Научная статья на тему 'РАВИШҲОИ МЕТОДИИ ТАШАККУЛИ СИСТЕМАИ НИШОНДИҲАНДАҲОИ МОЛИЯВӢ БАРОИ МАҚСАДҲОИ МЕНЕҶМЕНТИ МОЛИЯВӢ'

РАВИШҲОИ МЕТОДИИ ТАШАККУЛИ СИСТЕМАИ НИШОНДИҲАНДАҲОИ МОЛИЯВӢ БАРОИ МАҚСАДҲОИ МЕНЕҶМЕНТИ МОЛИЯВӢ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
баҳисобгирии молиявӣ / ҳисоботи молиявӣ / менеҷменти молиявӣ / таъминоти иттилоотии менеҷменти молиявӣ / индикаторҳои молиявӣ / финансовый учет / финансовая отчетность / финансовый менеджмент / информационное обеспечение финансового менеджмента / финансовые индикаторы

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Бобоев М. У., Ғайбуллоева Д. А.

Мақола ба таҳқиқи таъминоти иттилоотии менеҷменти молиявии корпоративӣ бахшида шуда, масъалаҳои ҳисобукитоби нишондиҳандаҳои молиявӣ дар асоси маълумоти баҳисобгирӣ ва ҳисоботи молиявӣ барои мақсадҳои қабули қарорҳои идоравӣ баррасӣ шудааст. Аз ҷониби муаллифон механизми ташаккули системаи нишондиҳандаҳои молиявӣ барои мақсадҳои менеҷменти молиявӣ таҳия карда шудааст, ки равандҳои пайдарпай ва бо ҳам вобастаро дар бар мегирад. Дар мақола алгоритми ҳисобукитоби нишондиҳандаҳои асосии шаклҳои ҳисоботи молиявӣ ҳисобот оиди ҳолати молиявӣ, ҳисобот оиди фоида ва зарар ва ҳисобот оиди гардиши воситаҳои пулӣ таҳия ва пешниҳод карда шудааст, ки барои дуруст ҳисоб кардан ва дарки раванди ҳисобкунии нишондиҳандаҳо аз ҷониби мутахассисон мусоидат мекунад. Натиҷаҳои таҳқиқот аз ҷониби сармоягузорон, харидорон, таъминкунандагон, менеҷерон ва таҳлилгарони молиявӣ, инчунин аз ҷониби бонкҳо, ташкилотҳои қарзии хурд ҳангоми пешниҳоди қарз ба мизоҷони корпоративӣ барои баланд бардоштани сифати қабули қарорҳои муайяни идоравӣ ва молиявӣ метавонад истифода бурда шавад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

METHODOLOGICAL APPROACHES TO THE FORMATION OF A SYSTEM OF FINANCIAL INDICATORS FOR FINANCIAL MANAGEMENT PURPOSES

Статья посвящена исследованию информационного обеспечения корпоративного финансового менеджмента, а также обсуждаются вопросы расчета финансовых показателей на основе данных бухгалтерского учета и финансовой отчетности для целей принятия управленческих решений. Авторами разработан механизм формирования системы финансовых показателей для целей финансового менеджмента, включающий последовательные и взаимосвязанные процессы. В статье разработан и представлен алгоритм расчета основных показателей форм финансовой отчетности отчета о финансовом положении, отчета о прибылях и убытках и отчета о движении денежных средств, который помогает специалистам правильно рассчитать и понимать процесс расчета показателей. Результаты исследования могут быть использованы инвесторами, покупателями, поставщиками, финансовыми менеджерами и аналитиками, а также банками, микрокредитными организациями при предоставлении кредитов корпоративным клиентам для повышения качества принятия тех или иных управленческих и финансовых решений.

Текст научной работы на тему «РАВИШҲОИ МЕТОДИИ ТАШАККУЛИ СИСТЕМАИ НИШОНДИҲАНДАҲОИ МОЛИЯВӢ БАРОИ МАҚСАДҲОИ МЕНЕҶМЕНТИ МОЛИЯВӢ»

УДК 657.6

РАВИШ^ОИ МЕТОДИИ ТАШАККУЛИ СИСТЕМАМ НИШОНДЩАНДА^ОИ

МОЛИЯВЙ БАРОИ МАКСАД^ОИ МЕНЕЦМЕНТИ МОЛИЯВЙ

Бобоев М.У.

Гайбуллоева Д.А.

Аннотатсия.Мацола ба та%цици таъминоти иттилоотии менецменти молиявии корпоративи бахшида шуда, масъала%ои %исобукитоби нишонди%анда%ои молияви дар асоси маълумоти ба%исобгири ва %исоботи молияви барои мацсад%ои цабули царор%ои идорави барраси шудааст. Аз цониби муаллифон механизми ташаккули системаи нишонди%анда%ои молияви барои мацсад%ои менецменти молияви та%ия карда шудааст, ки раванд%ои пайдарпай ва бо %ам вобастаро дар бар мегирад. Дар мацола алгоритми %исобукитоби нишонди%анда%ои асосии шакл%ои %исоботи молияви - %исобот оиди %олати молияви, %исобот оиди фоида ва зарар ва %исобот оиди гардиши восита%ои пули та%ия ва пешни%од карда шудааст, ки барои дуруст %исоб кардан ва дарки раванди %исобкунии нишонди%анда%о аз цониби мутахассисон мусоидат мекунад.

Натица%ои та%цицот аз цониби сармоягузорон, харидорон, таъминкунандагон, менецерон ва та%лилгарони молияви, инчунин аз цониби бонк%о, ташкилот%ои царзии хурд %ангоми пешни%оди царз ба мизоцони корпоративи барои баланд бардоштани сифати цабули царор%ои муайяни идорави ва молияви метавонад истифода бурда шавад.

Калидвожахр: ба%исобгирии молияви, %исоботи молияви, менецменти молияви, таъминоти иттилоотии менецменти молияви, индикатор%ои молияви Барои ицтибос: Бобоев, М. У. Равиш%ои методии ташаккули системаи нишонди%анда%ои молияви барои мацсад%ои менецменти молияви /М. У. Бобоев, Д. А. Гайбуллоева //Паёми молия ва ицтисод. - 2024. - N0. 3(42). - С. 114-124.

МЕТОДИЧЕСКИЕ ПОДХОДЫ К ФОРМИРОВАНИЮ СИСТЕМЫ ФИНАНСОВЫХ

ПОКАЗАТЕЛЕЙ ДЛЯ ЦЕЛЕЙ ФИНАНСОВОГО МЕНЕДЖМЕНТА

Бобоев М.У.

Гайбуллоева Д.А.

Аннотация. Статья посвящена исследованию информационного обеспечения корпоративного финансового менеджмента, а также обсуждаются вопросы расчета финансовых показателей на основе данных бухгалтерского учета и финансовой отчетности для целей принятия управленческих решений. Авторами разработан механизм формирования системы финансовых показателей для целей финансового менеджмента, включающий последовательные и взаимосвязанные процессы. В статье разработан и представлен алгоритм расчета основных показателей форм финансовой отчетности - отчета о финансовом положении, отчета о прибылях и убытках и отчета о движении денежных средств, который

помогает специалистам правильно рассчитать и понимать процесс расчета показателей.

Результаты исследования могут быть использованы инвесторами, покупателями, поставщиками, финансовыми менеджерами и аналитиками, а также банками, микрокредитными организациями при предоставлении кредитов корпоративным клиентам для повышения качества принятия тех или иных управленческих и финансовых решений.

Ключевые слова: финансовый учет, финансовая отчетность, финансовый менеджмент, информационное обеспечение финансового менеджмента, финансовые индикаторы

METHODOLOGICAL APPROACHES TO THE FORMATION OF A SYSTEM OF FINANCIAL INDICATORS FOR FINANCIAL MANAGEMENT PURPOSES

Boboev M.U.

Ghaybulloeva D.A.

Abstract. The article is devoted to the study of information support for corporate financial management, and also discusses the issues of calculating financial indicators based on accounting andfinancial reporting data for the purposes of making management decisions. The authors have developed a mechanism for forming a system of financial indicators for financial management purposes, including consistent and interrelated processes. The article has developed and presented an algorithm for calculating the main indicators of financial reporting forms - a statement of financial position, a profit and loss statement and a cash flow statement, which helps specialists correctly calculate and understand the process of calculating indicators.

The results of the study can be used by investors, buyers, suppliers, financial managers and analysts, as well as banks, microcredit organizations when providing loans to corporate clients to improve the quality of making certain management andfinancial decisions. Key words: financial accounting, financial reporting, financial management, information support for financial management, financial indicators

Гузориши масъала. Менечменти молиявй хдмчун низоми идоракунии захирах,ои молиявй, дар таъмини устувории молиявй, даромаднокй ва ракобатпазирии ташкилотх,о мавкеи асосй дорад. Ма;садх,ои асосии менечменти молиявй ин баланд бардоштани арзиши ташкилот, идоракунии самараноки дороих,о ва сармоя, кабули карорх,ои самараноки маблаггузорй, паст кардани хавфх,ои молиявй, ташкил ва рохдндозй намудани назорати молиявй мебошад, ки барои расидан ба х,адафх,ои стратегии х,ар як ташкилот равона карда шудааст.

Барои ма;садх,ои кабули карорх,ои дахлдори идоракунй мавчуд набудани ягонагй дар методикаи х,исобукитоби нишондих,андах,ои молиявй яке аз муаммох,ои менечменти молиявии корпоративй ба х,исоб меравад.

Х,исобукитоби дурусти

нишондих,андах,ои молиявй барои баланд бардоштани чолибияти сармоягузорй, паст кардани хавфх,ои молиявй ва сох,ибкорй зарурат дорад.

Тахлили тах,кикотх,ои охир ва нашриёт. Ч,анбах,ои назариявй-методй ва илмй-амалии таъминоти иттилоотии

менечменти молиявй, масъалахои ташаккул ва тах,лили хисоботи молиявй, истифодаи хисоботи молиявй барои максади кабули карорхо, хисобукитоби индикаторхои молиявй дар асоси иттилооти хисоботи молиявй дар корхои илмии олимони хоричй [1,5,8,9,10,11,12,13,14,15,16] мавриди

тахкик карор дода шудааст ва то хол ахаммияти худро дорад.

Дар адабиёти илмии ватанй масъалахои ташаккули системаи нишондихандахои молиявй барои максадхои менечменти молиявии ташкилот начандон мавриди баррасй ва тахкик карор дода шудаанд. Омузиш ва тахлили адабиёти илмй нишон дод, ки аз чониби олимон корхои бештар хусусияти назариявидошта доир ба масъалахои менечменти молиявй мавчуданд.

Х,адафи маколаи мазкур ин баррасии равишхои методии хисоб кардани нишондихандахои хисоботи молиявй барои максадхои менечменти молиявй мебошад.

Мух,тавои асосии мавод. Таъминоти иттилоотии менечменти молиявй хамчун унсури механизми менечменти молиявй ин мачмуи захирахо ё манбаъхои иттилоотии дохилй ва беруниро дарбар мегирад, ки барои кабули карорхои самараноки идоравй истифода мешавад.

Дар идоракунии самараноки фаъолияти хар як ташкилот таъминоти иттилоотй мавкеи хоса дорад. Таъминоти иттилоотй ин чамъоварй, коркард, пешниход ва истифодабарии иттилоот барои ин ё он максади идоракунй мебошад [4, с. 113].

Ба андешаи Ю.М. Петрова самаранокии хар як низоми идоракунй бештар аз таъминоти иттилоотии он вобаста аст. Дар шароити муосир формулаи "вакт пул аст" бо формулаи шабех илова карда мешавад: "иттилоот пул аст». Формулаи мазкур ба менечменти молиявй маънои бевосита дорад. Дар менечменти молиявй сифати иттилоот мухим арзёбй мегардад. Аз ин чо, системаи иттилоотии менечменти

молиявй мачмуи функсионалй мебошад, ки раванди интихоби пайвастаи максадноки нишондихандахои иттилоотии дахлдорро, ки барои тахлил, банакшагирй ва омода кардани карорхои самараноки идоракунии оперативй оид ба тамоми чанбахои фаъолияти молиявии ташкилот заруранд, таъмин менамояд [14, с.24].

Дар натичаи тахкики масъалахои таъминоти иттилоотии менечменти молиявй, В.В. Горлов кайд мекунад, ки системаи иттилоотии идоракунии молиявии ташкилот бояд халли масъалахои марбут ба ташкили унсурхои равандхои иттилоотй ва коркарди аввалаи иттилоотро таъмин намояд. Барои ин, масъалахои зарурати чамъоварй, тахлил, нигохдорй ва махфияти иттилоотро хал кардан зарур аст. Максади асосии системаи идоракунии молиявй ин ташаккули иттилооти босифат ва саривактй дар бораи фаъолияти молиявию хочагидории ташкилот мебошад, ки барои тахия, асосноккунй ва кабули карорхои идоракунй дар сатххои гуногун, муайян кардани рафтори ташкилот дар бозор ва мавкеи ташкилотхои ракобаткунанда заруранд [5, с. 141].

Сахехияти иттилоот талаботи асосии СБХ,М барои тахияи хисоботи молиявй мебошад. Бояд кайд кард, ки СБХМ хамчун механизми самараноки кабули карорхои идоракунй баромад мекунад.

Бахисобгирии мухосибии молиявй ташаккул ва пешниходи хисоботи молиявиро таъмин менамояд, менечменти молиявй бошад иттилооти дар он пешниходшударо шарх медихад. Аз нуктаи назари идоракунй бошад, бахисобгирии молиявй дар менечменти молиявй накши "воситаи андозагирй"-ро мебозад, ки раванди идоракуниро бо иттилооти зарурй таъмин мекунад [9, с. 48].

Ташаккули системаи

нишондихандахои молиявй барои максадхои менечменти молиявй аз хусусияти сохавии фаъолияти хар як ташкилот, сохтори идоракунй, хачми

ташкилот, сатхи диверсификатсияи фаъолияти хочагидорй [15, с. 83], инчунин аз низоми автоматии истифодашаванда, талаботи рохбарият ва муассисон, омилхои бозор ва ракобатпазирй, максадхои стратегии ташкилот ва дигар омилхо вобастагй дорад.

Дар тамоми самтхо ва ё зерравандхои менечменти молиявй системаи

нишондихандахои молиявй барои максадхои тахлили молиявй, оптимизатсияи бизнес-равандхо, банакшагирии молиявй ва пешгуйикунихо, арзёбии лоихахои инвеститсионй, кабули карорхо дар бораи стратегияи молиявии ташкилот истифода бурда мешаванд. Масалан, дар идоракунии воситахои пулй, карздории дебиторй, захирахо, воситахои асосй, сармоя, даромад, харочот ва г.

Маълум аст, ки системаи нишондихандахои молиявй барои максадхои менечменти молиявй дар асоси иттилооти бахисобгирии мухосибй ва хисоботи молиявй муайян ва хисоб карда мешаванд. Системаи нишондихандахои молиявй ин мачмуи нишондихандахое максадноке мебошанд, ки полати молиявй ва натичахои молиявии ташкилотро тавсиф медиханд ва ба ду намуд таксим мешавад: нишондихандахои мутлак ва

нишондихандахои нисбй.

Амсила ва ё механизми ташаккули системаи нишондихандахои молиявй барои максадхои менечменти молиявй, ба андешаи мо, аз равандхои зерини пайдарпай ва бо хам вобаста иборат аст (расми 1).

Расми 1. Механизми ташаккули системаи нишондих,андах,ои молияви Сарчашма: тахияи муаллифон

Манбаи асосии иттилоотй ин ва тахияи хисоботи молиявй тавассути

маълумоти фехристхои бахисобгирй ва барномаи "1С:Бухгалтерия" ба рох монда

хисоботи молиявй ба хисоб меравад. Айни шудааст. Дар асоси маълумоти бакияи

замон дар аксари ташкилотхои тичоратии хисобхо аз ведомости бакиявй-гардишй ба

ватанй пешбурди бахисобгирии мухосибй таври автоматй хисоботи молиявй тартиб

дода мешавад. Х,амчунин хисоботи молиявй дорои маълумоти мукоисавй барои ду давра мебошад. Шаклхои хисоботи молиявй дар "Дастурамал оиди тартиби тахия намудани Шаклхои хисоботи молиявие, ки мутобики Стандартхои миллй ва байналмилалии хисоботи молиявй тартиб дода шудаанд" [6] оварда шудааст.

Тахияи босифати хисоботи молиявй ва сахехияти иттилооти он барои хисобукитоби дурусти нишондихандахои молиявй ва барои кабули карорхои самараноки идоравй замина мегузорад. Риояи талаботи СБХМ дар эътироф ва баходихии объектхои бахисобгирй ва моддахои хисоботи молиявй зарур аст.

Аз маълумоти хисоботи молиявй нишондихандахои заруриро муайян ва

интихоб кардан расмиёти дуюми механизми ташаккули системаи нишондихандахои молиявй ба хисоб меравад. Аммо, бо сабаби гуногунии фаъолияти сохибкорй, интихоб намудани нишондихандахои хисоботи молиявие, ки барои максадхои менечменти молиявй истифода бурда мешаванд ва тахияи системаи ягонаи нишондихандахои тахлили молиявй хеле мушкил аст, зеро хар як ташкилот талаботи худро ба ин система дорад.

Дар расми 2 номгуйи нишондихандахои асосии хисоботи молиявй, ки барои максадхои менечменти молиявй истифода мешаванд, оварда шудааст.

Расми 2. Нишондихандахои асосии хисоботи молиявие, ки барои кабули карорхои молиявй заруранд Сарчашма: тахияи муаллифон

Баъдан шаклхои тахлилии хисоботи мухим барои тахлили молиявй мебошад. молиявй тартиб дода мешавад, ки воситаи Табдилдихии шаклхои хисоботи молиявй

барои максадхои тахлил тавассути шаклхои тахлилй барои хисобукитоби индикаторхои молиявй осон мегардад ва талаботи истифодабарандагон конеъ гардонида мешавад.

Раванди дигар ин алгоритми хисобукитоби нишондихандахои асосии молиявй мебошад. Барои максадхои осон намудани хисоби индикаторхо номгуйи

нишондихандахои хисобот оиди холати молиявиро бо аломати А, хисобот оиди фоида ва зарарро бо аломати В ва хисобот оиди гардиши воситахои пулиро бо аломати С ишора мекунем.

Дар чадвали 1 алгоритми хисоб кардани нишондихандахои хисобот оиди холати молиявиро пешниход мекунем.

Нишондихандахо и асосй Алгоритми хисоб кардан Манбаи иттилоот

А1 -Дороихо А2+А3 Х,исобот оиди холати молиявй

А2-Дороихои гардон Воситахои пулй дар хазина +Воситахои пулй дар бонк+Сармоягузорихои кутохмуддат+^арздории дебитории тичоратй+ Дигар карздории дебиторй+Захирахои молию моддй+Харочотхои пешпардохтшуда+Дороихои гайригардон барои фуруш Х,исобот оиди холати молиявй, Бакияи охирини хисобхои 10100; 10200; 10300; 10400; 10500; 10700; 10800; 10900 дар ведомости гардишй

А3-Дороихои гайригардон Воситахои асосй-Фарсудашавии чамъшудаи воситахои асосй+Зхаирахои табий+Дороихои гайримоддй+Дороихои биологй+Сармоягузорй ба амволи гайриманкул+Сармоягузории дарозмуддат+Талаботхои андозии мавкуфгузошта+^арздории дебитории дарозмуддат+Дороихои дарозмуддати фаъолияти катъшуда Х,исобот оиди холати молиявй, Бакияи охирини хисобхои 11100; 11200; 11300; 11400; 11500; 11600; 11700; 11800; 11900 дар ведомости гардишй

А4- Ухдадорихо (Сармояи карзй) А5+А6 Х,исобот оиди холати молиявй

А5- Ухдадорихои кутохмуддат ^арздории кредитории тичоратй+Ухдадорихои кутохмуддати карзй+ Ухдадорихои кутохмуддати хисобкардашуда+Андозхо барои пардохт+ Захирахои харочот ва пардохтхои дарпешистода+ Дигар ухдадорихои кутохмуддат Х,исобот оиди холати молиявй, Бакияи охирини хисобхои 22100; 22200; 22300; 22400; 22500 дар ведомости гардишй

А6- Ухдадорихои дарозмуддат Ухдадорихои дарозмуддат+ Даромадхои мавкуфгузошта+ Ухдадорихои андозии мавкуфгузошташуда Х,исобот оиди холати молиявй, Бакияи охирини хисобхои 22600; 22700; 22800 дар ведомости гардишй

Ч,адвали 1- Алгоритми хисобукитоби нишондихандахои хисобот оиди холати

молиявй

Нишондихандахо и асосй Алгоритми хисоб кардан Манбаи иттилоот

А7-Сармояи худй Сармояи эълоншуда+ Сармояи иловагй+ Фоидаи таксимнашуда+ Сармояи захиравй Х,исобот оиди холати молиявй, Бакияи охирини хисобхои 33000; 33100; 33200; 33300 дар ведомости гардишй

А8- Ухдадорихо ва Сармояи худй А4+А7 Х,исобот оиди холати молиявй

Сарчашма: тахия ва хисоби муаллифон Алгоритми хисобукитоби нишондихандахои хисобот оиди фоида ва зарар дар чадвали 2 оварда шудааст. Ч,адвали 2 - Алгоритми хисобукитоби нишондихандахои хисобот оиди фоида ва зарар

Нишондихандахо и асосй Алгоритми хисоб кардан Манбаи иттилоот

В1 -Даромади соф аз фуруш Даромад аз фуруш тархи Баргардониши молхои фурухташуда ва тахфиф Х,исобот оиди фоида ва зарар, Бакияи кредитии хисоби 44010 бо тархи бакияи 44090

В2- Арзиши аслии фуруш Бакияи махсулоти тайёр дар аввал + Гардиши дебетии хисоби махсулоти тайёр - Бакияи махсулоти тайёр дар охир Х,исобот оиди фоида ва зарар, Бакияи дебетии гурухи хисобхои 55000 дар ведомости гардишй

В3- Фоидаи умумй В1-В2 Х,исобот оиди фоида ва зарар

В4- Фоидаи амалиётй Бакияи сатри 030 «Фоидаи умумй» тархи бакияи 060 «Ч,амъи харочотхои амалиётй» чамъ/тархи сатри 070 «Дигар даромадхо/харочотхои амалиётй» Х,исобот оиди фоида ва зарар

В5- Фоида то пардохти андоз Бакияи сатри 080 «Фоида (зарари) амалиётй» чамъ/(тархи) бакияи сатри 170 «Ч,амъи даромад / (харочоти) гайриамалиётй» чамъ/(тархи) бакияи сатри 180 «Х,иссаи фоида / (зарари) корхонахои муттахидшуда» Х,исобот оиди фоида ва зарар

В6- Фоидаи соф В5 тархи бакияи сатри 200 «Андоз аз фоида» Х,исобот оиди фоида ва зарар

Сарчашма: тахия ва хисоби муаллифон

Дар чадвали 3 бошад, алгоритми хисобукитоби нишондихандахои хисобот оиди гардиши воситахои пулй пешниход карда мешавад.

120

Чадвали 3 - Алгоритми хисобукитоби нишондихандахои хисобот оиди гардиши воситахои пулй

Нишондихандахои асосИ Алгоритми хисоб кардан Манбаи иттилоот

С1 - Воридшавии маблагхои пулй аз фаъолияти амалиётй Даромад аз фуруш чамъи Дигар дохилшавихо аз фаъолияти амалиётй Х,исобот оиди гардиши воситахои пулй

С2- Хоричшавии маблагхои пулй аз фаъолияти амалиётй Ч,амъи маблаги сатрхои 040 то 100 Х,исобот оиди гардиши воситахои пулй

С3-Х,олати маблагхои пулй аз фаъолияти амалиётй С1 - С2 Х,исобот оиди гардиши воситахои пулй

С4 - Х,олати маблагхои пулй аз фаъолияти сармоягузорй Сатри 260 «Ч,амъи дохилшавихо аз фаъолияти сармоягузорй тархи Сатри 320 «Ч,амъи хоричшавихо аз фаъолияти маблаггузорй» Х,исобот оиди гардиши воситахои пулй

С5- Х,олати маблагхои пулй аз фаъолияти молиявй Сатри 460 «Ч,амъи воридот аз фаъолияти молиявй» тархи Сатри 510 «Ч,амъи хоричшавии маблагхои пулй аз фаъолияти молиявй» Х,исобот оиди гардиши воситахои пулй

Сарчашма: тахия ва хисоби муаллифон

Тавре аз маълумоти чадвалхои дар боло овардашуда дида мешавад, алгоритми хисоби нишондихандахо аз се шакли асосии хисоботи молиявй пешниход карда шуд ва номгуйи ин нишондихандахо метавонад вобаста ба зарурият ва талабот зиёд карда шавад.

Нишондихандахои молиявии

овардашуда барои хисобукитоби гурухи индикаторхои нисбии молиявй, ба монанди бозоргирй, пардохтпазирй, устувории

молиявй, гирдгардиш, сохтори сармоя, даромаднокй метавонанд истифода бурда шаванд. Х,амин тавр, нишондихандахои молиявии пешниходшуда барои максадхои менечменти молиявй дар кабули карорхои мушаххаси идоракунй истифода бурда мешаванд.

Дар чадвали 4 хисобкунии баъзе индикаторхои молиявй ва истифодаи онхо барои максадхои кабули карорхои идоравй ва молиявиро пешниход карда шудааст.

Чадвали 4 - \исобкунии индикаторхои молияви ва истифодаи онхо барои максадхои менечменти молиявИ

№ Индикаторхои асоси Тарзи хисобкуни Кабули карорхо

1 Бозоргирии чорй А2 / А5 - Идоракунии сармояи гардон - Интихоби сиёсати идоракунй

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2 Воситахои гардони худй А2 - А5 - Арзёбии дарачаи устувории молиявй ва мустакилияти молиявй

3 Коэффитсиенти автономй А7 / А1 - Арзёбии пардохтпазирй - Муайян кардани чолибияти сармоягузорй

4 Коэффитсиенти сармояи карзй А4 / А1 - Баходихии хавфи молиявй - Муайян кардани сохтори сармоя

5 Мултипликатори сармояи худй А1 / А7 - Сармоягузорй ба ташкилот - Баходихии хавфи молиявй

6 Коэффитсиенти гирдгардиши дороихо В1 / А1 - Арзёбии самаранокии истифодаи дороихо - Идоракунии дороихо ва ухдадорихо

7 Даромаднокии дороихо В6 / А1 - Арзёбии самаранокии истифодаи дороихо - Сифати идоракунии дороихо

8 Даромаднокии фуруш В4 / В1 - Идоракунии харочот ва оптимизатсияи бизнес-равандхо - Арзёбии лоихаи нави бизнес

9 Коэффитсиенти чараёни пулии амалиётй ба фуруш С3 / В1 - Муайян кардани кобилияти ташкилот барои табдилдихии фуруш ба пули накд

10 Таносуби чараёни пулй ба карзи умумй С3 / А4 - Арзёбии муфлисшавии молиявй - ^обилияти пушонидани карз бо чараёни пулии амалиётй

Сарчашма: тахияи муаллифон дар асоси [2, 3, 7]

Чй тавре ки аз маълумоти чадвали 4 дида мешавад, якчанд индикаторхои асосй бо тарзи хисобукитоби онхо нишон дода шуда, барои максадхои менечменти молиявй вобаста ба хар як индикатор карорхои дахлдори идоравй ва молиявй оварда шудааст.

Илова бар ин, мавриди зикр аст, ки шиносой ва омузиши маълумоти молиявии ширкатхои бонуфузи кишвархои пешрафта нишон медиханд, ки хар мох, хар семоха ва солона индикаторхои молиявй аз тарафи тахлилгарони молиявй хисоб карда шуда, ба истифодабарандагони гуногун пешниход карда мешавад. Бештар нишондихандахои даромаднокй (ба мисоли даромаднокии фуруш, дороихо, сармояи худй), устувории молиявй (ба мисоли коэффитсиенти автономй), бозоргирй (бозоргирии чорй) хисоб карда шуда, тахлили мукоисавии онхо барои аз 3 то 5 сол оварда мешавад. Х,амзамон бояд кайд кард, ки нишондихандахои фоида то пардохти андоз аз фоида ва фоизхо (EBIT), фоида ба як сахмия (EPS), даромаднокии дороихо (ROA)

ва даромаднокии сармояи худй (ROE) то хол мухимтарин индикаторхои молиявй ба чамъиятхои сахомии шакли кушод хисобида мешавад.

Х,амин тавр, дар асоси натичаи тахкикоти гузаронидашуда хулосахо ва тавсияхои зерин пешниход карда мешавад:

1) иттилооти бахисобгирии мухосибии молиявй ва хисоботи молиявй манбаи асосии иттилотии менечменти молиявии корпоративй махсуб меёбад. Истифодаи талаботхои СБХМ дар тахияи хисоботи молиявй сахехияти иттилооти молиявиро таъмин намуда, заминаи асосии кабули карорхои дурусти идоракунй аз чониби рохбарон ва муассисони ташкилотхо, сармоягузорон ва карздехон мегардад.

2) барои максадхои менечменти молияи корпоративй амсилаи ё механизми ташаккули нишондихандахои молиявй тахия ва тавсия дода мешавад, ки тибки он кадам ба кадам нишондихандахои заруриро хисоб ва истифода бурдан имкон дорад. Механизми пешниходшуда шаш раванди

пайдарпай ва бо хам вобастаро дар бар мегирад.

3) дар тахкикот алгоритми хисобукитоби нишондихандахои асосии хисобот оиди холати молиявй, хисобот оиди фоида ва зарар ва хисобот оиди гардиши воситахои пулй пешниход карда шуд, ки барои дуруст ва аник дарк намудани раванди хисобкунии нишондихандахо аз чониби мутахассисон мусоидат мекунад.

4) салохияти касбй ва тачрибаи мутахассисони сохаи бахисобгирй, тахлил

ва аудити ташкилотхо бояд баланд бардошта шавад, то ин ки хисобукитоби дурусти индикаторхои асосии молиявиро таъмин намоянд.

5) дар намуди чадвал номгуйи индикаторхои асосии молиявй (бозоргирй, устувории молиявй, фаъолнокии корй, даромаднокй, чараёни пулй) бо тарзи хисобукитоб оварда шуда, истифодаи онхо барои кабули карорхо тавсиф дода шудааст.

АДАБИЁТ

1. Абдукаримов И.Т. Бухгалтерская (финансовая) отчетность как основной источник мониторинга и анализа финансового состояния предприятия // Социально-экономические явления и процессы. - 2012. - №. 10. - С. 9-15.

2. Анализ финансовой отчетности (Электронный ресурс) / https://www.1cashflow.ru/analiz-finansovoy-otchetnosti

3. Анализ финансовой отчётности: учеб. пособие для студентов / Под ред. О.В. Ефимовой и М.В. Мельник. -М.: Дело и сервис, 2010. - 312 с.

4. Бобоев, М.У. Таъминоти иттилоотии менечменти молиявй / М.У. Бобоев // Паёми Донишгохи миллии Точикистон. Бахши илмхои ичтимой-ик;тисодй ва чамъиятй. - 2023. -№. 9. - С. 113-119.

5. Горлов, В.В. Информационное обеспечение финансового менеджмента в организациях потребительской кооперации / В.В. Горлов // РИСК: Ресурсы, Информация, Снабжение, Конкуренция. - 2009. - № 3. - С. 138-141.

6. Дастурамал оиди тартиби тахия намудани Шаклхои хисоботи молиявие, ки мутобик;и Стандартхои миллй ва байналмилалии хисоботи молиявй тартиб дода шудаанд. Фармоиши Вазорати молияи Чумхурии Точикистон аз «27» майи соли 2011 № 42

7. Зайко А.Г. Коэффициентный анализ денежных потоков предприятия энергетического машиностроения // Интернет-журнал «НАУКОВЕДЕНИЕ» Том 9, №2 (2017) http://naukovedenie.ru/PDF/04EVN217.pdf (доступ свободный). Загл. с экрана. Яз. рус., англ.

8. Информация финансовой и нефинансовой отчетностей как основа для стратегических решений бизнеса: учет, контроль, анализ / О.В. Рожнова, М.В. Мельник, О.В. Ефимова [и др.]. - Москва: Общество с ограниченной ответственностью "Издательство "КноРус", 2020. - 228 с.

9. Калугин В.А., Ляхова Н.И. Формирование финансовой отчетности с использованием системы финансового менеджмента // Экономические и гуманитарные науки. - 2016. - №. 9(296). - С. 40-49.

10. Кальницкая И.В. Бухгалтерская финансовая учетно-аналитическая система для целей управления организацией // Международный бухгалтерский учет. - 2013. - №. 39. -С. 9-17.

11. Лазарева, Н.С. Информационно-аналитическое обеспечение формирования бухгалтерской отчетности коммерческой организации / Н.С. Лазарева // Инновации. Наука. Образование. - 2021. - № 28. - С. 139-142.

12. Методические аспекты применения данных бухгалтерской финансовой отчетности в финансовом менеджменте / В.С. Германова, Г.С. Мараховская, А.С.

Карибджанян, Ю.И. Германова // Экономика и управление: проблемы, решения. - 2018. -Т. 2, № 1. - С. 126-132.

13. Парушина, Н.В. Формирование и использование показателей бухгалтерской отчетности организаций в управлении и экономическом анализе / Н.В. Парушина, О.В. Губина, М.В. Калабухина // Экономическая среда. - 2016. - № 1(15). - С. 6-13.

14. Петрова, Ю.М. Проблемы и перспективы применения МСФО в информационном обеспечении финансового менеджмента / Ю.М. Петрова // Успехи современной науки и образования. - 2017. - Т. 3, № 3. - С. 24-27.

15. Степаненко Е.И. Теоретические аспекты совершенствования финансового менеджмента организаций // Экономические и гуманитарные науки. - 2012. - №. 9. - С. 8285.

16. Федорович Т.В. Методические аспекты обоснования эталонных значений финансовых показателей для анализа консолидированной отчетности // Экономический анализ: теория и практика. - 2008. - №. 19. - С. 25-34.

Маълумот дар бораи муаллифон:

Бобоев Мирзох,аёт Усмонович - Донишкадаи политехникии Донишгохи техникии Точикистон ба номи академик М.С. Осимй дар шахри Хучанд, н.и.и., дотсенти кафедраи молия ва карз, CIPA. СуроFа: 735700, Чумхурии Точикистон, ш. Хучанд, куч. И.Сомонй, 226. Почтаи электронй: [email protected]

Гайбуллоева Дилфуза АбдуFаффоровна - Донишкадаи политехникии Донишгохи техникии Точикистон ба номи академик М.С. Осимй дар шахри Хучанд, докторанти PhD, омузгори калони кафедраи молия ва карз. СуроFа: 735700, Чумхурии Точикистон, ш. Хучанд, куч. И.Сомонй, 226. Почтаи электронй: [email protected]

Сведения об авторах:.

Бобоев Мирзохаёт Усмонович - Худжандский политехнический институт Таджикского технического университета имени академика М.С. Осими, к.э.н., доцент кафедры финансы и кредит, CIPA. Адрес: 735700, Республика Таджикистан, г. Худжанд, ул. И. Сомони, 226. E-mail: [email protected]

Гайбуллоева Дилфуза Абдугаффоровна - Худжандский политехнический институт Таджикского технического университета имени академика М.С. Осими, докторант PhD, старший преподаватель кафедры финансы и кредит. Адрес: 735700, Республика Таджикистан, г. Худжанд, ул. И. Сомони, 226. E-mail: [email protected]

Information about authors:

Boboev Mirzokhayot Usmonovich - Khujand Polytechnic Institute of the Tajik Technical University named after academician M.S. Osimi, Candidate of Economic Sciences, Associate Professor of the Department of Finance and Credit, CIPA. Address: 735700, Republic of Tajikistan, Khujand, st. I. Somoni, 226. E-mail: [email protected]

Ghaybulloeva Dilfuza Abdugafforovna - Khujand Polytechnic Institute of the Tajik Technical University named after academician M.S. Osimi, doctoral student PhD, Senior Lecturer of the Department of Finance and Credit. Address: 735700, Republic of Tajikistan, Khujand, st. I. Somoni, 226. E-mail: [email protected]

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.