НАРХГУЗОРӢ ВА СИЁСАТИ НАРХӢ ДАР БОНКҲО Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

УДК: 366.011

НАРХГУЗОРЙ ВА СИЁСАТИ НАРХЙ ДАР БОНК^О Ч,умаев И.^.

Аннотатсия. Дар шароити имрузаи хоцагидори сиёсати нархи яке аз механизм^ои асосии мувафацона фаъолият намудани бонщо дар бозори бонки мебошад. Аз ин хотир муаллиф дар мацолаи худ масъала^ои мубрами сиёсати наргузориро аз нуцтаи назари рацобатпазири ва фаъолияти самаранок мавриди та^лил ва барраси царор дода ба як цатор натица^ои назаррас ноил гардидааст. Хамчунин дар мацолаи мазкур муаллиф сиёсати фоизи, сиёсати тарифи ва нархи хизматрасонщоро аз нуцтаи назари амали дар сатщ низоми бонкии Цум^урии Тоцикистон мавриди та^лил ва барраси царор додааст. Илова бар ин муаллиф як цатор нишондщандауои мущмро, ки ба нарху хизматрасонщои бонкие алоцаманданд дар сатщ низоми бонки, ки салощяти БМТ мебошанд та^лилу барраси дода хулоса^ои мушаххс баровардааст. Алабатта гуфтан мумкин аст, ки дар чунин сат% омода намудани мацола метавонад дар кор^ои илмии дигар то як андоза мусоидат намояд.

Калидвожахр. Низоми бонки, сиёсати нархи, сиёсати фоизи, хизматрасонщои бонки, масъала^ои нархгузори, устувории бонки, нархи хизматрасонщо, усул^ои нархгузори, рацобати бонки.

Барои ицтибос: Цумаев И.К.. Нархгузори ва сиёсати нархи дар бонщо / И.К.. Цумаев //Паёми молия ва ицтисод. - 2024 №4 (43) - С. 428-436.

ЦЕНООБРАЗОВАНИЕ И ЦЕНОВАЯ ПОЛИТИКА В БАНКЕ Джумаев И.К.

Аннотация. В современных экономических условиях ценовая политика является одним из основных механизмов успешной работы банков на банковском рынке. По этой причине в своей статье автор проанализировал и рассмотрел важнейшие вопросы политики занятости с точки зрения конкурентоспособности и эффективной деятельности и добился ряда существенных результатов. Также в данной статье автор проанализировал и рассмотрел процентную политику, тарифную политику и цены на услуги с практической точки зрения на уровне банковской системы Республики Таджикистан. Помимо этого автор проанализировал и рассмотрел ряд важных показателей, связанных с банковскими ценами и услугами на уровне банковской системы, которые входят в компетенцию Национального банка Таджикистан, и сделал конкретные выводы. Конечно, можно сказать, что подготовка статьи такого уровня может в какой-то степени помочь и другим научным работам.

Ключевые слова. Банковская система, политика ценообразования, процентная политика, банковские услуги, вопросы ценообразования, банковская стабильность, цена услуг, методы ценообразования, банковская конкуренция.

428

PRICING AND PRICING POLICY IN THE BANK Dzhumaev I.K.

Annotation. In the current economic conditions, pricing policy is one of the main mechanisms for the successful operation of banks in the banking market. For this reason, in his article, the author analyzed and considered the most important issues of employment policy from the point of view of competitiveness and efficient operation and achieved a number of significant results. Also in this article, the author analyzed and considered the interest rate policy, tariff policy and prices for services from a practical point of view at the level of the banking system of the Republic of Tajikistan. In addition, the author analyzed and considered a number of important indicators related to banking prices and services at the level of the banking system, which are within the competence of the National Bank of Tajikistan, and made specific conclusions. Of course, it can be said that the preparation of an article of this level can to some extent help other scientific works. Keywords. Banking system, pricing policy, interest rate policy, banking services, pricing issues, banking stability, price of services, pricing methods, banking competition.

ry3opnmn Macba.ia. ,3,ap caTXH hh3omh 6ohkh aKe a3 MexaHH3Mx,ou MyBa$aK;HflTOMe3 6ygaHH ^atonuaTH 6ohkx,o gap Myx,HTH Bacetu MapKeTHHrH hh cuecaTH gypycTH Hapxry3op0 Me6omag Ba TaBacyTH oh caTXH ko6h^h HCTH^oga 6ygaHH aMa^ueT Ba xH3MaTpac0HHx,0H 6ohkh gap Myx,HTH pa;o6aT MyaaH Kapga MemaBaHg Ba hh TaMoronxo 6a My^HT Ba mapouTH 6o3op MyBO^u; Me6omaHg. H6po3 gomTaH 3apyp acT, kh Macta.nax.oH Hapxry3opH gap hh30mh HMpy3au 6ohkh Ba 6o3opx,ou MyTaMMaguHH Mo^uaBH ^aMHyH omh^h acocu Ba MexaHH3MH HnoBaruu pacugaH 6a x,aga$x,ou ycyTBopu 6ohkh 6yga caMapaHoKHH ^atonuaTpo gap x,aMa caMT Ba 3HHa^ou ryHoryH MyaaH MeHaMoag. Bo6acTa 6a hh hh u6po3 gomTaH 3apyp acT, kh Hapry3opH gap aMa^ueT Ba xH3MaTpacoHHx,ou 6ohkh 6o pox,x,ou ryHoryH cypaT rupu^Ta 6ohkx,o Kymum MeHaMoHg, kh oHpo 6a Myx,HTH TarHHpe6aHga aMaM HaMoaHg Ba gap goupau TaBoHaHg Hapxu xH3MaTpacoHHx,opo MyTo6u; 6a Ta^a6oTH ^oMea gap caTXH xypg, MueHa Ba Ka^oH 6a pox MoHaHg.

Tax,.H.H Tax,KHKOTx,on oxiip Ba HampneT. Bo6acra 6a MaB3yu

6appacumaBaHga gap 5 co^u oxup MupcaugoB A.E., X,a-nHMoB H.M., FanropoB F., ^eM6erueB M. Kop6apH HaMygaaHg.

MaKcagn MaKO.ia. EappacH Ba TaxgHnu ^aH6axou Ha3apuaBH Ba aMa^uu cuecaTH Hapxry3opH gap caTxu hh3omh 6ohkhh HyMxypuu to^hkhctoh Ba omKopHaMouH Tatcupu MaH^HH oh 6a 6o3opu 6ohkh Me6omag.

MyxraBon acociiii MaBog. HnoBaTaH gap gapa^a Ba caTXH Hapry3opuH 6ohkh gap xap aK gaB^aT MeTaBoHaHg aK ;aTop omh^xo Tatcup pacoHuga aK ;aTop MaxgyguaTxopo 6a MueH opaHg, kh acocaH ohxo 6a MaH^uaTH HCTetMo^KyHaHgaroH e

ucTH^oga6apaHgaroHH aMa^ueT Ba xH3MaTpacoHHx,ou 6ohkh HecTaHg. H^oBaTaH gap Macupu TatcuppacoHH myMopau xapugopoHH эxтнмo.пн (maxcoHH Bo;eH Ba xyKyKH) Huc6aT 6a ^ypymaHgaroHH xH3MaTpacoHH^ou 6ohkh xaMnyH

HcTH$oga6apaHga 3ueg Me6omaHg. Fanp a3 hh 6apTapuaTx,oH xygygH Ba MaB;eu ucra^oga a3 Tapa^H mh3o^oh 6o 6o HHepcuau MyaaHH paB^Topu HcTetMo^KyHaHga xaHroMH MyaaH

HaMygaHH mapuKoHH Mo^uaBH Ba 6ohkx,oh

хизматрасон, ки хассосияти мyштариёнро ба тагирёбии нарххо кохиш медиханд хамчун масъалаи асосй махсуб меёбад.

Тибки сарчашмахо суст инкишоф ёфтани усулхои нархгyзори дар бонкхо ба сиёсати кабулшудаи нархгузори вобаста мебошад, ки дар он сохтори харочот пурра ба назар гирифта намешавад. Илова бар ин, стратегияи нархгузории бонк метавонад бо стратегияи маркетинг мувофикат накунад, ки ин хам сабаби нодуруст истифода шудани чунин абзор ба монанди нарх мебошад [10].

Иброз бояд намуд, ки дар шароити имруза назарияи нархгузорй дар тахияи стратегияхои гуногуни нархгузорй аз як катор тачрибахои дар амал татбикшуда иборад мебошад. Ташаккули стратегияи мукаррар намудани нарххои махсулоти бонкй аз мархилахои зерин иборат аст:

1. Муайян кардани максади

нархгузорй;

2. Таърифи бахши бозори молиявй.

Вобаста ба муаян кардани максади

нархгузорй иброз доштан зарур аст, ки дар ин мархала тамоми чараёнхое, ки иктидор ва бехатарии фаъолияти бонкро дар бар мегирад ба ин инъикос карда мешавад. Дар ин махала хадафи муаян кардани нархгузорй ба татбики стратегияи ваъолияти бонк боназардошти сегментатсияи бозори бонкй ва гурухи алохидаи мизочон муаян карда мешавад. Дар максади нархгузорй вазифа, принсип, стратегия, бехатарй ва босамаргардонию фоидаоварй меъёрхои калидии ин масъала мебошанд. Дар ин радиф хадафи нархгузориро набояд хамчун нишондихандаи хусусй ва ба хам алокаманд баррасй кард, зеро ноил шудан ба хадафхои дар ин самт гузошташуда бояд ба татбики бомуваффакияти стратегияи умумии бонкй

ва мухити ракобати он мусоидат карда тавонад.

Нарххое, ки ракибон мукаррар кардаанд, бештар самаранокии стратегияи нархгузории бонкро муайян менамояд ва аз ин ру усулхое, ки онхо нархро муайян мекунанд, мавриди тахлили муфассал карор мегирад. Нархи махсулоти бонкй бевосита аз сифати онхо ва сатхи дастрасу содда будани онхо ба мизочон вобаста мебошад, бинобар ин, хангоми интихоби бонк барои хизматрасонй мизочон сифати

хизматрасониро дар бонкхои гуногун мукоиса кардан мувофики максад мебошад. дар ин чода танхо ба инстиутхои молиявие афзалимят дода мешавад, ки нахи амалиёту хизматрасонихо ба сифати онхо комилан чавобгу мебошад ва ин сифат ба сандуки карзии низоми бонкй низ вобастагии зиёд дорад. Сифати сандуки карзй аз хачми маблагхои он ва кам будани маблагхои муаммодор иборат мебошад[2.296].

Илова бар хамаи ин ба андешаи мо бояд ёдовар шуд, ки дар сатхи муносибатхои бонкй хангоми ташкили муомилоти пулй ва расонидани хизматхои сатхи гуногун равишхои гуногуни гирифтани фоида вучуд дорад, ки онро хамчун натичаи фаъолияти бонкй низ гуфтан мумкин аст. Аз ин чунин хулоса баровардан мумкин аст, ки равишхои нархмуаянкунй дар сатихи амалиёт ва хизматрасонихои бонкй низ гуногун мебошад ва онхо ханогоми таъиноти амалиёт ба таври гуногун истифода мегарданд. ^айд кардан зарур аст, ки дар шароити имруза ташкили амалиёт ва хизматрасонихо байни бонкхо,

ташкилотхои карзии гайрибонкй ва бонки миллии Точикистон хангоми расоидани хизмат ё ичрои амалиётхо сурат мегирад, ки мушаххасоти онро дар расми 1 мукаммалан дидан мумкин аст.

МЕЪЕРИ ФОИЗ

КОМИССИЯИ БОНКЙ

^миздияи 6ohkTi - ин пaрдoxти пулии муштaрй 6a 6ohk ^xara xизмaтрacoнии 6o бaрoи aнчoм дoдaни

Xиcoббaрoбaркунй aз

cурaтхиcoбхoи муштaрй мебoшaд.

ТАРИФИ БОНКЙ

Ж

Тарифи бонкй - низоми

нархномахоест ки

хангоми расонидани

хизмат ба корхонахои

гуногун ситонида

мешавад.

Меъёри фоиз ин маблагест, ки дар додани маблаги карз, пасандоз ва гирифтани фоида аз хиccaгузoрй дaр фaoлияти ин ё oh coxa, ки царзгиранда барои истифодаи он ва пасандогзор барои мaблaFи гузoштaaш дар давраи муайян (мох, семоха, сол) мепардозад.

Рacми 1. Нархномахои бонкй хангоми пешнихои амалиёт ва расонидани хизмат дар

бонкхо.

Caрчaшмa. Тахияи муллиФ.

Дар низоми бонкии Чумхурии Точикистон яке аз масъалахои асосие, ки даромади бонкхои тичоратй ва имконияту иктидори он дар сатхи нуфузу обру аз он вобастагй дорад ин албата нархи амалиёт ва хизматрасонихои бонкй мебошад, ки он дар шаклхои гуногун тавсиф кара мешаванд. Аз дигар тараф ин масъала боиси баландгардии тамоюли истифодаи амалиёт ва хизматрасонихои бонкй мегардад. Албатта тачриба нишон медихад, ки дар сатхи бозори бонкй таваччух ба амалиёт ва хизматрасонихои бонкй аз як катор омилхои ба хам монанд ва мувофи; иборат мебошад, ки асоситарини онро нархи хизматрасонихои бонкй ташил медихад.

Барои ба хам мувои; кардани чараёни амалиёт ва хизматрасонихои

бониро дар сатхи даромадхои бонкй ба даромадхои фоизй ва гайрифоизй дохил менамоянд ва тавсифи онхо дар анчоми амалиёт ва хизматрасонихои бонкй гуногун мебошад. Дар раванди ичрои амалиёт ва хизматрасонихои бонкй фоизхои бонкй, комиссияи бонкй ва тарифхои бонкй васеъ истифода бурда мешаванд, ки онхо хосиятхои якела вале такибхои гуногун доранд.

Чи тавре аз расми 1 бар меояд дар низоми бонкй масъалаи фоизхои бонкй мушаххас буда он дар амалиёти карзй кабули амонату пасандоз ва дигар амалиётхои ба ин баробар мукаррар ва ситонида мешавад. ^айд кардан зарур аст, ки меъёри фоиз дар низоми бонкй фоизест, ки карзгиранда барои карзи гирифтааш ва

пасандози дар бонк гузоштааш аз руи меъёри мукарраршудаи бонк, тарафхо ба якдигар ба таври мохона, семоха ва солона пардохт менамоянд.

Тарифи бонкй-ин низоми нархномахоест, ки хангоми расонидани хизмат ба корхонахои гуногун ситонида мешавад ва ин гуна тарифхо дар сохаи савдо, хизматрасонй ва дигар амалхои хусусияти давлатидошта амалй карда мешаванд.

Комиссияи бонкй - ин пардохти пулии муштарй ба бонк чихати хизматрасонии барои анчом додани хисоббаробаркунй аз суратхисобхои муштарй мебошад. Илова бар ин комиссияи бонкй ин, як шакли даромади бонкй буда, барои пешниходи хизматхои гуногуни гайрикарзй гирифта ва пасандозхои кабулгардида пардохта мешавад. Гуфтан

мумкин аст, ки комиссияхои бонкй дар баробари фоизхои карзхои додашуда ва даромад аз амалиёт дар бозорхои молиявй ба даромади амалиётии бонк дохил карда мешаванд. ^айд кардан зарур аст, ки дар нархмукарраркунии комиссияи бонкй омилхои фоизй истифода гардида, онро хакки хизмати бонкй низ мегуянд. Аз руи хусусият бошад, дар тачрибаи низоми бонкй даромадхо аз тариф ва комиссияи бонкй ба кисмати даромадхои гайрифоизй шомил мегарданд. Дар сатхи муносибатхои бонкй дар Чумхурии Точикистон асосан тариф дар муносибати Бонки миллии Точикистон бо бонкхои дигари тичоратию гайриичоратй сурат мегирад. Аз ин хотир, иброз доштан зарур аст, ки БМТ дар расонидани хизмат ба бонку ташкилотхои карзии дигар дар чунин шакл аз руи тариф маблаг меситонад. (нигар чадвалй 1)

Ч,адвали 1. Тарифи хизматрасонихои хисоббаробаркунии байнибонкй тавассути кисми хисоббаробаркунии мачмуй дар речаи вакти вокей барои бонкхо дар Точикистон

Номгуи хизматрасони Шумораи коркарди хуччатхои пардохтии электронИ дар як мох, (адад) Нархи як хуччати пардохтии электрони (сомони)

Коркарди хуччати пардохтии электронй тавассути кисми хисоббаробаркунии мачмуй дар речаи вакти вокей хангоми аз 1 то 1 000 0,70

хангоми аз 1 001 то 10 000 0,50

хангоми аз 10 001 ва зиёда 0,30

Сарчашма. Дар асоси маълумотхои электронии ittps://www.nbt.tj БМТ сохта

шудааст.

Вобаста ба маълумотхои мавчуда кайд мачмуй дар речаи вакти вокей

кардан зарур аст, ки арзиши коркарди як пешниходшаванда 5,00 сомонй мукаррар

хуччати пардохтии электронии пас аз соати карда мешавад. Аз руи маълумотхо гуфтан

17:30 тавассути кисми хисоббаробаркунии зарур аст, ки дар шароити имруза тариф

асосан нархи мукарраршудаест, ки хамчун харочот барои расонидани хизмат ситонида мешавад. Вобаста ба маълумотхои мазкур иброз доштан зарур аст, ки дар мушаххассозии тарифхои бонкй нархмонии мукаррарй истифода мегардад, ки онро асосан нархи тасдикшуда тибки чадвал дар бар мегирад.

Вобаста ба ин, ба андешаи мо тариф ин нархи мукарраршудаест, ки тибки чадвали муайян вобаста ба номгуи амалиёту хизматрасонихо ситонида мешавад. Дар сиёсати нархй Бонки миллии Точикистон хадафи дигар дошта он бештар ба

Бонки миллии Точикистон дар доираи салохиятхои худ сиёсати пулию карзии мамлакатро пеш мебарад, ки яке аз унусурхои асосии он сиёсати нархй ва курбй мебошад ва дар доираи он ба як катор бонку ташкилотхои карзй имконияти

хавасмандгардонии субъектхои иктисодиро ба миён меорад. Дар Чумхурии Точикистон вобаста ба меъёрхои конуние, ки мустакиляти бонкхои тичоратиро дахлнопазир намудааст танхо меъёрхои фоизи дар чадвали 2 овардашударо инъикос менамояд. Дар Чумхурии Точикистон тариф асосанд дар самти алокаи мобилй, хадамоти гумрукй ва сониян амалиёт ва хизматрасонихои байнибонкй дар БМТ васеъ истифода бурда мешавад. Иброз

тамоюлхои бехатарии фаъолияти бонкхо дар сатхи иктисодиёт ва меъёри миёнавазни фоизхоро мукаррар менамояд, ки онхо ба таври мачмуй ба тавсиб расонида аз руи он дар доираи конунхои амалкунанда назорат мебарад. Аз ин лихоз, Бонки миллии Точикистон як катор меъёрхоеро, ки бо хисоби фоиз ба таври миёна пешниход мегарданд дар сомонаи расмии худ пешбинй менамояд. (чадвали 2)

доштан мухим ва зарурист, ки дар шароити печида ва ба хам омехта гардидани тамоми муносибатхо пеша кардани

гуногунфаъолиятй яке аз афзорхое мебошад, ки метавонад пеши рохи мушкилофарии равандхои мураккабро аз байн барад. ^айд кардан ба марида аст, ки дар шароити имруза бояд дар хама сохахои фаъолият аз он чумла, фаъолияти бонкхо ду масъалаи асоси хамчу хадафи асосй бошад, ки ин:

1. Усулхои пешгирикунанда;

2. Диверсификатсиякунонии меъёрхо, амалиёт ва хизматрасонихои бонкй.

Номгуи нишондих,андах,о Меъёри фоиз

Меъёри фоизи миёнавазни пасандозхои мухлатнок бо пули миллй (январ - ноябр) 12,96%

Меъёри фоизи миёнавазни карзхо бо пули миллй (январ -ноябр) 22,12%

Меъёри фоизи миёнавазни карзхои байнибонкй бо пули миллй (январ - ноябр) 14,85%

Меъёри фоизи миёнавазни карзхои ипотекии манзилй бо пули миллй (ноябр) 19,95%

Меъёри фоизи миёнавазни карзхои маишию истеъмолй бо пули миллй (ноябр) 23,36%

Сарчашма. Дар асоси маълумотхои электронии сомонаи https://www.nbt.tj БМТ сохта шудааст. (санаи мурочиат 10.12.2024)

Дар сатхи муносибатхои пулй усули пешгиркунандаро ба монанди илочи вокеа пеш аз вукуъ мебошад. Аз ин хотир, иброз доштан зарур аст, ки дар шароити имруза усули пешгирикунандаро ба монанди усули (привентивй) мешиносанд, ки он метавонад ба як катор мушкилотхоро кабл аз бавучудоии мушкилотхо мушохида кардан мумкин аст. Албатта дар тачрибаи имрузаи низоми бонкй усули пешгирикунанда усуле мебошад, ки дар он ояндабинии дуруст ва мувофик ба талаботи чомеа мухим ва зарурй мебошад. Аз ин ру гуфтан мумкин аст, ки дар сатхи фаъолияти бонкй дуруст муайян намудани нархи амалиёт ва хизматрасонихои бонкй яке аз масъалахое мебошад, ки он бо чараёнхои равонии

мизочони сатхи гуногун алокаманд мебошад. Аз ин ру гуфтан мумкин аст, ки нархмуаянкунии каблй омиле мебошад, ки бонкхо дар доираи он фаъолияти минбаъдаи худро мушаххас менамоянд. Аз ин гуфтан мумкин аст, ки барои баланд бардоштани мухити ракобатпазирй сиёсати нархгузории бонк, ки онро бо шаклхои гуногун меъёри фоиз, хакки хизмат ва тариф ифода менамоянд, мухим ва зарурй мебошад.

Дар низоми бонкй дар сатхи сиёсати нархй як катор сиёсатхои мутаккобилаи ба хам алокаманд баррасй ва мавриди тахлил карор дода мешаванд ва гуфтан мумкин аст, ки давоми мантикии сиёсати нархиро сиёсати фоизй ва тарифй-гайрифоизй ташкил медихад. (нигар расми 2)

СИЁСАТИ НАРХГУЗОРЙ

СИЁСАТИ ФОИЗЙ

СИЁСАТИ ТАРИФЙ

Расми 2. Сохт ва шаклхои сиёсати нархгузории амалиёт ва хизматрасонихои

бонки

Сарчашма. Тахияи муаллиф.

Сиёсати нархгузории бонкхои тичоратиро дар амал сиёсати фоизй ва сиёсати тарифиро дар аксар маврид дар амал татбик менамояд. Аз ин хотир масъала дар сатхи бонкхо тавасути сиёсати фоизй ва тарифи чараёнхои амалии сиёсати нархгузориро дар амал татбик менамоянд.

Мувофики сарчашмахои илмй сиёсати фоизй ин сиёсатест, ки онро хам дар сатхи микроиктисодй ва хам дар сатхи макроиктисодй баррасй кардан мумкин аст. Дар сатхи макросиёсати фоизй мачмуи тадбирхо дар сохаи фоизхо мебошад, ки ба таъмини даромаднокии низоми бонкй ва таъмини суръати оптималии рушди иктисод

нигаронида шудаанд [1.31]. Илова бар ин, бояд иброз дошт, ки дар сатхи сиёсати фоизй масъалаи хавасмандгардонй ва дар доираи ин чоннок намудани самтхои фаъолияти ба карз нигорнидашуда хамчун масъалаи асосй ва аввалиндарача махсуб меёбанд. Илова бар ин дар доираи сиёсати фоизй масъалаи меъёрй ва дигар чараёнхои ракобатпазирии бонк баходихй мегарданд ва дар фаъолияти бонк хамчун масъалаи асосй махсуб меёбанд.

^айд кардан зарураст, ки чараёни дигари пешбурди сиёссати нархгузорй дар сатхи иктисодиёти мамлакат сиёсати тарифй мебошад ва он дар кисмати даромади гайрифоизии бонкхо накши мухим дорад, ки дар аксар маврид онро бо сиёсати тарифй ифода менамоянд. Мавриди зикр аст, ки сиёсати тарифй як бонк чихати баланд бардоштани ракобатпазирй ва универсалй гардонидани фаъъолияти он, хамчунин васеъ намудани доираи хизматрасонй, ташкили хизматрасонихои нав ва такмил додани махсулоти мавчудаи бонкй ва ба инхо монанд нигаронида шудааст. Иброз доштан зарур аст, ки ин сиёсат хамчун воситахои мухимтарини рушди тичорат бо мизочон, инчунин яке аз воситахои асосии чалб намудани мизочони нав, ба вучуд овардани муносибатхои мустахками ба хамдигар фоидабахш ва бехтар намудани муносибатхои мавчудаи тичоратй мебошад [3].

Вобаста ба ин кайд кардан зарур аст, ки дар шароити имруза масъалаи диверсификатсияи амалиёт ва

хизматрасонихои бонкй бо ифодаи нархгузории онхо яке аз масъалахои асосие мебошад, ки тавасути он бонк метавонад

табакахои гуногуни мизочонро ба даст орад. Вобаста ба ин кайд кардан зарур аст, ки дар чомеа мизочони сатхи гуногун зиёд мебошанд ва ин боиси он мегардад, ки бонкхо ва дигар ташкилотхои карзии гайрибонкй фаъолияти худро мутобик ба талаботи мизочон ба рох монанд. Ин тамоилхоро айни замон ба масоили мубрами диверсификатсияи амалиёт ва

хизматрасонихои бонкй инчунин ба он масъалахое, ки ба нархи амалиёт ва хизматрасонихои бонкй рабт доранд бахогузорй намудан мувофики максад мебошад. Барои рушди сенарияхои диверсификатсикунонии нархгузории

амалиёт ва хизматрасонихои бонкй зарурияти ташкили чунин масъалахо ба андешаи мо мухим ва зарурй мебошад;

- ташкили фондхои таъиноти гуногундошта аз сарчашмахои гуногун барои пешниходи карздихй ва сармоягузорй бо фоизхои муйаян ва тарифхои муайян;

- ташкили мухити дурусти инноватсионй дар заминаи техника ва технологияхои муосири сохавй ва бамаротиб афзоиш додани номгуи хизматрасонихои сатхи гуногун;

- пурзур намудани иктидори захирахои пулии дарозмуддати бонкй аз хисоби сарчашмахои худй ба хотири бе таъсири омилхо муаян кардани меъёри фоиз ва нархи химатрасонй;

- ташкили диверсификатсияи нархгузории амалиёту хизматрасонихо вобаста ба хачм ва сохтори татбикшавии пешниходи онхо;

- пурзур намудани нишондихандахои микдорй ва сифатии идоракунии дороихо бо рохи омилхои нархй ва гайринархй ва г.

Адабиёт

1. Абайдулли Т.Т. Процентная политика банка. «Экономика и социум» №1(32) 2017. Стр 31

2. Махшулов С.Ч., Сафаров ^.С., Шарифзода Г.М. Хатари карзй ва окибатхои ичтимоию иктисодии он / С.Ч,. Махшулов, ^.С., Сафаров, Г.М.Шарифзода / Паёми молия ва иктисод. 2022. № 4-1 (33). с. 196-204.

3. Назаренко Г.П. Кризис ссудного процента как одна из проблем современной экономики. Международный научный журнал «Символ науки» №11-1/2016 issn 2410-700х . с. 120

4. Панова Г. С. Кредитная политика коммерческого банка. М.: ИКЦ «ДИС», 1997. C. 21

5. П. А. Продолятченко. О роли банковского процента при формировании привлеченных ресурсов кредитной организации. Журнал научный публикации. № 2 (20) февраль 2012

6. Рикардо Д. Начала политической экономии и налогового обложения. Сочинения. Том 1. -М.:Век, 1995. - С.67.

7. Т.Г. Бондаренк. Индивидуальные тарифы как метод управления банковской сфере. https: // translate. google. Com / https: // translate. google. Com

8. ШД.Хайрзода. Рушди низоми бонкии Чумхурии Точикистон дар шароити бесуботии молиявй. Диссертатсия докторй 08.00.10 / Хайрзода ШД. - Душанбе 2021.Сах 51.

9. Шариф Рахимзода. Муомилоти пулй ва карз. Китоби дарсй. Душанбе 2008. Сах 283

10. https://finextragroup.com (санаи мурочиат 21.02.2024)

Маълумот дар бораи муаллиф:

Ч,умаев Исматулло ^урбонович - ассистенти кафедраи фаъолияти бонкии Донишгохи

давлатии молия ва иктисоди Точикистон. Сурога: 734025. Чумхурии Точикистон, ш.

Душанбе, к. Нахимов 64/14. Тел.: 987230808. E-mail: [email protected]

Информация об авторе:

Джумаев Исматулло Курбонович - ассистент кафедры банковской деятельности,

Таджикский государственный финансово-экономический университет. Адрес: 734067,

Республика Таджикистан, Душанбе, улица Нахимова 64/1 4

Information about the author:

Dzhumaev Ismatullo Kurbanovich - assistant of the Departments of Banking.Tajik State

University of Finance and Economics. Address 734067, Republic of Tajikistan, Dushanbe,

Nakhimov Street 64/14