CC BY
23Cilt: 2,Sayt: 2, 2019
Vol: 2, Issue: 2, 2019
Sayfa - Page: 91-112
E-ISSN: 2667-4262
iThenticate*
X. Professional Plagiarism Prevention
YABANCI DlL OLARAK RUS£A OGRETiMiNDE SOZCUK OGRETiMi VE
SOZCUKSEL OYUNLAR*
TEACHIG VOCABULARY AND LEXICAL GAMES IN TEACHING RUSSIAN AS A FOREIGN
LANGUAGE
Sel?ukDURMU§**
MAKALE BILGISI
17.10.2019 \/ Kabul: 03.12.2019
Anahtar Kelimeler:
Sözcüksel oyun, Söztäk ögretimi, Yabanci dil olarak Rusga.
Aragtirma Makalesi
Yabanci dil ögretiminde ögrenilen bilgilerin pekigtirilip kalici hale getirilmesi ve bu bilgilerin uygulama yoluyla kullanilmasi önem arz etmektedir. Yabanci dil derslerinde sözcllk ögretiminde oyun etkinlikleri kullanilarak teorik bilgilerin uygulama a$amasinda daha verimli ve etkin kullanilmasi saglanabilir. Yabanci dil olarak Ruspa ögretiminde sözctlk ögretimi alaninda daha kalici bir ögrenmeyi saglamak i(in geleneksel aligtirmalarin yaninda sinif i(i etkinlik olarak sözcüksel oyunlar tercih edilmektedir. Sözcüksel oyunlar ilgili yabanci dilde kullamlan kelimelerin anlamlarmi ögrenip peki§tirme, kelimeleri ezberleme ve kullanma konusunda farkli bir etkinlik olarak kullamlmaktadir. Bu (ahgmada yabanci dil olarak Rus?a ögretiminde etkili ve verimli bir sözcük ögretimi ger?ekle§tirmek i?in nasil bir yöntem izlenmesi gerektigi a^iklanmaktadir. Bu baglamda yabanci dil olarak Ruspa ögretiminde kalici bir sözcük ögretimi ger?ekle§tirmek i(in sözcüksel oyunlarla ilgili teorik bilgiler yer almaktadir. Makalenin son bölümünde derslerde kullanilmak iizere a?iklamalanyla birlikte on adet sözcüksel oyun örnegi verilmijtir. Bu oyun örneklerinde oyunun seviyesi, ka? kijiyle oynanabilecegi, amaci, nasil uygulanmasi gerektigi gibi konularda detayli bilgiler yer almaktadir. Bu oyun örnekleri iperik olarak bir takim degijiklikler yapildiktan sonra diger yabanci dil siniflannda da uygulanabilmektedir.
ARTICLE INFO ABSTRACT
fU Received: 10.17.2019 s/Accepted: 12.03.2019 In foreign language teaching, it is important to reinforce the knowledge learned and make it permanent and to use this knowledge through practice. By using game activities in vocabulary teaching in foreign language courses, theoretical knowledge can be used more efficiently and effectively in the application phase. In teaching Russian as a foreign language, lexical games are preferred as an in-class activity alongside traditional exercises in order to ensure a more permanent learning in the field of lexical teaching. Lexical games are used as a different activity in learning and reinforcing the meanings of the words used in the related foreign language, memorizing and using the words. In this study, it is explained how to follow an effective and efficient vocabulary teaching in Russian as a foreign language. In this context, theoretical knowledge about lexical games are included in order to realize an effective and efficient vocabulary teaching in teaching Russian as a foreign language. In the last section of the article, ten lexical game examples are given with explanations for use in the lessons. Examples of this game include detailed information on the level of the game, how many people it can be played with, its purpose, and how it should be implemented. These game examples can also be applied in other foreign language classes after some changes are made to the content.
Keywords: Lexical games, Vocabulary teaching, Russian as a foreign language.
Research Article
* Bu makale Istanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Slav Dilleri ve Edebiyatlan Bölümü, Rus Dili ve Edebiyati Anabilim Dali'nda savunulan "Yabanci Dil Olarak Rusga Ögretiminde Sözcüksel ve Dilbilgisel Oyunlar''' adli Yiiksek Lisans tezinin bir kisimndan üretilmi§tir.
** Ögr. Gör. Trakya Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Mütercim-Tercüm^A Bölümü, Edirne / Türkiye. E-mail:
sei eukdurmusfa'trakya.edu.tr.
ORCID https://orcid.org/0000-0003-4365-7320.
Bu makaleyi §u §ekilde kaynak gösterebilirsiniz (APA):
Durmu§, Sel?uk (2019). "Yabanci Dil Olarak Rus?a Ögretiminde Sözcük Ögretimi Ve Sözcüksel Oyunlar". Uluslararasi Dil, Edebiyat ve Kültür Ara$tirmalari Dergisi (UDEKAD), 2 (2): 91-112.
Extended Abstract
In this study, it is explained how to follow an effective and efficient vocabulary teaching in Russian as a foreign language. In this context, theoretical knowledge about lexical games are included in order to realize an effective and efficient vocabulary teaching in teaching Russian as a foreign language.
Vocabulary teaching plays an important role in foreign language education because four basic language skills, such as listening, reading, writing and speaking, develop depending on how much vocabulary is known. Since words are the basic building blocks of communication, the ability to communicate is shaped according to the individual's vocabulary. Therefore, without having a good vocabulary, it will not be easy to understand and express the ideas spoken in the relevant foreign language.
It is important to know how many words are required at each language level. However, active and passive vocabulary vary according to language levels. In order to explain the words in terms of semantics, methods such as visuality, translation, using synonyms or antonyms, choosing a general concept, explaining-interpreting, analyzing context or word formation are used.
One of the most important aspects of having a good vocabulary is to use the dictionary correctly and well. It is an important feature to find words quickly and accurately from the dictionary. In order to perform an effective vocabulary teaching in foreign language teaching, it is important to have a vocabulary book in addition to using the dictionary correctly.
In order to have a good vocabulary, a wide variety of vocabulary exercises are required. In order to achieve this, exercises that allow the words to be repeated frequently should be used more. The variety of exercises significantly affects the success of vocabulary learning.
The game, which is an activity that includes entertainment and has specific rules and objectives, is divided into two classes as linguistic games and communicative games according to the purpose of use in foreign language teaching. The aim of linguistic games is to reinforce the subjects of different sub-branches such as phonetics, syntax, semantics, morphology and vocabulary by applying the game. In communicative games, the aim is not scientific accuracy of language, but to develop the ability to communicate, that is, to use language verbally.
There are three basic stages of the game activity to be used in order to make foreign language teaching more efficient: preparation, implementation and evaluation. It is possible to make maximum use of the game by doing the necessary work in the best way in all three stages. It is also important to determine at which stage of the course the game should be played. Before playing the game, it is important that the relevant subject is learned by the students in advance and determined which knowledge and skills the game will develop.
In the last section of the article, ten lexical game examples are given with explanations for use in the lessons. Examples of this game include detailed information on the level of the game, how many people it can be played with, its purpose, and how it should be implemented. These game examples can also be applied in other foreign language classes after some changes are made to the content.
In the teaching of Russian as a foreign language, it is important to play lexical games as classroom activities in addition to traditional exercises in order to realize effective and efficient learning in the field of vocabulary teaching. Lexical games are used as a different activity in learning and reinforcing the meaning of words used in the relevant foreign language, memorizing and using words. The games increase the motivation for learning a foreign language, support the efforts towards language learning by facilitating the meaningful use of the language and facilitate the language learning process. Lexical games contribute positively to the learning of words in grammar and to form sentences and thus to use language as a means of communication. On the other hand, games are also important in terms of transforming lessons from teacher-centered into a student-centered learning-teaching environment. It is thought that the most important requirement for creating skills on the basis of knowledge in foreign language teaching is to choose a homogeneous teaching method where theoretical knowledge and practice are intertwined. Taking advantage of the games as an activity in class offers positive contributions both to the transformation of knowledge into skill and to the implementation of theoretical knowledge.
Giri§
Yabanci dil ögretiminde derslerin daha verimli ge?mesi, yabanci dil ögrenenlerin istek ve motivasyonunu artirmak ve dili bir ileti§im araci olarak kullanabilmek igin uygun bir yöntem se^mek son derece önemlidir. Özellikle yabanci dil ile ilgili ögrenilen bilgilerin beceriye dönü§türülmesinde kullanilan ali§tirma teknikleri ba§anyi dogrudan etkilemektedir. Oyunlarla birlikte bilgi temelli yabanci dil ögretimi, beceri temelli yabanci dil ögretimiyle desteklenerek daha etkili bir yabanci dil ögretimi ger9ekle§tirilebilmektedir. Diger taraftan oyun gibi farkli bir ali§tirmayi geleneksel ali§tirmalarla birlikte kullanmak bilginin beceriye dönü§türülmesinde ve dili bir ileti§im araci olarak kullanmada yardimci olmaktadir. Oyun araciligiyla farkli bir ögrenme ortami ve 9e§itliligi saglanarak bilgi temelli beceri olu§turulmakta ve böylelikle ögrenilen bilgiler oyun etkinligiyle peki§tirilmekte ve kalici hale gelmektedir.
Yabanci Dil Egitiminde Sözcük Ögretimi
Yabanci dil egitiminde sözcük ögretimi önemli bir yere sahiptir, fiinkii dinleme, okuma, yazma ve konu§ma gibi dort temel dil becerisi ne kadar kelime bilindigine bagli olarak geli§me göstermektedir. Sözcükler ileti§imin temel yapi ta§i oldugundan ileti§im kurma becerisi bireyin kelime hazinesine göre §ekillenmektedir. Dolayisiyla iyi bir kelime hazinesine sahip olmadan ilgili yabanci dilde konu§ulanlann anla§ilmasi ve fikirlerin ifade edilmesi kolay olmayacaktir. Diger taraftan ögrenilen yabanci dilde ileti§imsel hedeflerin gerQekle§tirilmesi amaciyla, dil ögrenenler genel dil yetilerini ileti§imsel yetenek ile birle§tirerek dili kullanabilmelidirler. ileti§imsel yetenek, dilsel yetenekler, sosyodilbilimsel yetenekler ve kazanim yetenekler olmak üzere Ü5 bile§enden olu§maktadir. Dilsel yetenekler kategorisinde yer alan sözcük yetenegi (lexical competence) ve buna bagli olarak anlam bilgisel yetenek (semantic competence) göz önünde bulundurularak ger9ekle§tirilecek olan sözcük ögretimi daha etkili sonuflar ortaya fikaracaktir. Bir dilin söz varligi ve dil bilgisi ögelerini i9eren sözcük bilgisi ve kullanma yetenegi olarak tammlanan sözcük yetenegi, yabanci dil ögretiminde sözcük ögretimi i9erisinde geli§tirilmesi gereken en önemli yeteneklerden bir tanesidir (MEB 2009: 104-105). Sözcüksel anlambilim, dil bilgisel anlambilim ve edimsel anlambilim olarak Ü9e aynlein EinlEimbilimsel yetenek ise ögrenenin, anlamin nasil düzenlendiginin farkinda olmasi ve bu düzenleni§i kontrol etmesi olarak tammlanabilir. Sözcüksel anlambilim sözcügün genel baglamla ili§kisi ya da sözcükler arasi ili§kiler vb. sözcük anlamiyla ilgili sorularla ilgilenmekte, dolayisiyla bu yönüyle sözcük ögretimi i9erisinde göz önünde bulundurulmasi gereken diger önemli bir husustur (MEB 2009: 118). Sözcük ögretimi ayni zamanda fonetik ve gramer ile 90k yakin bir ili§ki i9erisinde oldugundan geli§imi gramer ögretimiyle paralel bir bi9imde ilerlemektedir. Sözcük ögretimi ve gramer arasindaki bu siki ili§kiyi Özcan Ba§kan, "Eger bir dilin sözcükleri vücudun kaslanna, söz düzeni de iskeletine benzetilecek olursa, sözcük beslenmesini bir yana birakip, yalmzca dil bilgisi ögretimine yaslanilarak giri§ilecek bir yabanci dil ögretim programindan yarar ummak, bir noktadan sonra, bir iskeletin kalkip da kendi ba§ina oynamasim beklemek kadar yersiz olsa gerek" olarak ifade etmektedir (2006: 156).
Gramer ve sözcük ögretimi arasindaki bu siki ili§ki, Rus^a gibi yogun gramer kurallan ve istisnalan olan bir dilde daha da önem arz etmektedir. Bu yönüyle bakildiginda iyi bir sözcük ögretimi i9in sadece kelimelerin anlamlarim ezberlemek tek ba§ina yeterli olmamaktadir. Kelimeleri diger kelimelerle bir araya geldiklerinde ortaya gikan dil ve anlam ili§kisine göre ögrenmek ve benimsemek, diger bir deyi§le bazi gramer kurallari ve sentaks fer^evesinde anlamsal yönden ve Qagn§im ili§kileri etrafinda degerlendirmek gerekmektedir (Kostomarov-Mitrofanova 1976: 170). Örnegin, книга (kniga, kitap) ve читать (gitat, okumak) kelimelerinin anlamlarinin bilindigi varsayimindan hareketle kitap okuyorum cümlesini belli kurallar ?er9evesinde düzgün bir bi9imde kurmak i9in bu kelimelerin salt anlamlarim bilmek yeterli degildir. Fiile §imdiki zaman 9ekim ekini ve isme -i hali 9ekim eki getirilirse dogru bir dil ögrenme ve ögretme yöntemi izlenmi§ olur ve cümle читаю книгу (gitayu knigu, kitap okuyorum) bi9iminde kurulur. Burada önemli olan nokta, ba§langi9 a§amasinda bu kelimelerin anlamlanmn mutlaka bilinmesidir.
Kelimenin anlamsal ve gramer yapisi olmak üzere iki farkli yapisi vardir. Anlamsal yapisi kelimenin kökünde, gramer yapisi ise kelimenin aldigi eklerde yer almaktadir. Örnegin ручка (rugka, tükenmez kalem), ручку (rugku), ручкой (rugkoy), о ручке (о rugke) kelimelerinin anlamsal yapisi incelendiginde yazi yazmaya yarayan ara9, tükenmez kalem oldugu, ayni kelimenin gramer yapisi incelendiginde ise son ek olan -a, -у, -ой, -e eklerinin Rus9adaki ismin hallerine ait ekler oldugu anla§ilabilmektedir (Kalyuta 2011: 14). Dolayisiyla iyi bir sözcük ögretimi ger9ekle§tirmek i9in kelimenin anlamsal ve gramer yapisi bir arada ele alinmalidir. Böylelikle hem kelimenin anlamsal boyutu ögrenilmekte hem de gramer boyutu ele alinarak gramer ile e§güdüm i9erisinde bir sözcük ögretimi ger^ekle^tirilmektedir. Kelimelerin anlamlari ögrenildikten sonra kelime dagarcigindaki kelimeler gramer ve sentaks kurallanna uygun bir bi9imde bir araya getirilip cümle kurma a§amasina ge9ilebilir. Cümle kurmaya ba§ladiktan sonra kelimelerin bir araya geldiklerinde aralarinda nasil bir dilsel etkile§im oldugu gramer bilgileriyle peki§tirilebilir. Bu yöntem sayesinde kelimeler bir bütünlük i9erisinde anlam kazanacaklardir. Cümle kurmayla devam eden kelime ögrenme, dil ile ilgili bilgilerin artmasiyla ilerleyen a§amalarda metin 9er9evesinde devam etmektedir. Bu a9idan bakildiginda cümleden ya da metinden bagimsiz bir bi9imde kelime ögrenmeye ve ezberlemeye 9ali§mak рек verimli olmayacaktir (Demirel 2016: 116).
Yabanci dil ögretiminde kelimelerin ögrenilip dogru bir bi9imde kullamlmasi о kelimenin hafizada nasil yer aldigina bagli olarak farklilik göstermektedir. Bu yönüyle bakildiginda aktif kelime hazinesi ve pasif kelime hazinesi olmak üzere iki tür kelime hazinesi vardir (Günay 2007: 30). Aktif kelime hazinesindeki kelimeler dogru yazilir ve güzel telaffiiz edilir, 9e§itli anlamlan ezberlenmek suretiyle diger kelimelerle kurdugu gramer ve sentaks ili§kisi kolaylikla anla§ilabilir. Bu kelimeler konu§ma, yazma, dinleme ve okuma gibi dort temel dil becerisini geli§tirmede verimli bir §ekilde kullanilir. Pasif kelime hazinesindeki kelimelerde ise durum biraz farklidir. Bu gruba giren kelimelerin yaziminda ya da telaffuzunda hatalar yapilabilir, anlamini ya da diger kelimelerle kurdugu gramer ve sentaks ili§kisini anlamada bazi sorunlar 9ikabilir, bu sorunlari 9özmek i9in bir takim yardimci ipu9larina ihtiya9 duyulur. Dolayisiyla pasif kelime hazinesindeki kelimeler konu§ma ve yazma becerisinde kullamlamaz ya da kullanildiginda о kelimeyle ilgili bazi hatalar yapilir,
bu kelimeler daha çok okuma ve dinleme becerilerinde ortaya çikar (Lebedinski-Gerbik 2011: 300). Okunan ya da dinlenilen bir bilginin anlaçilmasinda pasif kelime hazinesindeki
kelimeler devreye girer.
Bir kelimenin aktif kelime hazinesine girebilmesi için о kelimenin ortalama yedi ile kirk defa görülmü§ ve yazilmiç olmasi gerekmektedir (Kryuçkova-Moççinskaya 2009: 121). Tekrar araliginin bu kadar geniç olmasinin nedeni bireysel farkliliklann (hafiza gücü, ya§, günlük ders çaliçma saati, dil ögrenme amaci, motivasyon gibi) kelime ezberleme ve ögrenme becerisini direkt olarak etkilemesidir. Bu bilgiler îçiginda iki akademik ders saati içerisinde bir kiçi aktif olarak ortalama on iki ile on be§ kelime ögrenebilir, ortalama yedi ile kirk defa görüp yazarak bu kelimeleri aktif kelime hazinesine dâhil edebilir (Kostomarov-Mitrofanova 1976: 74). §unu da unutmamak gerekir ki aktif kelime hazinesinde yer alan bir kelime özellikle konuçma ve yazma becerilerinde az kullamlmalarina bagli olarak zamanla pasif kelime hazinesine girebilir ya da bunun tam tersi de olabilir (Lebedinski-Gerbik 2011: 301). Önemli olan nokta aktif kelime hazinesindeki kelimeler sürekli kullamlmak suretiyle güncellenmeli, pasif kelime hazinesindeki kelimeler de konuçma ve yazma alanlarinda kull^l^^: aktif kelime hazinesine dâhil edilmelidir.
Yabanci dil ögretiminde sözcük ögretimini incelerken önemli olan diger bir husus ise hangi seviyede ne kadar kelime bilmek gerektigidir. Bununla birlikte dil seviyelerine göre aktif ve pasif kelime hazinesi çeçitlilik göstermektedir. Bu yönüyle degerlendirildiginde yabanci dil olarak Rusça ögretiminde genel dil hâkimiyeti açisindan alti dil seviyesi vardir ve bu dil seviyeleri Association of Language Testers in Europe (ALTE) dil seviyeleri ile uyumludur. Yabanci dil olarak Rusça dil seviyeleri ve bunlarin ALTE'deki îngilizce örnegi, ayni zamanda hangi dil seviyesinde ne kadar kelime ögrenilmesi gerektigi §u çekildedir (Vladimirova-Nahabina vd. 2001: 5):
AI düzeyi (Temel dil kullammi, Giriç ya da ke§if düzeyi) Элементарный уровень (ЭУ, Elementamiy uroven) ALTE Düzey 1 Waystage user, Key English Test (KET): Bu seviyeye ulaçmak için ortalama 100-120 akademik ders saati Rusça dersi almak gerekir. Aynca ortalama 120 saat ders diçi bireysel çaliçma gerekir. Kelime hazinesi ortalama 780 kelimedir. Bunun 500 tanesi aktif kelime hazinesine, geri kalan kismi ise pasif kelime hazinesine dâhildir (Ççukin 2003: 55). Kelime hazinesi ayri ayri basit ve somut kelimelerden oluçmaktadir. Bu seviyede Rusça bilen bir ki§i tiç dort kelimeden oluçan basit kelimelerle cümle kurabilir, fakat açiklama yapamaz.
A2 düzeyi (Temel dil kullanimi, Ara düzey ya da iletiçimden kopmama) Базовый уровень (БУ, Bazoviy uroven) ALTE Düzey 1 Waystage user, Key English Test (KET): Bu seviyeye ula§m^ için Al seviyesine ilave olarak ortalama 180-200 akademik ders saati Rusça dersi görmek ve ortalama 200 saat ders di§i bireysel çaliçma gerekir. Kelime hazinesi ortalama 1300 kelimedir. Bunun 800 tanesi aktif kelime hazinesine, geri kalan kismi ise pasif kelime hazinesine dâhildir (Ççukin 2003: 56). Bu seviyede Rusça bilen bir kiçi temel iletiçimsel gereksinimleri ifade edecek yeterli bir kelime hazinesine sahiptir. Alti yedi kelimeden oluçan, basit baglaçlan kullanarak cümleler kurabilir.
B1 diizeyi (Bagimsiz dil kullanimi, E§ik diizey) Первый Сертификационный уровень (ТРКИ-1, TORFL-1, Perviy Sertifikatsionmy uroven) ALTE Duzey 2 Threshold, Preliminary English Test (PET): Bu seviyeye ula§mak i?in A1 ve A2 seviyelerine ilave olarak ortalama 160-180 saat akademik ders saati Rus?a dersi gormek gerekir. Ayrica ortalama 180 saat ders di§i bireysel ?ali§ma yapilmalidir. Bu seviyede ortalama 2300 kelimelik bir kelime hazinesi vardir. Bunun 1400 tanesi aktif kelime hazinesine geri kalan kismi ise pasif kelime hazinesine dahildir. Toplam kelime sayisi 2800-3200 de olabilir, fakat bu teorik bilgi uygulamada pek miimkun olamamaktadir. Genelde bir yillik hazirlik egitimi sonucunda ogrenciler ortalama 2500-2800 kelime ogrenirler. Konu§ma ve yazma becerilerinde ortalama 1500-1800 kelimeyi aktif olarak kullanabilirler (Lebedinski-Gerbik 2011: 301). Hem Rusya'daki Rus9a hazirlik egitimi hem de Turkiye'deki Rus?a hazirlik programlari bu seviyeye kadardir. Bu seviyede Rus?a bilen bir ki§i aile, i§, egitim, hobi, seyahat, gibi turn giinliik konularda konu§abilecek kadar geni§ bir kelime hazinesine sahiptir. Temel kelimeleri dogru kullanabilir, fakat karma§ik ciimle kurdugunda ya da bilmedigi konular hakkinda konu§urken yanli§ kelime sefiminden kaynakli kelime hatalan yapabilir.
B2 diizeyi (Ileri diizey/bagimsiz kullanici diizeyi) Второй Сертификационный уровень (ТРКИ-2, TORFL-2, Vtoroy Sertifikatsionmy uroven) ALTE Duzey 3, Independent, First Certificate in English (FET): Bu seviyeye ula§mak ifin Al, A2 ve B1 seviyelerinden sonra 450 saat akademik ders saati Rus?a dersine ilave olarak ortalama 450 saat ders di§i bireysel 9ali§ma gerekir. Bu seviyede ortalama 10000 kelime bilinebilir. Bunun 6000 tanesi aktif kelime hazinesine geri kalan kismi ise pasif kelime hazinesine dahildir (§Qukin 2003: 57). Bu seviyede Rus?a bilen bir ki§i mesleki konularla ilgili konu§abilecek kadar iyi bir profesyonel kelime hazinesine sahiptir. Karma§ik bagla9lari kullanarak 10-12 kelimelik ciimleler kurabilir. Bazen kelime se9iminde hata yapabilir, fakat bu hatalar diizgiin bir ileti§imin kurulmasma engel degildir. Sik tekrarlardan ka9inacak ifadeler kullanabilir, fakat konu§ma esnasinda duraksamalara ve ?apra§ik ifadelere neden olabilecek sozciiksel bo§luklar olabilir.
CI diizeyi (Yetkin dil kullanimi, Ozerk diizey) Третий Сертификационный уровень (ТР1Ш-3, TORFL-3, Tretiy Sertifikatsionmy uroven) ALTE Diizey 4, Component, Certificate in Advanced English Test (CAE): Bu seviyeye ula§mak i9in onceki dort seviyeye ilave olarak ortalama 160-180 saat akademik ders saati Rus9a dersi gormek gerekir. Ayrica ortalama 180 saat ders di§i bireysel 9ali§ma yapilmalidir. Kelime hazinesi ortalama 12000 kelimedir. Bunun 7000 tanesi aktif kelime hazinesine geri kalan kismi ise pasif kelime hazinesine dahildir (tvanova-Popova vd. 1999: 22). Bu seviyede Rus9a bilen bir ki§i fikirlerini farkli bir bi9imde ifade edebilecek kadar iyi bir kelime hazinesine sahiptir, 90k nadir dil siir9meleri olmakla beraber kelime se9iminde hemen hemen Ы9 hata yapmaz, konu§urken ve yazarken deyim ve atasozu kullanabilir.
C2 diizeyi (Yetkin dil kullanimi, Ustalik diizeyi) Четвёртый Сертификационный уровень (ТРКИ-4, TORFL-4, Qetvyortiy Sertifikatsionmy uroven) ALTE Diizey 5, Good User, Certificate of Proficiency in English Test (CPE): Bu seviyeye ula§mak i9in onceki be§ seviyeye ilave olarak ortalama 180 saat akademik ders saati Rus9a dersi gormek ve ortalama 180 saat ders di§i bireysel 9ali§ma gerekir. Bu seviye ana dili Rus9a olanlann seviyesi olarak
kabul edildigi ifin kelime bilmeyle ilgili bir sinir belirlenmemi§tir. Bu seviyede Rus?a bilen birisi anadili Rus?a olan bir ki§i kadar geni§ bir kelime hazinesine sahiptir, sözcükleri yan anlamlari ile birlikte bilmektedir, dolayisiyla hata yapmadan ve yerli yerinde tüm kelimeleri
kullanabilir.
Diger taraftan yabanci dil ögretiminde etkin bir sözcük ögretimi gerfekle^tirmek igin kelimelerin dil kullanimi esnasinda ne gibi özellikler gösterdigini anlamada yeni kelimeler bir baglam iferisinde degerlendirilmelidir. Bunu ger^ekle^tirmek i^in kelimenin semantik olarak afiklanmasi gerekmektedir. Semantik (Anlam bilim) a?idan kelimeleri a?iklamak i?in görsellik, 9eviri, e§ anlamli ya da zit anlamli kelime kullanma, genel bir kavram se9me ya da kelime olu§umunu analiz etme gibi yöntemlere ba§vurulur (Kryu9kova-Mo§9inskaya 2009: 123-124).
Görsellik: Nesne, resim, tablo ya da durumlan tasvir etmek i9in, özellikle somut anlamli kelimelerin anlamlanm a9iklamak i9in siklikla kullanilan bir yöntemdir. Özellikle ba§langi9 seviyesinde hem kitaplarda hem de ders esnasinda ögretmenler bu yöntemi kullanarak kelimelerin anlamlarini a9iklamaktadirlar. Görsei hafiza ve i§itsel hafiza ayni anda 9ali§arak kelimenin anlamimn akilda kalmasina yardimci olmaktadir. tsimleri gösteren resimler, §ekiller ya da tablolar kullamlabilir, fiillerin ve edatlarin temel anlamlari haraketli bir §ekilde gösterilerek ya da tasvir edilerek verilebilir. Daha sonra kelimeler koro halinde ya da bireysel olarak telaffuz edilerek 9ok9a tekrar edilir, seviyeye uygun gramer ve sentaks bilgileriyle cümleler kurarak kelimenin aktif bir bi9imde kullanilmasi saglanmi§ olur.
Qeviri: Yabanci dil ögretiminde kelimenin anlamini a9iklamak i9in ba§vurulan diger bir yöntemdir. Fakat ögrencileri tembellige ali§tirmasi yönüyle dil ögretimine bazi olumsuz etkileri vardir. Özellikle ögrencilerin ve ögretmenin anadili aym oldugu simflarda ögrenciler bilmedikleri bir kelime oldugunda hemen ögretmenlerinin o kelimenin anlamim söylemelerini beklemektedirler. Sözlügü a9ip bakmak, cümlenin ya da metnin baglamindan anlamini tahmin etmek 90gu zaman ögrencilere zor gelmektedir. Diger taraftan Rus9a hem ögrenciler hem de ögretmenler i9in 90gu zaman tngilizceden sonra ikinci yabanci dil olmaktadir. Dolayisiyla kelimelerin anlamlari Ingilizce olarak verilebilir, bu sayede kelimenin anlamim tngilizce ve Türk9e olarak kodlayan bir ki§i o kelimeyi kullanmak gerektiginde hatirlamak i9in yardimci olabilecek ikinci bir 9agn§im yolu bulundurmu§ olur.
E§ anlamli kelime kullanma: Ögrencilerin kelime dagarcigi henüz 90k fazla geni§ olmadigindan ba§langi9 seviyesinde pek kullamlamayan bu yöntem orta ve ileri seviyede siklikla kullamlmaktadir. Ögrenci bu yöntemle hem kelimenin anlamini ögrenecek hem de daha önce gördügü ba§ka bir kelimeyi de hatirlayacaktir. Eger e§ anlamli olarak verilen kelimeyi tüm simf bilmiyorsa o zaman ba§ka bir yolla anlamin a9iklanmasi gerekecektir.
Zit anlamli kelime kullanma: Tüm dil seviyelerinde kolaylikla kullanilan bu yöntemle hem yeni kelimenin anlami ögrenilir hem de daha önce ögrenilen ba§ka bir kelime hatirlanmi§ olur. Aynca yeni ögrenilen bir kelimenin anlami görsellik ya da diger yollarla a9iklandiktan sonra onun zit anlami söylenerek bu defa yeni kelime ögretiminde bu yöntemden faydalanilir. Kelime hazinesini artirmak i9in özellikle sifatlar, zarflar, edatlar ve fiillerin anlamlandinlmasinda bu yöntem 90k yardimci olmaktadir. Zit anlam olarak verilen kelimeyi
tüm ögrencilerin bilemedigi durumlarda ba§ka bir yolla diger ögrencilere kelimenin anlami ögretilebilir.
Genel bir kavram segme: Kelimenin tarn anlamini afiklamasa da zihinde o kelimeyle ilgili bir bilgi olu§masini saglamasi bakimindan güzel bir yöntemdir. Профессия (professiya, meslek), фрукты (frukti, meyve), овощи (ovo§gi, sebze) gibi genel kavramlar kullamlarak bunlarla ilgili kelimeler agiklanabilir.
Kelime olu§umunu analiz etme: Rusfamn kelime yapisini anlama bakimindan 50k faydali bir yöntemdir. Genelde bir kelimeyle ilk defa isim, sifat ya da fiil gibi hangi haliyle kar§ila§ilmi§sa sadece о anlami ögrenilmektedir. Kelime farkli bir bifimde kar§imiza ?iktiginda hatirlanamamakta ve anlamini ögrenmek igin yeniden ?aba gösterilmesi gerekmektedir. Oysaki bu yöntemle улица (ulitsa, sokak)-уличный (uligniy, sokak (sifat), жить (fit, уа$атак)-жителъ (jitel, bir yerde ya§ayan ki§i), работа (rabota, gali§ma)-работать (rabotat, gali§mak), игра (igra, oyun)-играть (igrat, oynamak) kelimeleri arasindaki ili§kiyi anlayarak kelimenin anlami ögrenilebilir.
Agiklama-yorumlama: Bazi kelimelerin anlamlarini ögretirken Rus^a, íngilizce ya da anadilde bir a9iklama yapilmasi gerektigi durumlarda ba§vurulan bir yöntemdir.
Baglam: Bu yöntem hem ba§langig seviyesinde hem de özellikle orta ve ileri seviyede siklikla kullanilmaktadir. Kelimelerin anlamlarini bir araya geldikleri diger kelimeler, cümle ya da metin etrafinda ögrenmeye 9ali§mak güzel bir ali§kanliktir. Özellikle dil becerileriyle ilgili sinavlarda kelimenin anlamini ögrenmede sözlük ve diger yöntemlerden faydalanmak mümkün olmadigi i?in baglam fer^evesinde anlamini tahmin etmeye Qali§maktan ba§ka bir yol yoktur. Kelimenin anlamim ögrenmek i?in ba§vurulacak bir kaynak olmadigi durumlarda ?ogu kez bu yöntem kullanilir.
Kelime ögrenme Í9Ín bütün bu yöntemlerin hepsine zaman zaman ba§vurulur. Тек bir yöntemle kelime ögrenmeye ya da ögretmeye 9ali§mak рек verimli degildir. Farkli yöntemleri bir arada kullanmak kelimenin ögrenilmesini peki§tirerek daha sonra o kelimeyi hatirlamak i?in zihinde farkli 9agri§imlar olu§acaktir.
iyi bir kelime ögrenme ba§arisi yakalamamn en önemli hususlanndan bir tanesi dogru ve iyi sözlük kullanmaktir. Kelimeleri dogru bir yöntemle ve hizli bir §ekilde sözlükten bulmak önemli bir özelliktir. Bunun Í9Ín öncelikle Rus harflerinin sirasi iyi bilinmelidir. Sözlüklerde her harf Í9Ú1 yapi§kan bir ayra9 kullanarak görsei hafizamn yardimiyla dogru harfi hizlica bulup o harfle ilgili kelime kolayca bulunabilir. Ilgili kelimeyi sözlükten bulduktan sonra bununla yetinmemeli, о kelimeyle ilgili diger kelimeleri, varsa kelime kaliplarini ve cümleleri de bulup ona göre ögrenilmelidir.
Yabanci dil ögretiminde etkili bir sözcük ögretimi gerfekle^tirmek i9in sözlügü dogru kullanmamn yamnda bir de kelime defterine sahip olmak önemlidir. Kelime defiteri tutarken dikkat edilmesi gereken en önemli husus özellikle orta seviyeden itibaren ilgili kelimenin sadece ilgili yerde ge9en anlamiyla yetinmemeli, bu kelimeyle ilgili diger kelime ve kelime gruplanm da not etmeli, vurgusunu dogru yerle§tirmeli ve gramer bilgisinin artmasiyla beraber bazi gramer a9iklamalari da yazilmalidir. Böyle yapildigi takdirde bir yandan yeni
kelimelerin ögrenilmesi pekiçecek diger yandan gramer bilgileri daha saglam temeller üzerine oturtulmuç olacaktir. Böylelikle yabanci dil ögrenmenin temel unsurlan olan kelime ögrenme ve gramer e¡=¡ zamanli olarak uymn içinde ôgrenilmiç olacaktir. lyi diizenlemiç bir kelime defteri, sadece verimli bir yabanci dil ögretiminin gerçekleçmesinin anahtan degil, ayni zamaiida zengin bir kelime hazinesinin oluçturulmasi için en ideal yöntemlerden bir tanesidir.
Kelime defteri tutarken defterin sol tarafina Tûrkçelerini sag tarafina ise Rusçalarini yazmak konuçurken ve yazarken kelimelerin hatirlanmasini kolaylaçtiracaktir. Çtinkû Rusça konuçmaya ve yazmaya baçlanildiginda öncelikle zihinde ilgili kelimenin Ttirkçesi canlanmakta daha sonra ise o kelimenin Rusçasi hatirlanmaktadir. Çogu kez Rusça bir kelime göriildügünde onun Tûrkçesi hemen akla gelirken Tûrkçe bir kelimenin Rusçasi ayni hizda hatirlanamamaktadir. Diiçiince yönü Tiirkçeden Rusçaya çeklinde geliçtirilirse konuçurken ve yazarken kelimeleri hatirlamak kolay olacaktir (Baçkan 2006: 107-108). Böyle bir yöntemle kelime defteri tutulur ve kelimeler buna göre ögrenilirse yabanci dil ögretimindeki en temel problemlerden biri olan konuçamama ve yazamama sorunlanmn üstesinden gelinebilir.
Yabanci dil olarak Rusça ögretiminde sözcük ögretimiyle ilgili kuçkusuz bir takim zorluklar vardir. Tüm dil seviyelerinde yabancilann Rusça konuçurken ya da yazarken yaptiklan hatalarin genel bir degerlendirmesi yapildiginda gramer hatalarindan sonra en çok hatamn kelimeleri dogru kullanmada yapildigi görülecektir. Bu hatalarin büyük bir çogunlugu birbirine ses ve çekil yönünden çok benzeyen kelimelerin yanliç seçiminden kaynaklanmaktadir. Örnegin, спросить (sprosit, sormak)-попросить (poprosit, istemek), останавливаться (ostanavlivatsya, durmak)-оставить (ostavit, bir актак)-остаться (ostatsya, kalmak), правильно (pravilno, dogru)-npaerno (pravilo, kural) gibi. Ayrica anlam olarak birbirine y акт olan ancak tam anlamiyla aym anlamda olmayan kelimelerin yanliç kullamlmasindan kaynakli hatalar da yapilmaktadir. Örnegin, учить (uçit, ögrenmek)-изучать (izuçat, ögrenmek), звать (zvat, adlandirmak)-называться (nazivatsya, adlandirmak), использовать (ispolzovat, kuUanmak, faydalanmak)-употреблять (upotreblyat, kullanmak, faydalanmak) gibi (Çustikova-Rozanova 2009: 5). Kelimelerin anadile çevrilmesinde yapilan hatalar da önemli bir yer tutmaktadir. Örnegin друг ve подруга kelimelerini erkek arkadaç ve kiz arkadaç olarak çevirdiginde bu kelimeler Tûrkçede sevgili anlamina da gelebilecegi için yanliç bir aktarmayla sevgili yerine de kullanilmaktadir. Oysaki Rusçada sevgili manasina gelecek olan парень (paren, егкек arkada§-sevgili, aym zamanda genç, delikanli) ve девушка (devu§ka, kiz arkadaç-sevgili, aym zamanda genç kiz) kelimeleridir. Baçka yabanci dildeki kelimelerin anlamlari ve sesletimleri de bazen hata yapmaya sebep olabilir. Örnegin, фамилия (familiya, soyad) kelimesi Ingilizcedeki family (aile) kelimesiyle, магазин (magazin, magaza, dükkan) Ingilizcedeki magazine (dergi) kelimesiyle çok sik kan§tinlmaktadir. Diger taraftan îyi gilnler anlamindaki добрый день (dobriy den) kalibi Rusçada kar§ila§ma-selamla§ma esnasinda kullanilir, fakat iyi günler ifadesi Tûrkçede hem karçilaçma-sel^laçma blinda hem de ayrilirken kullanildigi için anadili Tûrkçe olan ögrenciler yanliç bir aktanmla aynlirken de добрый день (dobriy den) kalibini kullanmaktadirlar.
Yukarida belirtilen hatalann önüne geçmek ve iyi bir kelime hazinesine sahip olmak için çok çe§itli kelime ali§tirmalari yapilmasi gerekmektedir. Bunu saglamak için kelimelerin
sik9a tekrar edilmesini saglayan ali§tirmalar daha 90k kullanilmalidir. Ali§tirma 9e§itliligi, kelime ögrenme ba§ansini önemli oranda etkilemektedir. Kelime dagarcigrni geli§tirmek i9in kullanilabilecek bazi ali§tirma tipleri §u §ekildedir (Lebedinski-Gerbik 2011: 304):
- Kelimeleri tematik gruplara ayirma, verilen tematik gruba uymayan kelimeyi 9ikarma,
- Verilen kelimeye uygun bir e§ anlamli ya da zit anlamli kelime bulma,
- Aym kök, önek ya da son ekle biten ba§ka kelimeler bulma,
- Bir nesne, durum ya da nitelik ifade eden farkli tipte kelimeler bulma,
- Anlamca birbirlerine yakin olan kelimelerin anlam inceliklerini kavramamiza yardimci olabilecek bo§luk doldurma ali§tirmalari,
- Cümlede ya da metinde bo§ birakilan yerlere uygun kelimeleri getirmeye yönelik bo§luk doldurma ali§tirmalan kelime ögretiminde en sik kullanilan ali§tirma tipidir. Bu ali§tirmalar a9ik, kapali ve 9oktan se9meli olmak üzere Ü9 tiptir (Thornbury 2002: 100). A9ik bo§luk doldurma ali§tirmalannda ögrenci kendi kelime hazinesinden uygun kelimeleri se9erek bo§luklari tamamlamaktadir. Diger iki ali§tirma tipine göre biraz daha zordur, 9ünkü tamamen ögrencinin kelime hazinesinin kapasitesine göre yapabilecegi bir ali§tirma tipidir. Biraz kolayla§tirmak i9in ipucu olarak kelimenin ilk harfi ya da son harfi verilebilir. Kapali bo§luk doldurma ali§tirmalarinda ise ilgili kelimeler ali§tirmamn ba§inda ya da sonunda hazir olarak kariijik bir §ekilde verilmektedir. Ögrenci bu kelimelerden uygun olanlarim se9erek ali§tirmayi tamamlar. Qoktan se9meli bo§luk doldurma ali§tirmalannda ise bir bo§luk i9in belirlenmi§ 2, 3, 4 ya da 5 kelimeden uygun olaninin se9ilmesi gerekmektedir. Bu 3 tip ali§tirmadan kapali bo§luk doldurma ve 9oktan se9meli bo§luk doldurma ögrenciler tarafindan daha 90k tercih edilmektedir, 9ünkü kullanacagi kelimeleri önünde hazir bir §ekilde görmek ba§an §ansini artirmaktadir.
- Verilen kelimelerden bir cümle ya da metin olu§turma ali§tirmal£innda gramer ve sentaks bilgisi 90k önemli bir yere sahiptir.
- Soru-cevap yöntemi kullanarak kelimeleri ileti§im kurarken kullanma: Bu ali§tirmada ögrencilerin kullanilan kelimelerin anlamlarini bilmeleri önemli, aksi takdirde kelimelerin anlamlarinin a9iklanmasi gerekebilir. Bu da istenilen amaca ula§mada bir engel te§kil eder, 9ünkü bu ali§tirmada temel hedef soru ve cevaplarda ge9en kelimeleri, ileti§im kurarken kullanma becerisini geli§tirmektir.
- Hem daha önce ögrenilen kelimeleri hatirlamak ve peki§tirmek, hem de yeni kelimeler ögrenmek ve bu kelimeleri benimsemek i9in simf i9i etkinlik olarak uygulanabilecek oyun temelli kelime ögrenme ali§tirmalan da kelime hazinesini zenginle§tirmek i9in uygulanabilecek diger bir yöntemdir (Arkadyeva-Gorbenevskaya vd. 2005: 184). Diger ali§tirmalardan farkli olarak sözcüksel oyunlar, kelime ögrenme faaliyetini daha verimli, ilgi 9ekici ve eglenceli bir ortamda sunmasi bakimindan son derece önemlidir. Sözcüksel oyunlarda kitaba 90k bagimli kalmadan rahat bir simf ortaminda, sinifin diger bireyleriyle rekabet halinde, 9ok9a tekrar ederek yeni kelimeler ögrenebilir, daha önce ögrenilen kelimeler sik sik kullanarak peki§tirilebilir. Sözcüksel oyunlar bir yandan kelime hazinesini
zenginleçtirirken diger tarafitan bu kelimeleri verimli bir biçimde kullanarak konuçma ve yazma becerisinin geliçtirilmesine yardimci olurlar. Bu oyunlar ögrencileri kelime ögrenmeye ve kullanmaya teçvik etmesi yönüyle de önemlidir (Hadfield 1998: 4). Oyun formati içerisinde eski kelimeleri sikça tekrar eden ve yeni kelimeler ögrendigini keçfeden bir ögrenci için sözcüksel oyunlar itici bir giiç olmaktadir. Sözcüksel oyunlar daha çok önceden ôgrenilmiç olan kelimelerin tekrarlanmasi, pekiçtirilmesi ve aktif kelime hazinesine dahil olup hem konuçurken hem de yazarken kullanilmasim saglamaktadir. Bu nedenle yeni kelime ögretirken рек tercih edilmezler. Hafizadaki bir kelimeyi, ne kadar sik kullanirsak daha sonraki açamalarda o kelimenin tekrar kullamlmasi gerektiginde zihinde canlanmasi ve akla gelmesi kolaylaçir. Dolayisiyla sözcüksel oyunlar hafizayi canli tutmak için kullanilabilecek en etkili yöntemlerden bir tanesidir. Bu oyunlarin birçogunda hizli olmak önemli oldugu için, kelime kullanmada pratiklik kazanilmasini saglamasi yönüyle de önemlidir.
îyi bir sözcük ögretiminin saglanmasimn en önemli hususlanndan bir tanesi de kelimelerin ögrenilip ögrenilmediginin test edilmesidir. Sözcüksel oyunlar, sinavlar haricinde bunun kontrol edilmesi için güzel bir firsat sunmaktadir. Bu oyunlar ögrencilerde ögrenilen kelimelerin her an kontrol edilebilecegi bilincinin oluçmasina katki sunmaktadir. Bir önceki derste ögrenilen kelimeler uygun bir sözcüksel oyunla tekrar edilebilir, bu yönüyle kelimelerin akilda kalmasi kolaylaçtinlmiç olur. Kelimeler sinif ortaminda test edilmedigi sürece akilda kalmasi zorlaçir, zamanla kullamlmadikça unutulur. Dönem arasinda kelime sinavlan yapmak bu durumu en aza indirebilir. Bu yönüyle sözcüksel oyunlar kûçiik bir kelime sinavi örnegi olarak degerlendirilebilir.
Yabanci Dil Ögretiminde Oyun
Yabanci dil ögretiminde 05am kullammiyla ilgili рек çok kitabin yazari Jill Hadfield (1998: 4) oyunu belirli kurallari ve hedefi olan, içerisinde eglence banndiran bir etkinlik olarak tammlamaktadir.
N. B. Bitehtina ve E. V. Vayçnorene (2005: 64) ise oyunu, kiçinin kendisini, içerisinde barindirdigi eneijiyi keçfettigi, liderlik ve rekabet barindiran bir olgu olarak tammlamaktadir. Bu yönüyle yabanci dil ögretiminde oyun, dil ögrenen bireyin kendisini siniftaki diger bireylerle karçilaçtirip degerlendirmesine olanak saglamakta, içlerindeki yaratici gücü ortaya çikarmalarina imkan vererek tatli bir rekabet ortami oluçturmaktadir. Dil ve konuçmayla ilgili çok fazla tekrar yapmayi saglayarak iletiçim kurmayi kolaylaçtirmasi yönüyle oyun, yabanci dil ögretim sürecinin çeçitlilik ve sürükleyicilik içerisinde gerçekleçtirilmesine katki sunmaktadir.
Bireyin egitim-ögretim hayatinda vazgeçilmez bir unsur olan oyun ile yabanci dil ögrenme arasinda nasil bir iliçki vardir? Oyunlar yabanci dil ögrenimine ne gibi katkilar sunar? Bu ve benzeri diger sorulara cevap verebilmek için egitim-ögretim açisindan ojorn kavraminin §öyle genel bir tammi yapilabilir: Оугш, ögretilmek istenen herhangi bir konunun geleneksel egitim yöntemleri kullanilarak anlatimindan sonra, ögrenilen bilginin kalici hale gelmesini saglamak için içerisinde biraz eglence barindiran, ögrenilen ortamda rahatlama sunan, farkli bir yönüyle konuyu kavrama amaciyla uygulama yapmak için kullanilan bir yöntemdir. Böylelikle oyun, kuramsal bilgi ile uygulama arasinda önemli bir bag kurarak
soyut olarak özümsenen bilgiler somutla§tmlmi§ olur. Bu yönüyle oyun ögrenmeyi kolayla§tirmaktadir (Pehlivan 2012: 67).
Yabanci Dil Ögretiminde Oyun Türleri ve Siniflandirilmasi
Yabanci dil ögretiminde oyunlar kullanim amacma göre iki simfa ayrilmaktadir. Bunlardan birincisi dil bilimsel oyunlar digeri ise ileti§imsel oyunlardir (Hadfield 1998: 4). Dil bilimsel oyunlarda amaf adindan da anla§ilacagi üzere dilin fonetik, sentaks, semantik, morfoloji, kelime hazinesi gibi farkli alt dallarina ait konularm oyun araciligiyla uygulama yapilarak peki§tirilmesidir. Söz konusu oyunlarda dil bilimsel aQidan dogru cevap vermek esastir. Örnegin, gramer ile ilgili bir oyunda amag dil bilimsel olarak kurallara uygun dogru bir cevap vermektir (Hadfield 2001: 4). Bu oyunlarin temel i§levi, ögrencilerin belli kurallari ögrendikten sonra bu kurallari hatirlamalarina ve kullanmalanna yardimci olmalandir. Bo§luk doldurma, cümle tamamlama ya da foktan se9meli gibi geleneksel gramer ali§tirmalannda oldugu gibi ögrenci oyunda dogru dil bilimsel cevabi vermeide yükümlüdür.
Dil bilimsel oyunlarin aksine, ileti§imsel oyunlarda ama? dil bilimsel dogruluk degil, ileti§im kurabilme, yani sözsel olarak dili kullanma becerisinin geli§tirilmesidir (Hadfield 2001: 4). Bunu yaparken elbette bazi dil bilgisi kurallarina uymak gerekmektedir, fakat bu oyunlarda birinci planda olan ne kadar iyi bir gramer bilgisine sahip olundugu degil, soru-cevap, diyalog kurma, bir olayi anlatma, bir durumu tasvir etme gibi durumlarda sergilenen üst düzey beceridir. Bu tarz bir oyun etkinliginde önemli olan vericinin mesaji dogru ve net anlamasi ve buna uygun olarak dogru bir cevap vermesidir. Böyle oldugu taktirde düzgün bir ileti§im kurulmu§ olur. Bu tarz oyunlar araciligiyla ileti§im kurma becerisi geli§irken dogal bir ögrenme süreciyle de gramer bilgisi peki§tirilmi§ olur. T£ini§ma, soru-cevap, diyalog kurma, hikäye, rol yapma, münazara, anlatim gibi sözlü ileti§imle ilgili birfok farkli yöntem kullamlarak ileti§imsel oyunlar oynanabilir.
Diger bir yönüyle oyunlar, konu§ma, dinleme, yazma, okuma, gramer ve kelime ögrenme gibi be§ temel dil becerisini geli§tirmek üzere de simflandinlmaktadir (Wright-Betteridge vd. 2006: v^^^^. Bu tip to simflandirmada geli§tirmek istenen beceriyle ilgili bir oyun, hem ileti§imsel hem de dil bilimsel bilgi ve becerilerin uygulanabilecegi unsurlari bir arada banndirmaktadir. Böyle bir simflandirmaya göre hazirlanmi§ bir oyunda temel ama? belli bir beceriyi geli§tirmek ve peki§tirmektir.
Oyunlar, belli bir amaca yönelik olarak hazirlanmasi bakimindan da siniflandinlabilmektedir. Tam§ma ve ikili ili§kileri geli§tirmeye yönelik hazirlanmi§ oyunlar, kelime hazinesini geli§tirmeye ve zenginle§tirmeye yönelik oyunlar, bilgi ali§-vereine dayali oyunlar, tarti§ma oyunlari, mantiksal problemlerin Qözümüne yönelik oyunlar, rol yapma oyunlan ve yaratici yetenekleri geli§tirmeye yönelik hazirlanmi§ oyunlar olarak ?e§itli alt ba§liklara ayrilmaktadir (Kolesova-Haritonov 2011: 2-3). Bu oyunlarda da belli bir ama? etrafinda ?e§itli dil bilimsel ve ileti§imsel beceriler uygulama yoluyla geli§tirilebilmektedir.
P. M. Baev telaffuz ve imla ögretimine yönelik oyunlar, ses, harf ve hece yapilanni anlamaya yönelik oyunlar, kelime tekrarina yönelik oyunlar, пожалуйста (pojaluysta) kelimesinin kullammina yönelik ali§tirma oyunlari, alki§ oyunlari, gramer oyunlan, konu§ma
ve diyalog kurma becerisini geli§tirmeye yönelik oyunlar ve 9eviri ögretimine yönelik oyunlar olarak bir siniflandirma yapmi§tir (Baev 1989: 84-85).
A. A. Aki§ina (2016: 8-9) ise oyunlan §u §ekilde siniflandirmaktadir:
Masa oyunlan: domino, kartlar ve loto. Bu tip oyunlar genellikle kelime bilgisini ve gramer kaliplanm tekrar etmek ve otomatik olarak kullamlmasini saglamaya yardimci olmaktadir. Rekabete ve yari§maya dayali bu oyunlarda genelde bir kazanan ve kaybeden
olur.
Yari§ma oyunlan: Verilen bir görevi kimin daha 90k bularak ya da daha hizli yerine getireceginin belirlendigi bu oyunlar gramer kurallarini kullanma, kelime iiretme ve hatirlama gibi temel i§levlere sahiptir. Aym zamanda konu§ma uygulamasinda da bu bilgilerin kullamlmasi hedeflenmektedir.
Tablo, plan ya da haritayla oynanan oyunlar: Daha 90k konu§ma becerisinin geli§tirilmesine yönelik kullanilan bu oyunlar belirlenen bir rota ile yol tarifi, verilen bir resimde gördüklerimizi anlatma gibi farkli etkinlikleri i9ermektedir.
Bir nesne ya da oyuncakla oynanan oyunlar: Bu tip oyunlar top, kum saati, topa9, kronometre vb. oyuncaklar ile oynanmaktadir.
Ali§tirma oyunlan: Bu oyunlar belli bir konunun sürekli tekrar edilmesini saglayarak akilda kalmasina ve ileti§im kurarken kullamlmasina yardimci olur.
Par9alara ayrilmi§ bir metni ya da ciimleyi bir araya getirmek i9in oynanan oyunlar: Sentaksin daha iyi ögrenilip kavranmasina yardimci olan oyun tipleridir.
Tahmin oyunlan: Kar§ilikli diyaloga dayanan bu oyunlarda bir takim sorular sorarak hem ileti§im becerisi hem de gramer bilgileri geli§tirilebilir.
Hareketli oyunlar: Bu tip oyunlarda simf i9erisinde bir devinim söz konusudur. Ögrenciler tahtaya 9ikabilir, belli bir siraya göre dizilip 9e§itli görevleri yerine getirirler.
Yari§malar, olimpiyatlar, miinazara ve tarti§ma oyunlan: Bu oyunlar ileti§im kurma becerisini geli§tirmeye yönelik oyunlardir.
Yabanci dil olarak Rus9a ögretiminde oyun kullanilmasiyla ilgili 9ali§malar yapan N. B. Bitehtina ve E. V. Vay§norene (2005: 65) gibi bilim adamlari ise oyunlan, ileti§im becerisini geli§tirmeye yönelik olmayan oyunlar, hem ileti§imsel hem de dilbilimsel becerileri geli§tirmeye yönelik oyunlar ve ileti§im becerisini geli§tirmeye yönelik oyunlar olmak üzere Ü9 temel ba§lik altinda toplami§lardir.
Katilim a9isindan degerlendirildiginde ise oyunlar bireysel, ikili, grup ve tiim sinifin katildigi oyunlar olarak dort gruba aynlir (Wright-Betteridge vd. 2006: 3). Oyunun yapisina ve simf mevcuduna uygun bir §ekilde oyunun ka9 ki§iyle oynanacagina karar verilmelidir.
Yabanci Dil Derslerinde Oyun Uygulamasi
Yabanci dil ögretiminin daha verimli ge9mesini saglamak ifin kullanilacak oyun etkinliginin hazirlik, uygulama ve degerlendirme olmak üzere Ü9 temel a§amasi vardir. Bu a§amalar §u §ekildedir:
Hazirlik a§amasi: Bu a§ama iki türlüdür. Birinci hazirlik a§amasinda ögretmenin derste kullanmayi dü§ündügü oyun ile ilgili, derse ba§lamadan yapmasi gereken bazi ön hazirliklar vardir. Fotokopi 9ekmek, kägitlari kesmek, belli nesneleri sinifa getirmek vb. Bu ön hazirlik ögretmen i9in ekstra zaman ve 9aba gerektirmektedir (Watcyn-Jones 2001: xi). ikinci hazirlik a§amasinda ise öncelikle oyunda kullanilacak materyaller ögrencilere dagitilir. Daha sonra ise oyun hakkinda ögrencilere aynntili bilgiler verilir. Oyunun amacimn ne oldugu, hangi bilgi ve becerileri geli§tirecegi, nasil oynanmasi gerektigi, süresi, kazanana nasil bir ödül verilecegi gibi konularda bütün sinifin net bi9imde anlayabilecegi aynntili a9iklayici bilgiler verilir. Oyunun iyi bir bi9imde anla§ilip anla§ilmadigini görmek i9in bir deneme oyunu mutlaka oynanmalidir. Böylelikle oyun oynarken ortaya 9ikabilecek olan aksakliklari önceden görerek düzeltme imkam olur.
Uygulama a§amasi: Oyunla ilgili her türlü bilgi verildikten sonra artik uygulama a§amasina ge9ilmektedir. Bu a§amada ögretmen pasif konumdadir, bir gözlemci olarak oyunun saglikli bir §ekilde yürümesini kontrol eder, gördügü aksakliklari not eder, oyunun temposunu bozmamak adina gerekli olmadik9a oyuna müdahale etmez. Ögrenciler bu a§amada aktif durumdadirlar, zira oyunun ba§ aktörleri onlardir ve oyunda ba§anli olmak i9in tüm bilgi ve becerilerini sunmalan gerekmektedir (Watcyn-Jones 2000: iv).
Degerlendirme a§amasi: Artik oyun bitmi§tir ve bu a§amada oyunun kazanani ve kaybedeni belirlenir. Ögretmenin oyun esnasinda not ettigi dil bilimsel ve ileti§imsel hatalar tek tek a9iklamr, böylelikle daha sonraki oyunlarda aym hatalann yapilmasi engellenmi§ olur. Ögrencilerin oyunla ilgili görü§ ve önerileri dinlenir. En önemlisi de belirlenen hedefe ula§ilip ula§ilmadigi incelenir.
Oyunun dersin hangi a§amasinda oynanmasi gerektigini belirlemek de önemlidir. Oyun oynamadan önce ilgili konunun ögrenciler tarafindan önceden ögrenilmi§ olmasi ve oyunun hangi bilgi ve becerileri geli§tireceginin belirlenmi§ olmasi önemlidir (Birova 2017: 198). Böylelikle ögrenilen bir konunun uygulamp peki§tirilmesi hedefine ula§ilmi§ olur. Ögrencilerin ögrenmedigi ya da bilmedigi bir konuyla ilgili oyun oynamak uygun degildir, 9ünkü ögrenciler 90k hata yaparlar ve bunun sonucunda oyunda istenilen ba§anmn saglanmasi pek mümkün olmaz. Oyun oynamak i9in dersin hangi bölümünün se9ilmesi gerektigine ögretmen sinifin durumuna, oyunun amacina ve özelligine göre karar verebilir (McCallum 1980: x). Dikkat edilmesi gereken diger bir husus oyunun 90k fazla uzun sürmemesidir. ideal süre 15-20 dakikadir. Uzun süren oyunlar oynamak yerine, kisa ve farkli oyunlar tercih edilebilir ya da ikili oynanan bir oyun tüm simf oynayacak §ekilde tekrar edilerek oynanabilir.
Oyun etkinliginde ögretmenin tutum ve davrani§lari, oyunun istenen sonucu vermesini dogrudan etkilemektedir. Öncelikle ögretmen ögrencilerini oyun oynamak i9in di§tan bir güdülemeyle te§vik etmeli ve desteklemelidir. Yabanci dil ögretiminde oyun etkinliklerinin
önemi konusunda ögrencilere gerekli teorik bilgileri vermeli, onlarda bir bilinflenme saglamalidir. Böyle oldugu takdirde uygulama a§amasinda istenilen ba§ari elde edilir. Tüm ögrencilerin oyunlara katilmasim saglamak i9in onlan cesaretlendirmeli, ba§anli olanlara gerektigi durumlarda sinavlarina katki olarak ek puan vererek motivasyon saglamalidir. Ögretmen siniftaki bireylerin ögrenme özelliklerini iyi gözlemleyerek onlarin bilgi ve beceri seviyelerine uygun oyunlar tercih etmelidir. Diger önemli bir hususta simfin seviyesine uygun bir oyun sefmektir. Seviyelerinin altinda olan bir oyunda ögrenciler, herhangi bir bilgi ve beceri kazamm elde edemeyeceklerini dü§ünerek sikilabilir ya da oyuna katilmak istemeyebilirler. Seviyelerinin üstünde bir oyunda ise zorlanacaklari ve daha fazla 9aba göstermeleri gerekecegi 19m ba§arisiz olabilirler. Dolayisiyla oyun, ögrenciyi bir takim bilgi ve becerilerini sergilemesi i9in onu dikkatli olma, hafiza, olayi analiz etme ve simflandirma gibi durumlarda az da olsa zorlamalidir (Birova 2017: 199).
Oyunlarda istenilen ba§arinin elde edilmesi i9in ögrencilere de bazi görev ve sorumluluklar dü§mektedir. Öncelikle ögrenciler, oyunlara katilma noktasinda her zaman istekli olarak ögretmenlerine destek olmalilar ve oyunda kendilerine verilen görevleri eksiksiz bir bi9imde yerine getirmelidirler. Ögretmenlerinin ya da arkada§lanmn isranyla formaliteden oyuna katilmamalidirlar, aksi halde oyunda istenilen ba§an elde edilemez. Bazi oyunlarda simf i9i düzenin saglanmasinda ögretmenlerine yardimci olmall, dikkatlice ögretmenlerini dinleyerek oyunu iyi anlamalidirlar.
Rus^a Ögretiminde Kullandabilecek Sözcüksel Oyun Örnekleri
Oyun 1: E§ini Bui (Kolesova-Haritonov 2011: 21)
Oyunun seviyesi: A1-B2
Süre: 4-5 dakika
Ki§i sayisi: Bireysel, grup ya da tüm simf olarak oynanabilir.
Ön hazirlik: Oyunda kullanmak i9in kelimelerin yazili oldugu kÜ9Ük kägitlar hazirlamalidir.
Oyunun amaci: Birbiriyle ili§kili kelimeleri bulmak, bu kelimelerin anlamlanm
ezberlemek.
Oyunun konusu: Tüm konularla ilgili olabilir.
05oinun uygulanmasi: Bu oyunda, birbirleriyle 9e§itli yönden alakali olan kelimelerin bir araya getirilip söz öbekleri ya da kelime 9iftleri olu§turulmasi beklenmektedir. Birbiriyle alakali kelimelerin yazili oldugu kÜ9Ük kagitlar kari§ik bir bi9imde ögrencilere dagitilir. Belli bir süre i9erisinde en fazla dogru söz öbegi ya da kelime 9ifti olu§turan ögrenci oyunu kazanir. Hem bireysel hem de grup olarak oynanabilir. Bu oyunda kelimelerin sadece anlamlarinin bilinmesi yeterli degildir. Kelimelerin birbirleriyle 9e§itli anlam ve gramer ili§kileri yönünden ögrenilmesinin de önemli oldugunu göstermesi bakimindan güzel bir oyundur. Ikinci a§ama olarak yine belli bir süre i9erisinde olu§turulan kelime 9iftleriyle en az dort ögeden olu§an cümleler kurulmasi istenebilir. Böylelikle dili kullanma a§amasina ge9ilmi§ olur.
Tablo 1: E§ini Bul Oyunu
ХОРОШО РАБОТАТЬ В УРОК СДЕЛАТЬ
МАЛЕНЬКИМ НА ШКОЛЫ ПОЕЗД МНЕ
ЧИТАТЬ ТУРЦИЯ В ФУТБОЛ СМОТРЕТЬ ПРЕКРАСНЫЙ
ИГРАТЬ ЛЕВ ТОЛСТОЙ СЛУШАТЬ «ВОИНА И МИР»
НРАВИТЬСЯ ПО ТЕЛЕВИЗОРУ отличныи ПО РАДИО АНКАРА
ИЗ ТЕАТР НА ЕХАТЬ КНИГУ
СТОЛЕ ОТДЫХАТЬ БОЛЬШОЙ ДЕЛАТЬ ПЛОХО
Oyun 2: Tematik Grup 01u§turma (Kolesova-Haritonov 2011: 22)
Oyunun seviyesi: A1-B2
Süre: 6-8 dakika
Ki§i sayisi: Bireysel, grup ya da tüm sinif olarak oynanabilir.
Ön hazrrlik: Oyunda kullanmak ifin kelimelerin yazili oldugu kü?ük kartlar hazirlanmalidir.
Oyunun amaci: Kelimeleri tematik (isim, fiil, sifat gibi, ya da meslek, renk, yiyecek, i9ecek, evin bölümleri gibi) gruplara ayirma, kelime anlami tekrar etme, ezberleme ve ögrenme.
Oyunun konusu: Sinifin seviyesine uygun olan aile, meslek, spor vb. tematik kelimeler.
Oyunun uygulanmasi: Bu oyunun amaci 9e§itli kelimeleri bazi üst ba§liklar altinda toplamaktir. Belli üst ba§liklara ait kelimelerin yazili oldugu liste ögrencilere dagitilir. Görevi tamamlamak ifin belli bir süre verilir. Verilen bu süre iferisinde en fazla kelimeyi dogru tematik gruba yerle§tiren ögrenci oyunu kazanir. tkinci bir görev olarak en fazla kelime anlami bilen ögrenci sefilebilir. Aile, meslek, hayvan, spor dali, müzik aleti, egitim, saglik, gramer konu ba§liklan tematik grup olarak sefilebilir. Kelimelerin anlamlarini ait olduklan üst ba§liga göre ezberleyip zihinde o kelimeyle ilgili farkli bir bilgi alani olu§turmasiyla önemli bir oyundur.
Tablo 2: Tematik Grup 01u§turma Oyunu
isim (ki§i ve nesne), sifat, zamir, fiil ve zarf üst grubuna ait bir oyun örnegi:
КТО? ЧИТАТЬ ХОРОШО МЕДЛЕННЫЕ КАКОЙ?
НОВОЕ СТОЛ СОБАКА КРАСИВО идти
ПЛОХО БОЛЬШОЙ ЧАСЫ СМОТРЕТЬ ДИРЕКТОР
СЛУШАТЬ ИНТЕРЕСНО СТУДЕНТКА МОЧЬ ШАПКА
молодой МАШИНА ЧТО ДЕЛАТЬ? ЖЕНЩИНА БЫСТРО
УЧИТЕЛЬ РАБОТАТЬ СЛОВАРЬ СТАРЫЙ ВИДЕТЬ
МАЛЕНЬКАЯ ПИСЬМО ДОРОГОЙ ВКУСНО ДРУГ
ЧТО? ПРАВИЛЬНО СЕСТРА молоко КАК?
ЗНАТЬ ДЕШЕВОЕ ОКНО МУЖЧИНА ПРЕКРАСНО
Oyun 3: Son Harf (^^5kova-Mo§9inskaya 2009: 164)
Oyunun seviyesi: A1-B2 Süre: 4-5 dakika
Ki§i sayisi: Bireysel, grup ya da tüm sinif olarak oynanabilir.
Ön hazirlik: Doga9lama olarak oynanan bir oyun oldugu i9in herhangi bir ön hazirliga ihtiya9 yoktur.
Oyunun amaci: Belli harflerle ba§layan kelime bulma, kelime anlami tekrar etme, ezberleme ve ögrenme.
Oyunun konusu: Simfin seviyesine uygun kelimeler
Oyunun uygulanmasi: Aktif kelime hazinesindeki kelimeleri hatirlatmasi yönüyle güzel bir oyundur. Birinci oyuncu herhangi bir kelime söyler. Diger oyuncu ise söylenen kelimenin son harfiyle ba§layan yeni bir kelime söyler. Eger kelime yumu§atma i§areti ile bitiyorsa yumu§atma i§aretinden önceki harfle ba§layan bir kelime bulunur. Oyuncuya arkada§ima sor se^enegi sunulabilir. Kelime bulamayan ögrenci oyundan Qikar ve en son kalan oyuncu oyunu kazanir. Oyun biraz zorla§tinlmak istenirse söylenecek kelimelerin belli bir konuya ait olmasi istenebilir. Örnegin sadece isim, sifat, fiil, edat, bagla? gibi belli gramer alt gruplariyla ilgili kelimeler söylenmesi istenebilir. Bununla birlikte spor, meslek, aile, ülke, §ehir, egitim, ev, okul e§yalari gibi farkli konulara ait kelimelerin kullamlmasi da istenebilir.
Oyun 4: Kelimeleri hatirla
Oyunun seviyesi: A1-B2
Süre: 4-5 dakika
Ki§i sayisi: Bireysel, grup ya da tum simf olarak oynanabilir.
Ön hazirlik: Bir önceki derste görülen kelimelerin yazili oldugu kagitlar.
Oyunun amaci: Önceki derslerde ögrenilen kelimelerin hatirlanmasi, kelime anlami tekrar etme, ezberleme ve ögrenme.
Oyunun uygulanmasi: Son derste ge?en kelimelerin Rus^alanmn ve Türk^elerinin yazili oldugu küfük kagitlar kari§ik bir §ekilde ögrencilere dagitilir. Be§ dakika i9erisinde en fazla dogru kelime e§le§tiren ögrenci ya da grup oyunu kazanir. Kelimelerin sadece Türk5e ya da Rusfalarinin yazili oldugu kÜ5Ük kagitlar hazirlanarak oyun biraz zorla§tmlabilir. Bu durumda ögrenci kelimelerin anlamlarim hatirlamak zorunda kalacaktir. Eger kelimelerin Rusfalari verilirse derste o kelimelerin ge9tigi cümle ya da kelime kalibi örnek olarak kelimenin yamna yazilmi§ olarak verilebilir. Böylelikle önceki derste olan ögrencilere kelimenin anlamimn hatirlanmasi i?in bir baglam verilmi§ olur. Özellikle Rus?adan Türk^eye ?evrilen metin ya da diyaloglarda geQen kelimelerin hatirlanmasi, ezberlenmesi ve aktif kelime hazinesine girmesi i?in ideal bir oyundur.
Tablo 3: Kelimeleri Hatirla Oyunu Yiyecek ve içeceklerle ilgili örnek bir oyun
ШК РЫБА яйцо ЛУК соль
БУЛКА ЯБЛОКО САХАР мясо МАСЛО
МОЛОКО ВОДА СЫР ХЛЕБ ТОРТ
КОЛБАСА КАПУСТА КАРТОФЕЛЬ КУРИЦА СУП
PEYNIR PASTA ÇORBA MEYVE SUYU ELMA
BALIK SU SOGAN TUZ QOREK
YAG ET TAVUK PATATES SALAM
LAHANA EKMEK ELMA SUT YUMURTA
Oyun 5: Odada hangi egyalar var acaba? Egyalar nerede? (Aki§ina 2016: 11)
Oyunun seviyesi: A1-A2
Süre: 15-20 dakika
Ki§i sayisi: Bireysel ya da grup olarak oynanabilir.
Ón hazirlik: Odayi tasvir eden bir resim ya da tablo sinifa getirilmelidir.
Oyunun amaci: Gorsel hañzayi kullanarak gündelik hayatta sik kullanilan kelimelerin anlamlarini tekrar etme, ezberleme ve ogrenme. Kelimelerin anlamlarim ógrenmenin yaninda ba§ka kelimelerle bir araya getirerek sozcük obegi ya da cumie kurma. isimlere -de hali eki getirme, yer zarflan kullanma. Soru-cevap kalibini kullanarak yazma ve konu§ma becerisini geli§tirme.
Oyunun uygulanmasi: Oyun iki bólümden olu§maktadir. Bir odanin tasvir edildigi resim oyunculara iki dakika boyunca gosterilir. Daha sonra resim kapatilir ve resimdeki nesnelerden en 90k kelime yazan oyuncu oyunun ilk bolümünü kazamr. íkinci bólümde ise resim be§ dakika tekrar gosterilir. Oyunculardan górdükleri nesnelerin nerede olduklanm yazmalari ve sóylemeleri istenir. En 90k dogru cumie kuran oyuncu oyunu kazamr. Oyun farkli bir bÍ9Ímde de oynanabilir. íki resim birbiriyle kar§ila§tinlir ve birinci resme bakarak nesnelerin daha once nerede bulunduklan, ikinci resme bakarak da §imdi nerede bulunduklarini belirten cümleler kurulabilir.
Órnek bir oyunda kullanilacak kelimeler: книги, часы, стол, тумба, стул, ваза, цветочный горшок, лампа, настенный календарь, чашки, чайник, диван, очки, телевизор, шкаф, бутылка воды, вешалка, компьютер.
ЧТО НАХОДИТСЯ В КОМНАТЕ?
Расскажите по картинке об обстановке комнаты.
1. Назовите предметы, которые изображены на рисунке 1. Образец: Это шкаф. Вот диван.
И
Resim 1: Odada hangi e§yalar var acaba? Ejyalar nerede? Oyunu (Aki§ina 2016: 11) Oyun 6: Haydi kelime türetelim (Polyakova 2008: 221) Oyunun seviyesi: A1-B2 Süre: 8-10 dakika
Ki§i sayisi: Bireysel, grup ya da simf olarak oynanabilir.
Оп Иагп^кк: НегЬап^ Ыг Ьаг1г1ща §егек уок1ш, зас1есе oyшlda ки11аш1асак ЬагАепп/кеИше1епп 1яЬ1ауа уагйтаэ! уе1егИс11г.
Оуипип атас1: КеИте Шге1ше, кеИте ап1ат1 б^гепте уе егЬег1ете, кеИте1еп dogru
yazma.
Оуипип иу§и1апта81: Оёгейпеп 1аЫ;ауа Ьаг1 ЬагАег уагаг. ВеШ Ыг 8йге ^епвшсЬ еп 1аг1а кеНте Шге1еп б§геп(п уа da £гир оуипи кагатг. Ви оуип Гагкк Ыг §еИШе de оупапаЫНг. Огпе§т бЦгейпеп 1аЫ;ауа Ыг кеИте уагаг. 0§гепсИег Ьи kelimedeki Ьег ЬагАе уеш Ыг кеНте Шгейгкг.
Оуип 7: Е§ АпЬнп-г^ Ап1ат Ви1та (Акфпа 2016: 59)
Oyunun seviyesi: A1-B2 8иге: 4-6 dakika
Кл§1 вауш: В1геузе1 уа da grup о1агак оупапаЬШг.
Оп Иаги-Ик: ОуиМа ки11аш1асак Нз1е вш^ mevcudu kadar 90§а1й11г уе кай1аг кевШг.
Оуипип атас1: Е§ап1ат-гй ап1ат Ьи1та, кеНте ап1ат1 б^гепте уе егЬег1ете.
Оуипип иу§и1аптаз1: КагАаг кап§1к Ыг §еИМе б§геп(п уа da §гиЬа dagltlllг. Еп {аг1а. dogru е§ап1ат Ьи1ап б§гепсп уа da grup оуипи кагашг. 8йге кшИатод £ейп1еЬ1Иг. КеНте1епп ап1ата1ап 1екгаг ес!1Иг. КеИте Ьагтевии ге^т1е§1шпек 19т ки11ат1аЫ1есек
ideal oyunlardan bir tanesidir.
ТаЫо 5: е§ Ап1ат Ви1та Оуипи
смелый отчизна отечество родина конь товарищ приятель
жадный сообщать тоска черта умолять упрашивать
большой любить дорога флаг лошадь
дискуссия работать линия обожать
супружество просить собака стяг знамя трудиться
тоска печаль скупой прижимистый алчный путь пес громадный огромный колоссальный
рассказывать брак спор диспут прения друг бесстрашный храбрый отважный
ТаЫо 6: Zlt Ап1ат Ви1та Оуипи
ЛЮБОВЬ ГОРЯЧИИ злой сильныи ТЕПЛО
ДАЛЕКО ХОРОШИИ БЫСТРЫЙ ГРЯЗНЫЙ ВРАЖДА
СТАРЫЙ ДРУЖБА РАНО ОТДЫХАТЬ ВЕСЕЛО
лож ЧИСТЫИ ГРУСТНО ПОЗДНО ШУМ
СЛАБЫЙ ТИШИНА РАБОТАТЬ холодный
ТЕМНО плохой ПРАВДА МЕДЛЕННЫЙ СВЕТЛО
НЕНАВИСТЬ холодно ДОБРЫЙ молодой БЛИЗКО
Oyun 8: Haydi devam ettir (Petranovskaya 2000: 121) Oyunun seviyesi: A1-B2 Süre: 4-6 dakika
Ki§i sayisi: Bireysel ya da grup olarak oynanabilir. Ön hazirlik: Ön hazirliga gerek yoktur.
Oyunun amaci: Kelimeleri cümle ifinde kullanma, kelime anlami ögrenme ve
ezberleme.
Oyunun uygulanmasi: Ögretmen iki kelimeden olu§an bir cümle kurar ve ögrenciler sirayla bu cümleye yeni bilgiler ekleyerek cümleyi tamamlamaya 9ah§irlar. Kelime hazinesini zenginle§tirmek, kelimeleri baglam i9inde kullanarak cümle kurmak ifin ideal bir oyundur.
Oyun 9: Türk^esini söyle? Rus^asini bil?
Oyunun seviyesi: A1-B2 Süre: 4-6 dakika
Ki§i sayisi: Bireysel oynanabilir, ki§i simrlamasi yoktur. Ön hazirlik: Kelimelerin yazili oldugu kartlar hazirlanmalidir.
Oyunun amaci: Kelimeleri cümle ifinde kullanma, kelime anlami ögrenme ve
ezberleme.
Oyunun uygulanmasi: Kartlarin bir yüzünü kelimenin Rusgasi diger yüzüne de Türk9esi yazilir. Ögretmen rastgele bir kelime se^er ve Türksesini gösterir, ögrenci Rus^asini söylerse bir puan alir, eger Rusfasini bilmiyorsa kelimenin Rus9asi gösterilir ve o kelimeyle ilgili bir cümle kurarsa yine bir puan alir. En 90k puan alan ögrenci oyunu kazanir. Kelime hazinesini zenginle§tirmek ve gramer bilgilerimizi peki§tirerek cümle kurma becerimizi geli§tirmek i9in kullamlacak güzel bir oyundur.
Oyun 10: Kökümiiz aym (Aki§ina 2016: 62)
Oyunun seviyesi: A2-B2 Süre: 6-8 dakika
Ki§i sayisi: Bireysel oynanabilir, ki§i simrlamasi yoktur. Ön hazirlik: Kelimelerin yazili oldugu kartlar hazirlanmalidir.
Oyunun amaci: Aym kokten gelen kelimeleri türetme, kelime anlami ögrenme ve
ezberleme.
Oyunun uygulanmasi: Ögretmen ögrencilere bir kelime verir ve ögrenciler bu kelimeyle aym kokten gelen ba§ka kelimeler bulurlar. En 90k kelime bulan ögrenci oyunu kazanir.
Sonu?
Yabanci dil olarak Rus9a ögretiminde sözcük ögretimi alaninda etkili ve verimli bir ögrenme ger9ekle§tirmek i9in geleneksel ali§tirmalann yamnda sinif i9i etkinlik olarak sözcüksel oyunlar oynamak önem arz etmektedir. Sözcüksel oyunlar, ilgili yabanci dilde kullamlan kelimelerin anlamlarini ögrenip peki§tirme, kelimeleri ezberleme ve kullanma konusunda farkli bir etkinlik olarak kullanilmaktadir. Oyunlar yabanci dil ögrenme motivasyonunu artirmakta, ögrenilen dili ama9li ve anlamli kullanma firsati vererek dil ögrenimine dönük 9abalari desteklemekte ve dil ögrenme sürecini kolayla§tirmaktadir. Sözcüksel oyunlar, kelimeleri gramer ile e§güdüm i9erisinde ögrenerek cümle kurmaya ve bu sayede dili bir ileti§im araci olarak kullanmaya olumlu katki sunmaktadir. Diger tarafitan oyunlar, dersleri ögretmen merkezli olmaktan 9ikartip ögrenci merkezli bir ögrenme-ögretme ortamina dönü§türmesi yönüyle de önem arz etmektedir. Sonu9 olarak yabanci dil olarak Rus9a ögretiminde geleneksel ali§tirmalann yaninda oyunlar, farkli bir sinif i^i etkinlik olarak kullamldiginda ögrenmeye pozitif katki sunmaktadir.
Yabanci dil ögretiminde bilgi temelinde beceri olu§turulmasimn en önemli §artinin teorik bilgi ve uygulamanin i9 i9e ge9tigi homojen bir ögretme yöntemi se9ilmesi oldugu dü§ünülmektedir. Buradan hareketle sinif i9i etkinlik olarak oyunlardan faydalanmak hem bilginin beceriye dönü§mesine hem de teorik bilginin uygulamaya ge9irilmesine olumlu katkilar sunmaktadir.
Kaynak^a
Aki§ina, Alla (2016). Russkiy yazik v igrah: Ugebnoe posobie metodigeskoe opisanie. Moskva: Russkiy Yazik, Kursi.
Arkadyeva, Yelena-Gorbenevskaya, Galina vd. (2005): "Leksika v prakti9eskom kurse russkogo yazika" Jivaya metodika.dlya prepodavatelya russkogo yazika как inostrannogo, Moskva: Russkiy Yazik-K^si: 180-245.
Baev, Pyotr (1989). igraem na urokah russkogo yazika. Moskva: Russkiy yazik.
Ba§kan, Özcan (2006). Yabanci Dil Ögretimi-Hfaler ve £özwm/er. istanbul: Multilungual.
Birova, ilka (2017). igra v obugenii russkomu yaziku как inostrannomu. issledovanie igri как obrazovatelnogo fenomena. Moskva: NITS Evro§kola.
Bitehtina, Natalya-Vay§norene, Yelena (2005). "Igrovie zadaniya na zanyatiyah po russkomu yaziku как inostrannomu". Jivaya metodika: dlya prepodavatelya russkogo yazika как inostrannogo. Moskva: Russkiy Yazik-Kmsi: 64-96.
Demirel, Özcan (2016). Yabanci Dil Ögretimi. Ankara: Pegem Akademi.
Günay, V. Dogan (2007). Sözcükbilime giri§. Istanbul: Multilungual.
Hadfield, Jill (1998). Elementary Vocabulary Games. London: Longman.
Hadfield, Jill (2001). Elementary Grammer Games. London: Longman.
Ivanova Tatyana-Popova Tatyana vd. (1999). Gosudarstvenniy Standart po russkomu yaziku kak inostrannomu-Tretiy uroven-Ob§gee vladenie. Moskva-Peterburg: Zlatoust.
Kalyuta, Aleksandr (2011). Pratik Rus Kelime Bilgisi. Istanbul: Multilungual.
Kolesova, Darya-Haritonov Anton (2011). Igra Slov: vo §to i как igrat na uroke russkogo yaziku. Sankt- Peterburg: Zlatoust.
Kostomarov, Vitaliy-Mitrofanova, Olga (1976). Metodigeskoe rukovodstvo dlya prepodavateley russkovo yazika inostrantsam. Moskva: Russkiy yazik.
KryuQkova, Ludmila-Mo§Qinskaya, Natalya (2009). Praktigeskaya metodika obugeniya russkomu yaziku как inostrannomu. Moskva: Flinta.
Lebedinski, Sergey-Gerbik, Ludmila (2011). Metodika prepodavaniya russkogo yazika kok
inostrannogo. Minsk: BGU.
McCallum, George (1980). 101 word games for students of English as a second or foreign language. NewYork: Oxford University Press.
Milli Egitim Bakanligi (2009). Diller igin Avrupa ortak ba§vuru metni-ö^enme-ögretme degerlendirme. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Ba§kanligi.
Pehlivan, Htilya. (2012). Oyun ve Ögrenme. Ankara: Ani yayincilik.
Petranovskaya, Ludmila (2000). Igri na urokax russkogo yazika: posobie dlya ugitelya. Moskva: Miros-Maik "Nauka/Interperiodika".
Polyakova, Antonina (2008). Prevra§genie slov. Samara: U?ebnaya literatura.
§?ukin, Anatoliy (2003). Metodika prepodavaniya russkogo yazika как inostrannogo. Moskva: Vis§aya §kola.
§ustikova, Tatyana-Rozanova, Svetlana (2009). Leksigeskie trudnosti pri izugenii russkogo yazika. Moskova: Flinta Nauka.
Thornbury, Scott (2002). How to teach vocabulary. Harlow: Longman.
Vladimirova, Tatyana-Nahabina, Natalya vd. (2001). Gosudarstvenniy standartpo russkomu yaziku как inostrannomu. Elementarniy uroven-Ob§gee vladenie. Moskova-Petersburg: Zlatoust.
Watcyn-Jones, Peter (2000). Fun Class Activities Book 2. Edinburg Gate Harlow: Pearson Education Limited.
Watcyn-Jones, Peter (2001). Vocabulary Games and Activities 1. Edinburg Gate Harlow: Pearson Education Limited.
Wright, Andrew-Betteridge, David vd. (2006). Games for Language Learning. New York: Cambridge University Press.
