texnologik jarayonlarning holatini doimiy nazorat qilib, jarayonning barqarorligi va uzluksizligini ta'minlaydi.
Sun'iy intellekt va mashina o'qitish texnologiyalarini qo'llash esa avtomatlashtirishning keyingi bosqichini belgilaydi. Ushbu texnologiyalar yordamida tizimlar o'zini o'zi o'rgana oladi, mayda aralashmalarni aniqlash jarayonini yanada mukammallashtiradi va ishlab chiqarish liniyasi samaradorligini oshiradi.
Natijada, avtomatlashtirish jarayonlari nafaqat ishlab chiqarish sifatini yaxshilaydi, balki ish unumdorligini oshiradi, vaqt va resurslarni tejaydi hamda inson salomatligi uchun xavfli bo'lgan muhitda ishlash zaruratini kamaytiradi. Shu tarzda texnologik jarayonlar avtomatlashtirish yordamida yangi bosqichga ko'tariladi.
ADABIYOTLAR
1. Ahmedov, A. (2019). "Paxta va uning sanoatdagi o'rni". Toshkent: O'qituvchi nashriyoti.
2. Mirzaev, B. (2018). "Paxta sanoati va texnologiyalari". Toshkent: O'zbekiston milliy universiteti nashriyoti.
3. Ruziev, S. (2020). "Paxta xomashyosini qayta ishlash va texnologik jarayonlar". Toshkent: "O'qituvchi" nashriyoti.
4. Tursunov, R. (2017). "Paxta ishlab chiqarish va qayta ishlashning innovatsion texnologiyalari". Toshkent: Iqtisodiyot va statistik universiteti.
5. Karimov, F. (2021). "Paxta sanoatida texnologik jarayonlarni takomillashtirish". O'zbekiston ilmiy jurnali.
6. Xudoyberganov, J. (2020). "Paxta tolasining sifatini oshirish yo'llari". Toshkent: O'zbekiston qishloq xo'jaligi nashriyoti.
7. Ismoilov, S. (2021). "Texnologik jarayonlarni optimallashtirish va paxta sanoatining samaradorligi". Toshkent: O'zbekiston ilmiy nashriyoti.
8. Narzullayev, U. (2021). "Mashina va uskunalar texnologiyasi". Toshkent: O'zbekiston texnika universiteti.
9. Karimovich, Dadaxanov Nurilla, and Abdusaidov Axatjon Abdug'ani o'g'li,. TAKOMILLASHTIRILGAN CHO'ZISH ASBOBINI IPNING NOTEKISLIGIGA TASIRINI
Mexanika va Texnologiya ilmiy jurnali 5-jild, 3-son, 2024 Maxsus son
https://mextex.uz/ ^q^
TEXNOLOGIYA
TADQIQI //SO'NGI ILMIY TADQIQOTLAR NAZARIYASI. - 2024. - Т. 7. - №. 5. - С. 112115.
10. Abdusaidov Axadjon Abdugni o'g'li, Adashboyev Davron and Dadamirzayev Doniyorbek Baxtiyor o'g'li, SBO RUSUMLI PAXTA XOMASHYOSINI QURITISH BARABANINI YANGI KONSTRUKSIYASINI YARATISH //UNIVERSAL JOURNAL OF ACADEMIC AND MULTIDISCIPLINARY RESEARCH. - 2023. - Т. 1. - №. 8. - С. 69-74.
11. Karimovich, Dadaxanov Nurilla, and Abdusaidov Axatjon Abdug'ani o'g'li, "Taramli tsilindr konstruktsiyasining tahlili." Механика и технология 1.10 (2023): 21-26.
12. Abdusaidov Axadjon Abdugni o'g'li, and Dadamirzayev Doniyorbek Baxtiyor o'g'li, Yigirish mashinasida cho 'zish texnologiyalari va konstruktiv elementlarini takomillashtirish //Universal journal of academic and multidisciplinary research. - 2023. - Т. 1. - №. 8. - С. 75-81.
13. Abdusaidov Axadjon Abdugni o'g'li, and Dadamirzayev Doniyorbek Baxtiyor o'g'li, "Yigiruv mashinasining Taminlovchi texnologiyasi boyicha tahlili." Journal of innovations in scientific and educational research 6.10 (2023): 156-160.
Mexanika va Texnologiya ilmiy jurnali
5-jild, 3-son, 2024 Maxsus son
