CC BY
10O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA'LIM TIZIMIDA INNOVATSION TEXNOLOGIYALARNING RIVOJLANISHI
Xakimov Muhammadali Rafikovich
Samarqand davlat chet tillar instituti
O'quvfaoliyatiga innovatsion texnologiyalarni joriy etish kelajakdagimutaxassislarni tayyorlash sifatini oshirishga olib keladi. O'z navbatida, ta'limning sifati, ochiqligi, samaradorligi, uning doimiy va innovatsion tabiati, ijtimoiy harakatchanlik va yoshlar faolligining o'sishi, turli xil muhitlarga jalb qilinishi ta'lim tizimini mamlakatning milliy xavfsizligini ta'minlashda, fuqarolarining farovonligini oshirishda muhim omilga aylantirmoqda.
Kalitso'zlary: oliy ta'lim tizimi, innovatsion texnologiyalari, masofaviy o'qitish, masofaviy ta'lim.
РАЗВИТИЕ ИННОВАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В СИСТЕМЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН
Внедрение инновационных технологий в образовательную деятельность приведет к повышению качества подготовки будущих специалистов. В свою очередь, повышение качества, доступности, эффективности образования, его непрерывный и инновационный характер, рост социальной мобильности и активности молодёжи, её вовлеченности в различные образовательные среды делают систему образования важным фактором обеспечения национальной безопасности страны, роста благосостояния её граждан.
Ключевые слова: система высшего образования, инновационные технологии, дистанционное обучение, дистанционное образование.
DEVELOPMENT OF INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN THE SYSTEM OF HIGHER EDUCATION OF
THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN
The introduction of innovative technologies in education will lead to an increase in the quality of training of future specialists. In turn, improving the quality, accessibility, effectiveness of education, its continuous and innovative nature, the growth of social mobility and youth activity, its involvement in various educational environments make the education system an important factor in ensuring the national security of the country, increasing the welfare of its citizens.
Keywords: higher education system, innovative technologies, distance learning, distance education.
DOI: 10.24411/2181-0443/2020-10071
Oliy ta'lim - bu har qanday faoliyat sohasini yangi pog'onaga ko'tarishga qodirmalakali kadrlar tayyorlashga qaratilgan doimiy mustaqil ta'lim tizimi. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanishi bilan O'zbekistondagi oliy ta'lim tizimida uni modernizatsiya qilish, ilm-fanni rivojlantirish, ta'limning zamonaviy shakllari va texnologiyalarini joriy etish bo'yicha keng ko'lamli ishlar olib borilmoqda. Zamonaviy jamiyat, iqtisodiyot va inson hayotining boshqa sohalarining jadal rivojlanishi har qanday vaziyatda tezkor harakat qila oladigan, nafaqat muammolarning maqbul echimini topishga, balki olingan bilim, ko'nikma va ko'nikmalarni amalda qo'llashga qodir kadrlar tayyorlashni talab qiladi. Ushbu fan bo'yicha bilim, ko'nikmalarni shakllantirishga yo'naltirilgan an'anaviy o'qitish zamonaviy talablardan ortda qolmoqda. Hozirgi vaqtda butun dunyoda innovatsion texnologiyalar rivojlangan. AQSh, Birlashgan Qirollik, Norvegiya, Lotin Amerikasining bir qator davlatlari ushbu sohadagi etakchi mamlakatlari deb xisoblanmoqda. Bugungi kunda ta'lim asoslari fikrlash va faoliyat uslublari kabi ilmiy fanlardan iborat bo'lmasligi kerak. Bu nafaqat yuqori darajadagi tayyorgarlikni olgan mutaxassisni chiqarish, balki uni yangi texnologiyalarni ishlab chiqish
bosqichiga kiritish, muayyan ishlab chiqarish muhiti sharoitlariga moslashish va yangi qarorlarni qabul qilishga qodir qilish kerak. Bu an'anaviy, an'anaviylardan farq qiladigan sifat jihatidan yangi printsiplar, vositalar, usullar va texnologiyalarga asoslangan o'quv jarayonini tashkil etishning asosiy shartlaridan biridir.
O'qitishning yangi shakllari va usullarini joriy etish tajribasi o'quv jarayonini intensivlashtirishning asosiy yo'nalishi ta'lim va kasbiy faoliyatning yaqinlashishi degan xulosaga kelishga imkon beradi. Ta'lim tizimida zamonaviy innovatsion texnologiyalardan foydalanishning asosiy maqsadi dinamik ijtimoiy-iqtisodiy sharoitda o'z hayotiy manfaatlarida ham, jamiyat manfaatlarida ham ijodiy salohiyatni amalga oshiradigan ko'p qirrali shaxsni shakllantirishdir.
Innovatsion texnologiyalarning etakchi roli mehmondo'st muhitni shakllantirish, har bir talabaga individual munosabat orqali o'rganishga ijobiy munosabatni shakllantirishni o'z ichiga oladi. Zamonaviy innovatsion texnologiyalarda qo'llaniladigan metodlar o'quv faoliyatiga qiziqish darajasini oshirishga yo'naltirilgan, shuning uchun o'qituvchining faol qo'llab-quvvatlashi bilan doimiy o'sib boradigan faoliyatga qo'shib, o'quvchilarning yuqori rivojlanish darajalarini shakllantirishga yordam beradi. Zamonaviy innovatsion texnologiyalar tomonidan qo'llaniladigan turli xil usullar (masalan, doimiy takrorlash, muammoli vaziyatni yaratish, differentsial yondashish, iqtidorli o'quvchilar bilan ishlash va boshqalar) o'quv jarayonini shunday tashkil etadiki, bilimlarni tizimlashtirish, kognitiv fikrlash tarzini rivojlantirish va yaxshi nazariy bilimlar mavjud. moddiy va o'z-o'zini hurmat qilish bo'yicha ta'lim.
Innovatsion texnologiyalarning bir shakli - bu masofaviy o'qitish. Bugungi kunga kelib, dunyoda masofadan o'qitish jadal rivojlandi. Shu vaqt ichida ko'plab mamlakatlar, xususan AQSh, Buyuk Britaniya ushbu o'qitish texnologiyasini muvaffaqiyatli ishlab chiqdilar. O'zbekiston Respublikasida ushbu ta'lim shakli COVID - 19 pandemiyasi davrida oliy ta'lim tizimiga joriy etilishi mumkin bo'ldi va bu davlat siyosatining ustuvor yo'nalishlaridan biri hisoblanadi. Masofaviy (elektron) ishlanmalar hozirda O'zbekiston Respublikasida davlat siyosatining ustuvor yo'nalishi. Turli xil va murakkab masofaviy ta'lim tizimlari uning barcha tarkibiy qismlarining yuqori sifatli ishlashini talab qiladi. Masofaviy ta'limning afzalliklari uning yangi xususiyatlariga bog'liq funktsiyalar, imkoniyatlarni kengaytirish va xizmat ko'rsatish talabalar uchun ta'lim xizmatlari, shuningdek moslashuvchan foydalanish uzluksiz ta'lim. Masofaviy o'qitish ta'lim sifatining muhim vazifalarni hal qiladi.
Masofaviy o'qitish shakliga o'tish nimani anglatadi? Birinchidan - zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etish imkoniyatlari va oliy ta'lim muassasalarda o'quv jarayoniga yangicha yondashuvlar, hammaga o'quv jarayonida ishtirok etishga imkon beradi. Ikkinchidan, korxonalarda mutaxassislarning raqobatdoshligini oshiradi. Uchinchidan, u axborot makoni va aholisi harakatchanlikni rivojlantiradi. Oliy ta'lim muassasalar zamonaviy talablarga javob beradigan axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan qo'llanmoqda. Masofaviy o'qitish - bu Internet texnologiyalari yoki o'quv jarayonining o'zaro ta'sirini ta'minlaydigan boshqa vositalar yordamida masofadan turib talaba va o'qituvchining o'zaro munosabati shakllanadigan ta'lim shakli. Masofaviy ta'limning ko'p qirrali va murakkab tizimlari uning barcha tarkibiy qismlarining sifatli ishlashini talab qiladi. Ushbu innovatsion texnologiya universitet talabalari bilan ishlashda juda samarali bo'lgan bir qator fazilatlarga ega.
Zamonaviy o'qitishning rivojlangan va amaliy shakllari bizga o'quv jarayonini ochiq, tushunarli va an'anaviy o'qitish shakliga imkon qadar yaqinroq qilishimizga imkon beradi. Ushbu texnologiyani joriy etish imkoniyati bizga universitetlarda o'quv jarayoniga yangicha yondashuvlarni aniqlashga imkon beradi, bu sizga universitetning ta'lim sohasidagi barcha talabalarni qamrab olishga imkon beradi, shu bilan birga ta'limning uzluksizligini ta'minlaydi.
