0Toshkent davlat transport universiteti Konstitutsiya — inson qadri uchun
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI KONTITUTSIYASI: TARIXI, MOHIYATI
VA FUQARO ERKINLIKLARI
Javlon Bahromjonov
Toshkent davlat transport universiteti talabasi
Ilmiy rahbar: Toshkent davlat transport universiteti falsafa fanlari doktori
(Phd) M. S. Isakova
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining mamlakat hayotidagi o'rni va ahamiyati tahlil qilinadi. Konstitutsiya O'zbekistonning huquqiy poydevori bo'lib, fuqarolarning huquq va erkinliklarini kafolatlash, davlat tuzilishini belgilash va demokratik boshqaruvni ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Maqolada O'zbekiston Konstitutsiyasining tarixiy ahamiyati, fuqarolarning asosiy huquqlari, siyosiy va iqtisodiy erkinliklarni rivojlantirish, davlat hokimiyatining bo'linishi tamoyili hamda ijtimoiy barqarorlikni ta'minlashdagi roli ko'rib chiqilgan. Shuningdek, Konstitutsiyaviy islohotlar va yangilanishlar jarayoni ham ta'kidlanadi. Maqola O'zbekiston Konstitutsiyasining mamlakatning huquqiy va siyosiy tizimiga ta'sirini, shuningdek, jamiyatda adolat va barqarorlikni ta'minlashdagi muhim ahamiyatini ko'rsatadi.
Kalit so'zlar: O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, huquqiy tizim, fuqarolar huquqlari, davlat tuzilishi, demokratik boshqaruv, siyosiy erkinliklar, iqtisodiy erkinliklar, davlat hokimiyatining bo'linishi, ijtimoiy barqarorlik, konstitutsiyaviy islohotlar, adolat, erkin iqtisodiyot, fuqarolik jamiyati.
ABSTRACT
This article analyzes the role and importance of the Constitution of the Republic of Uzbekistan in the life of the country. The Constitution is the legal foundation of Uzbekistan and plays an important role in guaranteeing the rights and freedoms of citizens, defining the structure of the state and ensuring democratic governance. The article examines the historical importance of the Constitution of Uzbekistan, the basic rights of citizens, the development of political and economic freedoms, the principle of separation of state power, and its role in ensuring social stability. The process of constitutional reforms and updates is also highlighted. The article shows the influence of the Constitution of Uzbekistan on the country's legal
38
2024-yil, 7-dekabr
Toshkent davlat transport universiteti Konstitutsiya — inson qadri uchun
Tashkent^tate^ransport^niversit^^^^^^^^^^^^^TheCOn
and political system, as well as its importance in ensuring justice and stability in society.
Keywords: Constitution of the Republic of Uzbekistan, legal system, civil rights, state structure, democratic management, political freedoms, economic.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 1992-yil 8-dekabrda qabul qilinib, mustaqil O'zbekistonning huquqiy va siyosiy poydevorini yaratgan muhim hujjatdir. U nafaqat davlat tuzilishini, balki fuqarolarning asosiy huquq va erkinliklarini himoya qilishni, adolatni ta'minlashni va demokratiya tamoyillarini mustahkamlashni maqsad qiladi. Konstitutsiya O'zbekistonning huquqiy tizimining markaziy qismi bo'lib, jamiyatda huquqiy barqarorlik va ijtimoiy adolatni ta'minlashda katta ahamiyatga ega. Ushbu maqolada O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining rivojlanishdagi o'rni, uning fuqarolar huquqlariga ta'siri va jamiyatdagi roli tahlil qilinadi.
O'zbekiston mustaqillikka erishgandan so'ng, Konstitutsiya qabul qilish zarurati yuzaga keldi. 1992-yilda O'zbekiston Respublikasi yangi siyosiy va huquqiy tizimga asoslanib, o'zining birinchi Konstitutsiyasini ishlab chiqdi. Konstitutsiyaning qabul qilinishi mamlakatda mustaqil davlat qurishning huquqiy poydevorini yaratdi va xalqaro hamjamiyatda O'zbekistonning mustaqilligini tasdiqladi. Ushbu hujjat xalqning ijtimoiy va siyosiy ehtiyojlariga javob beradigan, davlatning poydevori bo'lib xizmat qiladigan huquqiy normativ hujjat sifatida tarixiy ahamiyatga ega.
Fuqarolar huquqlari va erkinliklari kafolati
Konstitutsiya, shuningdek, fuqarolarning asosiy huquq va erkinliklarini himoya qilishda markaziy o'rin tutadi. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi fuqarolarning shaxsiy daxlsizlik huquqi, erkinlik, tenglik, saylov huquqi, fikr va so'z erkinligi, ta'lim olish huquqi va boshqa ko'plab huquqlarini kafolatlaydi. Fuqarolarga davlat organlaridan va boshqa shaxslar tomonidan qilinadigan huquqiy zo'ravonliklardan himoya qilishda Konstitutsiya eng muhim me'yoriy hujjat hisoblanadi. Konstitutsiyaning ushbu jihati, jamiyatda huquqiy tartibni saqlash, fuqarolarning huquqlarini ta'minlashda beqiyos ahamiyatga ega.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi siyosiy erkinliklarni ta'minlashda ham katta rol o'ynaydi. Demokratik tamoyillar asosida, Konstitutsiya fuqarolarning o'z fikrini erkin ifodalash, siyosiy tashkilotlar tuzish va saylovda ishtirok etish kabi huquqlarini belgilaydi. Bu esa, o'z navbatida, siyosiy jarayonlarning erkin va adolatli bo'lishini ta'minlaydi. Shuningdek, Konstitutsiya iqtisodiy erkinliklar va bozor iqtisodiyotining rivojlanishini qo'llab-quvvatlashga yo'naltirilgan. O'zbekistonning iqtisodiy sohasida o'zgarishlar, xususiy mulk, tadbirkorlik faoliyatining rivojlanishi,
39
2024-yil, 7-dekabr
Toshkent davlat transport universiteti Konstitutsiya — inson qadri uchun
Tashkent^tate^ransport^niversit^^^^^^^^^^^^^T^eCOnSti
shuningdek, iqtisodiy erkinliklarning ta'minlanishi Konstitutsiya asosida amalga oshirildi.
Davlat boshqaruvi va hokimiyatning bo'linishi tamoyili
Konstitutsiya davlat boshqaruvi va hokimiyatning bo'linishi tamoyilini mustahkamladi. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida davlatning ijro etuvchi, qonun chiqaruvchi va sud hokimiyati o'rtasida muvozanat saqlanadi. Bunda har bir organning o'z vakolatlari belgilab qo'yilgan va bir-birining faoliyatini cheklovchi tizimlar yaratilgan. Parlament, Prezident, hukumat va sud tizimi o'rtasidagi o'zaro faoliyat va nazorat tizimi O'zbekistonning demokratik boshqaruvini ta'minlashga xizmat qiladi.
Ijtimoiy barqarorlik va adolatni ta'minlash
Konstitutsiya ijtimoiy barqarorlikni ta'minlashda ham muhim rol o'ynaydi. U fuqarolarning ijtimoiy huquqlarini himoya qilish, ularni ijtimoiy himoya va ta'lim, sog'liqni saqlash, mehnat huquqlari bilan ta'minlashga yordam beradi. Konstitutsiyada jamiyatda adolat va tenglik tamoyillari o'rnatilgan. Davlat, ijtimoiy adolatni ta'minlash, jamiyatda teng imkoniyatlar yaratish, kambag'allikni kamaytirish va ijtimoiy farovonlikni oshirish maqsadida kerakli chora-tadbirlarni ko'rishga mas'uldir.
Konstitutsiyaviy islohotlar va yangilanishlar
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga o'zgartirishlar kiritish jarayoni ham davom etmoqda. O'zbekistonning rivojlanish ehtiyojlari, xalqaro standartlarga moslashish va demokratik islohotlarni amalga oshirish uchun Konstitutsiyaga qo'shimchalar va o'zgartirishlar kiritish zarurati mavjud. Konstitutsiyaviy islohotlar orqali mamlakatda huquqiy davlat, fuqarolik jamiyati, adolatli va erkin iqtisodiyotning shakllanishi davom etmoqda. Bu o'zgartirishlar O'zbekistonning modernizatsiya jarayonini qo'llab-quvvatlaydi.
Xulosa: O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi o'zbek xalqining huquqiy, siyosiy va ijtimoiy rivojlanishidagi eng muhim hujjat bo'lib, mamlakatda adolat va barqarorlikni ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Konstitutsiya fuqarolarning asosiy huquq va erkinliklarini himoya qilish, davlat boshqaruvini demokratlashtirish va ijtimoiy barqarorlikni ta'minlashda markaziy ahamiyatga ega. O'zbekistonning rivojlanish jarayonida Konstitutsiyaning o'rni va uning ta'siri katta bo'lib, mamlakatning kelajakdagi taraqqiyoti uchun poydevor yaratmoqda.Foydalanilgan adabiyotlar
REFERENCES:
1. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, 1992-yil 8-dekabr.
40
2024-yil, 7-dekabr
Toshkent davlat transport universiteti Konstitutsiya — inson qadri uchun
2. O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi: Tahlil va sharhlar / O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi. — Tashkent: O'zbekiston, 2020.
3. "O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining tarixi va zamon bilan bog'liqligi". Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi, 2019.
4. Juridik fanlar akademiyasi. "O'zbekiston Respublikasi huquqiy tizimi: Konstitutsiya va unga kiritilgan o'zgartishlar". — Tashkent, 2022.
5. Abdullayev, S. "O'zbekiston Konstitutsiyasi: demokratik o'zgarishlar va erkin jamiyat qurilishi". O'zbekiston huquqshunosligi, 2017.
6. Qo'chqorov, X. "Fuqarolarning huquqiy himoyasi: O'zbekiston Respublikasida Konstitutsiyaviy ta'minot". O'zbekiston huquqshunosligi va adliya jurnali, 2020.
7. Xudoyberdiyev, B. "Konstitutsiya: davlatning poydevori". Tashkent: Fan, 2018.
8. Saidov, J. "Konstitutsiya huquqi: nazariy asoslar va amaliy yondashuvlar". Tashkent, 2021.
41
2024-yil, 7-dekabr
