№3. - С. 48 - 51.
8. Здоровье детей в зонах с территориальной нагрузкой ядохимикатов /Т. А. Антоненко, В. И. Ермолаев, Г. И. Кузнецов и др. //Экология и здоровье. - 1991. - С. 60 - 62.
9. Зиятдинов К. Ш. Система комплексных оценок факторов среды и мониторинг здоровья населения //Казан. мед. журн. - 1996. - №1. -С. 62 - 64.
10. Новикова С. М. Критерии оценки риска при кратковременных воздействиях химических веществ /С. М. Новикова, Т. А. Шамшина, Н. С. Скворцова //Гигиена и санитария. - 2001. - №5. - С. 87 - 89.
11. Нурашева Г. К. Показатели заболеваемости детского населения в условиях воздействия не-
благоприятных факторов окружающей среды // Здравоохранение Казахстана. - 1996. - №6. -С. 29 - 30.
12. Сабирова З. Ф. Состояние здоровья детей в зависимости от экологии района проживания // Педиатрия. - 2001. - №2. - С. 110 - 111.
13. Шандала М. Г. Гигиенические аспекты экологии человека в городе /М. Г. Шандала, Я. И. Звиняцковский //Урбоэкология: науч. совет по пробл. биосферы. - М.: Наука, 1990. - С. 149 -158
14. Шеплягина Л. А. Подходы к оценке воздействия на детей пром. загрязнений окружающей среды //Медицина труда и пром. экология. -1999. - №9. - С. 27 - 30
Поступила 21.08.06
S. B. Dyusenova
ECOLOGICAL RISK FACTORS AND CHILDREN HEALTH CONDITION
The contribution of different factors in health of the children population is learnt. In town conditions five main groups of factors affect on childs health: waistcoat ambience, production factors, social, biological and the individual lifestyle. For decision puted the problems in functioning, Is aplytd selective questionnaire method, containing questions for broad circle FR.
С. Б. Дуйсенова
КАУ1П-КАТЕРДЩ ЭКОЛОГИЯЛЬЩ ФАКТОРЛАРЫ Ж6НЕ БАЛАЛАР ДЕНСАУЛЫРЫНЬЩ ЖАРДАЙЫ
Балалар денсаулырына эсер ететш факторлар тексертдг Калада балалар денсаулырына непзп 5 топ - турран орта, шаруашылык, социальдык, биологиялык жэне жеке eмiр CYPУ ортасы эсер етедк Осы алды-мызра койылран сурактардыч жауабын шешу Yшiн кауыпты факторлар туралы сурактары бар анкеталык тэсш колданылды.
Г. И. Зияшева, Г. Г. Мустафина, Ф. А. Миндубаева, Г. О. Галиева
ЖАС6СП1Р1МДЕРДЩ ЖУКТ1Л1К ЖЭНЕ БОСАНУ АРЫМЫНДА ФЕТО-ПЛАЦЕНТА ЖУЙ-ЕС1НЩ ФИЗИОЛОГИЯЛЬЩ 6ЗГЕР1СТЕР1
Акушерлiк iс жэне гинекология кафедрасы Караганды медицина академиясы
Босану кызмет^ч пайда болу жэне даму механизмы зерттеу Yшiн, репродуктивтi жуйенщ взгерiстерiн, ана мен нэресте арзасыныч гор-мондык жэне биохимиялык карым катынасын квпжакты тексерудi талап етедг
бдеби квздер мэлiметтерi бойынша жуктшк^ч сочгы сатысында ана мен нэресте арасында гормондык гомеостаз куралады. Бул кубылыс босану кызметiнiч басталуына кажет. Кайбiр зерттеушiлер босану индукциясын ана арзасыныч взгерiстерiмен байланыстырса [1, 2, 4, 5], кейбiреуi нэресте арзасына басты рвлдi бередi [7, 10, 11].
Эр жастары жYктi эйелдердiч фето-плацента кешенiнiч гормондык камтамасыз етiлуi аса зерттелмеген. Перинаталды патологияныч алдын алу мэселесiн жасвспiрiмдер туррысында шешуде, бiрычFай функционалды бiрлiк ана-плацента-урык жYЙесiнде гомеостаз кврсетюште-рЫ зерттеу мачызды рвл аткарады. Компенсатор-
лык механизмдер мен морфофункционалды кри-терилердi регламенттеу осы жYЙенi жан-жакты зерттеу барысында Fана кол жететш шара. ЭртYрлi зерттеу эдiстерi аркылы жасвспiрiмдер плацентасыныч морфологиялык взгерiстерi т^ жэне торшалык дечгейде болатынына квз жет-кiздiк. 6згерiстер дэрежесi эйел жасы аз болFан сайын жишей бердi. Жасвспiрiмдерде перинаталды патологияныч аскынуы ретiнде плацента жет-юлказдИыч салдарынан пайда болFан урык ги-поксиясын айтуFа болады. ЯFни плацента кан айналысы твмендеп, оттегi жеткпеуштИне алып келедi, ал бул жаFдайдыч салдары квптеген аку-шерлiк аскынуларды тудырады.
Плацента жеткiлiксiздiгiнiч негiзгi патоге-незi ана-плацента жэне урык-плацента кан ай-налысыныч, метаболизмiнiч, синтетикалык кызмет^ч жэне плацента торшаларыныч мембрана жаFдайыныч бузылысы.
Плацентаныч жYЙелi взгерiстерiн зерттеу нэтижесiнде мачызды физиологиялык взгерк гиповолемия мен мYшелер перфузиясыныч твмендеук БYртiкше аралыктыч канмен камтамасыз ет^ азаяды да ана каныныч реологиялык жэне коагуляциялык касиеттерi взгередг Гемо-стаздыч взгерiсi гиперкоагуляцияFа алып келедг Осы механизмдер денi сау жYктi эйелдер-де адаптациялык-корFаныштык сипатта болады, ал патология жаFдайында корFаныштык касиет бузылып, плацента жеткiлiксiздiгi дамиды.
Босанура дайындык кезе^ эстроген, прогестерон, кортикостероид жэне простагландин гор-мондарыныч концентрациясыныч eзгерiсreрi-мен коса жYредi.Эстроген мен прогестерон карым катынасы босану алдында eзгередi, жук^ эйел канында прогестерон концентрациясы бiрден тeмендейтiнi, ал эстроген концентрациясы керiсiнше жорарылайтыны белгiлi [2, 3, 6].
Простагландиндер гипофиз кызметш кYшейтедi де, окситоцин белт шырарады, ал бул торша мембраналарын деполярлап кальций ион-дарын бeлiп шырарады жэне миометрии тонусын жорарылатады.
Босану индукциясында урык окситоцинi де босанудыч басталуына себеп болады [12]. Босану кызметiн жалрастыратын миометрий мен жатыр мойны арасындары координация, ол эртYрлi ме-ханизмдермен реттеледг Босанудыч дамуына жYЙке жYЙесi, ана мен нэрестеыч катехоламин-дерi мен кортикостероидтары эсер етедi. ¥рык босану кызмет^ч дамуына эсер етт, eзiнiч туу уакытын эндокриндi eзгерiстер жолымен курсак iшiнде реттейдi.
Кей авторлар мэлiметтерi бойынша колай-сыз жардайда босану кезiнде аскынран акушерлк анамнезi бар, жYктiлiгi аскынран жэне экстраге-ниталды аурулары бар эйелдерден асфиксия жардайындары бала туады. ^птеген тексерiлген жасeспiрiмдерде плацента жеткiлiксiздiгi мен урык гипоксиясы болды. Бул жардай урык - плацента кешеншщ босану кызметiне тiкелей байла-нысты екенiн дэлелдейдi. Босану кызмет^ч курсак iшiндегi урыкка тэуелдiлiгiн дэлелдеу Yшiн 13-20 жас арасындары 200 жасeспiрiм эйелге жэне 21-25 жас арасындары 200 жас эйелдерге зерттеу жYргiзiлдi. Оныч iшiнде алраш босанушы-лар - 167(83,5%), кайта босанушылар - 33 (16,5%) болды.
Босанран эйелдердi жэне асфиксиямен туран нэрестелердi тексеру барысында басты патология плацента жеткшказдИ болып табыла-ды. Курсак шлк урык жардайын ультрадыбысты зерттеу, ана канын гормондык зерттеу аркылы жэне ана мен урыклейкоцитлк-эритроцитлк катынасы аркылы кадараладык. Ана ЛЭК - 0,27, нэрестенш - 0,31. Гипоксияныч кез келген бел-гiсiн кeргенде метаболикалык, инфузиялык жэне ана мен урык кан айналысын жаксартура барыт-
талран ем жYргiздiк.
Плацентаны босанраннан кейшп кезечде тексеру барысында плацентит диагнозы 14 (7%) жардайда, плацентаныч картаюы 21(10,5%) жардайда, кан куйылуы - 18 (9%) жардайда кездесп. Тамырлык индекс - 18.
Юндк^ч плацентара шеткерi бекiтiлуi 30,0% жардайда кездесп.
Орталык бекiтiлуi 20-23 жас арасына караранда 24-25 жас арасында жиi кездестi.
Ал жасeспiрiмдерде юндк^ч бекiтiлуiн зерттеу барысында орталык бектлу тYрi тек кана 54,0% жардайда кездестг
Плацентаны морфологиялык зерттеу кезш-де репродуктивтi жастары эйелдерде патологи-ялык YPДiстер 33(16,5%) жардайда байкал-ды. Плацентаныч кабынуы 5,5% , Плацентаныч картаюы (4,5%) кан куйылура (6,5%) караранда сирек кездеседг
Сэйкес топтары жасeспiрiмдерде плацентаныч кабынуы 10,5%-те, кан куйылуы 9,0%-те, ал плацентаныч картаюы еч жиi 14,5% кездесп.
Осы нэтижелерге байланысты жасeспiрiм-дерде плацентадары патологиялык eзгерiстер элдекайда жи кездесетiнiн кeруге болады.
Ал алынран макроскопиялык мэлiметтер бойынша урык-плацента гарсеткш жасeспiрiм-дерде - 0,158 екенш кeремiз, бул кeрсеткiш урыктыч курсак куысында оттегi жетiспеушiлiгi болранын тары да дэлелдейдг Ал сэйкес бакылау тобында ¥ПК - 0,132.
Зерттелушi жасeспiрiм эйелдердiч 42 (21,0%)-iне эпизио-перинеотомия жасалды, басты себебi аралыктыч жыртылу каупi болды. 3 (1,5%) эйелге жатыр куысын колмен зерттеу эдiсi колданылды, 2 (1,0%) жардайда плацентаныч берк бекiтiлуi себебiнен, 1 (0,5%) жардайда гипотониялык кан кету себебшен. 5 (2,5%) эйелге жамбаспен жату себебiнен Цовьянов I жэне II эдiстерi колданылды. 11 (5,5%) эйелге амниото-мия жасалды, 4 (2,0%) жардайда босануды коз-дыру, 9 (4,5%) жардайда босануды реттеу эдiстерi колданылды. 8 (4,0%) эйелге эртYрлi себептермен кесар тшп операциясы жасалды.
ЖYктiлiктiч физиологиялык арымы жэне урыктыч дамуы жасeспiрiм эйел арзасында гормондык кайта курылумен камтамасыз етiледi. Бiздiч жYргiзген зерттеу нэтижелерi жасeспiрiм
Репродуктивтi жастары эйелдерде юндк^ч плацентара бекiтiлуi
Кесте 1.
Кшдк^ч беют^ 2 топ
20-21 жас 22-23 жас 24-25 жас барлыры
шеткерi 19 (9,5±2,6%) 19 (9,5±2,6%) 22 (11,0±2,9%) 60 (30,0±4,4%)
орталык 48 (24,0±3,0%) 50 (25,0±3,0%) 42 (21,0±2,8%) 140 (70,0±3,2%)
Жасeспiрiм эйелдерде юндк^ч плацентара бекiтiлуi
Кiндiктiч бекiтiлуi 1 топ
14-15 жас 16-17жас 18-19 жас барлыры
шеткерi 39 (19,5±4,0%) 29 (14,5±3,5%) 24 (12,0±3,2%) 92 (46,0±5,7%)
орталык 15 (7,5±1,8%) 42 (21,0±2,8%) 51 (25,5±3,0%) 108 (54,0±3,5%)
Кесте 2
Медицина и экология, 2007, 1
43
Кесте 3.
Heri3ri жэне бакылау топтарындары плацентаныч макроскопиялык сипаттамасы
¥ПК - урык плацента кврсеткш
босанушыларда жYктiлiктiч I I жэне I I I три-местрлершде плацентталык гормондар жет-кшказдИ дамитыны байкалады. Биологиялык пiсiп жепспеушшш, твмен адаптациялык касиет жэне гипофиз-гипоталамус-аналык без карым-катысыныч жеткiлiксiздiгiнiч салдарынан жасвспiрiмдер жYктiлiгi мен босануы аталFан аскынулармен жYредi.
Морфологиялык жэне стереоморфометри-ялык зерттеулер барысында жасвспiрiмдер пла-центасында квп курылымдык элементтерi взгер-генiн байкадык. Эйел жасы кiшi болFан сайын плацентада кан айналымы бузылFан, синтицийдiч дистрофиялык взгерiстерi, ошактык кабыну ин-фльтрациялары болды. Квбiнесе бYртiкше стро-масы жетiлмеген. Жасвспiрiмдерде морфометри-ялык YPДiстi зерттеу, урык-плацента кврсеткiшiн есептеу жэне плацента квлем^ч урык салмаFына катынасын сипаттауFа ерекше квчiл бвлiндi. Жасвспiрiмдерде урык-плацента кврсеткiшiнiч взгеруi физиологиялык ауыткулар-дыч оларда жиi кездесетiнiн дэлелдейдi. Ультрадыбысты пла-центография кезiнде жасвспiрiм эйелдерде пла-центаныч калычдауы мен жукаруы сиякты вз-герктер айкындалды, бул взгерiстер плацента-лык жетiспеушiлiкке тэн кубылыстар.
Жасвспiрiмдерде мезгiлiмен аныкталFан фето-плаценталык жепспеуштк, перинаталды
патологияныч алдын алуFа мYмкiншiлiк бередi.
Сондыктан алынFан мэлiметтердi жалпы-лаFанда осы зерттеулер квмегiмен жасвспiрiм-дерде фето-плаценталык жеткiлiксiздiктiч алдын алып, перинаталды патологияныч профилактика-сын мезгш^де жYргiзу шараларын курастыру кажет екенiн квремiз.
КОРЫТЫНДЫ
1. ЖYктi жасвспiрiмдер Yшiн медициналык бакылау жуйеа курылуы керек.
2. Жaсвспiрiмдердiч денсаулык жаFдайы удайы бaFaлaнып, кaуiп тобы аныкталуы керек.
3. Барлык жaсвспiрiм эйелдердi босaнуFa дайындап, плацента жеткшшаздНыч алдын алу шараларын жасауды жолFa кою кажет.
ЭДЕБИЕТТЕР
1. Кульбаева К. Ж. Риск акушерской и перинатальной патологии у подростков. - Астана, 1999. - 147 с.
2. Оганесян Н. С. Гормональный гомеостаз у юных первобеременных /Н. С. Оганесян, Р. А. Бурназян. - Ереван, 2004. - 360 с.
3. Сичинава Л. Г. Ультразвуковая плаценто-метрия во время беременности //Акушерство и гинекология. - 1998. - №2. - С. 38 - 43.
4. Серов В. Н. Диагностика и терапия плацентарной недостаточности //Рус. мед. журн. - 2002.
- Т. 10, №7 - С. 58 - 65.
5. Укыбасова Т. М. Система мать - плацента
- плод в условиях воздействия соединений хрома: Автореф. дис. ...д-ра. мед. наук. - Алматы, 1997. - 28 с.
Поступила 06.11.06
Зерттеушi керсетюштер 1 топ 2 топ
Диаметр (см) 15,2х16,6 18,1х18,8
Салмары (гр) 434,0±12,5 451,7±14,7
¥рык салмары 2734±163,4 3411±170,6
¥ПК 0,158±0,005 0,132±0,005
G. I. Ziyasheva, G. G. Mustafina, F. A. Mindubaуeva, G. O. Galiyeva
PHYSIOLOGIC CHANGES OF FETAL-PLACENTAL SYSTEM IN ADOLESCENT PREGNANCY AND LABOR
Studies of fetal-placental unit in pregnant adolescents have shown pathophysiologic changes, that often lead to placental insufficienes and fetal hypoxia. It has been demonstrated that timely diagnostic procedures are good preventive measures of perinatal and maternal morbidity and mortality.
Г. И. Зияшева, Г. Г. Мустафина, Ф. А. Миндубаева, Г. О. Галиева
ФИЗИОЛОГИЧЕСКИЕ ИЗМЕНЕНИЯ ФЕТОПЛАЦЕНТАРНОЙ СИСТЕМЫ У ЮНЫХ ЖЕНЩИН ВО ВРЕМЯ БЕРЕМЕННОСТИ И РОДОВ
На основании проведенных исследований фетоплацентарной системы у юных беременных наблюдались патофизиологические отклонения плодово-плацентарного комплекса, которые часто приводят к плацентарной недостаточности с последующей гипоксией плода. Выявлено, что своевременные действия, направленные на диагностику плацентарной недостаточности, являются профилактикой перинатальной патологии и акушерских осложнений у юных рожениц.