EKOLOGIYAGA OID FANLARNI O‘QITISHDA AXBOROT KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Original paper

© Z.N. Madrahimova1H, A.Sh. Muminjonov2H, B.U. Toshbaev3H, I.U. Boltaeva4H 1234Guliston davlat universiteti, Guliston, O'zbekiston

Annotatsiya

KIRISH: maqolada ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda axborot kommunikatsiya texnologiyalarining (AKT) o'rni va ahamiyati tahlil qilinadi. Xususan, ekologik muammolarni o'rgatishda multimedia vositalari, virtual laboratoriyalar, masofaviy ta'lim texnologiyalari va gamifikatsiya kabi zamonaviy yondashuvlarning roli va afzalliklari o'rganilgan.

MAQSAD: tadqiqotning asosiy maqsadi - ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda AKT vositalaridan foydalanish orqali o'quv jarayonini samarali tashkil qilish va talabalarni ekologik mas'uliyatni shakllantirishga yo'naltirish.

MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqotda multimedia vositalari, virtual laboratoriyalar, masofaviy ta'lim platformalari, mobil ilovalar va o'yinlash (gamifikatsiya) texnologiyalari tahlil qilindi va amaliy tajribalarga asoslangan yondashuvlar qo'llanildi.

MUHOKAMA VA NATIJALAR: natijalar shuni ko'rsatadiki, ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda AKT vositalari nafaqat ta'lim sifatini oshiradi, balki talabalarning ekologik muammolarni tushunish va ularga yechim topish ko'nikmalarini rivojlantiradi. Bunday vositalar o'quv jarayonini qiziqarli va interaktiv qilishga xizmat qiladi.

XULOSA: ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda AKT vositalaridan samarali foydalanish ekologik ta'limni yangi bosqichga olib chiqadi va talabalarda ekologik mas'uliyatni shakllantirishga yordam beradi.

Kalit so'zlar: ekologik ta'lim, axborot kommunikatsiya texnologiyalari, multimedia, virtual laboratoriyalar, masofaviy ta'lim, gamifikatsiya, mobil ilovalar, ekologik mas'uliyat.

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИНФОРМАЦИОННО-КОММУНИКАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ПРЕПОДАВАНИИ ЭКОЛОГИЧЕСКИХ ПРЕДМЕТОВ_

© З. Н. Мадрахимова1И, А. Ш. Муминжонов2И, Б. У. Ташбаев3И, И.У. Болтаева4И 12 34Гулистанский государственный университет, Гулистан, Узбекистан_

Аннотация

ВВЕДЕНИЕ: в данной статье анализируется роль и значение информационно-коммуникационных технологий (ИКТ) в преподавании

Iqtibos uchun: Madrahimova Z.N., Mo'minjonov A.Sh., Toshboyev B.O., Boltaeva I.U. Ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda AKTdan foydalanish. // Inter education & global study. 2024. №10(1) B.161-166.

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №10(1)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

экологических дисциплин. Особое внимание уделено использованию мультимедийных средств, виртуальных лабораторий, технологий дистанционного обучения и принципов геймификации для изучения экологических проблем.

ЦЕЛЬ: основная цель исследования - организация эффективного учебного процесса с использованием ИКТ и формирование экологической ответственности у студентов.

МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в исследовании применялись мультимедийные средства, виртуальные лаборатории, платформы дистанционного обучения, мобильные приложения и технологии геймификации, а также подходы, основанные на практическом опыте.

ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: результаты показывают, что использование ИКТ в преподавании экологических дисциплин не только повышает качество образования, но и развивает у студентов навыки понимания экологических проблем и поиска их решений. Эти технологии делают учебный процесс более интересным и интерактивным.

ЗАКЛЮЧЕНИЕ: применение ИКТ в обучении экологическим дисциплинам выводит экологическое образование на новый уровень и способствует формированию у студентов экологической ответственности.

Ключевые слова: экологическое образование, информационно-коммуникационные технологии, мультимедиа, виртуальные лаборатории, дистанционное обучение, геймификация, мобильные приложения, экологическая ответственность.

Для цитирования: Мадрахимова З. Н, Муминжонов А. Ш, Ташбаев Б. У, Болтаева И. У. Использование ИКТ в преподавании экологических предметов. // Inter education & global study. 2024. №10(1). С.161-166.

USE OF INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES IN TEACHING ECOLOGICAL SUBJECTS_

© Zulfiya N. Madraximova1®, Asadbek Sh. Muminjonov2®, Behruz O. Toshbayev3®, Intizor U. Boltayeva4®

1 234 Gulistan State University, Gulistan, Uzbekistan_

Annotation

INTRODUCTION: this article analyzes the role and significance of information and communication technologies (ICT) in teaching environmental disciplines. Special attention is given to using multimedia tools, virtual laboratories, distance learning technologies, and gamification principles to study environmental problems.

AIM: the main objective of the study is to organize an effective learning process using ICT and to foster environmental responsibility among students.

MATERIALS AND METHODS: the study utilized multimedia tools, virtual laboratories, distance learning platforms, mobile applications, and gamification technologies, along with approaches based on practical experience.

©intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 10(1)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _

DISCUSSION AND RESULTS: the findings indicate that using ICT in teaching environmental disciplines not only improves education quality but also enhances students' skills in understanding and solving environmental problems. These technologies make the learning process more engaging and interactive.

CONCLUSION: utilizing ICT in teaching environmental subjects elevates environmental education to a new level and helps instill environmental responsibility in students.

Keywords: environmental education, information and communication technologies, multimedia, virtual laboratories, distance learning, gamification, mobile applications, environmental responsibility.

Axborot kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) zamonaviy ta'lim tizimida muhim o'rin egallaydi. Ayniqsa, ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda AKT vositalaridan foydalanish ta'lim jarayonini samarali, qiziqarli va maqsadga muvofiq qiladi. Ekologiya fanlari zamonaviy dunyoning dolzarb muammolaridan biri bo'lib, talabalarni ekologik ong va mas'uliyatni shakllantirishga yo'naltiradi. Ushbu maqolada ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda AKTning o'rni, ta'lim jarayonidagi afzalliklari va ularni amaliyotga joriy qilish usullari tahlil qilinadi.

Ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda AKT vositalaridan foydalanish o'quv jarayonini samarali tashkil etish uchun keng imkoniyatlar yaratadi. AKT yordamida ekologiya bo'yicha nazariy bilimlarni interaktiv darsliklar, multimedia vositalari, virtual laboratoriyalar va masofaviy ta'lim platformalari orqali talabalarga yetkazish mumkin. Bu vositalar nafaqat o'quv jarayonini qiziqarli qiladi, balki talabalarning mavzuga bo'lgan qiziqishini oshiradi va ekologik muammolarni chuqurroq tushunishga yordam beradi.

Multimedia vositalari ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda ajralmas vosita hisoblanadi. Videodarslar, animatsiyalar, grafikalar va ekologik jarayonlarni tasvirlovchi infografikalar o'quvchilarning mavzuni vizual tarzda tushunishiga yordam beradi. Masalan, iqlim o'zgarishi jarayonlarini tushuntirish uchun animatsion video roliklardan foydalanish talabalarga bu muammoning murakkabligini osonroq tushunishga yordam beradi. Multimedia vositalari yordamida talabalarning ekologik muammolarga bo'lgan munosabatlarini shakllantirish mumkin.

Virtual laboratoriyalar ekologiya fanlarini o'qitishda katta ahamiyatga ega. Virtual laboratoriyalar yordamida talabalar tajribalar o'tkazish, natijalarni tahlil qilish va ekologik jarayonlarni kuzatish imkoniyatiga ega bo'ladilar. Masalan, suvning ifloslanish darajasini aniqlash yoki atmosferadagi karbon dioksid miqdorini o'lchash bo'yicha tajribalar virtual muhitda amalga oshirilishi mumkin. Bu usul nafaqat qimmat laboratoriya jihozlarini talab

For citation: Zulfiya N. Madraximova, Asadbek Sh. Muminjonov, Behruz O. Toshbayev, Intizor U. Boltayeva (2024) 'Use of ICT in teaching ecological subjects', // Inter education & global study, (10), pp. 161-166. (In Uzbek).

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _

qilmaydi, balki xavfsizlikni ta'minlash va ekologik jarayonlarni real vaqt rejimida kuzatish imkoniyatini yaratadi.

Masofaviy ta'lim texnologiyalari ekologiyaga oid fanlarni o'rgatishda keng imkoniyatlar taqdim etadi. Zoom, Microsoft Teams va Moodle kabi platformalar orqali darslarni masofadan tashkil qilish talabalar va o'qituvchilar uchun qulaylik yaratadi. Bu texnologiyalar yordamida talabalarga nazariy bilimlar berish bilan birga, ekologik muammolarni muhokama qilish uchun onlayn seminarlar va konferensiyalar tashkil etish mumkin. Masofaviy ta'lim shuningdek ekologik mavzular bo'yicha turli hududlardan bo'lgan talabalar bilan hamkorlik qilish imkonini beradi.

Gamifikatsiya tamoyillari orqali ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda talabalarni jarayonga jalb qilishning samarali usullaridan biridir. O'yin elementlarini o'quv jarayoniga kiritish talabalarni mavzuga qiziqtiradi va ularni faol ishtirok etishga undaydi. Masalan, ekologik muammolarni hal qilish bo'yicha virtual o'yinlar talabalarni jamoaviy ishlashga va ijodiy fikrlashga undaydi. Bunday o'yinlar yordamida talabalar nafaqat ekologik muammolar haqida bilimga ega bo'ladilar, balki ular uchun yechimlar ishlab chiqish ko'nikmalarini ham rivojlantiradilar.

Axborot resurslaridan foydalanish ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda katta ahamiyatga ega. Internetdagi ochiq ta'lim resurslari, jumladan, ekologik mavzularga bag'ishlangan maqolalar, ilmiy ma'ruzalar va videomateriallar talabalarga mavzuni mustaqil o'rganish imkonini beradi. Masalan, talabalarga iqlim o'zgarishlari, bioxilma -xillikni yo'qolishi yoki suv resurslaridan foydalanish masalalari bo'yicha xalqaro

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _

hisobotlarni o'qib chiqish topshirig'i berilishi mumkin. Bunday topshiriqlar talabalarning mustaqil fikrlash va ekologik muammolarni tahlil qilish ko'nikmalarini rivojlantiradi.

Mobil ilovalar ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda qo'llanilishi mumkin bo'lgan samarali vositalardan biridir. Ekologik kuzatuvlar, o'simliklar va hayvonlar haqidagi ma'lumotlar bazasi, o'quv testlari va boshqa funksiyalarni o'z ichiga oluvchi ilovalar talabalarning ekologiyaga oid bilimlarini mustahkamlashda muhim o'rin tutadi. Masalan, talabalarga o'z hududlaridagi ekologik vaziyatni kuzatib borish va ma'lumotlarni mobil ilova yordamida qayd etish vazifasi yuklatilishi mumkin. Bu ularning ekologik jarayonlarga nisbatan mas'uliyatini oshiradi va ularni mavzuga chuqurroq jalb etadi.

Axborot kommunikatsiya texnologiyalari yordamida ekologik muammolar bo'yicha o'quv tadbirlari tashkil etish samaradorlikni oshiradi. Onlayn vebinarlar, konferensiyalar va forumlar orqali talabalarga dunyodagi ekologik muammolar haqida ma'lumot berish mumkin. Masalan, xalqaro ekspertlar bilan onlayn uchrashuvlar tashkil etish talabalarning dunyoqarashini kengaytiradi va ularda global ekologik mas'uliyat tuyg'usini shakllantiradi. Shu bilan birga, bunday tadbirlar talabalarga ekologik masalalar bo'yicha xalqaro tajribani o'rganish imkonini beradi.

AKT vositalarining ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda qo'llanilishi nafaqat ta'lim sifatini oshiradi, balki ekologik mas'uliyatli shaxslarni tarbiyalashga ham xizmat qiladi. Ushbu vositalar yordamida talabalarda ekologik muammolarni chuqurroq anglash va ularni hal qilish yo'llarini topish ko'nikmalarini shakllantirish mumkin. Shu sababli, AKTdan foydalanish ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda dolzarb va samarali yondashuvlardan biri hisoblanadi

Ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish ta'lim jarayonining samaradorligini oshiradi. AKT yordamida talabalarga ekologik muammolarni vizual, interaktiv va qiziqarli tarzda tushuntirish, nazariy va amaliy bilimlarni o'zlashtirish imkoniyatini berish mumkin. Biroq, bu texnologiyalardan samarali foydalanish uchun o'qituvchilar va talabalarning texnologik savodxonligini oshirish zarur. aKt vositalaridan foydalanish ekologik ta'limni yangi bosqichga olib chiqib, kelajak avlodda ekologik mas'uliyatni shakllantirishga yordam beradi.

ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES

1. Bobonazarova, Z. (2019). Ekologik ta'limda zamonaviy texnologiyalar. Toshkent: TDPU nashriyoti.

2. Habibullayeva, N. I. (2021). Ta'limda multimedia texnologiyalarining o'rni. Samarqand: SamDU nash.

3. Karimov, I. A. (2020). Axborot kommunikatsiya texnologiyalarining ekologik ta'limda qo'llanilishi. Navoiy: NDPInash.

4. Yusupov, O. T. (2019). Masofaviy ta'lim texnologiyalari: nazariya va amaliyot. Andijon: ADU nash.

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _

5. Abdullayeva, M. A. (2020). Virtual laboratoriyalar va ekologik tajribalar. Buxoro: BDU nash.

6. Qosimov, B. (2018). Gamifikatsiya tamoyillarining ekologik fanlarda qo'llanilishi. Toshkent: O'qituvchi.

7. Ahmadaliyeva, G. T. (2021). Ekologik kuzatuv va mobil ilovalar. Qarshi: QDU nashriyoti.

8. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti qarori (2021). Ekologik ta'limni rivojlantirish bo'yicha qarorlar to'plami.

9. Tursunova, N. K. (2020). Ekologik masalalarni o'qitishda interaktiv usullar. Toshkent: O'zMU nashriyoti.

10. Rahmatova, G. R. (2022). Ekologiyaga oid fanlarni o'qitishda axborot texnologiyalari. Nukus: QDU nash.

MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]

Madraximova Zulfiya Nurmatovna, katta o'qituvchi, Mo'minjonov Asadbek Sherzod o'g'li, talaba, Toshbayev Behruz O'ktam o'g'li, talaba, Boltayeva Intizor Ulug'bek qizi, talaba [Мадрахимова Зульфия Нурматовна, старший преподаватель, Муминжанов Асадбек Шерзод угли , студент, Ташбаев Бехруз Уктам угли, студент, Болтаева Интизор Улугбек кизи, студент], [Zulfiya N. Madraximova, senior teacher, Asadbek Sh. Muminjonov, student, Behruz O. Toshbayev, student, Intizor U. Boltayeva, student]; manzil: Sirdaryo viloyati, Guliston shahri, 4- mittitumani, [адрес: Сырдарьинская область, город Гулистан, 4- миттитумани], [address: Sirdarya region, Gulistan city, 4th district]