CC BY
30
Sc Slobodan IHć,
kapctan I klasc, dipt. inž.
Vojnotehnička altadcmija VJ.
Beograd
MOGUĆNOSTI USAVRŠAVANJA PREVENTIVNOG ODRŽAVAMA SREDSTAVA STREUAČKOG NAORUŽANJA NA NIVOU TEHNIČKOG ODRŽAVANJA
Retime:
U ovom radu opisan je i analiziran postojeći sistem odriavanja stre'jaCkog naoruianja u VJ, sa stanoviSta primenjenih tehnologija preventivnih akcija odriavanja. Tehnologije preventivnog odriavanja analizirane su pretna obimu i dubini zahvata, poirebnim tehnoloSkim eiementima za njihovo izvodenje, kao i njihovom uticaju na operativnu gotovost sredstava. Sve analize izvedene su radi usavršavanja postojećeg sistema odriavanja sireljaćkog naoruianja, a vriene su na osnovu AP 7,62 mm M70 i tzvedenih mo del a. Analizirani su podaci iz realnog sistema odriavanja. Na osnovu uočenih mogućnosti za poboljšanja, predloiena su i konkretna rešenja za usavršavanje postojećeg sistema odriavanja.
Ključne reči: streljačko naoruianje, sistem odriavanja, preventivne tehnologije, operativna gotovost, usavrSavanje.
POSSIBLE IMPROVEMENTS OF GUNS DIRECT PREVENTIVE MAINTENANCE SUPPORT
Summary:
The paper deals with the existing guns maintenance system with the focus on preventive maintenance technology actions. Preventive maintenance technology actions are analyzed by complexity, needed technology elements and their influence on availability.
As a representative AP 7,62 mm M-70 and its types is chosen. The analyzed data are from a real maintenance system.
Possible analysis-based improvements are suggested.
Key words: gun, maintenance system, preventive maintenance technology, availability, improvements.
Uvod
Streljačko naoružanje, posmatrano kao tehničko sredstvo (TS), u toku iivot-nog veka treba da bude podvrgnuto odre-denim akcijama održavanja, kako bi se osiguralo njegovo korišćenje i zadržale tehničko-eksploatacione karakteristike unutar željenih granica.
Proces održavanja streljačkog naoruianja zavisi, pre svega, od karakteristika
naoruianja i zakonitosti promene njego-vih parametara kao funkcije uslova čuva-nja - skladištenja, trajanja i intenziteta eksploatacije, i definisane koncepcije, or-ganizacije i tehnologije odriavanja.
Tehnologija odriavanja tehničkih sredstava (TS) definite skup operaeija odriavanja (preventivnih i korektivnih) koje treba izvesti na TS u njegovom iivotnom veku. Skup operaeija odreden je sadriajem, periodičnošću izvođenja,
182
vojnothhniCki GLASNIK 2/2001.
trajanjem, radnom snagom, opremom i alatom, i prostornim uslovima potrebnim za izvođenje operacija održavanja. Teh-nologija održavanja opisuje se tehnolo-škom dokumentacijom koja sadrži po-datke potrebne za izvodenje operacija održavanja. Njen sadržaj prilagoden je TS i sistemu održavanja. a forma njenom korisniku-izvrSiocu održavanja, uvažava-jući njegovu stručnu osposobljenost.
U ovom radu analizirane su samo tehnologije i proccs preventivnog održa-vanja sredstava streljačkog naoružanja radi utvrđivanja pokazatelja postojećeg sistema održavanja i iznalaženja moguć-nosti za njegovo usavršavanje. Pre pri-stupa usavršavanju postojećeg sistema održavanja potrebno je izvršiti njegovu analizu, odnosno dati kvantitativne i kva-litativne ocene za postojeće elemente sistema održavanja. To podrazumeva i da se u postojećem sistemu održavanja odrede ,,slaba“ mesta, te da se na osnovu njihove identifikacije razmotre mogućno-sti promene stanja ka poboljšanju. Jedan od najčešće korišćenih kvantitativnih pokazatelja stanja TS, odnosno uspešnosti sistema održavanja jeste operativna goto-vost.
Osnovne pretpostavke o potrebama i mogućnostima za poboljšanja u preven-tivnom održavanju proistekla su iz isku-stava u održavanju sredstava streljačkog naoružanja u jedinicama VJ. Osnovni indikatori za ovakve pretpostavke su:
- periodičnosti izvodenja pojedinih akeija preventivnog održavanja, s obzi-rom na njihov sadržaj, nisu optimalno odredene (prvi tehnički pregled);
- sadržaj preventivnih akeija održa-vanja, po svojoj dubini i obimu, u nekim slučajevima ima samo formalnu razliku (periodični pregled i prvi tehnički pregled);
- preventivne akeije održavanja, s obzirom na brojnost sredstava na kojima se izvode, kao i potrebne tehnološke elemente za njihovo izvodenje (njihovu mobilnost), mogu se izvoditi i van radio-nica drugog nivoa održavanja (prvi i drugi tehnički pregled).
Analiza process održavanja
Preventivno održavanje obuhvata skup mera i postupaka koje imaju za cilj da spreče otkaz, da ga odlože i, na kraju. da se uvidom u stanje sistema otkaz predvidi. Postupci preventivnog održava-nja sprovode sc planski.
Na slid 1 prikazana je struktura tehnologija preventivnog održavanja sredstava streljačkog naoružanja u posto-jcćem sistemu održavanja, iskazanih kroz klasifikaciju prema vidovima održavanja. Ona je izdvojena iz opšte klasifikacije vidova održavanja definisanih prema Pra-vilu tehničke službe [1].
Kako se može uo^iti, tehnologije preventivnog održavanja su po odrede-nim kritcrijumima organizovane u sku-pove i podskupove. U KoV VJ takva organizaeija je poznata pod nazivom vi-dovi održavanja koji u potpunom obtiku uključuju i tehnologije korektivnog od-ržavanja. Pod vidom održavanja [1] podrazumeva se obim i tehnologija izvodenja radova koji se mogu realizovati u tačno odredenim uslovima radi obezbe-denja zahtevane gotovosti sredstava. Određenost uslova proističe iz rešenja iz oblasti tehnologije održavanja, raspoloži-vih resursa i podrške funkeiji održavanja.
Izučavanje procesa rad a, a posebno procesa održavanja TS, ćesto se zasniva na analizi promena stanja TS tokom vre-mena, odnosno analizi tzv. vremenske slike stanja. To je metod koji grafički
VOJNOTEHNIČKI GLASN1K 2^001.
183
SI. I - Vidovi preventivnog odriuvanja
opisujc promene stanja i redosled odvija-nja pojedinih aktivnosti i postupaka u životnom ciklusu TS, na osnovu čega se odgovarajućim analitičkim postupcima mogu donositi zaključci o svim važnim parametrima i osobinama procesa održa-vanja, kao i o drugim karakteristikama efektivnosti [2|.
Za jednu takvu analizu potrebno je prvenstveno prikupiti podatkc o procesu održavanja za konkretno TS. U ovom radu opisan je postojeći sistem održava-nja za grupu sličnih sredstava streljačkog naoružanja, koja funkcionišu na principu pozajmice barutnih gasova (model Kaia-šnjikov), a težište je na automatskoj pušci 7,62 mm. model iz 1970. godine (AP 7,62 mm M70), iz viSe razloga:
- AP 7,62 mm M70jeosnovni model u SRJ iz kojeg su izvedeni svi ostali modeli,
- izvedeni modeli od AP 7,62 mm M70 automatskih i poluautomatskih pu-
Saka imaju istovetno dcfinisano odrlava-nje kao i AP 7,62 mm M70,
- AP 7,62 mm M70 je najzastuplje-nija1 automatska puška u SRJ.
Podaci o otkazima iz realnog sistema odrzavanja
Izvor podataka bila je jedinica [3] koja ima 4480 AP. Analiziran je period od 1. januara 1995. godine do 31. decem-bra 1997. godine (period od tri godine). Za prikupljanjc podataka iz održavanja i cksploatacije na raspolaganju su bila sle* deća dokumenta: radionički list, radna lista, evidencija o utrošku rczervnih de-lova i tehnička knjižica sredstva. Osnovni kriterijum, na osnovu kojeg je vrtena analiza, jeste operativna gotovost AP. * 35
I S*mo kod zvaniimh arnija u svctu nalazi k prcko
35 000 000 koraada. tnada su ruorulanc i brojne paravojnc forniacijc (Ian V. Hoot & John Weeks: ENC1KLOPEDUA RUĆNOG ORUŽJA DVADESETOG VEKA. MAN. Beograd. 1994).
184
VOJNOTT-HNIĆKI GLASNIK 2/2001.
Operativna gotovost [1] je verovatnoća da će TS, kada se koristi u realnim uslovima ekspioatacije i logističke podr-ške, raditi na zadovoljavajući način u zadatom vremenu:
tf + to
gde je:
tf - vreme ,,u radu“, t0 - ukupno vreme ,,u otkazu" koje uklju-čuje vremena akcija preventivnog i ko-rektivnog održavanja, administrativna i logistička vremena čekanja, vreme transporta i sva ostala vremena koja su po-trebna za popravku i dovođenje TS u operativne uslove upotrebe.
Analiza izvodenja I tehničkog
pregleda
Iz prikupljenih podataka izdvojeni su podaci [3] koji se odnose na I TP, II TP i konzervaciju, na osnovu kojih su izvršene odgovarajuće statističke analize. Treba napomenuti da se I TP vrSi jedan-put tokom dve godine i da je prema [4] za izvođenje I TP predvideno 10 minuta. odnosno 0,1666 h. Na 1 TP je bilo ukupno 2463 AP tokom posmatrane tri godine (36 meseci). Na slici 2 prikazan je broj AP po mesecima na kojima je vršen I TP.
Ukupno vreme aktivnog održavanja omogućava da se preciznije sagleda do-prinos izvođenja I TP na inherentnu (unu-trašnju) gotovost TS. Do te vrednosti došio se na osnovu radioničke dokumen-tacije sumiranjem vremena aktivnog od-ržavanja po mesecima (slika 3). Izraču-nato je da ukupno vreme aktivnog održa-vanja iznosi 303,5 h, što je znatno manje u odnosu na predvideno vreme prema normativu. Za 2463 AP, prema norma-
tivu [4), trebalo je 410 h aktivnog preventivnog održavanja. Navedeni rezultati ukazuju da se sa većim brojem TS sma-njuje potrebno tehnološko vreme u odnosu na jedno TS.
«d.
®oi n r
«dI
so. n
1
Mil
SI. 2 - Broj AP na f TP po mesecima
n*»e
SI. 3 - Ukupno vreme aktivnog otlriavanja prika-zano po mesecima za I TP
Grupni prijem AP na održavanje i predaja sredstava korisniku na isti način sa održavanja, uslovili su da se AP na kojima je završen I TP i dalje nalaze u radionici, dok se I TP ne završi i na poslednjoj AP iz grupe.
Intercsantno je uporediti odnos (slika 4) ukupnog broj a dana koje su AP provele u radionici radi izvodenja I TP i ukupnog aktivnog vremena održavanja za sve AP na kojima je rađen I TP. Ukupno vreme provedeno u radionici radi izvodenja I TP, prema radioničkoj dokumentaciji, iznosi 82,6 dana. Aktivno vreme održavanja za sve AP radi izvode-
vojnotehniCki glasnik 2/2001.
185
nja I TP iznosi 303,5 h, ill ako se zbog 7,5 časovnog radnog vremena pretvori u dane, to iznosi 40,5 dana.
t0j - ukupno vreme u otkazu pri vrSenju i-tog I TP za grupu AP,
N« - broj AP u grupi pri vršenju i-tog I TP.
c
<s
•D
90 ; 80 1 70 60 1
50 I 40 J
30 ]
20 i 10 i 0 •
82
1
40.5
2
SI. 4 - Odnos vremena provedenog u radionici (!) i aktivnog vremena odriavanja (2)
Ovi podaci nesumnjivo govore da u ukupnom vremenu u otkazu, pored aktivnog održavanja, veliki značaj imaju t sva ostala logistička i administrativna vremena, koja su zastupljena sa oko 50%.
Udeo izvodenja 1 TP u ukupnom vremenu u otkazu za 2463 AP tokom tri godine posmatranja računa se tako 5to se nade suma proizvoda broja AP i ukupnog vremena provedenog u radionici radi od-ržavanja. Kao vreme provedeno u radionici radi održavanja uzima se vreme od trenutka prijema AP na I TP do trenutka predaje AP korisniku. U radioničkoj do-kumentaciji uzima se, kao prvo vreme, „datum prijema TMS u radionicu", a kao drugo vreme „vreme predaje TMS kori-sniku“. Vremenska jedinica za oba vremena je dan.
Udeo izvođenja I TP u ukupnom vremenu u otkazu iznosi:
m
to = lu X N
1-1
oi
gde je:
m - ukupan broj izvršenih I TP za grape AP,
ra
to = I(toi X N„i) = 23 844 1-1
(dan x broj AP)
Budući da ukupno vreme ,,u otkazuM AP u posmatranom vremenskom inter-valu za sve akcije preventivnog i korektiv-nog održavanja iznosi 101 237 (dan x broj AP), što je prethodno izračunato na isti način [3] za sve akcije odriavanja, dobija se da I TP čini 23,55% ukupne neraspo-ioživosti (vremena ,,u otkazu41) AP u posmatranom periodu.
Za ostale akcije odriavanja, prime-njen je identičan postupak, koji zbog obimnosti nije u celosti prikazan, već samo karakteristični pokazatelji i komen-lari.
Analiza izvođenja II TP
Podaci prikupljeni iz realnog sistema odriavanja, a koji se odnose na II TP, podeljeni su u dve grape. Prvu grupu čine preventivni preglcdi na kojima nije vršena popuna RAP sa nedostajućim de-lovima, zamena sastavnih deiova i po-pravka sredstva bez zamcne sastavnog dela, odnosno nisu izvodene korektivne akcije odriavanja (laki remont). Drugu grupu čine oni tehnički pregledi u kojima su vršene akcije korektivnog odriavanja. Prema [4] za AP aktivno vreme izvodenja II TP iznosi 12 minuta, odnosno 0,2 h. Drugi TP se vrši jedanput tokom dve godine, naizmenično sa prvim tehničkim pregledom.
186
vojnotehniCki GLASNIK 2/2001.
Analiza izvođenja II TP bez iakog
remonta
Na II TP bilo je 3674 AP. Ukupno vreme trajanja aktivnog održavanja do* bija se sumiranjem pojedinačnih vremena aktivnog održavanja za grupu sredstava prema vremenima upisanim u radioničkoj dokumentaciji, i ono iznosi 976,9 h. Ukupno vreme aktivnog održavanja zna-čajno je sa stanovišta inherentne gotovo-sti AP. Budući da je raziika između I TP i II TP u dužini trajanja samo dva minuta. a obim radova znatno različit, evidentno je da je izmena date norme neminovna. Prosečno vreme trajanja II TP bez LR iznosilo je 0,238 h.
Ukupno prosečno vreme provedeno u radionici radi izvodenja II TP iznosi 4,44 dana. Ovaj podatak je značajan sa stanovišta operativnc gotovosti, odnosno udela II TP u neraspoloživosti AP tokom posmatranog perioda.
Udeo izvođenja II TP, u ukupnom vremenu u otkazu, računa se na isti način kao za I TP:
m
to = ^(toiXNoi) = 21202 (danxbroj AP)
i-l
To iznosi 20,94% ukupne neraspoloživo-sti AP u posmatranom periodu.
Analiza izvodenja II TP sa lakim
remontom
Ukupan broj AP koje su u toku izvodenja II TP zahtevalc i odredene radnje korektivnog karaktera za posma-trani period iznosi 4683.
Ukupno vreme aktivnog održavanja za posmatrani period iznosi 1093 h. Pro* sečno vreme aktivnog održavanja u posmatranom periodu za jednu AP iznosi
0,233 h. Primetna je kontradiktomost izračunatih aktivnih vremena oržavanja po jednoj AP. Naime, nemoguće je da je prosečno aktivno vreme vršenja II TP, pri čemu nisu vrSene akcije korektivnog održavanja iz domena LR, veće od pro-sečnog aktivnog vremena vršenja II TP, pri čemu su vršene akcije korektivnog održavanja iz domena LR.
ViSestruka provera dobijenih rezul-tata nije ukazala na grešku u računskom dobijanju pomenutih vrednosti na osnovu prikupljenih podataka. Ovako dobijene rezultate treba da objasni komandir ra-dionice i da opravda utrošeno radno vreme radnika, a prema normiranim ak-cijama održavanja. Budući da nije otvo-rena radionička lista i radna lista za sredstva na kojima su vrSene korektivne akcije održavanja iz domena LR, pravda-nje radnog vremena ostvareno je samo na osnovu vremena za II TP iz normativa (0,2 h). U prilog ovom objaSnjenju ide i činjenica da je prosečno vreme provedeno u radionici duže za II TP, pri čemu su vršene akcije korektivnog održavanja iz domena LR, pa ono iznosi 7,96 dana. Vredi napomenuti da isto vreme za II TP pri kojem nisu vrSene akcije korektivnog održavanja iz domena LR iznosi 4,44 dana.
Udeo izvodenja II TP sa LR u ukupnom vremenu u otkazu, računa se na isti način kao za prethodni slučaj:
m
!o = X(loixNOi) = 40416(danxbroj AP)
i-i
To iznosi 39,92% ukupne neraspoloživo-sti AP u posmatranom periodu.
Analiza izvodenja konzervaeije
U posmatranom periodu na konzer-vaeiji je bilo ukupno 600 AP. Ukupno
vojnotehniCki glasnik 2/2001.
187
vreme aktivnog održavanja iznosi 245,5 h, što po jednoj AP iznosi oko 0,41 h ill pribiižno 24,5 minuta. Prema [4] norma-tivu za izvođenje konzervacije na AP normirano vreme iznosi 0,25 h ili 15 minuta. Ukupno vreme provedeno u ra-dionici radi konzervacije 600 AP u toku tri godine iznosi 197 dana. Ovde treba imati na umu i vreme koje je potrebno da se izvrši sušenje zaštitnog premaza, a ono iznosi do 24 Časa, zavisno od klimat-skih uslova (ukoliko ne postoji specijalna prostorija za sušenje). Udeo izvodenja konzervacije u ukupnom vremenu u ot-kazu računa se na isti način kao za prethodni slučaj:
m
to = £(toi X N0i) = 5351 (dan x broj AP)
i-i
To iznosi 5.28% ukupne neraspoloživosti AP u posmatranom periodu.
Analiza tehnoloških postupaka preventivnog održavanja
U realnom sistemu održavanja pre-ventivne zahtcve za održavanjem mogućc je grupisati u odredene kategorije, kako bi se omogudlo sagiedavanje potrebnih resursa (tehnoloSkih elemenata - TE) radi njihovog ispunjenja. Preventivni teh-nološki zahtevi (PTZ) su:
- PTZ-1 dnevni pregledi,
- PTZ-2 čišćenje i podmazivanje TS,
- PTZ-3 periodični pregled,
- PTZ-4 prvi tehnički pregled,
- PTZ-5 drugi tehnički pregled,
- PTZ-6 konzervacija,
- PTZ-7 rekonzervacija.
Na slici 5 prikazani su potrebni tch* nološki elementi [3] za ispunjenje PTZ, s tim da su TE navedeni u nižem nivou na ordinati već sadržani u višem nivou, odnosno, da je na višem nivou prikazana samo razlika TE.
Sredstva za otklanjanje produkata korozije, zaititni premaz, u/edaj za zagrevanje zaititnog prcmaza.posude za odlaganje sastavnih deiova, posude za kozcrvadju, staid za sušenje i prostorija za suienje. i < y < ►
Komplet spedjalnog alata TK 07-161, univerzalni merni aiat, < >
Mchanićar za pešadijsko naoružanje4koUka munidja * ►
Komaodir jediniee, tehoićka knjižica sredstva < *
Rukovalac. RAP. podmetaC. posude za tdnost, krpe. prirutni magatio za p/m I I
SI. 5 PTZ-1 PTZ-2 PT - Potrebni TE za i z-3 pr zvodenje V4 PT5 PTZ 1-5 PT3 i-6 PTZ rl TZ
188
VOJNOTEHN1ĆK! OLASNIK 2/2001.
Može se uočiti neznatna razlika iz-među PTZ-3 i PTZ-4 u pogledu potrebnih TE za njihovo ispunjenjc. Po obimu i sadržaju radova ova dva PTZ razlikuju se samo po proven unošenja i iznoSenja metka iz cevi ,,na hladno*. Prema norma-tivno-pravnoj regulativi propisano je da je za PTZ-4 obavezno prisustvo mehani-čara za peSadijsko naoružanje, dok je za ispunjenje PTZ-3 potrebno prisustvo ko-mandira jedinice. Budući da potreba za poznavanjem naoružanja, u domenu obima i sadržaja prvog tehničkog pre-gleda (PTZ*4), ne prevazilazi znanje po-doficira i oficira VJ, moguće je objedinja-vanje ova dva PTZ u jedan PTZ koji bi po svom sadržaju odgovarao prvom teh-ničkom pregledu, a po mestu izvođenja, periodičnosti i potrebnim TE, bio bi isto-vetan $a periodičnim pregledom. U prilog tome ide i činjenica da je cena nabavke Školske municije relativno niska, a ona bi kao TE bila obavezna u svakoj jedinici radi izvođcnja periodičnog pregleda (PTZ-3).
Drugi tehnički pregled (PTZ-5) po svom obimu i sadržaju nešto je komplek-sniji od prvog tehničkog pregleda (PTZ-*4), jer se u njemu izvode sve radnje kao za PTZ-4 proSirene za određena eksploa-taciona merenja i kontrole. Za izvođenje PTZ-5 potrebni su sledeći TE:
- mehaničar za pešadijsko naoruža-nje,
- mehaničar - optičar,
- priručne posude za ulja i maziva,
- kompiet specijalnog alata,
- univerzalni maSinski memi alat,
• specifični komplet graničnih media,
- specifična tabla za retrifikaciju sa ramom,
- RAP,
- Školska municija.
Pomenuti TE ne obavezuju izvrSioce PTZ-5 da odriavanje sprovedu u radio nžci za tehnićko održavanje. Pošto masa i gabariti pomenutih TE omogućavaju njthovu mobilnost i izvršioca radova, iz-vođenje PTZ-5 je moguće i neposredno kod korisnika. To znači da se PTZ-5 može izvesti i pod nadstrešnicom, u učio-nici, magacinu, hangaru i na otvorenom prostoru ako to vremsnske prilike dozvo-Ijavaju. Na taj način bilo bi izbegnuto:
- vreme potrebno za organizaciju i transport TS,
- vreme potrebno za prijem TS,
- vreme čekanja na održavanje,
- vreme zastoja do predaje sredstva korisniku,
- vreme predaje sredstva korisniku.
Drugim rećima, potrebna vremena
odnosila bi se na izvršioce održavanja, i obuhvatala bi:
- vreme dolaska kod korisnika,
- vreme pripreme,
- vreme povratka.
Ova vremena, inače, ne uzrokuju neraspoloživost TS zbog održavanja. Vreme koje utiče na neraspoloživost TS, vreme u otkazu, time bi se maksimalno približilo vremenu aktivnog preventivnog održavanja. To bi, praktično, značilo da su se po pitanju preventivnih akcija od* ržavanja operativna i inherentna gotovost izjednačile.
S druge strane, korisnici AP bi neposredno učcstvovali u održavanju, odno-sno vrSili pripremu sredstava za pregled (Čišćenje, sušcnje), sticali uvid u tehničko stanje sredstva kojim rukuju (5to je više-struko korisno), direktno odgovarali za kompletnost i ispravnost AP i neposredno po završetku pregleda preuzimali sredstvo.
U slučaju da se javi potreba za korek-tivnim akcijama održavanja iz domena
vojnotehniCki olasnik 2/2001.
189
LR, u sklopu PTZ-5, one bi bile izvedene samo na AP na kojima je to neophodno u tehničkoj radionici, time bi se izbeglo nepotrebno zadržavanje ostalih AP. Po* puna RAP nedostajutim dclovima, jed-nostavna podcšavanja i zamene jedno stavnih sastavnih delova mogu se izvoditi i na mestu izvodenja PTZ-5.
Identifikacija problemskih tačaka
Razmatrajuti dobijene rezultate o učešću vidova održavanja u ostvarenoj neraspoloživosti analiziranog TS u po-smatranom periodu, zaključuje se da ak-cije preventivnog2 održavanja imaju znatno učešće. Ono se ogleda prven-stveno u dominaciji vremcna koje se ne odnosi na aktivno održavanje. Na slici 6 prikazano je učešće akcija održavanja u ukupnoj neraspoloživosti (vremena ,,u ot-kazuM) TS za posmatrani period.
konz. itp
LR 5% 24%
10%
21%
SI. 6 - Učešče akcija odrlavanja u ukupnoj neraspolotivosti
Posebno treba istati da izvodenje drugog TP, gde su na pojedinim AP izvršene radnje iz domena lakog remonta. znatno povećava ukupno vreme neraspo-loživosti AP, i ono iznosi oko 40%. Treba imati u vidu da se akeije korektiv-nog održavanja nisu vršile na svim sred-stvima. Postupak grupnog prijema sred-stava od korisnika i njihova predaja na isti natin, uslovljava da se i zbog jednog
2 PoKkiMčnomposiupku izraćuo*u> je ućeke korektiv-nih akcija odrlavanja (iaki remoni) na ukupnu neraspololivost. i ono iznosi pribtižno 10% ukupnc ncraspolofavosti sredstava.
sredstva koje se korektivno održava, zad-ržavaju u radionici i ostala sredstva. Dru-gim retima, trajanje održavanja grupe sredstava odredeno je najvetim vremen-skim intervalom održavanja jednog sredstva. To je uslovilo da učešće II TP, pri kojem su vršene i radnje iz domena lakog remonta, ima najveći udeo u ukupnoj neraspoloživosti AP.
Izvršene radnje korektivnog održa-vanja iz domena lakog remonta odnosile su se, uglavnom, na opravke TS bez zamene sastavnog dela, koja se, uglavnom. odnosila na popunu i zamenu delova RAP-a, a manji deo na ostale sa-stavne delove (remnik. dno okvira, opru-ge, noćni nišani, itd.). U posmatranom periodu nije bilo zahteva za vi$im nivoom održavanja, odnosno svi zahtevi za održa-vanjem završeni su na drugom nivou održavanja.
Na osnovu izvrSene analize kroz pre-ventivne akeije održavanja ustanovljcno je da:
- radnje preventivnog tehniticog pregleda, periodični pregled i prvi teh-nički pregled po svon*. sadržaju i dubini zahvata nemaju bitnih razlika;
- učešće tehničkih pregleda u ukupno ostvarenoj neraspoloživosti po-smatranih TS ima znatan uticaj. Prvi tehnički pregled učestvuje sa 24%;
• drugi tehnički pregled ima razlititi udeo u ukupno ostvarenoj neraspolotivosti TS. Za drugi tehnički pregled koji je imao i korektivne akeije održavanja iz domena lakog remonta on iznosi oko 40%;
- drugi tehnički pregled koji je imao samo karakter preventivnog održavanja (kontrola stanja) u ukupnoj neraspoloži-vosti sredstava ima udeo od 21%, što, takode, predstavlja relativno veliku vred-nost;
190
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2001.
- postoji određena ncusaglašenost između normativom regulisanih vremena za pojedine akcije održavanja. Na primer, trajanje drugog tehničkog pregleda za jedno TS je 12 minuta i ono je za svega dva minuta duže od prvog tehničkog pregleda, iako je sadržajno daleko kom-pleksnije;
- nije bilo sredstava koja su po bilo kom osnovu upućena na viši nivo održa-vanja, iako su sredstva bila različite staro-sne strukture (nije bilo sistematskog sred-njeg remonta);
- u posmatranom vremenskom pe-riodu nije bilo zahteva za kontrolnim pregledima, osim jednog izvršenog van-rednog tehničkog prcgleda.
Poboljšanja u preventivnim
akdjama odrzavanja
V odnosu na postojeće rešenje pre-ventivnih akcija održavanja, predlozi za poboljšanje preventivnog održavanja AP, sa stanoviSta smanjenja vremena ,,u otka-zu“, odnosili bi se na:
- smanjenje broja preventivnih akcija održavanja;
- promenu obima i sadržaja pojedi-nih akcija održavanja;
- promenu periodičnosti izvođenja preventivnih akcija odriavanja.
Predloženo rešenjc bi na prvom i drugom nivou održavanja sadržaio sle-deće akcije održavanja:
1) Osnovno održavanje:
- dnevni pregledi,
- opsluživanje (čišćenje i podmazi-vanje TS),
- periodični pregled.
2) Tehničko održavanje:
- tehnički pregled,
- konzervacija,
- rekonzervacija.
3) Kontrolni pregledi:
- komandantski pregled.
- tehnička kontrola,
- vanredni tehniJki pregled.
Na slici 7 predložena je struktura tehnologije preventivnog održavanja sredstava streljačkog naoružanja, iska* zana kroz klasifikaciju vidova održavanja. U poređenju sa slikom 1 primetna je suštinska razlika u objedinjavanju prvog i drugog TP u jedan TP koji bi po svom sadržaju t periodičnosti izvođenja odgo-varao postojećem II TP. Druga značajna razlika je u proširenju sadržaja periodic-nog pregleda koji bi predloženim reSe-njem obuhvatio sve radnje koje se izvode na I TP, a zadržao bi postojeću periodič-nost i mesto izvodenja. Drugim reCima, periodični pregled bi sadržajno odgova-rao ranije definisanom I TP. Načelno, izvodio bi se jedanput do dva puta me* sečno na svim sredstvima koja su na upotrebi. Time bi se smanjilo ukupno vreme preventivnog održavanja za iznos potrebnog vremena za izvođenje I TP, jer bi se on izvodio neposredno kod kori* snika kao periodični pregled. Time bi se ukupno vreme ,,u otkazu** za sve akcije odiiavanja smanjilo za oko 24%.
Predloženim rešenjem predviđeno je da se II TP, odnosno TP, izvodi kod korisnika sredstava. U radionicu bi se upućivala, odnosno u njoj zadržavala, samo ona sredstva za koja je pri vršenju TP utvrdena neophodnost korektivnih akcija odriavanja. Time bi se minimizi* ralo vreme ,,u otkazu“ zbog izvodenja TP, na vreme aktivnog preventivnog od-ržavanja i vreme zadržavanja u radionici zbog korektivnog održavanja na sredstvima za koje je to neophodno.
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2001.
191
Treba napomenuti da predloženim reSenjem dolazi i do izmene u troškovima održavanja. Naime, postojećim rešenjem predviđeno je da se streljačko naoružanje donosi ili dovozi u radionicu radi vršenja tehničkih pregleda u zavisnosti od toga gde se jedinice nalaze. Odlazak ekipe na mesto izvođenja TP (po novom predlogu) podrazumeva njeno prevoženje, ako su jedinice na kojima se izvodi TP dislocira-ne, što može da poveća troškove održava-nja. Da bi se utvrdilo da li su se troškovi održavanja povećali ili smanjili po predlo-ženom rešenju, potrebno je izvršiti de-taljnu anaiizu troškova održavanja koja bi uzela u obzir izostavljanje I TP, broj pušaka koje se mogu dovesti jednim stan-dardnim transportnim m/v i broj pušaka na kojima se može izvršiti TP u toku jednogdana, vrednost dnevnica, troškove radnog sata CL i vojnika po ugovoru, cenu goriva, amortizacije i dr.
Zaključna razmatranja
U radu je opisan i analiziran posto-jeći sistem održavanja streljačkog naoru-žanja u VJ, sa stanovišta primenjenih tehnologija preventivnih akcija održava-nja. Tehnologije pre ventivnog održavanja analizirane su prema obimu i dubini za-hvata, potrebnim tehnološkim elemen-tima za njihovo izvođenje, kao i njihovom uticaju na operativnu gotovost sredstava. Na osnovu izvršene analize kroz preven* tivne akcije održavanja, a radi povećanja operativne gotovosti sredstava streljač-kog naomžanja, odnosno smanjenja vre* mena „u otkazu“, prediožene su izmene postojećeg preventivnog održavanja na nivou tehničkog održavanja. One se ogle-daju u sledećem:
- radnjekojesuseizvodilenaprvom tehničkom pregledu dodeljuju $e perio-dičnom prcgledu, i izvode se na prvom
192
VOJNOTEHNIĆKI GLASNIK 2/2001.
nivou održavanja, sa periodično&u od mesec dana;
- drugi tehnički pregled je zadržao isti sadržaj, i kao tehnički pregled našao svoje mesio na drugom nivou održavanja sa postojećom periodičnošću izvođenja;
- mesto izvođenja tehničkog pre-gieda je neposredno kod korisnika. Time je izbegnuto:
- vreme potrebno za organizaciju i transport TS;
- vreme potrebno za prijem TS, vreme čekanja na održavanje;
- vreme zastoja do predaje sredstva korisniku,
- vreme predaje sredstva korisniku.
U radu nije analiziran III i IV nivo
održavanja. Preventivno održavanje na ova dva nivoa treba posebno razmatrati iz nekoliko razloga. Na trećem nivou održavanja trenutno ne postoji propisana tehnologija za održavanje streljačkog naoružanja. Propisani vremenski resurs za sredstva streljačkog naoružanja iznosi pet godina, a dosadašnja iskustva iz eks-ploatacije ne pokazuju opravdanost tako definisanog resursa. kao ni potrebe za sistematskim srednjim remontom. Četvrti
nivo održavanja, kao vremenski resurs za reviziju sredstava streljačkog naoružanja, propisuje 10 do 12 godina. Iskustva iz eksploatacije pokazuju da se sredstva streljačkog naoružanja, koja su nepre-kidno na upotrebi 10 do 12 godina, ne upućuju na reviziju po osnovu vremen-skog resursa. Naprotiv, dugogodišnje in* tenzivno korišćenje sredstava streljačkog naoružanja dovodi sredstvo u takvo sta-nje tehničke ispravncsti da je neophodno sprovesti korektivne akcije iz domena generalnog remonta. Sredstva streljačkog naoružanja koja su povremeno na upotrebi, a povremeno konzervisana, mogu biti upućena na reviziju nakon ispunjenja vre-menskog resursa, ali se tada postavijaju nova pitanja vezana za isplativost i re-montne kapacitete.
Literatim.
(1) Petkovtć. R. 1 dr.: Organuad}* odriavuija TMS. CVTS. Zagreb, 1988.
(2) Todorović. J.: Inicnjentvo odrtavaoja ichnifkih wstema. JUMV. Beograd. 1993.
(3) lUtf. S.: Usavrfavinje sistema održavanja streljaCkog fuoru-žanja. spedjaJbtiCki rad. MF. Beograd. 1998.
|4) TU SSNO: Nađlcžnou jedinka-radtoiuca za tehnifto odria-vanje 1 srcdnji remont za tzvodcnje radova * jedtosivenian oorreativima vremena. Beogrid. 1977.
VOJNOTEHNlCKI GLASNIK 2/2001.
193
