Научная статья на тему 'СОҲИБКОРИИ ИСТЕҲСОЛӢ ДАР НИЗОМИ ИҚТИСОДИ ИННОВАТСИОНӢ'

СОҲИБКОРИИ ИСТЕҲСОЛӢ ДАР НИЗОМИ ИҚТИСОДИ ИННОВАТСИОНӢ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
соҳибкории истеҳсолӣ / инноватсия / консепсия / саноат / гардиши савдои хориҷӣ / принсип / бозор. / производственное предпринимательство / инновация / концепция / промышленность / внешнеторговый оборот / принцип / рынок.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Мирсаидов С. А.

Дар мақола масалаҳои фаъолияти соҳибкории истеҳсолӣ, афзалият ва мавқеи он дар рушди соҳаҳои саноатӣ, дар низоми иқтисоди инноватсионӣ мавриди таҳқиқ қарор гирифтаанд. Қайд шудааст, ки соҳибкорӣ аз лиҳози фаъолияти иқтисодӣ ба аксарияти аҳолӣ наздик буда, асоси қишри миёнаи ҷомеаро ташкил мекунанд, ки кафили суботи иқтисодӣ, иҷтимоию сиёсии ҷомеа мебошанд. Муаллиф дараҷаи рушди саноати ҷумҳурӣ ва минтақаҳои алоҳида, сохтори соҳавии саноатро бо истифода аз нишондихандаҳои иктисодӣ таҳлил намуда, дар асоси он мавқеи соҳибкоронро дар истеҳсоли маҳсулоти саноати мамлакат муайян кардааст. Ҳамчунин мушкилоти тадбиқи равишҳои инноватсионӣ дар соҳибкории истеҳсолӣ муайян шуда, афзалияти инноватсия асоснок гардидааст, ки фаъолияти соҳибкории истеҳсолиро дар низоми иқтисоди инноватсионӣ инъикос мекунад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PRODUCTION ENTREPRENEURSHIP IN THE SYSTEM OF INNOVATIVE ECONOMY

В статье исследуются вопросы производтсвенного предпринимательства, его преимущества и место в развитии отраслей промышленности, в системе инновационной экономики. Отмечается, что предпринимательство близко большинству населения по уровню экономической активности, они составляют основу среднего класса общества, которые являются гарантами экономической, социальной и политической стабильности общества. Автором по экономическим показателям анализирована уровень развития промышленности в республике и отдельных регионах, отраслевая структура промышленности и на этом основе выявлено место предпринимателей в производстве промышленной продукции страны. Также определены проблемы применения инновационных подходов в производственном предпринимательстве и обоснован приоритет инноваций, что отражает деятельность производтсвенного предпринимательство в системе инновационной экономики.

Текст научной работы на тему «СОҲИБКОРИИ ИСТЕҲСОЛӢ ДАР НИЗОМИ ИҚТИСОДИ ИННОВАТСИОНӢ»

УДК 33.334.

СОХДБКОРИИ ИСТЕ^СОЛЙ ДАР НИЗОМИ ИКТИСОДИ ИННОВАТСИОНЙ Мирсаидов С.А.

Аннотатсия. Дар мацола масалауои фаъолияти соуибкории исте^солй, афзалият ва мавцеи он дар рушди сощ^ои саноати, дар низоми ицтисоди инноватсиони мавриди тащиц царор гирифтаанд. К,айд шудааст, ки соуибкорй аз лщози фаъолияти ицтисоди ба аксарияти а^олй наздик буда, асоси цишри миёнаи цомеаро ташкил мекунанд, ки кафили суботи ицтисоди, ицтимоию сиёсии цомеа мебошанд. Муаллиф дарацаи рушди саноати цум^урй ва минтаца^ои алощда, сохтори со^авии саноатро бо истифода аз нишондихандауои иктисоди та^лил намуда, дар асоси он мавцеи сощбкоронро дар исте^соли ма^сулоти саноати мамлакат муайян кардааст. Хамчунин мушкилоти тадбици равиш^ои инноватсиони дар сощбкории исте^солй муайян шуда, афзалияти инноватсия асоснок гардидааст, ки фаъолияти сощбкории исте^солиро дар низоми ицтисоди инноватсиони инъикос мекунад.

Калидвожахр: сощбкории исте^солй, инноватсия, консепсия, саноат, гардиши савдои хорици, принсип, бозор.

Барои ицтибос: Мирсаидов С.А. Со^ибкории исте^солй дар низоми ицтисоди инноватсиони/ С.А. Мирсаидов //Паёми молия ва ицтисод. - 2024. - No. 3(42). - С. 408-417.

ПРОИЗВОДТСВЕННАЯ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА В СИСТЕМЕ ИННОВАЦИОННОЙ ЭКОНОМИКИ

Мирсаидов С.А.

Аннотация. В статье исследуются вопросы производтсвенного предпринимательства, его преимущества и место в развитии отраслей промышленности, в системе инновационной экономики. Отмечается, что предпринимательство близко большинству населения по уровню экономической активности, они составляют основу среднего класса общества, которые являются гарантами экономической, социальной и политической стабильности общества. Автором по экономическим показателям анализирована уровень развития промышленности в республике и отдельных регионах, отраслевая структура промышленности и на этом основе выявлено место предпринимателей в производстве промышленной продукции страны. Также определены проблемы применения инновационных подходов в производственном предпринимательстве и обоснован приоритет инноваций, что отражает деятельность производтсвенного предпринимательство в системе инновационной экономики.

Ключевые слова: производственное предпринимательство, инновация, концепция, промышленность, внешнеторговый оборот, принцип, рынок.

PRODUCTION ENTREPRENEURSHIP IN THE SYSTEM OF INNOVATIVE ECONOMY

Mirsaidov S.A.

Annotation. The article examines the issues of industrial entrepreneurship, its advantages and place in the development of industrial sectors, in the system of innovative economy. It is noted that entrepreneurship is close to the majority of the population in terms of the level of economic activity; they form the basis of the middle class of society, which are the guarantors of the economic, social and political stability of society. The author analyzed the level of industrial development in the republic and individual regions, the sectoral structure of industry using economic indicators, and on this basis identified the place of entrepreneurs in the production of the country's industrial products. The problems of applying innovative approaches in industrial entrepreneurship are also identified and the priority of innovation is justified, which reflects the activities of industrial entrepreneurship in the system of innovative economy.

Key words: industrial entrepreneurship, innovation, concept, industry, foreign trade turnover, principle, market.

Гузориши масъала. Дар мархилаи чории инкишоф, фаъолияти сохибкории истехсолй омили мухими таъминкунандаи рушди ик;тисодй миллй ба хисоб меравад. Яке аз ин масъалахо дар он зохир мегардад, ки таъмини раванди истехсолот бо технилогияи сифатан нав ба рушди устувори корхона равона шуда, сатхи ракобатпазирии махсулоти онро таъмин менамояд. Ва ба ин васила иктидори инноватсионии корхонахои ватанй баланд гардида, хосияти иктисоди инноватсиониро дар мамлакат пайдо мекунанд.

Максади маколаи илмй омузиши асосхои назариявии фаъолияти сохибкорй ва муайян намудани мавкеи сохибкории истехсолй дар низоми иктисоди инноватсионй мебошад.

Шарх,и адабиёт. Оид ба омузиш фаъолияти сохибкорй ва тадбики равишхои инноватсионй, олимон-иктисоддонхо

асархои хеле зиёде ифшо намудаанд, ки хамаи онхо дар холи имруз ба такмили

фаъолияти сохибкорй ва рушди инноватсионй боис гардидаанд. Фаъолияти сохибкорй дар шароити муосир яке аз омилхои мухими таъмини рушди минбаъдаи иктисодию ичтимоии хар як мамлакат мебошад. Сохибкорон як гурухи моликияти хусусиро намояндагй мекунанд ва бо тамоюли теъдоди зиёдгардй на танхо дар хаёти ичтимоию иктисодй, балки дар хаёти сиёсии кишвар накши назаррас доранд.4 Яъне фаъолиятест, ки дар тахкими муносибатхои бозорй дар асоси принсипхои демократй ва моликияти хусусй таъсиргузор аст. Ва ё сохибкорй аз лихози фаъолияти иктисодй ба аксарияти ахолй наздик буда, асоси кишри миёнаи чомеаро ташкил мекунанд, ки кафили суботи иктисодй, ичтимоию сиёсии чомеа мебошанд.5

Сохибкорй хамчун фаъолияти мустакил, ташаббускорй, бо таваккали худ дар шакли истехсоли махсулот, ичрои кор, хизматрасонй ва машгул шудан ба тичорат бо максади ба даст овардани фоида фахмида

4 Шумпетер Й. Теория экономического развития. М.:

Прогресс, 1982, с. 169.

5 Дадоматов предпринимательство

Д.Н. Инновационное

путь к рыночной экономике

страны / Д.Н. Дадоматов // Вестник Педагогического университета. - Душанбе, 2015. - №3(64-2). - С.149-151.

мешавад.6

Принсипхои асосие, ки фаъолияти сохибкорй ба онхо такя мекунанд:

• Интихоби озоди фаъолият дар асоси ихтиёрй;

• Ба фаъолияти сохибкорй чалб намудани амвол ва маблагхои шахсони хукукй ва шахрвандон;

• Мустацилона тахияи барномаи фаъолият, интихоби таъминкунандагон ва истеъмолкунандагони мах,сулоти истех,солшуда, муцаррар намудани нархх,о мутобици хароч,оти истех,солй тибци цонунгузории амалкунанда;

• Ч,алб ва истифодаи захирахои моддию техникй, молиявй, мехнатй, табий ва дигар захирахое, ки истифодаи онхо тибки конун манъ ё махдуд нашудааст.

Х,амин тавр аз руи андешахои олимони ватаниву хоричй ба акидае омадан мумкин аст, ки сохибкорй чузъи чудонашавандаи низоми иктисодии бозоргонии муосир буда, бидуни он иктисод ва умуман чомеа наметавонад то андозае тараккй кунад. Яъне онхо имруз хамчун мухаррики тавонии рушди низоми иктисоди инноватсионй фаъолият карда истодаанд.

Маводи асосй. Пас аз ба даст овардани истиклолият ва гузариши Чумхурии Точикистон ба низоми иктисоди

бозорй сохибкорй дар бахши саноат афзалият пайдо намуда, бахри рохандозии пурраи иктидори он сахмгузошта истодааст. Ва дар холи имруз хукумату давлат ба сохаи саноат диккати махсус зохир намуда, онро хамчун хадафи стратегй кабул намудаанд. Бо максади вусъат додани хачми истехсолоти саноатй Точикистон сенарияи рушдро аз кишвари аграрй-индустриалй ба индустриалй-аграрй табдил дода, дар ин замина чорахои судманд андешида истодаанд, ки таъмини инкишофи минбаъдаи сохаро дар бар мегирад.

Мутобики стратегияву, барномахо ва консепсияхо хадафхои ахамияти дурнамо муайян шудаанд, ки дар он сохибкорй низ мавкеи махсусро ишгол менамояд:

• Пешрафти устувори иктисодй;

• Таквияти неруи инсонй;

• Такмили низоми идораи давлатй;

• Тавсеаи имкониятхои содиротии мамлакат;

• Бехтар кардани фазои сармоягузорй;

• Инкишофи бахши хусусй ва бехбуди вазъи бозори мехнат

Сохибкорй яке аз роххои самаранок истифодабарии захирахои мавчудаи иктисодй, баланд бардоштани хосилнокии мехнат, конеъ гардонидани талаботи бозор бо неъматхои моддй ва хизматрасонй, халли масъалахои бекорй, камбизоатй ва инноватсионй мебошад.

Дар ин маврид вазифахои калидии сохибкории истехсолиро дар низоми иктисоди инноватсионй чудо намудан аз имкон дур нест:

6 Жилинский С.Э. Понятие и функции предпринимательства, 2011 г. С. 13

Г

Вазифахои асосии сохибкории истехсоли дар низоми иктисоди

инноватсиони

Окилона

истифодабарии захирахо

1 1

г N с Л

Ичтимой Инноватсионй

\_

1 1

Ташкили фаъолияти ба самти ичтимой нигаронидашуда

Fоияи нав ва ба рохмондани фаъолияти инноватсионй

Расми 1. Вазифахои сохибкории истехсоли дар низоми иктисоди инноватсиони

Тавре аз вазифахои дар расми 1. Овардашудаи фаъолияти сохибкорй бармеояд, дар самти иктисодй бевосита истифодабарии окилонаи захирахои дар ихтиёраш бударо дар назар дорад, ки боиси баланд бардоштани иктидори захиравй дар истехсолот мегардад. Оид ба масъалаи ичтимой бошад, дар ташкили синфи коргар, истифодабарии захирахои мехнатй, таъмини ахолй бо шугли пурмахсул, ки дар натича боиси самаранокии фаъолияти бозори мехнат мегардад. Дар масъалаи

эчодй махз сохибкорон дар низоми нави фаъолияти истехсолй, кадоме ба махсул ва неъмати хосияти инноватсионй дошта равона шудаанд ташаббускор мебошанд, ки ба онхо афзалияти ракобатй медихад.

Яке аз нишондихандахои аввалин ва нисбие, ки ба арзёбии сохаи саноат истифода мешаванд, динамикаи шумораи корхонахои саноатй ва хачми истехсоли махсулот мебошад, ки ба он ру меорем ниг. ба чадвали 1.

Солхо с. 2022 бо % ба с.2015

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Шумораи корхонахо 2310 2043 1999 2161 2164 2283 2397 2802 121,3

Х,ачми махсулоти саноатй (бо нархи с. 2020) млн. сомонй 16939 19650 23835 26362 29841 32467 39221 43025 2,5 мароти ба

Шумораи миёнаи кормандони истехсолй-саноатй, хаз. одам (коргарон) 79,6 80,9 86,8 81,2 80,9 86,8 85,3 86,3 136,0

Индекси истехсолоти саноатй бо махсулот мукоиса ба солхои гузашта 102,7 103,8 105,0 111,3 116,0 121,3 110,6 129,2 125,8

Ч,адвали 1. -Афзоиши нишондихандахои умумии иктисодии саноат дар Ч,умхурии Точикистон дар давраи солхои 2015-2022

*Манбаъ: Омори солонаи Чумхурии Точикистон, 2023. - С. 249.

Нишондихандахои чадвали 1 аз он дарак медихад, ки дар хашт соли охир саноат ба яке аз сохахои мухими иктисодиёти миллии Чумхурии Точикистон табдил ёфта истодааст. Яъне пас аз ба даст овардани истиклолият ва гузаронидани ислохоти иктисодй тавонистааст, ки дар мухлати кутох ба нишондихандахои рушд ноил гардад. Дар давраи тахлилшаванда шумораи корхонахои саноатй ба андозаи 121,3%, хачми махсулоти саноатй 2,5 маротиба, шумораи миёнаи кормандони саноат 136% зиёд гардидаанд. Х,амчунин

индекси истехсолоти саноатй бошад, 125,8% афзудааст.

Ташаккул ва рушди сохаи саноат дар мамлакат бо афзудани истехсоли махсулот дар сохахои саноати Чумхурии Точикистон вобастагй аст. Пойдории сулху салох, суботи сиёссй ва фазои муосиди фаъолияти сохибкорй ба афзоиши хачми истехсолот дар минтакахои Чумхурии Точикистон боис гаштаанд. (Диаграммаи 1.).

Диaгрaммaи 1. Х^чми исте^^ли мax,cулoти caнoaтИ дaр минтaкax,oи Ч,умх,урии Тоникистон (млн. coмoнИ)

24326,3

25000

20000

15000

10000

5000

7078

3535,9

1461,8

10792,5

2015 2022

4186,1

1373,2 J

128,8 184,1

7

ш. вилояти вилояти НТЧ

Душанбе Сугд Хатлон

ВМКБ

0

Maнбaъ: аз чoниби мyaллиф хишб шyдaaст, АО назди Президенти Чумхурии Тoчикистoн, Сaнoaти Чумхурии ^чик^гон 2023. - С.9.

Аз мaълyмoтхoи диаграммаи 1. дида мешавад, ки дaвoми сoлхoи 2015-2G22 хачми ^тех^ли мaхсyлoти сaнoaтй дар шахри Душанбе 2,4 мaрoтибa, вилoяти СyFд 3,4 мaрoтибa, вилoяти Хатшн 2,13 мaрoтибa, НТЧ 3 мaрoтибa ва ВМКБ 142,9% зиёд гардидааст. Х,амчунин ба мавкеи минтaкaхoи мамлакат аз руи хиссаи oнхo дар исте^шли мaхсyлoти сaнoaтй назар нaмoем, пас сoли 2022 чунин аст: а) вилoяти СyFд 56,5% хисссаи сaнoaти чумхурй; б) вилoяти Хaтлoн 25,0% хиссаи сaнoaти чумхурй; в) НТЧ, 9,7% хиссаи сaнoaти чумхурй; г) шахри Душанбе 8,2% д) ВМКБ 0,42% хиссаи сaнoaти чумхурй.

Х,амин тавр, метaвoн кайд кард, ки аз руи хиссаи ^тех^ли мaхсyлoти сaнoaтй мавкеи аввалиндарача ва дyюминдaрaчaрo вилoятхoи СyFдy Хaтлoн ишFOл менaмoянд.

Ба андешаи мo рушди истехсoли мaхсyлoти сaнoaтй дар ин минтaкaхoи мамлакат аз чунин oмилхo ибoрaтaнд: истифoдaи васеи имкoниятхoи фaъoлияти сoхибкoрй, рoхaндoзии тачрибаи пешкадам дар истифoдaи зaхирaхoи иктисoдй ва тадбики yнсyрхoи aсoсии иннoвaтсиoнй дар раванди истехсoлoт.

Дар таъмини рушди yстyвoри дaрoзмyддaти Тoчикистoн фaъoлияти сoхибкoрй ахамияти мухим дoштa, ба суръати aфзoиши истехсoлoти сaнoaтй таъсир мерaсoнaд. Зерo aсoси фaъoлияти сoхибкoрирo хусусияти иннoвaтсиoнй ва мaхсyлoнoкии иктисoдй ташкил медихад. Вoбaстa аз ин aфзaлиятхoи сoхибкoрирo дар истехсoли мaсхyлoти сaнoaтй 6o чунин нишoндихaндa тасдик намудан мумкин аст (Ниг. ба диаграммаи 2.)

Диаграммаи 2. Истехсоли махсулоти саноати вобаста ба бахши давлати ва Faйридaвлaтй дар соли 2022 (млн сомонИ)

Манбаъ: аз чониби муаллиф хисоб шудааст, АО назди Президенти Чумхурии Точикистон, Саноати Чумхурии Точикистон 2023. -С.255

Нишондихандаи диаграммаи

мазкур собит аз он месозанд, ки соли 2022 дар бахши гайридавлатй 40448 млн сомонй ва ё 94,0% махсулоти саноатй истехсол шудааст. Агар бо хамин давраи соли 2015 нишондихандаи мазкурро мукоиса намоем, пас такрибан 20% зиёд гардидааст, бевосита аз тамоюли зиёдгардии сохибкорй дар бахши истехсоли махсулоти саноатй дарак медихад. Яъне ба акидае омадан мумкин аст, ки хар кадар субъектхои хочагидор имконияти ташаббуси кобилияти эчодй нишон диханд, фосила байни иктидор ва вокеияти иктисодй кам мегардад.

Дар ин росто акидаи иктисодчии франсуз Ж.Б. Сей-ро овардан ба маврид аст, у таъкид намудааст, ки "Сохибкор захирахои иктисодиро аз сатхи паст ба дарачаи хосилнокии баланд, ки натичанокии бештар пайдо мекунад интикол медихад"7 Дар шароити бозории инноватсионй, ки пешрафти илм, техника

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

рушди иктисодиётро муайян мекунад, бо фаъолияти сохибкорй робитаи зич дорад.

Рочеъ ба мазмуни фаъолияти инновтсионй хаминро бояд кайд кард, ки татбики равишхои наве мебошад, ки ба рушди фаъолияти сохибкорй таъсир мерасонад ва чунин холатхоро дар бар мегирад:

> Истехсоли махсулоте, ки хануз ба истеъмолкунандагон маълум нест ё сифатан тавлиди нави махсулот;

> Истифодаи усули сифр нави истехсолот ва равандхои технологие, ки такмили махсулот ва рушди тичоратро таъмин менамоянд;

> Ба даст овардан ё истифода бурдани манбаи нави ашёи хом, ки каблан мавриди истифода карор надошт;

> Ташкил ва рохандозии тагйироти низомй дар сохтори истехсолот

7 Drucker P. F. Innovation and entreprenership: Practice and principles. L.: Pan Books, 1986, p.

бо максади ба даст овардани мавкеи халкунанда дар бозор;

> Пешбарй ва воридшавии молхои саноатй ба бозорхои нав.

Омузиши тамоюли истехсоли махсулоти саноатии мамлакат ва фаъолияти сохибкории истехсолй нишон медиханд, ки

дар Чумхурии Точикистон имкониятхои рУшд аз лихози захиравии табий, заминаи таъминкунандаи ашё сохаи аграрй мавчуданд. Дар ин замина тадричан сохахои саноати мамлакат рушд, ёфта аз равишхои инновасионй истифода бурда истодаанд. Ниг. ба диаграммаи 3.

Диaгрaммaи 3. Динaмикaи тaFЙирёбии истех,соли хдчми бaъзе сохахои сaноaт дaр дaвоми солх,ои 2016-2022

15000

10000

5000

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

i Истихрочи маводдои энергетикй

Истихрочи маводдои гайриэнергетикй

i Истедсоли мадсулоти хурока

Истедсоли нассочй ва дузандагй

0

MaH6a^ аз чониби муаллиф хисоб шудааст, АО назди Президенти Чумхурии Точикистон, Саноати Чумхурии Точикистон 2G23. -С.256

Аз нишондихандахои диаграммаи 2 дида мешавад, ки давоми солхои 2G16-2022 истихрочи маводхои энергетикй 2,6 маротиба, истихрочи маводхои

Fайриэнергетикй 2,9, истехсоли махсулоти хурока 2,8, истехсоли нассочй ва дузандагй 3,1 маротиба, истехсоли чарм 2,8 маротиба зиёд гардидаанд.

Бояд кайд кард, ки сохтори сохавии саноат ва истехсоли махсулоти саноати дар Чумхурии Точикистон дар холи имруз чунин аст, хиссаи саноати коркард 61,6%, саноати истихрочи маъдан 2G,7% истехсоли таксими неруи барк газ ва об 17,7%-ро дар истехсоли умумии саноати мамлакат ташкил медиханд. Х,амчунин ин нишондихандахо дар минтакахои алохидаи мамлакат гуногун аст, масалан дар НТЧ ва шахри Душанбе зиёда аз 8G% саноати коркард дар истехсоли махсулоти саноатй ишFOл мекунад, вилояти СyFд бошад 68,6%-ро ин нишондиханда ташкил медихад.

Аз ин лихоз зарур аст, ки дар хар минтакахои мамлакат вобаста ба омилхои захирахои замин, захирахои табий, кобилияти сохибкорй, иттилоот, заминаи моддию техникй ба махсусгардонии сохахои саноатй фаъолиятро рохандозй намоянд.

Дар баробари нишондихандахои рушди сохаи саноат ва фаъолияти сохибкорй ба акидае омадан мумкин аст, ки холо хам бозори дохилй аз махсулоти истехсолии берунй вобастагй дорад. Ин холатро аз руи гардиши савдои хоричии Чумхурии Точикистон ва сохтори он дидан мумкин аст. Гардиши савдои хоричй дар 5 соли охир тадричан зиёд гагдида, соли 2G22 73G9,5 млн доллар ва ё 1,7 маротиба афзоиш ёфтааст. Агар сохтори он яъне таносуби байни содирот ва воридотро тахлил намоем пас соли 2G22 чунин аст, содирот 2142,G млн доллар ва ё 29,3% гардиши саводои хоричиро ташкил дода, хиссаи воридот

бошад 5167,5 млн доллар ва 70,7% мебошад.8 Х,амчунин бояд кайд кард, ки хиссаи бештари махсулоти воридотиро молхои таъиноти саноатй, тачхизоту дастгоххо ва махсулоти алохидаи истеъмолй ташкил медиханд. Ин вазъ дар шароити имруза дар сатхи кифоят ракобатпазир набудани махсулоти саноатии ватанй ва аз самарнок, максаднок истифода нагардидани равишхои инноватсионй дар раванди истехсолотро нишон медихад.

Баъзе аз мушкилотхо дар рохи рушди сохибкории истехсолй ва тадбики унсурхои инноватсионй бо чунин омилхо рабт додан мумкин аст:

> Амалнакардани технопаркхо, ба таври зарурй хамокрй ва муносибати ягона надоштан бо сохибкории истехсолй;

^ Норасоии мутахассинони баландихтисос, менечерони сатхи баланд;

> набудани рушди муносибатхои кластерй;

> мушкилот дар чалби воситахои иловагии молиявй ва идоракунии захирахои молиявй;

> аз хад зиёд будани расмиёти маъмурй, ки барои чалби бештари сармояи ватанй ва хоричй ба сохахои афзалиятноки иктисодиёт монеа эчод мекунанд;

> сатхи пасти рохандозии ТИК дар фаъолияти

макомоти давлатй барои хизматрасонй ба

сохибкорон ва

сармоягузорон.

Такмили фаъолият дар ин самт бо максади халли ин монеахои чойдошта то андазае метавонанд, ба мавкеъгирии устувори сохибкории истехсолй дар низоми иктисоди инноватсионй таъсир расонанд.

Хулоса. Дар шароити муосир зарур аст, ки сохибкории истехсолй фаъолиятро бо инкишофи заминаи инноватсионй кадоме бо модернизатсияи тачхизот, азнавсозй ва васеънамой ба рох монанд. Интихоби самти инноватсионии рушди корхонахои саноатй аз руи натичаи тахлил ва баходихии техникии сатхи истехсолот рохандозй гардида, истехсоли махсул неъмат сурат бояд гирад. Ва тачрибаи пешкадами фаъолияти сохибкории истехсолй исбот намудааст, ки яке аз омили асосии водоркунандаи коркарди инноватсионй ин рагбати рохбари корхона оид ба стратегияи тадбики он мебошад. Яъне бо ибораи дигар хаминро бояд таъкид намуд, ки дар корхонаи саноатй як ташаббускоре фаъолият барад, ки коркарди махсулоти нав, тадбики унсурхои инноватсиониро хамеша пайгирй намояд.

Х,амаи ин меъёру тадбики равиши инноватсионй метавонанд ба ташкили истехсоли махсулоти ракобатпазир равона гашта, мавкеи сохибкории истехсолиро дар рушди низоми иктисодиву инноватсионии миллй устувор намояд.

АДАБИЁТ

1. Шумпетер Й. Теория экономического развития. М.: Прогресс, 1982, -169С.

8 Омори солонаи Ч,умхурии Точикистон - Душанбе. 2023 -с.308

2. Жилинский С.Э. Понятие и функции предпринимательства, 2011 г., -240 С.

3. Омори солонаи Чумхурии Точикистон - Душанбе. 2023 - 419С.

4. Коробейников О.П., Трифилова А.А., Коршунов И.А. Роль инноваций в процессе формирования стратегии предприятия // Менеджмент в России и за рубежом. 2000. № 3. 4., С 13.

5. Самочкин В.Н., Тимофеева О.А., Калюкин А.А Оценка инновационных возможностей предприятия и их использование при формировании долгосрочных планов развития // Менеджмент в России и за рубежом. 2002. № 6., С. 12

6. Друкер П. Ф. Инновации и предпринимательство: практика и принципы. Л.: Пан Букс, 1986, С.340

7. Набатников, В. М. Организация предпринимательской деятельности: учеб. пособие / В. М. Набатников. - Ростов н/Д: Феникс. 2005. - 256С.

8. Дадоматов Д.Н. Инновационное предпринимательство - путь к рыночной экономике страны / Д.Н. Дадоматов // Вестник Педагогического университета. -Душанбе, 2015. - №3(64-2). - С.149-151.

Маълумот дар бораи муаллиф:

Мирсаидов Саидакмал Аврорович - доктори илмхои щтисодй, профессори кафедраи фаъолияти гумрукии Донишгощ давлатии молия ва щтисоди Тоцикистон. Сурога: 734067, Чумхурии Точикистон, ш. Душанбе, кучаи Нахимов 64/14. Тел.: 927802994. E-mail: [email protected]

Сведение об авторе:

Мирсаидов Саидакмал Аврорович - доктор экономических наук, профессор кафедры биржевой деятельности Таджикского государственного финансовоэкономического университета. Адрес: 734067, Республика Таджикистан, г. Душанбе, ул. Нахимова 64/14. Тел: 927802994. E-mail: [email protected]

Information about the author:

Mirsaidov Saidakmal Avrorovich - Doctor of Economics, Professor of the Department of Exchange Activities of the Tajik State University of Finance and Economics. Address: 734067, Republic of Tajikistan, Dushanbe, st. Nakhimova 64/14. Tel: 927802994. E-mail: [email protected]

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.