CC BY
9INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© Sh.S. Hayitmuradov1H, D.S. Xabibullayev2H_
12Samarqand viloyati pedagogik mahorat markazi, Samarqand, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: maqolada matematika fanini o'qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalar va gamifikatsiya elementlarini qo'llash texnologiyalari, shuningdek, ularning ta'lim jarayonidagi o'rni va ahamiyati tahlil qilinadi.
MAQSAD: tadqiqotning asosiy maqsadi - matematika fanini o'quvchilar uchun qiziqarli va amaliyotga yo'naltirilgan qilish maqsadida gamifikatsiyadan foydalanish usullarini ishlab chiqish va samaradorligini oshirish yo'llarini aniqlashdir.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqot davomida gamifikatsiya elementlari bo'yicha mavjud ilmiy adabiyotlar tahlil qilindi, shuningdek, ularning matematika faniga tatbiq etilishining samaradorligi va cheklovlari ko'rib chiqildi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: natijalar shuni ko'rsatdiki, matematika fanini gamifikatsiya asosida o'qitish nafaqat o'quvchilarning motivatsiyasini oshiradi, balki tanqidiy fikrlash, muammolarni hal qilish va jamoaviy ish ko'nikmalarini rivojlantirishga ham ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Shu bilan birga, gamifikatsiya ba'zi o'quvchilarda kutilgan natijalarni bermasligi mumkinligi aniqlangan.
XULOSA: tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, matematika fanini o'qitishda gamifikatsiya elementlaridan foydalanish ta'lim jarayonining samaradorligini oshirish va uni talabalar uchun qiziqarliroq qilish imkonini beradi. Gamifikatsiyaning uslubiy tamoyillarini kengroq qo'llash ta'limni zamonaviy talablar darajasida tashkil etishga yordam beradi.
Kalit so'zlar: matematikani o'qitish jarayoni, geymifikatsiya, geymifikatsiy turlari, geymifikatsiyaning imkoniyatlari va afzalliklari
ВОЗМОЖНОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ГЕЙМИФИКАЦИИ В ПРЕПОДАВАНИИ МАТЕМАТИКИ_
© Ш.С. Хайтмурадов1И, Д.С. Хабибуллаев2И
12Центр педагогического мастерства Самаркандской области, Самарканд, Узбекистан
Iqtibos uchun: Hayitmuradov Sh.S., Xabibullayev D.S. Matematika fanini o'qitishda gamifikatsiyadan foydalanish imkoniyatlari. // Inter education & global study. 2024. №10(1). B.302-307.
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №10(1)
Nmiy-nazariyvametodikjurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: в статье проводится анализ современных педагогических технологий, включая геймификацию, в преподавании математики. Рассматривается её роль в образовательном процессе и влияние на мотивацию и активность учащихся.
ЦЕЛЬ: основная цель исследования — повысить эффективность преподавания математики за счёт внедрения элементов геймификации и изучения её воздействия на развитие практических навыков учащихся, таких как критическое мышление, решение задач и работа в команде.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в исследовании проанализирована научная литература, посвящённая геймификации, её видам и применению в образовательных учреждениях, а также проведён анализ её преимуществ и ограничений в контексте преподавания математики.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: результаты показали, что внедрение элементов геймификации в преподавание математики способствует повышению мотивации учащихся, развитию их критического мышления и практических навыков. При этом выявлены определённые ограничения, связанные с индивидуальными особенностями восприятия учащихся и сложностью интеграции геймификации в традиционные учебные программы.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: результаты исследования подтвердили, что использование элементов геймификации в преподавании математики делает образовательный процесс более эффективным, увлекательным и ориентированным на современные требования. Включение игровых технологий в образовательный процесс требует творческого подхода со стороны преподавателей, однако способствует значительному повышению учебных достижений.
Ключевые слова: процесс обучения математике, геймификация, виды геймификации, возможности и преимущества геймификации.
Для цитирования: Хаитмурадов Ш.С., Хабибуллаев Д.С. Возможности использования геймификации в преподавании математики. // Inter education & global study. 2024. №10(1). С.302-307.
THE POSSIBILITIES OF USING GAMIFICATION IN TEACHING MATHEMATICS
© Sh.S. Hayitmuradov1®, D.S. Xabibullayev2®
1 Pedagogical professional development center of Samarkand Region, Samarkand, Uzbekistan
Annotation
INTRODUCTION: the article examines the application of gamification elements in the teaching of mathematics, analyzing their role in the educational process and their impact on student motivation and engagement.
©intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 10(1)
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №10(1)
Ilmiy-nazariyvametodikjurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
AIM: the main objective of the study is to enhance the effectiveness of teaching mathematics through the integration of gamification techniques and to explore their potential for developing students' critical thinking, problem-solving abilities, and teamwork skills.
MATERIALS AND METHODS: the study involved an analysis of scientific literature on gamification, its types, and its implementation in educational settings, with a focus on its advantages and limitations in teaching mathematics.
DISCUSSION AND RESULTS: the results demonstrated that integrating gamification into mathematics teaching significantly increases student motivation and engagement, while also developing practical skills. However, some limitations, such as individual differences in perception and the complexity of integration into traditional teaching models, were identified.
CONCLUSION: the study results confirmed that using gamification in mathematics teaching makes the learning process more engaging and effective, aligning it with modern educational demands. Employing game-based elements not only enhances motivation and interest but also supports the development of critical skills necessary for success in the contemporary world.
Keywords: the process of learning mathematics, gamification, types of gamification, opportunities and benefits of gamification.
For citation: Sh.S. Hayitmuradov, D.S. Khabibullayev. (2024) 'The possibilities of using gamification in teaching mathematics', // Inter education & global study, (10(1)), pp. 302-307. (In Uzbek).
Bugungi zamonaviy o'qitish texnologiyalarini samarali qo'llash talabalarga bilim berish sifatini oshirish, uning mazmun-mohiyatini takomillashtirish, ta'limni zamonaviy talablar darajasida tashkil etish, ta'lim muassasalarida ta'lim samaradorligini oshirish maqsadida ta'lim-tarbiya jarayoniga yangi pedagogik, axborot texnologiyalarini joriy etish, ularda interfaol usul va vositalardan foydalanish ko'zda tutilgan. Shu sababli, bugungi kunda ta'lim muassalarida faoliyat yuritayotgan "Matematika" fani o'qituvchilari oldida quyidagi muhim vazifalar turadi [4]: talabalarning mustaqil bilim olish, o'rganish qobiliyatlarini shakllantirish va rivojlantirishda fanning o'rni va ahamiyatini oshirish; mashg'ulotlarini zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etish va o'tkazish; talabalarning faolligini oshirish, o'zlashtirish darajalarini rivojlantirishga yo'naltirilgan metod va shakllarni qo'llash; ta'lim jarayonida zamonaviy o'qitish texnologiyalaridan samarali foydalanish.
Yuqorida sanab o'tilgan vazifalardan ko'rinib turibdiki, ta'lim muassasalari talabalarini mustaqil bilim olishiga yo'naltirilgan texnologiyalardan foydalanishga o'rgatish va doimiy ravishda faolligini oshirib borish lozim. O'quv jarayonida zamonaviy o'qitish vositalaridan foydalangan holda ta'lim jarayonini tashkil qilish ta'lim samaradorligigi ijobiy ta'sir ko'rsatadi.
©intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 10(1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
Shunday ekan, "Matematika" fanini o'qitish samaradorligini oshirish o'quv mashg'ulotlarini tashkil etish hamda o'tkazishda pedagogik va axborot texnologiyalaridan keng foydalanish, o'qitish mazmuniga mos uslubiy ta'minotini ishlab chiqish, ularni o'quv jarayoniga joriy etish asosiy vazifalardan hisoblanadi. Ushbu vazifalarni dolzarbligini e'tiborga olgan holda "Matematika" fanini o'qitishda gamifikatsiyadan foydalanish holatini o'rganish, tahlil etish, ulardan samarali foydalanish metodikasini, mos uslubiy tavsiyalarni ishlab chiqish zarur.
Gamifikatsiya - bu o yin elementlarini ijtimoiy faoliyatning boshqa turlariga tatbiq etilishi 1. Gamifikatsiya - bu o'yin mexanikasini ishtirok etishini oshirish uchun veb-sayt va onlayn ta limni boshqarish tizimi va xodimlar ning o'zaro fikr almashishlari, o'zaro aloqalarni rag'batlantirishdir [2]. Ta'limda gamifikatsiya xodimlar va talabalar uchun muhim hisoblanadi. Gamifikatsiya ma'lum ma'noda talim olishni osonlashtiradi. Chunki bu tizimda o'qituvchi darsni oddiygina leksiya, seminar, mavzu doirasida savol javob qilib emas, balki darsni qiziqarli o yinlar va guruhlararo musobaqalar orqali tashkil qilinadi. Masalan, o'qituvchi masofaviy talimda, gibrid (aralash) tizimda quyidagi usullardan foydalanib darsni olib borishi mumkin [3]: gamifikatsiya ni darsga bog'lash; raqamli gamifikatsiyadan foydalanish; kvest yaratish va boshqalar.
Gamifikatsiyadan foydalanishning asosini talabalarning faollashtiruvchi va jadallashtiruvchi faoliyati tashkil etadi. Gamifikatsiya olimlar tadqiqotlariga ko'ra mehnat va o'qish bilan birgalikda faoliyatning asosiy turlaridan biri hisoblanadi. Psixologlarning ta'kidlashlaricha, gamifikatsiya faoliyatning psixologik mexanizmlari shaxsning o'zini namoyon qilish, hayotda o'z o'rnini barqaror qilish, o'zini o'zi boshqarish, o'z imkoniyatlarini amalga oshirishning fundamental ehtiyojlariga tayanadi. Gamifikatsiya bilish va uning bir qismi (kirish, mustahkamlash, mashq, nazorat) tarzida tashkil etiladi.
Matematika darslariga geymifikatsiyani joriy etish tamoyillari quyidagilardan iborat: maqsad va vazifalar: Dars maqsadlari va talabalar bajarishi kerak bo'lgan muammolarni aniqlashdan boshlang. Gamifikatsiya ta'lim natijalariga erishishga qaratilgan bo'lishi kerak.
Syujet yaratish: Siz o'rganilayotgan mavzu bilan bog'liq bo'lgan qiziqarli syujetli o'yin yoki musobaqa yaratishingiz mumkin. Masalan, "Matematik olamidagi sarguzasht", bu yerda o'quvchilar muammo qahramonlariga tenglamalarni yechishga yordam berishadi. O'yin elementlaridan foydalanish: To'g'ri javoblar, qiyinchilik darajalari, muvaffaqiyat uchun nishonlar va konstruktiv fikr-mulohazalar uchun ballarni kiriting. Bu o'quvchilarga taraqqiyot va muvaffaqiyat hissini beradi.
Raqobat ruhi: talabalar matematika qobiliyatlarini ko'rsatishi mumkin bo'lgan jamoaviy musobaqalarni tashkil qiling. Bu viktorina yoki topshiriq yo'nalishi shaklida bo'lishi mumkin.
Interfaol platformalar: tayyor o'yin vazifalari va testlarini taklif qiluvchi onlayn platformalar va ilovalardan foydalaning. Masalan, Kahoot, Quizizz yoki Mathletics, ular interaktiv faoliyatni taklif qiladi va o'quvchilar taraqqiyotini kuzatish imkonini beradi.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
Quyidagi misollar orqali matematika darslarida gamifikatsiyadan samarali foydalanish mumkin: matematik "Kvestlar": hikoya yoki sarguzashtni tashkil etuvchi muammolar to'plamini yarating. Talabalar izlanishda muvaffaqiyatga erishish uchun muammolarni hal qilishlari kerak. Misol uchun, ular xaritani to'ldirish uchun arifmetik masalalarni yechish orqali "orol" ni o'rganishlari mumkin.
Interfaol viktorinalar: interaktiv platformalar yordamida viktorinalar o'tkazing, bunda talabalar savollarga real vaqt rejimida javob berishlari mumkin. Bu qiziqish uyg'otadi va raqobat muhitini yaratadi.
Stol o'yinlari: talabalar qayerga qo'nganiga qarab muammolarni hal qilish yoki vazifalarni bajarish uchun doska bo'ylab harakatlanadigan stol o'yinlarini loyihalashtiring.
Matematika fanini o'qitishda geymifikatsiyaning asosiy afzalliklari quyidagilardan iborat bo'ladi [1].
O'rganishni jalb qilish: gamifikatsiya matematika darslarini talabalar uchun yanada qiziqarli va qiziqarli qilishga yordam beradi. Ular o'yin orqali nazariya va amaliy ko'nikmalarni o'rganishlari mumkin, bu esa o'quv jarayonini yanada qiziqarli qiladi.
O'rganish motivatsiyasi: Mukofotlar, yutuqlar va peshqadamlar tizimi talabalarni kompyuter fanini o'rganishda yaxshi natijalarga erishishga va muvaffaqiyatga erishishga undaydi. Bu o'rganishda yuqori motivatsiya va harakatni saqlashga yordam beradi.
O'quv materialiga faol kirishish: kvestlar, topshiriqlar va interfaol darslardan foydalanish o'quvchilarga o'quv materialiga chuqurroq kirib borish va uni yaxshiroq tushunish imkonini beradi. Gamifikatsiya talabalarga muvaffaqiyatli martaba uchun zarur bo'lgan ko'nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi. Ular tanqidiy fikrlash, muammolarni hal qilish, jamoada ishlash va vaqtni boshqarish ko'nikmalarini rivojlantirishlari mumkin.
Motivatsiya va faollikni oshirish: talabalar passiv tinglovchilarga emas, balki o'quv jarayonining faol ishtirokchilariga aylanadilar.
Tanqidiy fikrlashni rivojlantirish: o'yinlar ko'pincha tahlil qilish, baholash va optimal echimlarni tanlashni talab qiladi, bu esa analitik ko'nikmalarni rivojlantiradi.
Jamoaviy ishni kuchaytiradi: o'yinlardagi raqobatbardosh va jamoaviy elementlar o'quvchilar o'rtasida ijtimoiy o'zaro ta'sirga yordam beradi. Muvaffaqiyatning oshishi: Statistik ma'lumotlarga ko'ra, gamifikatsiyadan foydalangan holda o'qitish ko'pincha testlar va imtihonlarda yaxshi natijalarga olib keladi.
Shu bilan birga, matematika fanidan o'quv jarayonida geymifikatsiyaning ayrim cheklovlari ham mavjud. Gamifikatsiya elementlari hamma o'quvchilarni bir xil motivatsiya qila olmaydi. Ba'zilar o'rganishning bunday yondashuvini yoqtirmasligi yoki qiziqtirmasligi mumkin. Ba'zi gamifikatsiya elementlari diqqatni asosiy o'quv materialidan chalg'itishi mumkin, bu esa ma'lumotni o'rganishni qiyinlashtirishi yoki o'quv maqsadlarini almashtirishga olib kelishi mumkin. An'anaviy o'qitish usullarini gamifikatsiya bilan to'liq almashtirish har doim ham mumkin emas.
"Matematika" fani bo'yicha o'quv jarayonida geymifikatsiyani keyingi tadqiqotlar va amaliy qo'llash uchun quyidagi harakatlar tavsiya etiladi: matematika fanini o'qitishda turli
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
o'yin elementlari Iva harakatlarining samaradorligi bo'yicha tadqiqotlar o'tkazish; talabalarni rag'batlantirish va yaxshilangan natijalarga hissa qo'shishda o'yinning qaysi o'ziga xos elementlari eng muvaffaqiyatli ekanligini o'rganish; matematika fanini o'qitish uchun yangi o'yin usullarini ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish.
"Matematika" fani bo'yicha o'quv jarayonidagi geymifikatsiyani qo'llash shuni ko'rsatdiki, geymifikatsiya o'quvchilarning motivatsiyasini oshirish va o'quv jarayoniga jalb etishning samarali vositasidir. U talabalarga tanqidiy fikrlash, muammolarni hal qilish, jamoada ishlash va vaqtni boshqarish kabi muvaffaqiyatli martaba uchun zarur bo'lgan yumshoq va qattiq ko'nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi. Shuningdek, u talabalarga murakkab tushunchalar-ni yaxshiroq tushunishga va muammolarni hal qilish ko'nikmalarini yaxshilashga yordam beradi.
Matematika o'qitishda gamifikatsiya fanni chuqur o'rganishni o'quvchilar uchun qiziqarli va qulayroq qilish uchun kuchli vositadir. O'yin elementlaridan foydalanish nafaqat motivatsiya va qiziqishni oshiradi, balki zamonaviy dunyoda zarur bo'lgan asosiy vakolatlarni rivojlantirishga yordam beradi. Ta'lim jarayoniga o'yinni joriy qilish o'qituvchidan kuch va ijodiy yondashuvni talab qiladi, ammo natijalar kuchga arziydi. O'qituvchilar matematikani o'qitishni nafaqat samarali, balki qiziqarli qilish uchun ushbu tamoyillarni o'z amaliyotiga qo'shishga harakat qilishlari kerak.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Белкин Ф.А.Геймификация в образовании. Современная зарубежная психология. 2016. Том. 5, № 3. С. 28-33.
2. Монахова Г.А., Монахов Д.Н. Геймификация учебного процесса в общеобразовательной школе, в журнале Дистанционное и виртуальное обучение, № 12, с. 95-103, 2015
3. Белоусова В. И., Поторочина К. С. Геймификация и автоматизированный контроль в обучении математике // Цифровые модели и решения. 2022. №3.
4. Гуртовцев Н. В., Новоженин И. А. Геймификация образовательного процесса в математике // Форум молодых ученых. 2019. №1-1 (29).
5. Мухаметзянова Л. Ш. Актуальные вопросы внедрения геймификации на уроках математики // Вестник науки. 2023. №11 (68).
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
eSh.S. Hayitmuradov, D.S. Xabibullayev, o'qituvchi [Ш.С. Хайтмурадов, Д.С. Хабибуллаев, учитель], [Sh.S. Hayitmuradov, D.S. Xabibullayev, teacher]; manzil: 140104, Samarqand shahri H.Obiddinov ko'chasi 7-uy, [адрес: 140104, г. Самарканд Ул. Обиддинова, дом 7], [address: 140104, Samarkand City H.Obiddinov Street 7].
