ЛИТЕРАТУРА:
1. Закон Республики Таджикистан «Об инновационной деятельности» от 16.04.2012 под № 822.
2. Закон Республики Таджикистан «Об инвестициях», от 03.03.2016 под №196.
3. Афонин И.В. Инновационный менеджмент: Учебное пособие. - М.: Гардарики, 2005.-224 (18 с)
4. Бердникова Л.Ф. Интеллектуальный потенциал в инновационном развитии современной организации / Л.Ф. Бердникова // Вектор науки Тольяттинского государственного университета. - Тольятти: Тольяттинский государственный университет, 2012. - № 4. -С. 220-223
5. Кодиров Ф.А. Инновационная инфраструктура-основа развития промышленного предпринимательства/Ф.А. Кодиров// Финансово-экономический вестник. - 2020. - № 4(24). - С. 49-57.
6. Комилов С.Д., Мирзоева Е.Ш. Совершенствование управления инновационно-инвестиционной деятельностью промышленных предприятий / С. Д. Комилов, Е.Ш. Мирзоева. - Душанбе : Монография, 2020. - 144 с. - ISBN 978-99975-1-132-4.
7. Комилов С.Д., Мирзоева Е.Ш. Теоретические аспекты инновационно-инвестиционного развития промышленных предприятий в Республике Таджикистан / С.Д. Комилов, Е.Ш. Мирзоева // Вестник университета (Российско-Таджикский (Славянский) университет). - 2019. - № 1(65). - С. 12-21.
8. Мирзоева Е.Ш. Проблемы формирования инновационной инфраструктуры для инновационного предпринимательства в современных условиях Республики Таджикистан / Е.Ш. Мирзоева // Финансово -экономический вестник. - 2022. - № 3(32). - С. 102-109.
9. Мирзоева Е.Ш. Разработка эффективного механизма управления инновационно -инвестиционным процессом промышленных предприятий в регионе / Е.Ш. Мирзоева, П. Ф. Кахарова // Финансово-экономический вестник. - 2023. - № 4-2(39). - С. 77-87.
10. Мирзоева, Е. Ш. Привлечение иностранных инвестиций в инновационную деятельность промышленных предприятий Республики Таджикистан / Е. Ш. Мирзоева, Ш. С. Фатхуллоева // Финансово-экономический вестник. - 2023. - № 2(36). - С. 349-356. - EDN CTBUBN.
11. Рахимов О.Н. Роль инновации в обеспечении экономической безопасности предприятий. - Душанбе: «Ирфон», 2010
12. Уткин Э.А. Инновационный менеджмент. М.: Акапис, 1996
13. Файзуллоев М.К., Комилов С.Дж. Проблемы становления и развития инновационного предпринимательства в Республике Таджикистан. Монография.- Душанбе: «Ирфон», 2017.-192с. (с.12)
14. Шумпетер Й. Теория экономического развития. Капитализм, социализм и демократия / Й.А. Шумпетер. Под научной редакцией В.С. Автономова - М. : Эксмо, 2008. - 864 с.
Сведение об авторе:
Кахарова Парвина Фузайловна - докторант PhD 2-го курса по специальности финансы, кафедры финансов ТГФЭУ. Тел: (+992)985738889
Маълумот дар бораи муаллиф:
Кахарова Парвина Фузайловна - докторанти PhD курси 2-юм аз руйи ихтисоси молияи, кафедраи молияи ДДМИТ. Тел: (+992)985738889
Information about the author:
Kakharova Parvina Fuzailovna - doctor PhD majoring in finance at the Department of Finance of TSFEU. Tel: (+992)985738889_
УДК: 336.71
ИМКОНИЯТХОИ ИСТИФОДАИ ВОСИТАХ.ОИ МАРКЕТИНГИ РАКАМИ ДАР БОНК^ОИ ТИЧ.ОРАТИИ ТОЧИКИСТОН
Комилова Комила Наврузовна
Аннотатсия. Дар мацола масъалщои фаъолияти бонщои тщоратй ва истифодабарии чорабиниуои маркетинга муосир дар шароити рацамигарди мавриди омузиш царор гирифтааст. Муаллиф дар натицаи арёбии маълумотуои илмию амали ба хизматрасонщои бонки аз руйи минтацщо, намудуои
148
пардохт дар ^умуурии Тоцикистон ва уиссаи пули нацди дар муомилот царор доштаро таулил намудааст. Дар мацола цайд шудааст, ки дар шароити муосир бонкуои тщоратй зарурияти воситауои рацамиро дар фаъолияти маркетинга ва хизматрасониуои бонкй мавриди истифода царор дода, афзалиятуои онро нисбат ба цаноатмандии мизоцон фаумонида дщанд. Инчунин муаллиф бартариятуои технологияи рацамиро дар фаъолияти маркетингии бонкуои тицората муайян намуда, самаранокии онро ба бонкуои тицората ва манфиати мизоцон асоснок намудааст. Калидвожщо: стратегия, технологияи маркетинга, хизматрасониуои бонки, реклама, коммуникатсия, бонкуои рацами, рацобат, пардохтуо, маркетинги рацами.
Барои ицтибос: Комилова, К. Н. Имкониятхои истифодаи воситауои маркетинги рацами дар бонкуои тицоратии Тоцикистон /К. Н. Коммилова //Паёми молия ва ицтисод. - 2024. - N0. 2 (41). -С. 148-155
ВОЗМОЖНОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИНСТРУМЕНТОВ ЦИФРОВОГО МАРКЕТИНГА В КОММЕРЧЕСКИХ БАНКАХ ТАДЖИКИСТАНА
Комилова Комила Наврузовна
Аннотация. В статье исследуются вопросы деятельности коммерческих банков и использования современных маркетинговых мероприятий в условиях цифровизации. В результате обобшения научно-практических материалов автор проанализировал банковские услуги по регионам, виды платежей в Республике Таджикистан и долю наличных денег в обращении. В статье отмечается, что в современных условиях коммерческим банкам необходимо использовать цифровые инструменты в маркетинговой деятельности и банковских услугах, это объясняются тем, что довести его преимущества в отношении удовлетворенности клиентов. Также автором выявилено преимущества цифровых технологий в маркетинговой деятельности коммерческих банков и обосновал их эффективность для коммерческих банков и благу клиентов.
Ключевые слова: стратегия, маркетинговые технологии, банковские услуги, реклама, коммуникация, цифровой банкинг, конкуренция, платежи, цифровой маркетинг.
OPPORTUNITIES OF USING DIGITAL MARKETING TOOLS IN COMMERCIAL BANKS OF
TAJIKISTAN
Komilova Komila Navruzovna
Annotation. The article examines the activities of commercial banks and the use of modern marketing activities in the context of digitalization. As a result of the generalization of scientific and practical materials, the author analyzed banking services by region, types of payments in the Republic of Tajikistan and the share of cash in circulation. The article notes that in modern conditions, commercial banks need to use digital tools in marketing activities and banking services, this is explained by the fact that to bring its benefits in terms of customer satisfaction. The author also revealed the advantages of digital technologies in the marketing activities of commercial banks and substantiated their effectiveness for commercial banks and the benefit of customers. Keywords: strategy, marketing technologies, banking services, advertising, communication, digital banking, competition, payments, digital marketing.
Гузориши масъала. Масъалахои истифодаи воситауои маркетинги раками дар бонкхои тичоратии Точикистон ба кадри кофй тахкик нашудаанд. Дар макола кайд шудааст, ки дар шароити муосир бонкхои тичоратй зарурияти воситауои ракамиро дар фаъолияти маркетингй ва хизматрасониуои бонкй мавриди истифода карор дода, афзалиятхои онро нисбат ба каноатмандии мизочон фахмонида диханд.
Тахлили тахкикотхои охир ва нашриёт. Тахкикотхо ба масъалахои истифодаи воситахои маркетинги раками дар бонкхои тичоратии
Точикистон: Шарипов Б.М., Бегматов A.A., Махшулов С.Ч,. ва дигарон.
Мaкcaди мaкoлa - ин омузиши имкониятхои истифодаи воситахои маркетинги раками дар бонкхои тичоратии Точикистон
Муxтaвои acociiii мaвод. Афзоиши ракобат харчи бештар истифодаи воситахоеро такозо мекунад, ки ба ташаккул ва нигох доштани бартарихои ракобатии бонкхои тичоратй дар бозорхои сатхи баланди тагйирёбанда боис гарданд. Вобаста ба ин, имруз аксарияти бонкхои тичоратй бо мушкилоти дарёфти роххои самараноки хизматрасонии бонкй,
сохтордои нави ташкилй, усулдои кор бо мизочон, баланд бардоштани сифат ва истифодаи фаъолонаи принсипдои идоракунии стратегй, ташаккули стратегияи рушд ва азхудкунии воситадои муосири татбики он, чорй намудани маркетинги самаранок, пурзур намудани кор оид ба зиёд намудани шумораи мизочон ру ба ру мегарданд. Х,алли ин мушкилот омузиши равишдои илмй-назариявй ва конуниятдои рафтори бозори молиявии миллиро такозо менамояд, ки дар ин асос муайян намудани дурнамои нигод доштани афзалиятдои ракобатпазирии бонкдо муайян карда мешаванд.[8; 9]
Дадсолаи охир бо тагйироти куллй дар технологиями маркетингй афзалият дорад. Тибки малумоти Freely, 76% мутахассисони содаи маркетинг чунин медисобанд, ки дар ду соли охир дар фаъолияти маркетингй нисбат ба панчод соли каблй бештар тагйирот ба вукуъ пайвастааст[2]. Ин дигаргунидо пеш аз дама бо рушди технологиядои иттилоотй ва ба вучуд омадани имкониятдои комилан нави чалби истеъмолкунандагон алокаманданд. Сабаби дигари чунин тагйироти босуръат чадоншавии раванддои иктисодй ва афзоиши ракобат буд, ки боиси чустучуи воситадои нави чалби истеъмолкунандагон гардид. Дар шароити дастрасии оммавии иттилоот дар бораи мол ва хизматрасонй тавассути телекоммуникатсия, истеъмолкунанда имконияти вокеии мукоисаи пешнидоддои ширкатдои гуногунро пайдо намуд ва нидоятан мачбур сохт, ки ширкатдо нархдоро паст кунанд ва сифати мадсулотро бедтар кунанд. Дар чунин шароит ширкатдоро зарур аст, ки аз маркетинги оммавй ба маркетинге, ки ба гуруддои мушаххаси истеъмолкунандагон нигаронида шудааст, гузаранд ва барои ба даст овардани бартариятдои ракобатй аз имкониятдои нави технологиядои иттилоотй истифода баранд.
Бо мавчудияти дастрасии дастгоддои мобилй ва поин рафтани нархи тарофадои алока дар Ч,умхурии Точикистон аз синни хурдсолй истифода аз интернети мобилй ба таври оммавй мушодида мешавад. Имруз дар Ч,умхурии Точикистон дар фаъолияти бонкдои тичоратй чунин воситадои маркетинги мобилй васеъ истифода мешаванд:
- пешбари дар низомдои чустучуй тавассути рекламаи матнй;
- истифодаи паёмдои SMS ва MMS;
- истифодаи блокдои рекламавй дар барномадои мобилй.
дастрасии хизматрасонидои бонкиро дар минт
Тиб^и пешгуидои коршиносон дар содаи технологиядои ГГ, мо метавонем охири соли 2023 пайдоиши шабакадои мобилии 5G-суръатро интизор шавем, ки суръати интиколи маълумотро якчанд маротиба афзоиш медидад ва дар натича, имкониятро ба таври назаррас оид ба маркетинги мобилй васеъ мекунад. Дар робита ба ин, бонкдои тичоратиро зарур аст, ки барои зуд ба даст овардани маълумот аз усулдои гуногун истифода кунанд[2]. Чанбаи мудими ин масъала истифодаи усулдои навтарини тадкикоти маркетингй дамчун асос барои чамъоварии маълумот дар бораи муштариёни эдтимолй ва мавчуда мебошад. Тавре, ки тачриба нишон медидад, тадкикоти маркетингии мизочон дар фаъолияти муосири бонкдои тичоратй ба кадри кофй фаъолона истифода намешавад. Аксар вакт тадкикотдои алодида мавчуданд, ки барои фаъолияти самараноки бонкдо маълумоти дамачониба пешнидод намекунанд. Дар ин маврид, истифодаи усулдои муосири тадкикоти пайвастаи мизочони хизматрасонидои бонкй бо максади муайян кардани тагйирот дар тамоюлдои рафтори ондо, амнияти молиявй ва гайра мудим аст. [1].
Ракобати рузафзуни бонкдои тичоратй на тандо бонкдоро водор месозанд, ки бештари рекламаро истифода баранд, балки консепсияи фаъолияти маркетингро ба куллй тагйир диданд. Баланд бардоштани эътимоднокии муштариёни доимй ва чалби муштариёни нав аз дарачаи истифодаи усулдои муосири давасмандии фуруш ва алокамандии рушди технологиядои ракамй вобаста аст.
Содаи технологиядои иттилоотй ва риояи консепсияи маркетингии мушаххас дар фаъолияти бонкдои тичоратй бо дам зич алокаманданд. Мадз рушди технологиядои иттилоотй ба интихоби стратегияи маркетингии мушаххас, ки консепсияи умумии маркетинг ба он асос ёфтааст, такя менамояд.
Бо тагйир додани стратегияи технологияи информатсионй, бонкдо метавонанд хизматдои нави фардй тадия намуда ба бозор бароранд, ки дар натича эътимоднокии муштариён афзоиш ёфта заминаи нави он пайдо гардад.
Имруз дар чомеаи муосир истилодот ба мисли «иктисоди ракамй», «Интернет-банкинг» васеъ истифода мешаванд. Ин далели воридшавии амики технологиядои иттилоотй ба даёти инсонро тасдик мекунад. Пайваста ба ин хизматрасонидои бонкии Чумхурии Точикистон дар фазои раками сифати навро касб намуда истодааст, ки мо нуктадои |до мавриди тадлил карор додем. (Ч,адвали 1.)
Ч,адвали 1.-Таксимоти нуктадои дастрасии хизматрасонидои бонки аз руйи минтакадо ба 100 даз. нафар адоли
ш. Душанбе шнтч в. Хатлон в. Сугд в. ВМБК
Марказхои хизматрасонии бонкй 26,4 14,4 13,6 18,4 22,9
POS -терминалхо 240 15,1 25,15 10,89 76,46
Терминалхои электронй дар пешниходи пулй накд 37,9 17,4 16,81 21,28 42,33
Банкомат 50,84 10,26 13,67 13,25 15,12
Филиалхо 6,2 2,6 3,3 4 9
Манбаъ: аз руи маълумоти БМТ хисоб карда шудааст. 31.07.2022
Аз нишондихандахои чадвал бармеояд, ки ба истисинои шахри Душанбе дастрасии хизматрасонихои мачмуии бонкй дар дигар минтакахо ба таври кифоят рушд наёфтаанд. Аз чумла ШНТЧ, ба 100 хаз. ахолй РОS-терминалхо 15,1 адад, вилояти Хатлон 25,15 адад, вилояти Сугд 10,89 адад рост меояд. Х,амин тавр РОS-терминал яке воситахои мухим дар фазои раками ба хисоб меравад, ки шумораи онхо дар минтакахои мамлакат бо максади расонидани хизматрасонихои бонкй ва конеъ намудани муштариён кам мебошад.
Агар ба гузашта назар андозем, таърихи низомхои пардохтй ва хизматрасонихои молиявии ракамиро дар тули 20-30 соли охир мушохида намоем
- аз чорй намудани фаъоли банкоматхо, кортхои бонкй то пешниходи микдори зиёди хизматрасонихо аз фосилаи дур ва дар хар сурат вакт, бо гузариш ба хизмати 24/7 ба назар мерасанд.
Трансформатсияи ракамй шарти асосии кори самаранок дар бозори хизматрасонихои бонкй мебошад. Дар ин шароит модели сифр нави тичорат ба вучуд меояд, равишхои анъанавии халли масъалахои васеъ намудани базаи мизочон ба куллй аз нав дида баромада шуда, сифат ва суръати хизматрасонй бехтар мегардад. Дар асоси ин, дар доираи тадкикот мо намудхои пардохтхоро арзёбй намудем. (ниг. диаграммаи 1).
Диаграмма 1. Намудхои пардохт дар Чумхурии Точикистон (млн. адад) Сарчашма: малумоти БМТ.
Аз диаграмма дида мешавад, ки шумораи кортхои бонкй дар солхои 2019-2022. беш аз 4 миллион ё 14 маротиба ва пардохтхои электронй 3,1 миллион ё 2,4 баробар афзудааст, яъне ки дар Ч,умхурии Точикистон платформаи электронй барои пешниходи махсулот ва хизматрасонихои бонкй ташаккул ёфта истодааст. Аммо бояд, кайд намуд, ки дар баробари зиёд гаштани шумораи кортхои пардохтии бонкхо
холо хам, хиссаи пули накд дар муомилот зиёд мебошад.
Бо ин максад арзёбии бозори хизматрасонихои бонкй, яъне хиссаи пули накдй дар муомилоти Чумхурии Точикистон карор доштаро нисбат ба як катор давлатхои чахон мукоиса намудем. (диаграммаи 2.)
Тибки нишондихандахои диаграмма кайд намудан мумкин аст, ки хиссаи пули накдй дар муомилоти Ч,умхурии Точикистон натанхо нисбат ба мамлакатхои чахон, балки яккатор давлатхои собик ИДМ, баланд мебошад. Яъне ин аз он дарак медихад, ки фарогирии раками гардии хизматрасонихои бонкй ва фаъолияти тичоратй дар сатхи паст карор дорад.
Ба андешаи мо ин манзара бо ду сабаб рабт дода мешавад: а) норасогии инфрасохтори зарурии хизматрасонихои бонкй дар минтакахои мамлакат; б) саводнокии молиявии чамъият, яъне истеъмолкунандагон ва сохибкорон мебошад.
Дамин тавр бонкхои тичоратиро зарур аст, ки дар шароити муосир воситахои ракамиро дар фаъолияти хизматрасонихои бонкй мавриди истифода карор дода, афзалиятхои онро нисбат ба каноатмандии мизочон фахмонида диханд.
Бартариятхои технологияи ракамиро дар фаъолияти маркетингии бонкхои тичоратй ба чунин кисматхо метавон чудо кард:
1. Ракамигардии равандхои тичоратии бонк -истифодаи моделхои графикии равандхои тичорат, ки бо ичрои вокеии равандхои тичорат дар низомхои иттилоотй зич муттахид шуда, (тагйирот бо таъхири хадди акали вакт сурат мегирад), инчунин мавчудияти хуччати электронй, низоми ченкунй ва ба кайд гирифтани микдори зиёди иттилоот.
2. Махсулот (хизматрасонй) ва каналхои фуруш ба худхизматрасонии муштариён нигаронида
шудаанд ва дар шакли ракамй пешниход карда мешаванд. Бонки ракамй хизматхои бонкии фосилавй (интернет-банкинг ва хама хизматхои ба он алокаманд), замимахои мобилй, эквайринги интернет, хизматрасонии байнибонкй ва рохандозии босуръати махсулоти (хизматрасонии) навро барои фуруш дар бар мегирад [3].
3. Кормандони сохибтахассус - мавчудияти дастахои ракамии шахсй, ки фарогири тичорат, 1Т ва маркетинг, дастахои пайвастаи функсионалии фаъолият. Фарханги корпоративии бонк ба тичорати ракамй ва инноватсия нигаронида шудааст.
4. Сохтори низомии ташакклуёфтаи бонк -хамаи низомхои иттилоотии бонк бо хам зич муттахид шуда, як платформаи ягонаро ташкил мекунанд.
Дамзамон, шарикони бонк метавонанд хизматрасонихои нави худро тахия намуда, онхоро бо махсулот (хизматрасонй)-и бонк муттахид созанд (масалан, пешниходи хизматрасонй оид ба фуруши хизматрасонихои сохтмонй ва молхо хангоми пешниходи карзхои ипотекй дар бонк).
Бонкхои «ракамй» захирахоро барои кушодани марказхои хизматрасонии иловагй сарфа намуда, харочоти хизматрасонй ба шабакаи банкоматхо ва сугуртаи он, инчунин харочоти инкассаториро аз байн бурда, вактро дар хизматрасонй ба шахсони хукукй ва вокей сарфа мекунанд. (нигаред ба чадвали 1.)
Таблица 1. - Мукоисаи вакт барои тадия ва коркарди як пардохти бонки дар бонки анъанави ва раками
сарф мешуда
Номгуи амалиёт Бонкдои анъанави Бонкдои раками
Тартиб додани дуццати пардохт 4 дакика 4 дакика
Санциши дуццати пардохт 2 дакика 1 дакика
Чоп кардани дуццати пардохт 2 дакика -
Рафтан ба бонк 30 дакика -
Хизматрасонии бонки тавассути хазина (дар долати набудани навбат) 15 дакика -
Аз бонк ба офис рафтан 30 дакика -
Х,амаги 1 час 23 дикика 5 дакика
Аз муаллиф дар асоси маводи расмиёти бонки тадия шудааст.
Дар мавриди кайд аст, ки як катор бонкдои тицоратии ватани, аз кабили Бонки Эсхата, Спитамен Бонк, Алиф Бонк ва Ориёнбонк чунин платформаи ракамии пардохтдои бонкиро ба род мондаанд. Мадз чунин равиш барои дигар бонкдои тицоратИ, бахусус дар фаъолияти маркетингИ, ки ба цори намудани технологиядои раками дар оянда асос ёфтааст, афзалияти рушд ба дисоб меравад.
Вазифадои асосии маркетинги раками пешбурди нуфуз ва афзоиши фуруш бо истифода аз усулдои гуногун мебошанд. Консепсияи асосии
маркетинги ракамй истифодаи равиши ба мизоцон нигаронидашуда мебошад.
Маркетинги ракамй дар фазои худ каналдои зиёде дорад. Вазифаи асосии маркетолог пайдо кардани каналдое мебошад, ки ба имконияти иртиботи боэътимоди дуцониба ва фоидаи бедтарини сармоягузориро барои бонк ба род монад. дар Ч,адвали 2. каналдои алокаи маркетингии ракамй оварда шудаанд, ки ба фаъолияти мизоцон нигаронидаи шудаи бонкро дар бар мегирад.
Ч,адвали 2. - Каналдои коммуникатсияи маркетинги раками
Номгуи каналдо Модияти каналдо
Медиа-реклама намуди реклама, ки ба дарки визуалй ба цониби аудитория нигаронида шудааст. (плакатдо, варакадо, моделдои мадсулот дар Интернет).
Маркетинги почтаи электрони - стратегияи ба даст овардани мизоцон тавассути истифодаи низомдои автоматии паднкунии мактуб ба почтаи электронй.
Маркетинги цустуцуи амалдое, ки ба афзоиши иштирокчиёни вебсайтдо аз цониби шунавандагони максадноки он бо ёрии низомдои цустуцу нигаронида шудаанд. Он афзоиши иштирокро ба вебсайти бонк ва фуруши мадсулоти бонкиро тавассути цойгир кардани реклама дар низомдои цустуцуии маъмултарин дар бар мегирад.
Шабакадои ицтимои (SMM) - цалби корбарони шабакадои ицтимой ба вебсайти бонк; вазифадо: ташкили аудиторияи эътимоднок; гузаронидани маъракадои рекламавии дакике, ки тандо ба аудиторияи максаднок нигаронида шудаанд.
Онлайни Public Relations ба васоити ахбори омма ва ширкатдои калон падн кардани варакадои матбуотй (ин навъдои электронии рузномадо ва мацалладо, конфронсдои виртуалй, каталогдои интерактивй ва гайра мебошанд.)
Инфографика тарзи графикии пешнидоди иттилоот, ки максади он зуд ва аник пешнидод намудани иттилооти мураккаб аст, шакли тарродии иттилоотй, ки матн, ракамдо, расмдо ва шаклдои геометриро муттадид месозад; Он барои ба корбар дар бораи падида дар шакли визуалй ва фадмо накл кардан пешбинй шудааст.
Тадияи муаллиф.
Олимон ва коршиносони содаи маркетинги аст. Performance-based marketing - ин навъи раками кайд мекунанд, ки модели маркетинги маркетинге, ки ба натица нигаронидашуда шудааст [4]. "Performance marketing" барои бахши бонки мувофик
Аз ин ру, бо боварй метавон кайд кард, ки дар хама мархилахои кор барои дидани нишондихандаи мушаххаси микдорй, ки натичаи кори хар як сохаи алохидаи маркетинги бонкиро инъикос мекунад, арзёбии арзиши боздид аз сайт, ариза, занг зарур мебошад.
Интихоби воситаи маркетинг аз хадафи маъракаи рекламавй ва махорату тачрибаи як муассиса ва бонки махсус барои расидан ба ин хадаф вобаста аст. Масалан, хадаф ин аст, ки шумораи хадди аксар дархостхои арзон аз сайт барои карзи истеъмолй чамъоварй карда шаванд. Восита бо арзиши пасттарин барои як дидан ва трафики максималй интихоб карда мешавад. Чун коида, ин чойгиркунии контекстй дар шабакахои ичтимой мебошад. Бо ёрии он хачми заруририи иттилоот ба даст оварда мешавад.
Як катор аз бонкхои ватанй фаъолияти маркетингиро дар шабакаи ичтимой ба (SMM) диккат медиханд. SMM имкон медихад, ки аввалан, эътимоднокии муштариёнро таъмин кунад ва дуюм, бинобар ракобати зиёд дар бозор, бонкхо бояд аз худ фарк кунанд, то муштарии эхтимолй ба як муштарии доимй табдил ёбад. SMM барои аудитория барои
дидани ин бонк "бо чехраи инсонй" оптималй аст. аудиторияе, ки бештари руз дар шабакаи ичтимой карор доранд, ба мухтавои фарогатй ё хама гуна маълумоти чолиби марбут ба фаъолияти аслии бонк таваччух доранд, на танхо ба хабархои матбуотии он. Барои бонк ворид шудан ба ин фазо мухим аст, пас корбарон бо он муошират хоханд кард. Дар акси хол, SMM натичаи интизорй намедихад, зеро он аз чониби аудиторияи максаднок талаб карда намешавад.
Х,амин тарик, дар бахши бонкии Точикистон такмилдихии фаъолияти маркетинги ракамй ба вазъи молиявии бонкхои тичоратй ва ташкилотхои карзй, ки бо ноил шудан ба мачмуи хадафхо сармоягузорихои назаррасро ба чо меоранд, таъсири мусбат мерасонад. Дар баробари ин, ракобат дар сохаи бонкй афзоиш ёфта истодааст, ки дар он бозигарони калидй онхое, ки самтхои нави воситахои маркетинги ракамиро фаъолона тахия ва истифода мекунанд ишгол менамоянд. Дар ин шароит бонкхои тичоратиро зарур аст, ки барои ноил шудан ба максадхои стратегй ва тактикие, ки дар зери таъсири омилхои тагйирёбандаи мухити беруна ба миён меоянд, захирахои (молиявй, инсонй, моддй) самаранок рохандозй намоянд.
АДАБИЁТ:
1. Маркетинг и разработка новых банковских продуктов [Текст]: учеб.-метод. пособие. - СПб: Питер, 2013. - 281 с.
2. Николаева, Т. П. Банковский маркетинг [Текст]: учеб. -метод. комплекс / Т. П. Николаева. - М.: Издат. центр ЕАОИ, 2013. - 224 с.
3. Прохоренков П.А., Гусарова О.М., Аверьянова Т.В. Современные информационные технологии маркетинга // Фундаментальные исследования. - 2018. - № 12-1. - С. 158-162; URL: https://fundamental-research.m/m/artide/view?id=42369 (дата обращения: 14.05.2023).
4. Сергеенкова, А. А. Современные технологии обеспечения конкурентоспособности многопрофильного коммерческого банка на рынке финансовых услуг [Текст]: автореф. дис. ... канд. экон. наук: 08.00.10 / А. А. Сергеенкова. - Ростов-на-Дону, 2007.
5. Татаринова, Л. Ю. Некоторые аспекты оценки проведения коммуникационной политики региональными банками [Текст] / Л. Ю. Татаринова // Деньги и кредит. - 2008. - № 3. - С. 39-40.
6. Толчин, К. В. Особенности реализации банковских стратегий в различной рыночной среде [Текст] / К. В. Толчин // Деньги и кредит. - 2008. - № 1. - С. 84-88.
7. Уткин, Э. А. Банковский маркетинг [Текст] / Э. А. Уткин. - М.: Инфра-М, 2008. - 362 с.
8. Комилова К.Н., Шарипов Б.М., Равишхои назариявй оид ба муайян намудани мохияти фаъолияти маркетингй дар бонки тичоратй [Матн] // Паёми молия ва иктисод. 2022. № 3 (32). С. 39 -45.
9. К.Н. Комилова, Ф.А.Курбонова, Шарипов Б.М. Развитие банковского маркетинга в Республике Таджикистан в период пандемии COVID-19 [Текст] // Финансовый вестник. 2022. № 1 (56). С. 13-19
Маълумот дар бораи муаллиф:
Комилова Комила Наврузовна - унвончуи Институти иктисод ва демографияи Академияи миллии илмхои Точикистон. Сурога: 734025, Ч,умхурии Точикистон, ш. Душанбе, х. Айнй 44. Тел.: (+992 37) 236-64-72; моб.: (+992) 98-503-33-33, почтаи электронй: kamila-k-1995@mail. ru
Сведения об авторе:
Комилова Комила Наврузовна - соискатель Института экономики и демографии Национальной академии наук Таджикистана. Адрес: 734025, РТ, г. Душанбе, пр. Айни, 44. Тел.: (+ 992 3 7) 236-64-72; моб. (+992) 98-50333-33. E-mail: [email protected]
Information about author:
Komilova Komila Navruzovna - graduate student of the Institute of Economics and Demography of the National Academy of Sciences of Tajikistan. Address: 734025, Republic of Tajikistan, sh. Dushanbe, h. Aini 44. Tel.: (+992 37) 236-64-72; Mob.: (+992) 98-503-33-33, e-mail: [email protected]_
УДК: 338.486
ЗАМИНАХ.ОИ ТАШАККУЛИ САЙЁ^ИИ ТИ^ОРАТЙ ДАР ЧУМХУРИИ ТОЦИКИСТОН
Шарипова Фарангис Нурулоевна
Аннотатсия. Имруз сайёуй уамчун яке аз соуауои афзалиятноки ицтисодиёти миллй муайян гардидааст. Бинобар ин, ба рушди он дар мамлакат ауамияти циддй дода мешавад. Бо вуцуди ин масъалауои методологии он, аз цумла масъалауои ташаккул ва рушди сайёуии тщоратй уамчун самти мууими фаъолияти сайёуй уануз баусталаб мебошанд.
Дар мацола заминауои ташаккули сайёуии тщоратй тауциц шуда, хусусиятуои он барои Цумуурии Тоцикистон муайян карда шудаанд. Ба таулили мафуумуои асосии бо ташаккули сайёуии тщоратй алоцаманд диццати мууим дода шудааст. Самтуои асосии фаъолият дар доираи сайёуии тщоратй цудо карда шудаанд.
Калидвожщо: сайёуии тщоратй, бизнес-сайёуй, Роуи бузурги абрешим, сафаруои хизматй, сафаруои корй, ширкатуои сайёуй, инфрасохтори сайёуй.
Барои ицтибос: Шарипова, Ф. Н. Заминауои ташаккули сайёуии тщоратй дар Цумуурии Тоцикистон / Ф. Н. Шарипова //Паёми молия ва ицтисод. - 2024. - No. 2 (41). -С. 155-161
ПРЕДПОСЫЛКИ ФОРМИРОВАНИЯ КОММЕРЧЕСКОГО ТУРИЗМА В РЕСПУБЛИКЕ ТАДЖИКИСТАН
Шарипова Фарангис Нурулоевна
Аннотация. Сегодня туризм определен как одно из приоритетных направлений национальной экономики. Поэтому его развитию в стране придается серьезное значение. Однако ее методологические вопросы, в том числе вопросы становления и развития коммерческого туризма как важного направления туристской деятельности, до сих пор остаются дискуссионными.
В статье рассматриваются предпосылки формирования коммерческого туризма и определяются его характеристики для Республики Таджикистан. Важное внимание уделено анализу основных понятий, связанных с формированием коммерческого туризма. Выделены основные направления деятельности в рамках коммерческого туризма.
Ключевые слова: коммерческий туризм, бизнес-туризм, Великий Шелковый путь, служебные поездки, деловые поездки, туристические компании, туристическая инфраструктура.
PREREQUISITES FOR THE FORMATION OF COMMERCIAL TOURISM IN THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN
Sharipova Farangis Nuruloevna
Annotation. Today tourism is identified as one of the priority areas of the national economy. Therefore, its development in the country is given serious importance. However, its methodological issues, including the formation and development of commercial tourism as an important area of tourism activity, still remain controversial.
The article discusses current issues of tourism development and its infrastructure based on attracting investments. The potential for tourism development in the country was assessed, and the issues of creating