CC BY
3ШАРОИТ&ОИ ТАЪРИХÏ ВА ГОЯВИИ ТАШАККУЛИ ЛА&ОНБИНИИ МАШШОИЯИ
ШАРЮ
СУЛТОНЗОДА МУАТТАРХОН ОРИФЙ
омузгори кафедраи фалсафаи факултети сиёсат ва идораи давлатии ДДБ ба номи Носири
Хусрав.
Аннотатсия: Вокеатои таърихг ва сиёсг, иктисодг ва фартангии ломеа бо тастии маънавии инсон печутоб тоб хурда, ба латонбиниву лойготи инсон накши муайянкунанда мегузорад. Аслан зутурот ва ташаккули фалсафаи машшоия дар Шарк, ки дар натилаи лунбиши васеи тарлумаи осори файласуфони Юнони кадим дар асртои VШ-X сурат гирифта, тамчун як фаъолияти мустакил нуфуз пайдо кард ва боиси патн гаштани анъанатои фалсафаи Юнон дар ин минтака гардид. Дар масъалаи зутур, ташаккул ва пешрафти мактаби машшоияи шаркг шароиттои таърихг, сиёсг, илтимог ва фартангии хилофати араб накши мутим бозида, боиси тарлума ва нашри зиёди осори илмг ва фалсафии Юнони кадим, Миср, Ыинд, Эрон ва гайра гашт.
Калидвожа: машшоия, Шарц, файласуф, тамаддуни башар, хилофат, мутафаккирон, мактаби машшоия, фисософия, унсуртои динг, тафаккури шаркг.
ИСТОРИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ И ИДЕОЛОГИЧЕСКИЕ МИРОВОЗЗРЕНИЯ
ВОСТОЧНЫХ ПЕРИПАТЕТИКОВ
Аннотация: Историко-политические, экономические и культурные события общества переплетаются с духовным существованием человека и играют решающую роль в мировоззрении и местоположении человека. По сути, зарождение и формирование философии Востока, произошедшее в результате широкого движения переводов произведений древнегреческих философов в VIII-X веках, приобрело влияние как самостоятельная деятельность и привело к распространению традиций греческой философии в этом регионе. Исторические, политические, социальные и культурные условия Арабского халифата сыграли важную роль в возникновении, становлении и развитии восточно-исламской школы, что привело к переводу и публикации многих научных и философских трудов Древней Греции, Египта, Индии. , Иран и т. д.
Ключевые слова: Машшаия, Восток, философ, человеческая цивилизация, халифат, мыслители, школа Машшаия, философия, религиозные элементы, восточная мысль.
HISTORICAL CONDITIONS AND IDEOLOGICAL WORLDVIEW OF THE EASTERN
PERIPATETICS
Annotation: The historical and political, economic and cultural events of the society are intertwined with the spiritual existence of a person and play a decisive role in the worldview and location of a person. As a matter offact, the emergence andformation of the philosophy of the East, which took place as a result of the wide movement of translation of the works of ancient Greek philosophers in the VIII-X centuries, gained influence as an independent activity and led to the spread of the traditions of Greek philosophy in this region. The historical, political, social and cultural conditions of the Arab caliphate played an important role in the emergence, formation and development of the Eastern Islamic school, which led to the translation andpublication of many scientific andphilosophical works of ancient Greece, Egypt, India, Iran, etc.
Keywords: Peripatetic, East, philosopher, human civilization, caliphate, thinkers, peripatetic school, philosophy, religious elements, Eastern thought.
ftap як аср ва мараилааои таърихии худ, инчунин дар раванди вокеааои мушаххас сурат гирифта, ба лараёни ташаккули ломеа, давлат ва лааонфаамии аар як фард таъсири амик мегузорад. Вокеааои таърих'1 ва сиёс'1, иктисод'1 ва фараангии ломеа бо аастии маънавии инсон печутоб тоб хурда, ба лааонбиниву лойгоаи инсон накши муайянкунанда мегузорад. Дар робита ба ин аз акоиду андеша ва зуаури андешаао ва таълимоти машшоиёни шарю танао дар сурате иттилои зарур'1 пайдо хоаем намуд, агар ба моаияти вокеаву аодисааои замони пайдоиши онао ворид гардем ва инъикоси онаоро дар осору лааонбинии онао луё шавем, то ба сабабаои руй овардани онао ба фалсафа сарфаам равем. Дар акси моаияти андешааои онао аз мавкеи лааонбинии карни XXI барои мо номафауму беасос лилвагар хоаанд шуд.
йаёту фаъолият ва ташаккули лааонбинии мутафаккирони шарк'1, хоссатан асраои IX-XIV-ро дар бар гирифта, даврони мазкур аз нигоаи вокеааои таърихию фараанп ва илм'1 хеле бою ган'1 буд. Дар ин раванди «Эаё» фараангу тамаддуни Шарки наздик ва миёна файласуфоне аз кабили Фороб'1, Ибни Сино, Бааманёр, Мискавейа, Насриддини Тус'1, Кутбиддини Шероз'1, Давон'1 садао тани дигар дар асраои гуногун ва минтакааои мухталифи хилофати араб зиндап ва элод кардаанд. Аммо аз нигоаи шароитаои таърих'1 ва илтимоию фараанп ташаккули афкори фалсафии онао асосан шакл ва як навъ буд. Сарфи назар аз он ки таърихи ин халкао баъд аз пошхурии хилофат дар доираи салтанат инкишоф ёфт, лекин онао муддатаои дароз зери сарпарастии як давлати ягона карор доштанд. Дар баробари ин дар минтакаи мазкур дар тамомии асраои миёна ислом аамчун мафкура ва лааонбинии аоким бой' монда буд, аз ин ру мантикан умумияти шароитаои илтимоию иктисод'1 ва фараангии ташаккули лааонбинии мутафаккирони машшо'1 баръало равшан мегардад.
Аслан зуаурот ва ташаккули фалсафаи машшоия дар Шарк, ки дар натилаи лунбиши васеи тарлумаи осори файласуфони Юнони кадим дар асраои VIII-X сурат гирифта, аамчун як фаъолияти мустакил нуфуз пайдо кард ва боиси паан гаштани анъанааои фалсафаи Юнон дар ин минтака гардид. Ин раванд кабл аз аама ба даврони аз нигоаи вокеааои таърих'1 хеле ихтилофангезу носозгори хилофати араб рост омадааст. [3, с.7.]
Яке аз хусусиятаои ин даврон аз он иборат аст, ки «аз як су аамчун даврони иттило'1 ва рушду нумуи бемисли тамаддун ва лааиши андешаи ислом'1 дар сатаи лааош буда, аз гарби йиндустон то шимоли Арико ва лануби Аврупо зери нигини аукмронии мусулмонон карор дошт. Сарвату кудрати мутамарказ дар миёни мусулмонон, бо дастёрии улум ва фунун, на танао раками зиндаи авли дониш ва тамаддуни башар дар он аср буд, ки баёнгари фасли бас чашмгир миёни он чи, дар ин сарзаминао мегузашт бо дигар укси нукоти дунё буд». [4, с.3.] Ва аз суи дигар, шикасти хилофати Умавиён ва сари кудрат омадани Аббосиён дар сиёсату иктисод фиркабозиву манфиатталабии кавм ва хешутабор'1 амри таърих'1 ва вокеияти аёнии хилофати араб гардида буд.
Зуаури як созмони муста^или сиёсй аз нигоаи назарияв'1 имкони тагйиротеро ба вучуд намеовард, вале амалан дар сарзамини паановари Эрон нахустин сулолаи «султонони мусулмон»-ро, ки сохтори нави давлатдор'1 буд, ташкил дод. Яъне «ричъат»-и сиёсии миллатх,ои эронинажод шуруъ гардид ва инро наметавон танх,о натичаи «котеъи к;иёми маз^абй» ё «киёми ичтимой» номид, зеро ин аъмол аз тасмими иродй ва озоди вобастагони табакаи маадуди хукмрон ва декононе, ки макоми ро^барии ичтимоиро дар дасти худ доштанд, сарчашма мегирифт. Аз ин ру, ин зухурот х,еч гуна та^аввул ва ё инкилоберо дар дохили кишвар ба вучуд наовард, балки табакабандии ичтимоии он замонро бо урфу одатх,ои кавмии худ ва гоя^ои расмии «мазхдби сунна», ки дакикан риоя мешуд ва мазхдби давлат'1 масауб мешуд, асосан тах,ти таъсири
акидахои муътазила карор дошт, бе тагйир ва ба холи худ гузошт. Ин вокеият барои сайри таърихй, маънавии миллатхои эронинажод, аз он лумла мардумони Хуросон ва Мовароуннашр ва фархангу тамаддуни онхо ахамияти бузурге дошт, чунки ба ин рох мероси кухани эроният барои мардумони эронинажоди мусулмоншуда низ бокй ва махфуз монд. Аз ин ру, «барчастагй ва ахамияти пайдоиши Тохириён дар майдони сиёсат набояд ночиз шуморида шавад». [10, с.106.] Дар баробари вокеахои таърихй дар замони ташаккул ва риволи андешашои машшоиён дар ин минтака пешрафтхои илмиву фархангй ва дигар зушуроти илтимо'' низ ба чашм мерасид. Куфа, Ирок, Басра дар даврони зушури мактаби машшоия марказхо ва хавзахои фархангй ва илм'' махсуб мегаштанд. Ин хавзахо кабл аз шама, ватани фиркахову мазхабшои гуногуни дин'' ба шумор рафта, он чо гуруххои «шиъа, муътазила, чахмия, кадария, мурчиия» ва гайра фаъолият мекарданд. Ин лараёншои дин'1 зери таъсири баъзе андешахои зардуштия, Монй, Маздак, дахрия, дайсония инчунин акидашои навафлотуния ва дигар лараёншои илм'1' ва фалсафии даврони «эллинизм» монда, ба бахсхои зиёди илмиву динй ва фалсафию мазхабй даст мезаданд. Ба ибораи дигар дар ин хавзахо дар баробари андешашои дини ислом боз гояву таълимотшои кабл аз исломй ва мазхабу равияхои нав бо хам омехта шуда буданд. Дар натичаи омезиши ду ё зиёда чараёнхо равандхои наве дар афкори илтимо'' зухур мекарданд. Масалан, «акоиди дайсония» ва «монавия»-ро омехтаи «дуализми мачус!» бо асосхои «насронй» ташкил медод. [7, с.75.]
Баъд аз садсоли мавлудияти хилофати араб дар доирашои мухталифи адаб'' ва дин'' башсшое сар заданд, ки боиси ташаввулоти ломеаи асримиёнагии Шарки наздик ва миёна гашт. Ба кавли Ашмадиён Абдуллош ин раванд «пешопеши як риштаи ташаввулоти мушими иктисод'' илтимо'', ахлок' ва ибод'' дар бораи акоид ва боваршо низ чунин ташаввули азимеро ба вулуд овард». [1, с.27.]
Заминае пайдо гардид, ки равиши тозае дар ломеа ба вулуд омад, ки он сабаби ба донишшо ва илмшои лудогонаи давр гардид. Дар ин бора мушаккик'' европо'' Монтгомери Вотт дар асари худ «Фалсафа ва каломи ислом''» овардааст, ки «дар саросари асри Умав'' фарки лидд'' байни заминашои мухталифи мавриди алока вулуд надошт...». [5, с.45.]
Ба шамин тарик дар охири асри дуввуми шилр' ва ё аз соли 750 мелод' дар каламрави Ироку Шом номояндагони барластаи илмшои дин'' ба максади исботи аркони асосии ислом руй ба далелшои аклгаро'' меоранд. Омили асосие, ки дар ин маршила таъсири амике ба афкори ломеа дошт, ин кабл аз шама макоми фалсафаи юнон'' дар таваффури дин'' буд, ки дар натилаи таъсири тарлумашо ва нашри матншои фалсафии юнон'' подидор омаданд.
йануз шаштод сол аз шикасти давлати Умавиён ногузашта буд, кисми зиёди асаршои Арасту ва шорешшони китобшои вай аз мактаби Искандария, Гален (Лолинус) ва бархе аз диалогшои (муколамашои) Афлотун ба араб'' тарлума намуданд. Ин тарлумашо таншо аз осори юнонишо набуда, осори халку миллатшои дигарро низ дар бар мегирифт. Файласуфи араб Иброшим Мадкур дар ин бора таъкид кардааст, ки «мусулмонон муддати се карн ба тарлумаи осори илм'1, фалсаф'' ва адаб'', ки мисоли дигар барои оншо ба мерос гузошта буданд, пардохтанд. Мусулмонон ин мероси азими инсониро аз шаш забон гирифтанд: араб'', суриё'', пашлав'', шинд'', лотин'' ва билохира махсусан юнош». [12, с.223.]
Дар малмуъ агар гирем тарлумаи осору китобшо ба забони араб'' аз охиршои асри VII мелод'' огоз гардида, хусусан дар охиршои асри VIII хеле равнак ёфт ва дар охири асри IX ба авли инкишофи худ расид. Ибни Надим дар асари худ бо номи «ал-Фешрист» дар бораи мушаббати бепоёни Холид Ибни Язид, ки дар даврони Умавиён шокими Миср таъин шуда буд, зикр сохтааст, ки вай ба олимони мактаби Искандария фармон додааст, кисмате аз китобшои ба забони китб' ва юнониро дар бахши тиб ва химия (кимиё) тарлума намоянд. Ин аввалин тарлумашое ба забони араб'' буданд. йамчун Умар Ибни Абдуллазиз, ки аз халифашои Умав'' ба шумор мерафт, амр дода буд баъзе аз китобшои ба тиб бахшида шударо ба араб'' тарлума кунанд.
Равнаку риволи васеи тарлумаао дар замони Абулаъфар Мансури Давоник!, ки яке аз халифааои Аббос! буд, ба вулуд омад. Вай баъд аз сохтани шаари Багдод онро ба мисли Отон ва Искандария маркази илму маориф намуд. Аммо накши калидиро дар рушди пешрафти илм дар хилофати араб Маъмун бозид. Вай мадрасаи маъруфи «Байту-л-аакима»-ро сохт ва гуруае аз тарлумонро дар он ло макон дода, табиби насрон! Юаоно Ибни Мосуияро роабари онао таъмин кард. Вай аамчунин як гуруаеро аз донишмандон ламъ карда, барои гирд овардани китобаои ихтисос! ва судманду зарур! ба йинд, Эрон ва Константия фиристод.
То замони роабарии йанин Ибн Исаок тарлумаао ба забони суриё! анлом мегирифт, вале баъд аз он ки вай раиси ин муассисаи бонуфузи давр таъин шуд, кисми зиёди тарлумааои ба забони араб! сурат мегирифтанд. Тарлумааои кибк! аз нав баррас! мешуданд, зеро вай дар баробари забони модарии худ суриё!, боз юнон!, форс! ва арабиро низ медонист. Муааккики шаркшиноси фаронсав! Л. Леклерк дар китоби худ «Таърихи тибби араб» таъкид кардааст, ки «вай боризтарин шахсият дар карни IX буд. Низ ба бузургтарин аукамое буд, ки ба сифат ва ахлоки аасана мутааалло ва аел кас ба кадри у дар наазати тарлума ва накл фаъолият надошта аст». [11, с.224.]
Боиси зикр аст, ки Ибни Рушд дар навиштани шарааои худ ба фалсафаи Арасту аз тарлумааои Исаок бисёр истифода будааст. Дар баробари ft Исаок як зумра тарлумонони дигар аз кабили Абдулмалик Ибн йамасо, йуллол Ибни Матр, Ибни Батрик ва намояндагони настариён дар тарлумаи осори файласуфони Юнони кадим ва хоссатан лонибдорони юнонии Арасту накши бориз гузоштаанд. Ин осори тарлумашуда дар рушду ташаккули лааонбин! ва фалсафаи машшоиён! шарк! накши бориз гузоштанд.
Бояд зикр намуд, ки тарлумаао дар лааони ислом сабаби инкилоби фикр! ва фараанг! гардид, ки дар таърихи тамаддуни башар! назир надошт, аатто дар мукоиса бо даврони «Эаё» (Ренесанс) асри XV мелод! низ бартарии зиёд дошт, зеро аамин тарлумаао сабаби бедории «тафаккури шарк!» ва рушди такомули илмаои гуманитар! ва дакик гардид. Дар ин бора Шиблии Нуъмон! низ таъкид сохтааст, ки «дар давраи Аббосиён вакте, ки захоири илмии Юнон ва Эрон ба забони араб! тарлума шуданд ва низ ба тамоми аквом дар мазаабу мубоаисот ва мунозироти мазааб! озод! дода шуд, ислом муволеа бо хатари бузург гардид, порс! (зардушт!), исо!, яауд! ва билохира занодика аз аар тараф бархоста, осебе, ки дар огози футуаоти ислом аз шамшери ислом дида буданд, хостанд бо забону калам аз он интиком бигиранд, дар акоид ва масоили мазааб! чунон ба озод! бино! интикод ва нуктачиниро гузоштанд, ки эътикоди мусалмонони заифу-л-акида мутазалзил шуда ва боварао аама ру ба суст! ниаод». [9, с.3]
Максади Аллома Шиблии Нуъмон! аз он иборат аст, ки дар ин давраи пуртазоди давлат! аакимон метавонистанд ба осон! «забони нуктачин»-ро бо кувваи зур! хомуш кунанд, лекин «вусъати назар» ва озодии нисб! дар баёни андеша нагузошт «лавоби калам» бо шамшер дода шавад. Давлатдорон натавонистанд ин нангро бар худ гуворо кунанд. йамин муносибати аасана буд, ки уламои давр бо мушкилотаои фаам! ва шавк! тамом ру ба омузиш ва таасили фалсафа, яъне аикмат карданд. Онао истифода аз усул ва роааое, ки душманони акидат! истифода мебурданд, барои аамлааои онаоро дифоъ кардан аз мавкеи аклгро! ва мантики фалсаф! дар шакли васеъ кор мегирифтанд.
Авомили сиёс! ва таъсироти яаудиву масеа! ва андешааои фалсафии юнон! низ зоаиран аз муассиртарин авомил дар тасреи иттилоаи фикр! буданд». [6, с.58.]
Аз ин лих,оз, Абдулкарим Шааристон! зикр кардааст, ки нахустин баасао агар дар бораи «усул анлом гирифт, дар охираои карни аввали аилр! (VII-мелод!) буд ва унсураои ладалии маъхазао аз китобаои фалсафаи Юнон сар зад». [8,с.17.] Ин гуфтааои Шааристон! аз аакикат дур нест, зеро фалсафаи юнон! ва дар малмуъ фараанги юнон! малмуе аз унсураои дин!, илм!
ва аунарие буд, ки дар он аурофот бо аакикатаои таърих! омехта шуда буд. Нахустин мутафаккирони Юнон онро аз гелболи интикод гузаронида, лаваари онро баргузида буданд.
Онао мероси бокимондаи фикрии халкаои гуногунро бо тарозуи акл баркашиданд то роаи дурусти пешрафти фикриро пайдо созанд. Дар иртибот ба ин юнониён илми мантикро, ки аамзоди фалсафа буд, кашф карданд ва аз он илми дорои аркон ва усул сохтанд.
Дар тамаддуни асримиёнагии мардуми Шарки наздик ва миёна низ илмаои акл!, ки дар натилаи омезиши иттилоот ва осори илмии тамаддунаои юнон!, эрон!, аинд! ва араб! падид омада буданд саами аамон тарлумааое ба шумор мераванд, ки дар замони хилофати Аббосиён амал мекарданд.
Дар масъалаи интиколи илмаои мухталиф, аз он лумла андешааои фалсафии Юнон ва илмаои акл! саами аавзаи илмии Искандария, ки аз марказаои рушди афкори илми фалсаф! маасуб мегашт, хеле зиёд аст. Баъд аз тасалути ислом дар Миср Искандария аз пешрав! ва равнак боз монд. Ин аавзаи илм! ба шикаст ру ба ру шуда, донишмандону файласуфони он ба кишвараои Шарк сафар карданд. Ба кавли Ибн Аби Асбиа донишмандони аавзаи Искандария ба шаари Антокия (Antioche) интикол ёфтанд ва муддате дар он ло бок! монд. [ 2,с.135.]
Баъдан дар даврони аукмронии халиф Мутавакил (232-247 а.) ба йарон кучонида шуд. Дар баробари ин мактаб маркази илмии Суриён! низ барои паан шудан ва пешрафти фалсафа ва донишаои акл! дар хилофати араб саами бузург дошт.
Як нуктаро бояд зикр сохт, ки илмаои юнон! ва аавзаи Искандария аануз аз даврони шоааншоаии Сосониён вориди марказаои илмии Эрон аз кабили Мадоин, Гундишопур, Рейвордшер ва дигар мавзеао гаштанд. Вале то ворид шудани ин илмао ба каламрави Эрон дар натилаи робитааои дулониба бо йинд, Бобул ва Осиёи Сагир (Хурд) дар ин минтака илмаои тиб, риёзиёт, мусик! ва гайра хело инкишоф ёфта буд.
Ошноии эрониён бо забони юнон! ва баъзе осори онао аз давраи Хохоманиш! ва алалхусус аз даврони тасаллути юнониён шуруъ шуд ва аато Ардашери Попакон (Бобокон) дар катибаи «Накши Рустам» забони юнониро аамроаи забони паалав! ба кор бурдааст. Ба кавли муаррихони араб подшоаи сосон! аз Ардашери Попакон то Шопур ва баъди вай василааои ошно! пайдо кардани эрониёнро бо илмаои гуногун муаайё месохтанд. Ибн ан-Надим дар «ал-Феарист»-и худ зикр сохтааст, ки Ардашери Попакон барои ламъ овардани китобао аз йиндустон ва Рум инчунин чустулуи бокимондааои асараое, ки дар Ирок монда буд як гуруа донишмандонро фиристод ва онаоро ба Эрон овард. Писараш Шопур низ ин корро идома дод. Тамоми ин китобаои паалав! тарлума шуданд.
Масъуд! дар «Мурови-луз-заааб» доир ба ошно! доштани эрониён бо гуфтааои Сукрот ва осори Афлотун таъкид кардааст.
Ба аамин тарик метавон хулоса кард, ки дар масъалаи зуаур, ташаккул ва пешрафти мактаби машшоияи шарк! шароитаои таърих!, сиёс!, илтимо! ва фараангии хилофати араб накши муаим бозида, боиси тарлума ва нашри зиёди осори илм! ва фалсафии Юнони кадим, Миср, йинд, Эрон ва гайра гашт. Аз баракоти чунин имконоти ба вулуд омада, лараёнаои ратсионалии фалсаф! зуаур карда, барои пешрафти илмаои дакик ва ломеашинос! накши арзанда гузоштаанд.
АДАБИЁТИ ИСТИФОДАШУДА:
1. Аамадиён Абдуллоа. Сайри таалили каломи аали суннат аз йасани Баср'1 то Шайх бдулаасани Ашъар'1. Теарон: Нашри Эасон, 1386 ш. -С.27.
2. Ибн Аби Асбиа. Табакоту-л-атбоъ. Л.2. -С.135.
3. История философии и вопросы культуры. М., 1975. -С.7.
4. Кодири йотам. Андешаи сиёсии Газол'1. Теарон, 1370. -С.3.
5. Монтгомери Вотт. Фалсафа ва каломи ислом1'//Тарлумаи Абулфазли Иззат'1. Теарон: Ширкати интишороти илм'1 ва фараанп. 1370. а.ш. (1991 мелод'1') -С.45.
6. Фахри Малид. Сайри фалсафа дар лааони ислом. Тарлумаи форс'1 зери назари Насруллоа Пурловид. Чопи аввал. Теарон: Маркази нашри донишгош'. 1372а. -С.58.
7. Шамолов А.А. Каломи Мовароуннаар. Душанбе: Дониш, 2013. -С. 75-79.
8. Шааристони Абдукарим. Мисол ва ниаол. Тарлумаи Муааммадхолик Додаошим'1. Теарон: Икбол, 1362 а.ш. -С.17.
9. Шиблии Нуъмош. Таърихи илми калом. (Лилди аввал ва дуввум) Тарлумаи Саид Муааммад Так'1 Фахрдош Гилош. Чопи аввал. Теарон, 1386. -С.3.
10. Boswaith C.E. «The Tahiricls», in Camvridge H: story of Iran, 4: 1963. -C.106.
11. Lerlerc L. Histoire de La medecine arabe. Paris, 1876. p. 139. (Иктибос аз: йано ал-Фахур'1. Халилу-л-Лар. Таърихи дар лааони ислом. -С. 224.)
12. Madkour (l.) L'Organon d'Aristote dans Le monde arabe. Paris. 1934. P.P. 26-27. (Иктибос аз: йано ал-Фахур'1. Халилу-л- Лар. Таърихи фалсафа дар лааони ислом//Тарлумаи Абдулмуааммад Оят'1. Теарон, 1377) -С.223.
