Научная статья на тему 'ТАҶРИБАИ ХОРИҶИИ СОҲИБКОРИИ ХУРД ВА ИСТИФОДАИ ОН ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН'

ТАҶРИБАИ ХОРИҶИИ СОҲИБКОРИИ ХУРД ВА ИСТИФОДАИ ОН ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
1
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
имтиёзҳои андозӣ / иқтисоди бозоргонӣ / соҳибкорӣ / соҳибкории хурд / андозбандии фаъолияти соҳибкорӣ / таҷрибаи хориҷӣ / дастгирӣ ва танзими давлатии фаъолияти соҳибкорӣ / патент / шаҳодатнома / андоз аз даромад / андози иҷтимоӣ ва бақайдгирӣ. / Налоговые льготы / рыночная экономика / предпринимательство / малый бизнес / налогообложение предпринимательской деятельности / зарубежный опыт / государственная поддержка и регулирование предпринимательской деятельности / патент / свидетельство / налог на прибыль / социальный налог и регистрация.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Хайров Э. К.

Мақолаи мазкур ба омӯзиши баррасии таҷрибаи хориҷии соҳибкории хурд в а хусусиятҳои а с о с и и о н дар мамлакатҳои омӯхташуда муайян карда шуда, баъзе аз хусусиятҳои онҳо барои истифода дар низоми соҳибкории хурд дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод гардидааст. Инчунин, масъалаи дастгирии давлатӣ ва танзим ва дастгирии давлатии фаъолияти соҳибкории хурду тартиби андозбандии он дар мамлакатҳои мухталифи хориҷӣ мавриди омӯзиш қарор дода шудааст. Истифодаи таҷрибаи хориҷии дастгирии молиявии фаъолияти соҳибкорони инфиродие, ки дар соҳаи истеҳсолӣ фаъолият менамоянд, қобили қабул шуморида шуда, дигар паҳлуҳои қонунгузорӣ дар мамлакатҳои ҷаҳонро барои истифода дар Тоҷикистон пешниҳод намудааст.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FOREIGN EXPERIENCE OF SMALL BUSINESS AND ITS USE IN THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN

Данная статья посвящена изучению зарубежного опыта малого бизнеса и его основных особенностей в изучаемых странах, а также некоторые их особенности предлагаются для использования в системе малого бизнеса Республики Таджикистан. Также изучен вопрос государственной поддержки и регулирования и государственной поддержки деятельности малого предпринимательства и порядка его налогообложения в различных зарубежных странах. Использование зарубежного опыта финансового обеспечения деятельности индивидуальных предпринимателей, действующих в производственной сфере, считается приемлемым, а другие аспекты законодательства стран мира нами предложены для использования в Таджикистане.

Текст научной работы на тему «ТАҶРИБАИ ХОРИҶИИ СОҲИБКОРИИ ХУРД ВА ИСТИФОДАИ ОН ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН»

УДК: 330.3

ТАЧ,РИБАИ ХОРИЦИИ СО^ИБКОРИИ ХУРД ВА ИСТИФОДАИ ОН ДАР

ЧУМ^УРИИ ТОЦИКИСТОН

Хайров Э.^.

Аннотатсия. Мацолаи мазкур ба омузиши баррасии тацрибаи хориции сощбкории хурд в а хусусият^ои ас о сии он дар мамлакат^ои омухташуда муайян карда шуда, баъзе аз хусусият^ои он^о барои истифода дар низоми сощбкории хурд дар Цум^урии Тоцикистон пешнщод гардидааст. Инчунин, масъалаи дастгирии давлати ва танзим ва дастгирии давлатии фаъолияти сощбкории хурду тартиби андозбандии он дар мамлакат^ои мухталифи хорици мавриди омузиш царор дода шудааст. Истифодаи тацрибаи хориции дастгирии молиявии фаъолияти сощбкорони инфиродие, ки дар со^аи исте^соли фаъолият менамоянд, цобили цабул шуморида шуда, дигар па^лу^ои цонунгузори дар мамлакат^ои цауонро барои истифода дар Тоцикистон пешнщод намудааст.

Калидвожахр: и мтиёз^ои андози, ицтисоди бозоргони, соуибкорй, сощбкории хурд, андозбандии фаъолияти соуибкорй, тацрибаи хорици, дастгири ва танзими давлатии фаъолияти соуибкорй, патент, ша^одатнома, андоз аз даромад, андози ицтимои ва бацайдгири.

Барои ицтибос: Хайров, Э.К Тацрибаи хориции сощбкории хурд ва истифодаи он дар Цум^урии Тоцикистон / Э. К. Хайров // Паёми молия ва ицтисод.- 2024 №4 (43) - С. 257-265.

ЗАРУБЕЖНЫЙ ОПЫТ МАЛОГО БИЗНЕСА И ЕГО ИСПОЛЬЗОВАНИЕ В

РЕСПУБЛИКЕ ТАДЖИКИСТАН

Хайров Э.К.

Аннотация. Данная статья посвящена изучению зарубежного опыта малого бизнеса и его основных особенностей в изучаемых странах, а также некоторые их особенности предлагаются для использования в системе малого бизнеса Республики Таджикистан. Также изучен вопрос государственной поддержки и регулирования и государственной поддержки деятельности малого предпринимательства и порядка его налогообложения в различных зарубежных странах. Использование зарубежного опыта финансового обеспечения деятельности индивидуальных предпринимателей, действующих в производственной сфере, считается приемлемым, а другие аспекты законодательства стран мира нами предложены для использования в Таджикистане.

Ключевые слова: Налоговые льготы, рыночная экономика, предпринимательство, малый бизнес, налогообложение предпринимательской деятельности, зарубежный опыт, государственная поддержка и регулирование предпринимательской деятельности, патент, свидетельство, налог на прибыль, социальный налог и регистрация.

FOREIGN EXPERIENCE OF SMALL BUSINESS AND ITS USE IN THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN

Khairov E.Q.

Annotation. This article is devoted to the study of foreign experience of small businesses and its main features in the countries studied, and some of their features are proposedfor use in the small business system of the Republic of Tajikistan. The issue of state support and regulation and state support for the activities of small businesses and the procedure for their taxation in various foreign countries has also been studied. The use of foreign experience in financial support for the activities of individual entrepreneurs operating in the manufacturing sector is considered acceptable, and we have proposed other aspects of the legislation of countries around the world for use in Tajikistan.

Key words: Tax benefits, market economy, entrepreneurship, small business, taxation of business activities, foreign experience, state support and regulation of business activities, patent, certificate, income tax, social tax and registration.

Гузориши масъала. Чумхурии Точикистон дар огози карни ХХ ва то солхои навадуми карни ХХ хамчун аъзои комилхукуки ИЧШС иктисоди накшавй-сотсиалистиро истифода менамуд. Дар он замон гарчи иктисодиёт кавй буд, аммо муносибатхои сохибкорй барои шахсони вокей аз чониби конунгузорй ичозат дода намешуд, харчанд ахолй метавонист бемалол махсулоти наздихавлигии худро дар бозорхо савдо намояд. Дар баробари ба даст омадани Истиклолияти давлатии Чумхурии Точикистон низ, ба мисли дигар чумхурихои собик Иттиходи Шуравй сохти иктисоди бозориро пеш гирифт, ки дар он барои машгул шудан ба фаъолияти сохибкорй барои шахсони вокей заминаи мусоид фарохам омад.

Тахлили тахкикотхои охир ва нашриёт. Х,ануз назарияи сохибкорй дар мамлакатхои мутараккй дар полати тахкик карор дошта, дар баробари такмил ёфтани назарияи илман асосноки сохибкорй шакл ва сохтори сохибкорй низ дигаргун мегардад ва доимо дар мадди назари олимон мебошад.

Максади макола- омухтани

тачрибаи кунунии мамлакатхои гуногун мебошад. Махсусан, тачрибаи мамлакатхои хамсоя, ки аз руи менталитет бо мо наздиктаранд, бояд мавриди омузиш карор дода шаванд.

Мухтавои асосии мавод. Сохибкорй, пеш аз хама, ташкили истехсол (тичорат) ва фаъолияти иктисодй мебошад, ки дар натичаи он фоида ба даст оварда мешавад. Шахсе, ки чунин масъулиятро ба души худ мегирад, сохибкор номида мешавад. Барои сохибкор шудан шахс на танхо як микдор сармоя (худй ё карзй) дошта бошад, балки бар замми ин, вай тавонад, ки онхоро дуруст истифода бурда фоида гирад. Х,амон шахс сохибкор шуда метавонад, ки агар тавоною донишманд ва аз хар гуна хатар нахаросида, кавииродагй, фикри солиму равшан, умуман кобилияти сохибкорй дошта бошад. Тавсифи сохибкорй, ки дар китоби «Сохибкории бозаргонй» оварда шудааст, чолиби диккат аст: Сохибкор дар фаъолияти худ кодир аст комбинатсияи зарурй ва ё ба хам алокаманд намудани манфиати шахсиро бо фоидаи чамъият бо максади гирифтани даромад таъмин намояд. Чй тавре, ки мебинем, дар

ин мафхум унсури мухими муайянкунандаи сохибкорй - зарурати ба хам алокаманд намудани манфиати шахсй ва фоидаи чамъият нишон дода шудааст. Чунин ифода кардани мохияти сохибкорй дар шароити муосир бештар мувофик мебошад (10).

Дар мархилаи аввали ташкилёбии корхонахои хурд, ки ба суръати зиёд афзоиш ёфтаанд, иктисодчиён натичахои назаррасро умедвор буданд, ки ин падида ба инкишофи хамачонибаи ракобат, афзоиши имкониятхои содиротй ва ганй гардонидани бозор ба молу хадамот меоварад.

То имруз дар ин самт Хукумати Чумхурии Точикистон як катор чорахои муассирро андешида, заминаи мусоидро барои фаъолияти сохибкорони инфиродй фарохам овардааст. Бо вучуди он муваффакиятхое, ки дар самти ташкили фаъолияти сохибкорони инфиродй дар даврони сохибистиклолй ба даст омадааст, мушкилихо низ мавчуданд, ки бо истифодаи тачрибаи мамлакатхои хоричй роххои халли онро ёфтан имконпазир аст.

Тачрибаи бойи мамлакатхои пешрафтаи дунё, ки сохти иктисоди бозориро пеш гирифтаанд, дар Чумхурии Точикистон рохандозй гашт, ки он дар принсипхои дахолат накардани давлат ба фаъолияти иктисодии дилхох субъектхои бозор асос ёфтааст[6].

Аз бомуваффакият рушд ёфтани сохибкории инфиродй дар Чумхурии Точикистон чунин бармеояд, ки кор дар ин самт хуб ба рох монда шудааст ва гувохи он ба кариб 400000 нафар расидани сохибкорони инфиродй дар чумхурй мебошад.

Албатта, бо рохи аз тачрибаи бойи мамлакатхои пешрафтаи дунё истифода намудан, корро дар ин самт таквият додан имконият дорад. Махсусан, тачрибаи мамлакатхои хамсоя, ки аз руи менталитет бо мо наздиктаранд, бояд мавриди омузиш карор дода шаванд.

Дар ин чода тачрибаи Чумхурии Узбекистон кобили таваччух аст, ки дар ин кишвар сохибкорони инфиродй дар як муддати муайян аз огози фаъолият сохиби имтиёзхои гуногунанд. Мувофики барномахои давлатй сохибкорони инфиродй аз карзхои дарозмуддат ва имтиёзнок истифода мебаранд, ки махсусан, барои ташкили фаъолияти сохибкорони навтаъсис манфиатнок аст. Сохибкорони инфиродй дар Чумхурии Узбекистон метавонанд бо низоми содакардашуда ё низоми умумй фаъолият намоянд.

Нисбати фаъолият бо низоми содакардашуда, махдудиятхои алохида мавчуд буда, гардиши мол, кор ва хизматрасонии чунин сохибкор дар як сол бояд аз 1 миллиард сум зиёд набошад. Гузариш аз низоми содакардашуда ба низоми умумй ихтиёрй буда, дар холати гардиши солонаи сохибкор аз 1 милиард сум зиёд нагаштан, он метавонад бо низоми содакардашуда фаъолият намуда, маблаги андозро бо меъёри муайянкардаи Хукумати Узбекистон, ки бо сум ифода ёфтааст, пардохт намояд.

Сохибкорони инфиродие, ки солона то 1 миллиард сум гардиш доранд, аз андозхои фоида аз арзиши иловашуда ва андоз аз моликияти гайриманкул озод мебошанд ва онхо андоз аз даромади шахсони вокеиро ба андозаи муайяншуда пардохт менамоянд [1]. Дар холати дигар андозсупоранда метавонад даромади худро хисоб намуда, аз он 6% андоз аз гардишро пардохт намояд.

Исмоилов Ш.М. чунин мехисобад, ки «сохибкор - ин шахси вокей ё хукукие мебошад, ки мунтазам бо максади гирифтани фоида аз фаъолияти истехсолй, фуруш ё хариди молу махсулот, пешниходи хизматрасонй, ичрои кор ва дар ин чараён анчом додани мубодилахои шахрвандй ва хукукиро аз номи худ, бо хавфи худ ва аз

руйи ухдадории амволии худ ба сомон расонида, амал менамояд» [43, с. 17].

Олими намоёни Гарб Й. Шумпетер бошад, дар китоби «Назарияи тараккиёти иктисодй» (соли 1912) бори аввал ибораи «сохибкорй»-ро истифода бурд. Й. Шумпетер тавонист ба сифати сохибкор ташкилотчии истехсолотро бинад, ки он роххо ва принсипхои ташкили истехсолотро дарёфт намуд. Сохибкорй аз дигар шаклхои фаъолияти хочагидорй аз руйи принсипхои зерин фарк мекунад ва онхоро чунин тасвир кардан мумкин аст.

Ба андешаи Рахимов М.З., фаъолияти сохибкорй, мазмуни дохилии онхо, пеш аз хама, дар ошкорсозии дурусти он намуди талаботхои умуми иктисодй ё махсуси ичтимой-иктисодй хулоса меёбад, ки барои конеъгардонии онхо фаъолияти истехсолии мехнатии одамон равона карда шудааст [57, с. 38].

Х,ангоми бакайдгирии давлатии сохибкорони инфиродй дар Узбекистон як катор имтиёзхо пешбинй шудаанд, ки он дар давоми як руз ба кайд гирифтани сохибкорони инфиродиро дар бар мегирад. Микдори кирояи коргарон низ барои сохибкороне, ки тибки низоми содакардашуда фаъолият менамоянд, бояд аз 5 нафар зиёд набуда, барои савдо ва хуроки омма масохати фаъолият низ махдуд карда шуда, ба ин гуна сохибкорон воридот мамнуъ буда, дар холати гузаронидани амалиёти воридотй онхо бояд

фаъолият менамоянд, метавонанд то 15 нафар коргарро киро намоянд, инчунин фаъолияти статсионарй дар савдо ва хуроки омма ичозат дода мешавад, факат андозаи

он бояд аз 150 м2 зиёд набошад [1]. Меъёри андоз низ мукаррар карда шудааст, ки он 6%-и даромади дарназардоштаро ташкил менамояд. Даромади дарназардоштаро минтакахои мамлакат аз руи фаъолиятхои муайянкардаи Кодекси андози Федератсияи Россия муайян намуда, мувофики он дар баъзе аз минтакахо меъёри андози даромад ба сифр баробар аст.

Агар сохибкори инфиродй коргаронро киро намояд, андозхоро аз музди мехнат супорида, пардохтхои сугуртавиро низ ба бучетхои махалли фаъолият пардохт менамояд. Аз музди мехнати кормандон андоз аз даромади шахсони вокей 13% (15% агар даромади солонаи коргар аз 5 млн зиёд бошад), пардохтхои сугуртавй ба фонди нафака 22%, сугуртаи тиббй - 2,9% ва сугуртаи ичтимой - 2,95% пешбинй шудааст. [1].

Дар Чумхурии ^азокистон бакайдгирии сохибкорони инфиродй тарики электронй хуб ба рох монда шуда, сохибкорон дар мухлати кутохтарин бо пешниходи хуччатхои алохида ва пур намудани анкета ба кайд гирифта мешаванд. Дар Чумхурии ^азокистон чор низоми андозбандии сохибкорони инфиродй бо шаклхои зерин амал менамоянд [2];

бе ташкили шахси хукукй ба низоми^ Низоми махсуси ичтимоии андозбандй дар умумии андозбандй гузаранд [1]. заминаи патент;

Тачрибаи Федератсияи Россия низ^ Низоми махсуси андозбандй дар асоси

мавриди таваччух аст, чунки сохтори

эъломияи содакардашуда;

иктисодй ва конунгуз°рй дар ин самт ба Низоми махсуси андоз бо истифодаи

наздиктар аст.

тарххои муайяншуда;

Дар ФР ба мисли Точикистон^ Низоми умумии андозбандй.

низоми патентй ва низоми содакардашудаи андоз амал менамояд, ки низоми патентй аз мо хеле фарккунанда аст. Мисол, дар ФР сохибкорони инфиродие, ки тибки патент

Низомхои махсус вобаста ба бузургии гардиши солонаи сохибкорони инфиродй амал намуда, вобаста ба хачми он сохибкорон бо ин ё он низоми

андозбандй фаъолият менамоянд. Факат тибки низоми умумии андозбандй фаъолият намудани сохибкорони инфиродй ихтиёрй аст. Хангоми фаъолият бо низоми патентй барои сохибкорони инфиродй махдудиятхои зерин мукаррар карда шудааст [2] :

- кордиханда буда наметавонанд;

- фаъолияти савдо манъ аст;

- гардиши солонаи мол, кор ва хизматрасонй аз маблаги муайянкардаи Хукумати Чумхурии ^азокистон бояд зиёд набошад ва гайра.

Дар умум, сохибкори инфиродй дар Чумхурии ^азокистон бе таъсиси шахси хукукй наметавонад дар бахшхои аудиторй, сугуртавй ва фаъолияти мухофизавй ба кайд гирифта шавад.

Дар мамлакатхои тараккикардаи чахон тартиби фаъолияти сохибкорони инфиродй чунин аст: Дар Чумхурии Федералии Олмон сохибкории инфиродй шакли маъмултарини фаъолияти

сохибкорй ба хисоб рафта, дар заминаи он кисмати асосии ММД ташаккул меёбад.

Бакайдгирии сохибкорони инфиродй сода буда, ба тарики электронй амалй карда мешавад. Дастгирии давлатии сохибкорони инфиродй дар Олмон хуб ба рох монда шуда, химояи ичтимой кафолат дода, дар даврахои аввали фаъолият имтиёзхои андозй ва маблаггузории давлатй низ барои фаъолияти сохибкорони инфиродй пешбинй шудааст. Низоми андозбандии фаъолияти сохибкорони инфиродй дар Олмон чун дар дигар мамлакатхои мавриди тадкикот карор ёфта, содакардашуда ва умумй мебошад ва сохибкор ихтиёран бо ин ё он низом фаъолият менамояд. Хангоми истифодаи низоми содакардашуда гардиши солона на бояд аз 50 хаз. евро зиёд бошад [3]. Аз чониби онхо андоз аз савдо пардохта

мешавад.

Дар ШМА бизнеси хурду миёна шакли маъмултарини бурдани бизнес буда, аз 4/3 хиссаи ММД мамлакат дар хамин соха ташаккул меёбад. Дар хамин замина, сохибкории инфиродй низ накши муассир дошта, аз имтиёзу дастгирихои фаровони давлатй бархурдор мебошанд. Сохибкорони инфиродй дар ШМА низоми содакардашударо истифода бурда, хисоботи худро низ бо шакли содакардашуда пешниход менамоянд. Сугуртакунии фаъолият барои сохибкорони инфиродй дар ШМА хатмй буда, дар холати муфлисшавй воситаи хуби дастгирии молиявии онхост. Сохибкорони инфиродй хангоми истифодаи низоми

содакардашудаи андозбандй андоз аз даромади шахсони вокей бо меъёри 12,4% (аз фоидаи андозбандишаванда) ва андози ичтимой бо меъёри 2,9% пардохт менамоянд [4]. Ба масъалаи бурдани хисоботи даромаду харочоти сохибкорони инфиродй талабот катъй буда, сохибкор бояд сари вакт хар семоха хисоботи худро пешниход намояд.

Низоми идеалии андозбандии фаъолияти сохибкорони инфиродй дар мамлакати Гурчистон амал менамояд, ки агар гардиши солонаи сохибкор то 7500 евро бошад, меъёри андози даромади он ба сифр баробар аст ва агар гардиши солона зиёда аз 7500 то 175000 евро бошад, андози даромад ба 1% баробар мешавад [4]. Як шахси вокей метавонад ба якчанд намудхои фаъолият машгул шавад.

Дар чадвали зерин намудхои фаъолият ва андозбандии сохибкорони инфиродй дар мамлакатхои гуногуни дунё баррасй мегардад, ки чунин аст:

Ч,адвали 1. - Намудхои фаъолият ва андозбандии сохибкорони инфироди дар мамлакатхои гуногун ва андозбандии онхо

Мамлакат Намудх,ои фаъолияти СИ Андозбандй

Точикистон Патент ва шаходатнома Худуди максималии фаъолият тибки патент то 200000 сомонй дар як сол. Андози даромад ва андози ичтимой бо маблаги муайяншуда. Худуди максималии фаъолият бо шаходатнома то 1 млн дар як сол. Андози содакардашуда 6% аз даромади умумй ва андози ичтимой 1% аз даромади умумй.

Россия Патент, низоми содакардашудаи андоз Худуди максималии фаъолият барои сохибкорони инфиродй бо низоми содакардашудаи андоз то 219,2 млн рубл (барои соли 2022) дар як сол пешбинй мешавад. [1]. Истифодаи низоми содашуда пардохти ААИ-ро талаб наменамояд. Ба чои андоз даромади шахсони вокей андози содакардашуда аз 6 то 8% аз даромади умумй вобаста ба хачми гардиши солонаи мол, кор ва хизматрасонй мукаррар карда мешавад. Агар фаъолият ба рох монда нашавад, маблаги патентро бояд пардохт намуд, зеро объекти андоз дар ин маврид даромади дар назар буда махсуб мешавад на даромади фактй.

Узбекистон Патент, низоми содакардашудаи андоз ва низоми умумй Низоми содакардашуда, гардиши мол, кор ва хизматрасонии сохибкори инфиродй дар як сол то 1 миллиард сум маблаги андозро Хукумати Узбекистон, вобаста аз намуди фаъолият муайян менамояд. Дар холати дигар андозсупоранда метавонад даромади худро хисоб намуда, аз он 6% андоз аз гардишро пардохт намояд. Низоми умумй, ки тибки он андозхои фоида, аз арзиши иловашуда ва андоз аз моликияти гайриманкул пардохт мешаванд. [1].

^азокистон Патент, низоми махсуси андозбандй дар асоси эъломияи содакардашуда, низоми умумии андозбандй. Патент; - даромади умумии солона бояд аз 300-каратаи хадди аккали музди мехнат зиёд набошад, ба кироя коргар хак надорад. Маблаги патент аз чониби Хукумат мукаррар карда шуда, коэфисиентхо истифода бурда мешаванд. Низоми махсуси андозбандй дар ассоси эъломияи содакардашуда; - дар давоми соли андозй даромади умумй бояд

то 1 400-каратаи хадди аккали музди мехнат бошад, микдори коргарони кироя то 25 нафар. Низоми умумии андозбандй пардохти андозхои зеринро дар бар мегирад; Андози даромади фардй - 10%; Андози ичтимой аз даромади шахсй - 2-нишондиханда барои хисобхо, ААИ - 12% .

Сарчашма: Тахияи муаллиф дар асоси

Дар як катор мамлакатхои дунё низоми патентй амал наменамояд ё тартиби он дигар буда, сохибкор метавонад коргари кироя дошта бошад ва хисоботи андозй пешниход намояд, ки чунин тартиб дар Чумхурии Точикистон кобили кабул аст.

Ба гайр аз ин аз андозхо озод намудани сохибкорони инфиродии навтаъсис дар як муддати муайян (як сол ё ду сол), ки дар як катор мамлакатхо истифода бурда мешавад, метавонад барои пешрафти фаъолияти чунин сохибкорй дар Чумхурии Точикистон боис гардад.

Инчунин, тачрибаи хоричии бакайдгирии электронй, ки дар мамлакати Гурчистон амал менамояд, кобили кабул

омузиши адабиёти илми

шуморида мешавад, зеро он чунин бакайдгириро содаю осон намуда, хар гуна ходисахои номатлубро аз байн мебарад.

Тачрибаи кунунии мамлакатхои боло зикр шуда нишон медихад, ки он дар хавзахои гуногуни хочагии халк, бо тазоду сифатхои хосаи худ эхё гашта, ривочу равнак меёбад. Асосан, тахти шакли сохибкорй мачмуи меъёр ва низоми нормахои хукукй оид ба ташкили фаъолияти сохибкорй (бизнес) дар доираи худи фирма, байни фирмахо ва субъектхои дигари иктисодй ва байни корхонаю ташкилотхои гуногуни давлатй, ки раванди рушду нумуи иктисод ва дарачаи бехбудии оммаро таъмин карда тавонад, фахмида мешавад.

Ч,адвал 2 - Имтиёзхо ва дастгирихои кишвархои чахон дар самти сохибкории хурд

Кишвар Имтиёзхои андоз барои сохибкории хурд

Британияи Кабир Меъёрхои дифференсиалии андоз аз даромад ва ААИ (ставка аз маблаги даромад вобаста аст); меъёри андоз аз харочоти ичтимой; андози корпоративй кам карда шудааст.

Олмон дарозмуддат (ба мухлати 15 сол) аз руи гайридавлатй фоизи баланд (58%)

ИМА Андоз аз даромади корхонахо 50% кам карда мешавад - ба истилох "бонуси соли аввал"; давлат кариб 90 фоизи карзхоеро, ки субъектхои сохибкори барои тараккиёт гирифтаанд, бармегардонанд рушди сохибкории хурд дар се соли аввали фаъолияти ташкилот; меъёри дифференсиалии андози даромад ва ААИ (ставка аз маблаги даромад

Франсия Дар давоми ду соли аввал корхонахои хурд - корхонахо ба бучети махаллй андоз намесупоранд ва аз андози чамъиятхои сахомй озод карда шудаанд; меъёри камшудаи андоз аз даромад; ба таъхир андохтани пардохти як катор андозхо дар сурати муваккатан нарасидани маблагхои пардохтпазир сарчашма мегиранд.

Япония

Ёрии хукукй ва техникии махсус таъсис дода шуда, марказхои хукук хукук дорад дастгирй намоянд; меъёрхои дифференсиалии андоз аз даромад ва ААИ (ставкаи ба маблаги даромад вобаста аст).

Сарчашма: Тахияи муаллиф дар ассоси

Мо аз тахкикоти эволютсияи даврахои инкишофи сохибкориро дар мамлакатхои чудогонаро омузиш омухта, ба чунин хулоса омадем, ки се пешниходии муфид оид ба рушди сохибкории хурдро Чумхурии Точикистон намоем:

1.Назарияи пайдоиш ва ташаккули сохибкорй таърихи тулонй дошта, вобаста ба ивазшавии пахлухои назариявй рушди амалии он боиси баланд шудани сатхи тафаккури куввахои истехсолкунанда гардида, муносибатхои истехсолиро такмил додаанд.

2.Махз дар мамлакатхои Гарб дар баробари эволютсияи назарияхои гуногуни сохибкорй, равнаки сохибкории аз чихати технологияи пуркувват, аз кабили картелу синдикат, фабрикаю заводхо ва корпоратсияхои бузурги истехсолй таъмин гардиданд.

Хулоса. Дар асоси тахлилхои гузаронида шуда, чунин хуласабардорй

омузиши кишвархои чахон

намудан мумкин аст, ки дар чахони муосир сохибкор - шахсест, ки дорои кобилияти дарки оянда ва талаботи бозор буда, онро дар сохаи идоракунии истехсолот ба максади самаранок ташкил намудан дар истифодабарии захирахои истехсолй дар якчоягй гирифтани даромадро амалй менамояд, дониста мешавад. Дар иктисоди миллй чунин бартариятхоро сохибкори ба миёна меорад: кобилияти ракобатй ва демократй пайдо кардани истехсолот; ба вучуд овардани микдори зиёди чойхои нави корй; имконияти зуд дарк кардани тагйирёбии талаботи бозор; васеъ истифода кардани захирахои ашёи махалй; барои сермахсул гардонии мехнат шароитхои мусоид фарохам овардан; эхё кардани истехсолоти ёрирасон ва хунархои халкй; мусоидат кардан ба пешрафти иктисодй ва ичтимоии шахрхои хурд ва марказхои хурди истикоматй.

АДАБИЕТ

1. Вахтина М.А. Доверие к государству как фактор повышения его эффективности / М.А. Вахтина // Научные труды Донецкого национального технического университета. Серия: экономическая. - 2011. - №1(40). - С. 41-47.

2. Вахтина М.А. Особенности российской экономической ментальности / М.А. Вахтина // Философия хозяйства. - 2011. - №3. - С. 158-166.

3. Никифорова Е.В., Шнайдер О.В. Экономический потенциал как совокупность ресурсов финансово-хозяйственной деятельности / Е.В. Никифорова, О.В. Шнайдер // Азимут научных исследований: экономика и управление. - 2013. - №1. - С. 20-22.

4. Сомонаи интернетй: https://visasam.ru/emigration/pereezdsng/nalogi-ip-v-kazhstane.html. Санаи мурочиат 11.12.22.

5. Сомонаи интернетй: https://internationalwealth.info/offshore-business-abroad/individualnyj- predprinimatel-v-ssha. Санаи мурочиат 9.12.22.

6. Сомонаи интернетй: https://www.moedelo.org/club/artide-knowledge/individualnyj-predprinimatel-vse-ob-ip-prostym-azykom. Санаи мурочиат 8.12.22.

7. Сомонаи интернетй: https://www.tupa-germania.ru/biznes/chastnyj-predprinimatel-v-

germanii.html. Санаи мурочиат 7.12.22.

8. Сомонаи интернета: https://pravosite.kz/artides/post/1904-individualnoe-predprinimatelstvo-v-kazahstane. Санаи мурочиат 9.12.22.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

9. Султонов З.С. Приоритетные направления инфраструктурного обеспечения малого предпринимательства Республики Таджикистан в условиях рынка/ З.С. Султонов, Ш.О. Кабиров // Вестник Центра стратегических исследований при Президенте Республики Таджикистан. Таджикистан и современный мир. - Душанбе, - 2019, - №5(68). - С.163-169.

10. Фаррухи Рахимбердй. Асосх,ои сохибкорй. Маводи таълимй. / Рахимбердй Фаррухи. - Душанбе: «Ирфон», - 2009. 31 с.

11. Шнайдер О.В. О взаимосвязи инноваций и малого бизнеса на современном этапе развития экономических отношений /О.В. Шнайдер, П.Ю. Лапаев // Азимут научных исследований: экономика и управление. - 2013. - №4. - С. 44-46.

12. Шнайдер О.В. К вопросу анализа и оценки финансового состояния в условиях рыночной экономики / О.В. Шнайдер, С.А. Усачев // Вестник гуманитарного института ТГУ. - 2010. - №4. - С. 50-52.

Маълумот дар бораи муаллиф:

Хайров Эхромуддин ^урбоналиевич - унвончуи кафедраи идораи давлатй ва иктисоди миллии Академияи идоракунии давлатии назди Президенти Чумхурии Точикистон. Нишонй: 734003, Чумхурии Точикистон, ш. Душанбе, к Саид Носир 33. Тел.: (+992) 900 71 80 42.

Информация об авторе:

Хайров Эхромуддин Курбоналиевич - соискатель кафедры государственного управления и нацональной экономики Академии государственного управления при Президенте Республики Таджикистан. Адрес: 734003, Республика Таджикистан, г.Душанбе, ул. Саид Носир, 33. Тел.: (+992) 900 71 80 42.

Information about the author:

Khairov Ehromuddin Qurbonalievich - applicant of the Department of Public Administration and National Economy of the Academy of Public Administration under the President of the Republic of Tajikistan. Address: 734003, Republic of Tajikistan, Dushanbe city, Said Nosir street, 33. Tel.: (+992) 900 71 80 42.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.