CC BY
40
D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
mgr Joanna Kalinowska1 mgr inz. Michat Chmiel2
Przyjfty/Accepted/Принята: 21.10.2015; Zrecenzowany/Reviewed/Рецензирована: 02.12.2015; Opublikowany/Published/Опубликована: 31.12.2015;
Przegl^d mozliwosci wykorzystania wybranego sprz^tu ratowniczo-gasniczego w dzialaniach jednostek ochrony przeciwpozarowej w kontekscie wymagan systemu dopuszczen3
Review of the Potential Exploitation of Selected Firefighting and Rescue Equipment during Incidents Addressed by Fire Service Units in the context of Requirements
Stipulated by the Admittance Process
Обзор возможностей использования выбранного спасательно-гасящего оборудования в деятельности подразделений пожарной охраны в контексте
требований системы допусков
ABSTRAKT
Cel: Celem glownym niniejszego artykulu jest opisanie budowy, zasady dzialania i mozliwosci wykorzystania najczfsciej stosowanego sprzftu ratowniczo-gasniczego oraz wskazanie praktycznych przykladow jego zastosowania w poszczegolnych typach zdarzen przez jednostki ochrony przeciwpozarowej RP.
Wprowadzenie: Wlasciwy dobor sprzftu przez poszczegolne jednostki gwarantuje skuteczne i szybkie prowadzenie dzialan, co przeklada sif na poprawf bezpieczenstwa osob ratowanych, jak rowniez minimalizacjf strat wynikaj^cych z poszczegolnych zdarzen. Przy doko-nywaniu zakupu ww. sprzftu, z punktu widzenia ergonomii, bezpieczenstwa i funkcjonalnosci - wazne jest, aby wybierac urz^dzenia, ktore posiadaj^ swiadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB wydane na podstawie rozporz^dzenia z dnia 27 kwietnia 2010 r. zmieniaj^cego rozporz^dzenie w sprawie wykazu wyrobow sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia, zycia lub mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobow do uzytkowania (Dz.U. nr 85, poz. 553).
Artykul przedstawia budowf, zasady dzialania oraz mozliwosci praktycznego wykorzystania sprzftu, bfd^cego wyposazeniem jednostek ochrony przeciwpozarowej w kontekscie wymagan w procesie dopuszczenia omawianego sprzftu. Przedstawiono i sklasyfikowano wyroby takie jak: motopompy przenosne i przewozne, turbopompy, motopompy do wody czystej i zanieczyszczonej, motopompy plywaj^ce i dzialka wodno-pianowe. Wskazano takze wyroby z zakresu sprzftu ratownictwa technicznego: hydrauliczne narzfdzia ratownicze oraz poduszki wysoko- i niskocisnieniowe. Zwrocono rowniez uwagf na podstawowe czynnosci z zakresu obslugi i konserwacji omawianego sprzftu. Metodologia: W artykule przeanalizowano literature przedmiotu. Tresc opracowano w oparciu o standardy, publikacje i materialy szkoleniowe CNBOP-PIB z zakresu ratownictwa i sprzftu przeznaczonego dla strazy pozarnej. Literaturf wzbogacono rowniez o inne opracowania zwarte oraz rozporz^dzenie dotycz^ce systemu dopuszczen w Polsce.
Wnioski: W artykule skupiono sif na wybranym sprzfcie stosowanym przez jednostki ochrony przeciwpozarowej. Przedstawiono jego budowf oraz glowne obszary zastosowania. Zwrocono uwagf na koniecznosc przestrzegania zalecen producenta w zakresie konserwacji i eksploatacji. Wskazano rowniez na znaczenie systemu dopuszczen w kontekscie zapewnienia bezpieczenstwa ratownikow oraz osob ratowanych, jak rowniez w kwestii gwarancji jakosci oraz kompatybilnosci wyposazenia jednostek ochrony przeciwpozarowej.
Stowa kluczowe: motopompa plywaj^ca, motopompa do wody zanieczyszczonej, turbopompa, dzialko wodno-pianowe, hydrauliczne narzfdzia ratownicze, poduszki podnosz^ce, analiza, zastosowanie, eksploatacja, system dopuszczen, dopuszczenie do uzytkowania Typ artykulu: artykul przegl^dowy
Akademia Obrony Narodowej, Warszawa / National Defence University of Warsaw;
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpozarowej im. Jozefa Tuliszkowskiego - Panstwowy Instytut Badawczy, Jozefow / Scientific and Research Centre for Fire Protection - National Research Institute, Poland; [email protected]; Autorzy wniesli jednakowy wklad merytoryczny w powstanie artykulu / The authors contributed equally to this article;
D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
ABSTRACT
Aim: The main purpose of this article is to describe the construction, operating principles and possibilities of exploiting most commonly used firefighting and rescue equipment, and indicate practical examples of application during specific incidents addressed by firefighting units of the Polish State Fire Service.
Introduction: Appropriate selection of equipment by Fire Service establishments guarantees effective and efficient conduct of operations, which ultimately results in a more effective provision of safety for rescued people as well as minimization of losses resulting from particular incidents. The acquisition process, apart from features concerned with ergonomics, safety and functionality, includes selection of equipment, which has received a certificate of admittance issued by CNBOP-PIB. Such certificates are awarded in accordance with regulations set by the Minister of the Interior on 27 April 2010, amending regulations, dealing with product specification intended to assure public safety or safeguarding of life, health and property and principles of approving such products for use (Journal of Laws No. 85 item 553). Equipment identified in this article is categorized as: portable and transportable moto pumps, turbopumps, pumps for clean and contaminated water, floating pumps and water-foam monitors. Additionally, equipment used in connection with road traffic accident rescue work is also included, such as: hydraulic rescue tools and air cushions for lifting (low and high pressure). Moreover, attention was drawn to the basic activities concerning operation and maintenance of relevant equipment.
Methods: The authors carried out an analysis of literature on the topic. Content of the article is based on standards, publications and training materials issued by CNBOP-PIB on matters concerning rescue work and equipment intended for use by the Fire Service. Literature material was enhanced by other texts and post-conference publications, and regulation concerning the approval system in Poland. Conclusions: The article focused on selected equipment used by the Fire Service and described the construction of such equipment and main applications. Attention was drawn to the need for compliance with manufacturer's recommendations during maintenance and operation of equipment. Additionally, the article indicated merits and significance of the admittance system in ensuring the safety of rescuers and those being rescued, as well as the issue of quality guarantee and compatibility of equipment used by the Fire Service.
Keywords: floating pump, motopump for contaminated water, turbopump, water-foam monitor, hydraulic rescue tools, air cushions, analysis, application, exploitation, admittance system, admittance for use Type of article: review article
АННОТАЦИЯ
Цель: Основная цель этой статьи заключается в описании строения, принципа работы и возможности использования в подразделениях пожарной охраны Польши наиболее часто используемого спасательно-гасящего оборудования, а также указании практических примеров его применения во время различных происшествий.
Введение: Соответствующий выбор оборудования у отдельных подразделений гарантирует эффективное и быстрое проведение действий, что, в свою очередь, приводит к более эффективному обеспечению безопасности спасаемых людей, а также минимизации потерь во время отдельных происшествий.
При покупке данного оборудования очень важно, с точки зрения эргономики, безопасности и функциональности, выбрать то, которое имеет свидетельство о допуске CNBOP-PIB на основе распоряжения от 27 апреля 2010 года изменяющего распоряжение положение о перечне изделий для обеспечения общественной безопасности и защиты здоровья, жизни или имущества, а также правил выдачи допуска для этих изделий (Дневник законов № 85, поз. 553). В статье представлены конструкция, принцип работы и возможности практического использования оборудования, которым оснащены подразделения пожарной охраны, согласно требованиям в процессе допуска этого оборудования. Представлены и классифицированы изделия, такие как: переносные и передвижные мотопомпы, турбонасосы, мотопомпы для чистой и загрязненной воды, плавающие мотопомпы и водно-пенные стволы. Представлены также изделия спасательной техники: гидравлические спасательные инструменты, подушки высокого и низкого давления. Внимание было также уделено основным работам по техническому обслуживанию рассматриваемого оборудования.
Методология: В статье анализируется предметная литература. Содержание разработано на основе стандартов, публикаций и учебных материалов CNBOP-PIB в области спасения и оборудования, предназначенного для пожарной службы. Литература включает также другие книги и послеконференционные публикации, а также распоряжение о системе допусков в Польше. Выводы: В статье особое внимание уделено выбранному оборудованию, используемому подразделениями пожарной охраны. Представлены его строение и основные способы использования. Внимание было уделено также необходимости соблюдать рекомендации производителя по техническому обслуживанию и эксплуатации. Обоснована также необходимость системы допусков для обеспечения как безопасности спасателей, так и спасаемых людей, а также с точки зрения обеспечения качества и совместимости оборудования подразделений пожарной охраны.
Ключевые слова: плавающая мотопомпа, мотопомпа для загрязненной воды, турбонасос, водно-пенные стволы, гидравлические спасательные инструменты, подъемные подушки, использование, эксплуатация, система допусков, допуск в эксплуатацию Вид статьи: обзорная статья
1. Wstfp
W zwi^zku z rozwojem techniki i wspolczesnie wy-st^puj^cymi na calym swiecie zagrozeniami jednostki ochrony przeciwpozarowej s^ zobligowane do stosowania sprz^tu spelniaj^cego okreslone wymagania, takie jak:
niezawodnosc, funkcjonalnosc, ergonomia i bezpieczen-stwo. W artykule przedstawiono sprz^t produkcji krajo-wej i zagranicznej, ktory jest najcz^sciej wykorzystywany w codziennej pracy strazaka [12].
W artykule omowiono wybrane wyroby stosowane w trakcie dzialan ratowniczo-gasniczych: motopompy
СЕРТИФИКАЦИЯ, ОДОБРЕНИЯ И РЕКОМЕНДАЦИИ
D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
przenosne i przewozne, motopompy do wody zanieczyszczonej, motopompy plywaj^ce, hydrauliczne narz^dzia ratownicze, poduszki wysoko- i niskocisnieniowe. Aby przedstawic peine mozliwosci wykorzystania wyzej wy-mienionych wyroböw, w artykule scharakteryzowano ich budow^, zasady dzialania, jak röwniez wskazöwki dotycz^ce ich wlasciwego uzytkowania.
Charakter zagrozen, z ktörymi w obecnych czasach mierz^ sif jednostki ochrony przeciwpozarowej, jest bardzo rözny. Obok pozaröw wymienic nalezy zdarzenia drogowe, powodzie lub inne klfski zywiolowe. Specyfika zdarzen, na ktör^ musz^ byc przygotowani strazacy, ewoluuje wraz z ci^glym rozwojem cywilizacyjnym i postfpem technolo-gicznym. Od ostatnich dwudziestu lat sprzft wykorzysty-wany do dzialan jest stale udoskonalany w celu sprostania zmieniaj^cym sif oczekiwaniom uzytkowniköw [17].
Z punktu widzenia uzytkownika koncowego niezwy-kle waznym elementem jest adekwatnosc stosowanego sprz^tu do rodzaju wyst^puj^cych zdarzen, jak rowniez zapewnienie bezpieczenstwa jego uzytkowania. Ma to duze znaczenie zaröwno dla bezpieczenstwa ratowniköw, jak i samych ratowanych. Sprzft ten powinien zapewniac rowniez optymalny komfort uzytkowania, co niew^tpliwie wplywa na efektywnosc prowadzonych dzialan. Respek-tuj^c powyzsze, w Polsce w 2007 r. wprowadzono system dopuszczen. Jego glöwn^ ide^ jest selekcja trafiaj^cych na polski rynek wyroböw przeznaczonych dla jednostek strazy pozarnej [17].
2. Motopompy do wody zanieczyszczonej
Motopompa jest agregatem przenosnym lub przewoz-nym. Sklada si§ z silnika spalinowego, pompy wirowej
oraz uchwytow lub ramy umozliwiaj^cej przenoszenie. Motopompy przewozne s^ zamontowane na przyczepie lub naczepie.
Ze wzglfdu na wielkosc i rodzaj podstawy pomp rozroz-niamy motopompy przenosne oraz motopompy przewozne. Pompy przenosne to niewielkie pompy o wadze do 200 kg [7] i wydajnosci nieprzekraczaj^cej (w wifkszosci przypad-kow) 1600 dm3/min. Podstawa wyposazona jest w uchwy-ty przeznaczone do przenoszenia urz^dzenia do punktu czerpania wody. Motopompy o wifkszych wydajnosciach, ze wzglfdu na swoj^ wagf, montowane s^ na specjalnie do tego przystosowanych przyczepach, naczepach lub konte-nerach, przygotowanych do ci^gnifcia ich za pojazdami pozarniczymi. Wydajnosc takich motopomp moze wynosic ponad 10 000 dm3/min, a moc ich silnikow osi^gac kilkuset KW. Tego rodzaju motopompy waz^ nawet kilka ton [2].
W jednostkach strazy pozarnej wystfpuj^ najczfsciej pompy odsrodkowe, ktorych budowa umozliwia samoza-sysanie (bez dodatkowych urz^dzen). S^ to motopompy z wirnikiem otwartym oraz polotwartym, ktory umozliwia przepompowywanie wody razem ze znajduj^cymi sif w niej stalymi zanieczyszczeniami o wielkosci nawet do kilku centymetrow. Motopompy te s^ wykorzystywane mifdzy innymi do: wypompowywania wody z rozlewisk, studni, piwnic, kanalow, zbiornikow wodnych naturalnych i sztucznych oraz wod plyn^cych, wod z wykopow o malym, srednim i duzym zanieczyszczeniu, napelniania zbiornikow samochodow gasniczych, jak rowniez w innych akcjach popowodziowych.
Przykladowy widok motopompy do wody zanieczyszczonej z wyszczegolnieniem podstawowych elementow wchodz^cych w jej sklad zostal przedstawiony na ryc. 1.
Ryc. 1. Widok przenosnej motopompy do wody zanieczyszczonej Fig. 1. Portable motopump for contaminated water Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
2.1. Wprowadzanie motopomp do wody zanieczyszczonej do uzytkowania w jednostkach ochrony przeciwpozarowej
Motopompy do wody zanieczyszczonej, zgodnie z Rozporz^dzeniem Ministra Spraw Wewnftrznych
i Administracji z dnia 27 kwietnia 2010 r. zmieniaj^cym rozporz^dzenie w sprawie wykazu wyrobow sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobow do uzytkowania (Dz.U. nr
D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
85, poz. 553) [7], podlegaj^ procesowi dopuszczenia. Wy-magania dla tej grupy wyrobow zostaly okreslone w pkt. 2.7 zal^cznika do ww. rozporz^dzenia. Podczas procesu dopuszczenia motopompy poddawane s^ ocenie i bada-niom, na ktore skladaj^ si§:
- weryfikacja zgodnosci dokumentacji z prezento-wanym wzorcem,
- weryfikacja i sprawdzenie wymagan konstruk-cyjnych,
- weryfikacja i sprawdzenie deklarowanej wydajnosci i nat^zenia przeplywu,
- weryfikacja i sprawdzenie srednicy przepompowy-wanych zanieczyszczen,
- weryfikacja i sprawdzenie niezawodnosci pracy pompy (24 godziny),
- weryfikacja i sprawdzenie minimalnego czasu zassania.
W zaleznosci od ich rodzaju motopompy powinny bye wyposazone we wloty ssawne motopomp oraz odpo-wiednio w nasady ssawne 52, 75 lub 110 wedlug normy
PN-M-51038. Zestaw motopompy do wody zanieczysz-czonej powinien zawierae kosz ssawny o wielkosci oczek odpowiednich do zanieczyszczen, jakie mog^ bye wraz z wod^ przepompowane przez motopompy. Wyloty tloczne powinny bye wyposazone w nasady 52, 75 lub 110 wedlug normy PN-M-51038 w zaleznosci od wydajnosci nomi-nalnej. Kadlub, urz^dzenie zasysaj^ce i przewody wodne pompy powinny miee mozliwose skutecznego odwodnie-nia. Zawory odwadniaj^ce powinny bye latwo dost^pne. Wymagane jest, aby motopompa przenosna do wody za-nieczyszczonej byla wyposazona w skladane uchwyty do przenoszenia [7].
Motopompy przenosne podczas badan kwalifikacyjnych s^ weryfikowane rowniez pod k^tem uzyskanej wydajnosci. Pracuj^ one przy niskich wartosciach cisnien, zazwyczaj przy 1 lub 2 barach. St^d tez wartosci geometryczne wysokosci ssania dla przedmiotowych motopomp wynosz^ Hgs = 1,5 m oraz Hgs = 6 m [7]. Przykladow^ charakterystyk^ funkcji wysokosci podnoszenia i wydajnosci przedstawiono ponizej.
6
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 Q [dm'arln]
Hgs = I S m
90 m , ■ „ _ ___
5.
o --= — -J-- L ■
0 100 200 300 ¿00 500 6« 700 600 900
C |dra' ir 'I.)
6 m
Ryc. 2. Charakterystyka motopompy przenosnej Fig. 2. Characteristics of a portable motopump Zrodlo: Archiwum CNBOP-PIB. Source: Archive of CNBOP-PIB.
Przy tak skonfigurowanym ukladzie badawczym motopompy przenosne osi^gaj^ wydajnosci: przy 1,5 m wysokosci ssania - do 1600 dm3/min, a przy 6 m - do 950 dm3/min.
Kluczowa, z punktu widzenia uzytkowania motopompy do wody zanieczyszczonej, jest proba niezawodnosci pracy motopompy, polegaj^ca na 24-godzinnej, nieprzerwanej pracy motopompy, po zakonczeniu ktorej motopompa nie powinna wykazywae zadnych uszkodzen i nieszczelnosci.
Sprawdzenie parametrow techniczno-uzytkowych po-zwala na efektywne wykorzystanie tych wyrobow podczas dzialan, ktore wskazano w kolejnym podrozdziale artykulu.
2.2. Przyklady zastosowania
Ponizej przedstawiono trzy przyklady wykorzystania motopomp do wody zanieczyszczonej.
СЕРТИФИКАЦИЯ, ОДОБРЕНИЯ И РЕКОМЕНДАЦИИ D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
Ryc. 3. Wypompowywanie wody z zalanej studni z wykorzystaniem pojazdu pozarniczego Fig. 3. Pumping water from flooded wells using fire vehicle Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Powyzszy uklad jest rozwi^zaniem podstawowym i najczçsciej stosowanym. Realizuje siç go poprzez bez-posrednie podl^czenie wçzy o wielkosci odpowiadaj^cej wielkosci krocca ssawnego i tlocznego pompy. W przy-padku wiçkszosci motopomp s^ to wçze W-75. Wyj^tek stanowi^ najmniejsze motopompy, w ktorych mozliwe
jest zastosowanie wçzy wielkosci W-52. Uklad ten stoso-wany jest do osuszania zalanych studni i studzienek b^dz pomieszczen. Glownym zalozeniem tego typu ukladu jest dostarczenie maksymalnie duzej ilosci wody w jak najkrotszym czasie do zbiornika pojazdu pozarniczego lub innego punktu odbioru wody [2].
Ryc. 4. Przykladowy schemat osuszania podtopionych terenow z wykorzystaniem motopompy do wody zanieczyszczonej Fig. 4. Example of draining flooded areas using motor pumps for contaminated water Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Rycina 4 przedstawia uklad z wykorzystaniem motopompy i zbiornika lub innego miejsca wyznaczonego do odbioru wody, ktory stosowany jest przy osuszaniu
2.3. Przepompowywanie wody
zalanych terenow np. w poblizu walow ochronnych lub innych miejscowych podtopien. Zbiornikiem moze byc na przyklad cysterna samochodowa.
Ryc. 5. Przyklad przepompowywania wody z jeziora Fig. 5. Example of pumping water from a lake Zrodlo: opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Uklad przedstawiony na rycinie 5 ma zastosowanie przy wypompowywaniu wody z akwenu (np. malego zalewu) w przypadku nadmiernego wezbrania. Woda
wypompowywana z akwenu jest podawana do zbiornika posredniego, a stamt^d przepompowywana do ustalonego miejsca odbioru wody. Uklad taki moze miec zastosowanie
D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
w przypadku, gdy wodç nalezy przelac do innego oddalone-go miejsca, ujscie wody znajduje siç w znacznej odleglosci od wezbranego akwenu lub tez w celach gasniczych do zaopatrzenia siç w lekko zanieczyszczon^ wodç [2].
Najwiçksze natçzenie przeplywu osi^ga siç podczas pracy z najmniejsz^ dopuszczaln^ liczb^ odcinków wçzy oraz przy terenie o niewielkiej róznicy wysokosci. Moto-pompy mog^ przepompowywac ciecze o odczynie kwasnym lub zasadowym, zanieczyszczone cialami stalymi. S^ to niew^tpliwie zalety tych urz^dzeñ, co potwierdza coraz czçstsze ich wykorzystywanie przy wypompowywaniu wody z zalanych terenów czy obiektów mieszkalnych [3].
Analizuj^c opisy motopomp do wody zanieczyszczonej, charakterystyki, parametry eksploatacyjne, mozna dojsc do wniosku, ze charakter ich pracy oraz zakres mozliwosci uzytkowych w znacznym stopniu zalez^ od:
- warunków terenowych,
- rodzaju ukladu wçzowego,
- srednicy wçzy,
- dlugosc calej linii wçzowej.
Nalezy zwrócic uwagç, ze stosowanie ukladów pracy z motopompami (przetlaczanie wody) pozwala na znaczne obnizenie kosztów zwi^zanych z zuzyciem paliwa podczas dlugotrwalych akcji (przewozenie oraz dowozenie wody), jak równiez z amortyzaj sprzçtu, czy w koñcu z wyna-grodzeniem strazaków [2].
2.4. Wskazówki eksploatacyjne
Z uwagi na to, ze w jednostkach ochrony przeciwpo-zarowej stosowane s^ motopompy rózni^ce siç pod wzglç-dem konstrukcji oraz rozwi^zañ technicznych produkcji (zarówno krajowej, jak i zagranicznej), a kazdy producent zastrzega sobie wlasny tryb postçpowania przy obsludze silnika i pompy, podane ponizej zalecenia dotycz^ce obslugi technicznej motopomp wykorzystuje siç jedynie jako ogól-ne wskazówki do wlasciwego postçpowania ze sprzçtem.
Wazne jest, aby dokladnie zapoznac siç z instrukj obslugi i konserwacji oraz bezwzglçdnie stosowac siç do zalecen producenta. Nie nalezy uruchamiac silnika w poblizu roz-lanych cieczy latwopalnych lub w miejscach zagrozonych wybuchem. Podczas pracy motopompy w pomieszczeniach zamkniçtych nalezy zapewnic odpowiedni^ wentylacjç ze wzglçdu na mozliwosc zatrucia spalinami. Nie nalezy zbytnio przechylac motopompy, gdyz moze to spowodowac wyciek oleju z silnika lub uszczelnienia pompy. Podczas transportu zawor paliwa musi byc zamkniçty [8].
Pracç z motopompe do wody zanieczyszczonej nalezy rozpocz^c od podl^czenia wçza tlocznego do nasady tlocznej motopompy. Nastçpnie otworzyc zawor zbiornika paliwa i ustawic dzwigniç steruj^c^ manetki silnika pompy w pozycji „rozruch". Przy cieplym silniku nie stosowac „ssania". Silnik uruchomic przez poci^gniçcie za linkç rozrusznika [8].
Niewlasciwa eksploatacja prowadzi do uszkodzenia motopomp. Do tych uszkodzen zaliczamy przede wszyst-kim uszkodzenia eksploatacyjne spowodowane nieprze-strzeganiem zalecen producenta np. odnosnie wymiany plynow eksploatacyjnych czy swiec, a takze w sytuacjach zaprzestania czynnosci serwisowych, takich jak regulacja luzow zaworow. Innym rodzajem uszkodzen motopompy s^ wszelkie nieszczelnosci, powstale w wyniku zastosowa-nia niewlasciwych plynow, ktore reaguj^ (np. chemicznie) z materialami, z ktorych zostala wykonana motopompa [18].
3. Motopompy plywaj^ce
Motopompa plywaj^ca rowniez jest agregatem przenos-nym skladaj^cym siç z silnika spalinowego, pompy wirowej oraz plywaka, wyposazonym w uchwyty umozliwiaj^ce jej przenoszenie. Przykladowy widok motopompy plywaj^cej z wyszczegolnieniem podstawowych elementow wchodz^-cych w jej sklad zostal przedstawiony na rycinie 6.
Ryc. 6. Przykladowy widok motopompy plywaj^cej Fig. 6. Example of floating pump - view Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
СЕРТИФИКАЦИЯ, ОДОБРЕНИЯ И РЕКОМЕНДАЦИИ
D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
3.1. Wprowadzanie motopomp plywaj^cych do uzytkowania w jednostkach ochrony przeciwpozarowej
Motopompy plywaj^ce zgodnie z rozporz^dzeniem [7] podlegaj^ procesowi dopuszczenia. Wymagania dla tej grupy wyrobow zostaly okreslone w pkt 2.3 zal^cznika do ww. rozporz^dzenia. Podczas prowadzonego procesu dopuszczenia w zakres oceny urz^dzenia wchodz^:
- weryfikacja zgodnosci dokumentacji z prezento-wanym wzorcem,
- weryfikacja i sprawdzenie wymagan konstruk-cyjnych,
- weryfikacja i sprawdzenie deklarowanej wydajnosci i nat^zenia przeplywu,
- weryfikacja minimalnej gl^bokosci ssania,
- weryfikacja i sprawdzenie niezawodnosci pracy pompy.
Motopompy plywaj^ce podczas badan kwalifikacyjnych s^ weryfikowane rowniez pod k^tem uzyskanej wydajnosci. Przedmiotowe motopompy pracuj^ przy niskich wartos-ciach cisnien - zazwyczaj 2 barach. W procesie badawczym, w zaleznosci od przyj^tej pr^dkosci obrotowej i wysokosci podnoszenia, motopompy te osi^gaj^ wartosci wydajnosci do 600 dm3/min [7]. Przykladow^ charakterystyk^ funkcji wysokosci podnoszenia i wydajnosci przedstawiono ponizej.
Ryc. 7. Charakterystyka motopompy plywaj^cej Fig. 7. Characteristics of the motor floating pump ¿rodlo: Archiwum CNBOP-PIB. Source: Archive of CNBOP-PIB.
Kluczowa, z punktu widzenia uzytkowania motopompy plywaj^cej, jest rowniez proba niezawodnosci pracy motopompy polegaj^ca na 6-godzinnej nieprzerwanej pracy motopompy, po ktorej nie powinno byc zadnych uszkodzen i nieszczelnosci. Sprawdzenie cech techniczno-uzytkowych, wskazanych powyzej, pozwala na efektywne wykorzystanie motopomp plywaj^cych w prowadzonych dzialaniach, ktorych przyklady wskazano nizej.
3.2. Przyklady zastosowania
Motopompy plywaj^ce to przede wszystkim urz^dzenia pompuj^co-tlocz^ce. Mozna za ich pomoc^ prowadzic bezposrednie dzialania gasnicze, choc ze wzgl^du na zbyt male wartosci cisnien i niekiedy brak mozliwosci pozyska-nia wody ze zbiornika nie s^ wykorzystywane w pierwszej kolejnosci.
Mog^ spelniac podobne zadania jak turbopompy, z tym ze nie potrzebuj^ zewn^trznego zrodla zasilania, jakim jest autopompa lub motopompa, gdyz nap^dzane s^ wlasnymi silnikami spalinowymi. Nie s^ skompliko-wane w obsludze i nie potrzebuj^ dodatkowych w^zy, jak w przypadku turbopomp. Nie osi^gaj^ parametrow pracy motopomp, ktore s^ za to ograniczone wysokosci^
ssania oraz potrzeb^ budowania specjalnych stanowisk czerpania wody. Motopompy plywaj^ce mog^ pobierac wod§ dla celow przeciwpozarowych z roznych natural-nych zrodel wody, takich jak: rzeki, jeziora, stawy i tym podobne zbiorniki wodne. Pracuj^ one bezposrednio na wodzie, w zwi^zku z tym nie wymagaj^ budowania linii ssawnych. Mog^ byc stosowane na plytkich zbiornikach wodnych [1].
Motopompy te uzywane s^ glownie do zasilania zbior-nikow samochodow gasniczych, zbiornikow naturalnych lub sztucznych ciekow wodnych oraz wypompowywania wody podczas podtopien i powodzi. Ich dzialanie nie jest uzaleznione od wysokosci ssania, gdyz z racji swojej kon-strukcji mog^ pracowac bezposrednio na wodzie o nie-wielkiej gl^bokosci. Mog^ takze przepompowywac ciecze o odczynie kwasnym lub zasadowym, zanieczyszczone cialami stalymi o srednicy do 10 mm [1].
Motopompy plywaj^ce s^ urz^dzeniami przenosny-mi o niskiej wadze (do 30 kg) [7] i stosunkowo malych gabarytach, dzi^ki czemu znajduj^ szerokie zastosowanie jako wyposazenie samochodow pozarniczych. Mog^ one byc wykorzystywane jako dodatkowe zespoly pompowe
z wielorak^ mozliwosci^ pracy w roznych ukladach tak-tycznych, stosownie do zaopatrzenia wodnego. Parametry uzytkowe wskazuj^, ze s^ wykorzystywane w pierwszej kolejnosci przy dzialaniach, ktore wymagaj^ znacznego
3.3. Osuszanie zalanych pomieszczen
D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
wydatku przy malym cisnieniu. Motopompy te pracuj^ w zakresie cisnienia 1-2 bar. Ponizej przedstawiono kilka przykladow ich zastosowania.
Ryc. 8. Przyklad usuwania wody z zalanych pomieszczen Fig. 8. Drainage of flooded premises Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Na przedstawionym na ryc. 8 przykladzie woda z zalanych pomieszczen jest wypompowywana do najblizsze-go wyjscia np. do studzienek lub zbiornikow zast^pczych. W tym miejscu nalezy wskazac, ze nie mozna ich wy-korzystywac wewn^trz obiektow ze wzgl^du na spaliny, tlenek w^gla i mozliwosc zaduszenia si§ motopompy. Jednak powyzszy uklad w przypadku zapewnienia odpo-wiedniej wentylacji, obiegu powietrza i srodkow ochrony indywidualnej strazakow moze byc wykorzystany, gdy nie ma innej mozliwosci usuni^cia wody. W takiej sy-tuacji w pomieszczeniu nie mog^ rowniez przebywac ludzie.
3.4. Zasilanie zbiornika samochodu pozarniczego w wod^ w przypadku dowozenia
Ide^ tego typu zastosowan jest dostarczenie maksymalnie duzej ilosci wody w jak najkrotszym czasie do zbiornika samochodu. Za pomoc^ motopomp plywaj^cych mozna zasilic zbiornik samochodu pozarniczego w wodf w przypadku braku mozliwosci zasilania z innych zrodel. Problemy te mog^ byc spowodowane brakiem sieci wodoci^gowej, trudnosciami w zastosowaniu motopomp lub innej armatury pozarniczej w zwi^zku z niekorzystnym ukladem terenu [2].
Przykladowe uklady pracy motopomp plywaj^cych, zasilaj^cych zbiornik samochodu pozarniczego w wod§ w przypadku dowozenia, przedstawiono na ryc. 9 i 10.
Ryc. 9. Schemat zasilania zbiornika pojazdu pozarniczego w przypadku stromego brzegu Fig. 9. Water supply for a tender from the steep bank - outline Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
СЕРТИФИКАЦИЯ, ОДОБРЕНИЯ И РЕКОМЕНДАЦИИ
D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
Ryc. 10. Schematy zasilania zbiornika pojazdu pozarniczego na moscie Fig. 10. Water supply for a tender from the bridge - outline Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
3.5. Wskazowki eksploatacyjne
Przed przyst^pieniem do pracy z motopompe plywaj^c^ nalezy sprawdzic poziom oleju w silniku. Zalecana jest praca na benzynie bezolowiowej, lecz w razie jej braku mozna pracowac na kazdej benzynie o liczbie oktanow powyzej 95. W przypadku, gdy samochod gasniczy jest wyposazony w motopompç plywaj^c^, nalezy zainstalowac w nim dodat-kowy zbiornik na paliwo, o ile jego funkcji nie spelnia juz dodatkowy zbiornik z paliwem dla agregatu pr^dotworcze-go, pily tarczowej, pilarki itp. Uwarunkowane jest to tym, ze podczas dlugotrwalego prowadzenia akcji gasniczej lub wypompowywania wody, czas pracy motopompy plywaj^cej na jednym zbiorniku paliwa moze byc niewystarczaj^cy. Czas pracy motopomp plywaj^cych waha siç od 40 do 120 minut i jest uzalezniony od zuzycia paliwa i pojemnosci zbiornika na paliwo. Pojemnosc tego zbiornika powinna wynosic od 10 do 20 litrow i zalezec od typu motopompy plywaj^cej, bçd^cej na wyposazeniu samochodu gasniczego. Zaleca siç, aby samochod gasniczy wyposazony w motopompe plywaj^c^ posiadal zbiornik paliwa o pojemnosci 20 litrow. Dla pozostalych motopomp zbiornik ten powinien miec pojemnosc przynajmniej 10 litrow [8].
Pracç z motopompe plywaj^c^ nalezy rozpocz^c od podl^czenia wçza tlocznego do nasady tlocznej motopompy. Nastçpnie przypi^c linkç z zatrzasnikiem do jednego z uchwytow. Umozliwi to sci^gniçcie motopompy po za-konczeniu pracy. Otworzyc zawor zbiornika paliwa i usta-wic dzwigniç steruj^c^ manetki silnika pompy w pozycji
„rozruch". Przy cieplym silniku nie stosowac „ssania". Silnik uruchomic przez poci^gnifcie za linkf rozrusznika. Zaleca si§ stosowanie nast^puj^cej metody: delikatnie po-ci^gn^c za linkf rozrusznika, az do odczucia lekkiego oporu i nast^pnie energicznie poci^gn^c w celu uruchomienia silnika. Sposob ten wyeliminuje powstanie dynamicznych obci^zen linki rozrusznika [8].
4. Turbopompy
Turbopompa to urz^dzenie, ktore wypompowuje i tlo-czy duze ilosci cieczy przy malym cisnieniu. Przetlacza ciecz z obszaru nizej polozonego na poziomy wyzsze np. kanaly, szyby, studnie odkryte. Cz^sto jest stosowana przy wypompowywaniu wody z zalanych terenow, zakladow przemyslowych, mieszkalnych, podczas awarii sieci wodno--kanalizacyjnych b^dz powodzi. Jest ona rowniez wykorzy-stywana do przepompowywania cieczy agresywnych i tok-sycznych pod warunkiem, ze jest wykonana z materialow odpornych na dzialanie tego typu czynnikow i substancji.
Turbopompa nie posiada wlasnego nap^du. Pracowac moze jedynie wtedy, gdy zapewnione jest zasilanie turbiny strumieniem cieczy. Zasilanie turbopomp jest realizowa-ne przez autopompy i motopompy. Wsrod nich mozemy wyroznic autopompy: A 16/8, A 32/8, i motopompy M 8/8.
Turbopompa jest zbudowana z dwoch zasadniczych podzespolow: turbiny wodnej i pompy wirowej osadzo-nych na jednym wale. Ponizej przedstawiono przykladowy widok turbopompy.
Ryc. 11. Przykladowy widok turbopompy [11] Fig. 11. Turbopump - example [11]
4.1. Wprowadzanie turbopomp do uzytkowania w jednostkach ochrony przeciwpozarowej
Turbopompy zgodnie z rozporz^dzeniem [7] podle-gaj^ procesowi dopuszczenia. Wymagania dla tej grupy wyrobow zostaly okreslone w pkt 2.4 zal^cznika do ww. rozporz^dzenia. Podczas prowadzonego procesu dopuszczenia turbopompy podlegaj^ ocenie, na ktör^ skladaj^ siç:
- weryfikacja zgodnosci dokumentacji z prezento-wanym wzorcem,
- weryfikacja i sprawdzenie wymagan konstruk-cyjnych,
- weryfikacja i sprawdzenie deklarowanej wydajnosci i natçzenia przeplywu,
- weryfikacja i sprawdzenie wymiarow i dopuszczal-nej masy,
- weryfikacja i sprawdzenie ilosci wysysanej wody.
ТУ
W pierwszym ukladzie (ryc. 12) strumien wody po-dawany jest z nasady tlocznej autopompy i kierowany do nasady wlotowej turbiny. Po wyjsciu z turbiny strumien wody zostaje odprowadzony do zbiornika samochodu. Ciecz z ukladu wypompowuj^cego turbopompy zostaje odprowadzona przewodem tlocznym z obszaru zalanego do miejsca docelowego, w tym przypadku do cysterny samochodowej.
D0I:10.12845/bitp.40.4.2015.5
Sprawdzenie cech techniczno-uzytkowych, wskazanych powyzej, pozwala na efektywne wykorzystanie turbopomp w dzialaniach. Ponizej wskazano przyklady zastosowania tych urz^dzen.
4.2. Przyklady zastosowania
Pompy z napçdem turbinowym w pojazdach pozarni-czych mog^ stanowic dodatkowy zespol pompowy z rozno-rodnymi mozliwosciami pracy i ukladami linii gasniczych, wykorzystywany do gaszenia pozarow i zaopatrywania w wodç. Parametry uzytkowe turbopomp wskazuj^, ze nalezy je wykorzystywac przy akcjach, ktore wymagaj^ duzego wydatku wody przy malych wartosciach cisnien wody z autopompy.
Ponizej zostaly przedstawione najczçsciej stosowane rozwi^zania ukladow z zastosowaniem turbopomp.
Z kolei na drugim ukladzie (ryc. 13) wod§ z nasady tlocznej autopompy podaje si§ do nasady wejsciowej turbiny. Po przejsciu przez turbiny woda kierowana jest do zbiornika samochodu. Woda tloczona przez pomp^ turbo-pompy kierowana jest rowniez do zbiornika samochodu. Z drugiej nasady tlocznej autopompy wykonane jest roz-wini^cie bojowe. Rozwi^zanie to jest wykorzystywane na
Ryc. 12. Przyklad podstawowego wykorzystania turbopompy Fig. 12. Basic use of turbopump - example Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Ryc. 13. Przyklad alternatywnego wykorzystania turbopompy Fig. 13. Alternative use of turbopump - example Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
СЕРТИФИКАЦИЯ, ОДОБРЕНИЯ И РЕКОМЕНДАЦИИ
obszarach, gdzie wystypuj^ trudno dostypne, najczysciej naturalne zródla wody.
Trzeci polega na przepompowywaniu substancji niebez-piecznej z uszkodzonego zbiornika (np. cysterny w poci^gu) do zbiornika zastypczego z zachowaniem analogicznej zasady uruchomienia [1]. W tym miejscu nalezy podkreslic, ze podczas przepompowywania cieczy niebezpiecznych, takich jak np. substancje ropopochodne itp., nalezy sto-sowac turbopompy wykonane z materialöw odpornych na ich korozyjne lub zr^ce dzialanie.
4.3. Wskazówki eksploatacyjne
Turbopompa w wersji podstawowej nie moze byc wy-korzystywana do przepompowywania substancji palnych, toksycznych lub zr^cych. W przypadku kontaktu z wod^ zasolon^ po zakoñczeniu uzytkowania nalezy j^ przeplukac w wodzie slodkiej.
Przed podaniem strumienia z autopompy lub moto-pompy nalezy pamiytac, aby:
- podl^czyc wyze napydzaj^ce i odprowadzaj^ce stru-mieñ roboczy zgodnie z kierunkiem przeplywu wody podanym na turbopompie,
- doprowadzic przewód odprowadzaj ^cy ciecz zassan^ z turbopompy do miejsca docelowego,
- za pomoc^ linki zabezpieczyc turbopompy przed przemieszczaniem,
- zanurzyc urz^dzenie w miejscu, z którego bydzie wypompowywana ciecz [8].
Zakres mozliwosci uzytkowych turbopomp w znacz-nym stopniu uzalezniony jest od zródla zasilania (mo-topompy, autopompy). Zasilaj^c turbopompy duzymi autopompami np. A24/10, przy dzialaniach zwi^zanych z przepompowywaniem wody, uzyskujemy wydajnosc turbopompy nawet ok. 1900 l/min [8].
Dzialka wodno-pianowe Water-foam monitors
.-.____Ш 1_____,
1 1
Do zabudowy w pojazdach pozarniczych For use in firefighting vehilcles Przenosne Portable Przewozne Transportable
Ryc. 14. Podzial dzialek wodno-pianowych. Fig. 14. Water-foam monitors - types Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
Wyze W-52 w zwi^zku z ich niewielk^ przepustowosci^ nie znajduj^ w tym przypadku zastosowania. Ze wzglydu na wydatki turbiny ok. 1000 l/min, straty cisnienia s^ na tyle niewielkie, ze do zasilania turbopompy mozna wykorzystac liniy zbudowan^ nawet z 3 odcinków wyzy W-75. O ile w ostatnim czasie do wypompowywania wody z zalanych terenów stosuje siy najczysciej motopompy plywaj^ce o zblizonych parametrach, wyposazone w sil-nik spalinowy, o tyle do przepompowywania cieczy nie-bezpiecznych i agresywnych nadal najlepiej nadaj^ siy turbopompy [1].
5. Dzialka wodno-pianowe
Konstrukcja dzialek wodno-pianowych na przelomie lat byla stale udoskonalana, co pozwolilo z czasem na zwiykszenie zakresu stosowania tych wyrobów. Dzialka to urz^dzenia przeznaczone do podawania wody lub piany w postaci strumienia zwartego lub rozproszonego, w celu ugaszenia pozaru lub walki z innym lokalnym zdarze-niem np. do chlodzenia zbiornika w rafinerii. Strumieñ zwarty lub strumieñ piany ciyzkiej otrzymujemy przy bezposrednim dostarczeniu odpowiedniego medium do dzialka. Woda i srodek pianotwórczy po wplyniyciu do dzialka ulegaj^ wzajemnemu wymieszaniu, przeplywaj^c przez labirynt pol^czonych ze sob^ korpusów. Rozpro-szony strumieñ wody uzyskuje siy poprzez odpowiedni^ regulacjy glowicy dzialka. Obecnie sterowanie dzialek odbywa siy przy pomocy kierownicy, obracanych pokrytel, a w wybranych pojazdach, np. lotniskowych, sterowanie odbywa siy bezprzewodowo. Na ryc. 14 przedstawiono klasyfikacjy dzialek wodno-pianowych ze wzglydu na ich konstrukcjy.
5.1. Dzialka przenosne
Przenosna podstawa urz^dzenia jest zaprojektowana w taki sposób, aby stabilnie i mocno podtrzymywac ca-losc. Moze siy to odbywac za pomocy metalowych kolców, lapek, a obecnie takze przy pomocy bardzo popularnego mocowania, jakim jest w^z zasilaj^cy. Podczas uzy wania
dzialka w przenosnej podstawie, nalezy pamiytac, aby, nie poruszac ani nie podnosic podstawy, gdyz moze to zagrazac operatorowi i uszkodzic dzialko. Przykladowy schemat dzialka przenosnego wraz z wyszczególnieniem glównych elementów przedstawiono na ryc. 15.
D0I:10.12845/bitp.40.4.2015.5
Ryc. 15. Przykladowy schemat dzialka przenosnego Fig. 15. Portable water-foam monitor - outline Zrodlo: Opracowanie wlasne na podstawie www.akronbrass.com Source: Own elaboration based on www.akronbrass.com
5.2. Dzialka przystosowane do zabudowy w pojazdach pozarniczych (stacjonarne)
Dzialka do zabudowy w pojazdach pozarniczych, zwane rowniez dzialkami stacjonarnymi, stanowi^ bardzo czç-sto zakonczenie ukladu wodno-pianowego w pojazdach ratowniczo-gasniczych. S^ one montowane zazwyczaj w czçsci dachowej zabudowy. W pojazdach lotniskowych mog^ rowniez bye zamontowane jako dzialka zderzakowe
oraz dzialka na wysiçgniku teleskopowym. W odroznieniu od dzialek w wykonaniu przenosnym, dziçki swojej kon-strukcji mog^ swobodnie obracae siç w plaszczyznie po-ziomej w zakresie obrotu 360°. Charakteryzuj^ siç rowniez szerok^ gam^ zakresu wydajnosci od 800 do 7000 l/min, oczywiscie jesli zastosowana w pojezdzie pompa ma takie mozliwosci. Przykladowy schemat dzialka stacjonarnego wraz z wyszczegolnieniem glownych elementow przedsta-wiono na ryc. 16.
Ryc. 16. Przykladowy schemat dzialka stacjonarnego Fig. 16. Stationary monitor - outline Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
5.3. Dzialka przewozne
Dzialka w wykonaniu przewoznym to dzialka, ktore cechuje duzy wydatek wody/piany podczas prowadzenia dlugotrwalych dzialan gasniczych. Pod wzglçdem kon-strukcyjnym nie odbiegaj^ w sposob znacz^cy od dzialek w wykonaniu stacjonarnym. Zasadnicza roznica polega na
sposobie umiejscowienia nasad i przyl^czy zasilaj^cych, umiejscowionych na przyczepie. W wiçkszosci przypad-kow ten rodzaj dzialek posiada swobodny zakres obrotow w plaszczyznie poziomej. Przykladowy schemat dzialka przewoznego wraz z wyszczegolnieniem glownych elementow przedstawia ryc. 17.
СЕРТИФИКАЦИЯ, ОДОБРЕНИЯ И РЕКОМЕНДАЦИИ D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
Ryc. 17. Przykladowy schemat dzialka przewoznego Fig. 17. Transportable monitor - outline Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Wszystkie omawiane powyzej dzialka charakteryzuj^ sif rowniez mozliwosci^ zablokowania dzialka zarowno w plaszczyznie pionowej, jak i poziomej poprzez zasto-sowanie ogranicznikow polozenia ruchu. Poza podzia-lem konstrukcyjnym istotn^ rolf w klasyfikacji dzialek odgrywa rodzaj stosowanego sterowania. Obecnie naj-popularniejszym zrodlem jest napfd r^czny (z udzialem operatora), stosowany w dzialkach przenosnych oraz napfd automatyczny przy pomocy silownikow elek-trycznych lub hydraulicznych, a nawet zdalnie stero-wany w przypadku dzialek montowanych na pojazdach i przewoznych. Stosunkowo wysokie wartosci przeplywu dochodz^ce do 7000 dm3/min oraz mozliwosc poda-wania zwartych i rozproszonych pr^dow wodnych, jak rowniez strumieni pian gasniczych sprawily, ze dzialka wodno-pianowe staly sif powszechnym wyposazeniem pojazdow pozarniczych oraz przenosnym i stacjonarnym sprzftem gasniczym, szczegolnie przydatnym w przypadku pozarow w zaawansowanej fazie i duzej trudno dostfpnej powierzchni.
5.4. Wprowadzanie dzialek wodno-pianowych do uzytkowania w jednostkach ochrony przeciwpozarowej
Dzialka wodno-pianowe zgodnie z rozporz^dzeniem [7] s^ objfte obowi^zkiem uzyskania dopuszczenia do uzytkowania. Wymagania dla tych wyrobow zostaly okreslone w pkt 3.19 zal^cznika do ww. rozporz^dzenia. W trakcie procesu weryfikowane s^:
- zgodnosc dokumentacji z prezentowanym wzorcem,
- wymagania konstrukcyjne,
- deklarowana wydajnosc i natfzenie przeplywu,
- zasifg rzutu strumienia zwartego i rozproszonego,
- parametry piany.
Potwierdzenie parametrow techniczno-uzytkowych wskazanych powyzej umozliwia efektywne wykorzystanie dzialek. Szczegolnie istotne podczas badan kwalifikacyj-nych jest wyznaczenie mozliwego natfzenia przeplywu dzialka przy ustalonych nastawach glowicy. W ramach badan wyznaczany jest rowniez zasifg rzutu strumienia zwartego oraz szerokosc rzutu strumienia rozproszonego (parasola) badanego dzialka. Powyzsze umozliwia ocenf parametrow wyrobu przy zasilaniu odpowiednio wysokim
zrodlem (autopompa, motopompa). Przyklad zastosowania opisano ponizej.
5.5. Przyklady zastosowania
Zalet^ dzialek jest bez w^tpienia mozliwosc podawania przy ich pomocy strumieni piany gasniczej. Wytwarzaj^ pianf o niskiej liczbie spienienia, ktora jest zaliczana do grupy pian cifzkich. Do wytwarzania pian gasniczych przy uzyciu dzialek najcz^sciej wykorzystuje sif syntetyczne srodki pianotworcze. Zastosowanie pian w znacz^cy sposob uskutecznia prowadzenie akcji gasniczej oraz zmniejsza straty pozarowe, zwlaszcza dzifki mozliwosci gaszenia poprzez odcifcie dostfpu tlenu oraz poprawf zwilzalnosci roztworu gasniczego. Wytwarzana piana wyroznia sif duz^ zawartosci^ wody i jest zaliczana do piany mokrej. Niekorzystn^ cech^ opisywanych urz^dzen jest koniecznosc zapewnienia bardzo duzej wydajnosci wody, niezbfdnej do prawidlowego dzialania dzialka i dlugotrwalego podawania srodka gasniczego. Dla przykladu dzialko DWP 32 potrzebuje 3200 dm3 wody na minutf, a bezwzglfdnie nalezy rowniez pamiftac o zapewnieniu odpowiedniego cisnienia wyplywu.
Za wadf dzialek nalezy rowniez uznac stosunkowo mal^ mobilnosc stanowisk gasniczych wykonanych przy ich uzyciu. Szczegolnego znaczenia nabiera to w przypadku pozarow zmieniaj^cych czfsto kierunki rozwoju.
Znacz^ce zasifgi rzutow strumieni gasniczych oraz k^ty obrotu w plaszczyznie poziomej i pionowej sprawiaj^, ze dzialka pod wzglfdem taktycznym maj^ najwifkszy zasifg sposrod wszystkich wyrobow przeznaczonych do podawania srodkow gasniczych. Pozwala to na prowadzenie skutecznych akcji gasniczych na duzych obszarach pozarow oraz na podawanie pr^dow gasniczych z duzych odleglosci. Brak koniecznosci zblizania sif do ogniska pozaru znacznie zmniejsza ryzyko zagrozenia dla strazakow podczas pro-wadzenia akcji. Dodatkowo mozliwosc podawania pr^du rozproszonego pozwala skutecznie prowadzic dzialania obronne i oslaniac przed oddzialywaniem ognia obiekty zagrozone.
5.6. Wskazowki eksploatacyjne
Dzialka nie s^ sprzftem o zlozonej konstrukcji. Czynnosci konserwacyjne nie nalezy do specjalnie
D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
skomplikowanych. Urz^dzenia nie powinny bye zanie-czyszczone. Czyszczenie powinno odbywae siy po kaz-dym uzyciu, zwlaszcza przy wykorzystywaniu roztworu srodka pianotworczego. Wszystkie zawory regulacyjne powinny bye sprawdzane pod k^tem swobody przeply-wu. Zawory bezpieczenstwa i suwaki musza siy poru-szae bez zaciye. Nogi i spryzyny musz^ miee mozliwose skutecznej blokady. W przypadku dzialek przenosnych na powierzchniach o dobrej przyczepnosci masa ciala operatora moze bye wystarczaj^ca, aby utrzymae dzial-ko w pozycji umozliwiaj^cej podawanie wody. Jednak przytwierdzenie do podloza daje wiyksz^. gwarancjy w sytuacji, gdy operator po pewnym czasie siy zmyczy. Testy wydajnosci dzialka mog^ odbywae siy po napra-wie przez producenta lub w dowolnym momencie, aby sprawdzie zgodnose wyrobu z parametrami wskazanymi w udzielonym dopuszczeniu [8].
6. Hydrauliczne narzydzia ratownicze
Hydrauliczne narzydzia ratownicze sluz^ do ciycia, przesuwania, rozpierania elementow konstrukcji po-jazdow w celu uwolnienia ofiar wypadkow. Narzydzia znajduj^ zastosowanie przy usuwaniu skutkow katastrof
budowlanych i technologicznych, np. do ciycia elementow konstrukcji stalowych i betonowych. S^ podstawowym sprzytem stosowanym przy uwalnianiu poszkodowa-nych ze zniszczonych w wyniku zderzenia pojazdow samochodowych.
Zasada pracy ratowniczych narzydzi hydraulicznych oparta jest na wykorzystaniu agregatow hydraulicznych o cisnieniach cieczy roboczej wielkosci od 63 do 72 bar [21], dziyki czemu narzydzia uzyskuj^ duze sily siygaj^ce od kilku do kilkudziesiyciu ton. Narzydzia hydrauliczne mozemy podzielie na nastypuj^ce typy [14]:
a) rozpieracze ramieniowe,
b) nozyce,
c) cylindry rozpieraj^ce,
d) urz^dzenia combi (nozyco-rozpieracze)
Podstawowe elementy wchodz^ce w sklad narzydzi
na przykladzie rozpieracza ramieniowego przedstawione zostaly na ryc. 18:
1 - Cylinder silownika elektrycznego
2 - Ramiona rozpieraj^ce i sciskaj^ce
3 - Rykojese
4 - Mechanizm steruj^cy
5 - Uchwyt
Ryc. 18. Podstawowe elementy narzydzi hydraulicznych na przykladzie rozpieracza ramieniowego [16] Fig. 18. Main components of hydraulic equipment - example of a shoulder spreader [16]
6.1. Wprowadzanie narzydzi hydraulicznych do uzytkowania w jednostkach ochrony przeciwpozarowej
Hydrauliczne narzydzia ratownicze zgodnie z rozpo-rz^dzeniem [7] podlegaj^ procesowi dopuszczenia. Wyma-gania dla tej grupy wyrobow zostaly okreslone w pkt 6.1 zal^cznika do ww. rozporz^dzenia. Podczas prowadzonego procesu dopuszczenia narzydzia podlegaj^ ocenie, na ktor^ skladaj^ siy:
- weryfikacja zgodnosci dokumentacji z prezento-wanym wzorcem,
- weryfikacja i sprawdzenie wymagan konstruk-cyjnych,
- weryfikacja i sprawdzenie wymagan pod k^tem spelnienia normy badawczej dla poduszek PN-EN 13204 Hydrauliczne narzydzia ratownicze dwustron-nego dzialania dla strazypozarnych [14],
- weryfikacja trwalosci narzydzi (150 cykli pracy).
Weryfikacja powyzszych parametrow techniczno--uzytkowych pozwala na efektywne wykorzystanie narzydzi w prowadzonych dzialaniach. Istotne z punktu widzenia procesu dopuszczeniowego jest okreslenie takich parametrow jak: klasa zdolnosci ciycia nozyc, sila sciskania i rozpierania dla rozpieraczy ramieniowych oraz sila rozpieraj^ca i skok tloczyska dla cylindrow roz-pieraj^cych. Dodatkowo dla okreslenia wytrzymalosci narzydzia wykonuje siy badanie trwalosci. Proba ta polega na cyklicznym 150-krotnym otwieraniu i zamykaniu narzydzia przy 80-procentowym obci^zeniu nominalnym na specjalnie przystosowanym stanowisku. Proba jest zaliczana pozytywnie, jesli po jej zakonczeniu urz^dzenie dziala poprawnie przy braku jakichkolwiek wyciekow i nieszczelnosci [7].
Przyklady zastosowania narzydzi hydraulicznych wska-zano ponizej.
СЕРТИФИКАЦИЯ, ОДОБРЕНИЯ И РЕКОМЕНДАЦИИ
D0I:10.12845/bitp.40.4.2015.5
6.2. Przyklady zastosowania
W przedstawionym na ryc. 19 przykladzie rozpieracz ramieniowy jest wykorzystywany do rozpierania przeciçtej
uprzednio konstrukcji dachu w celu uwolnienia poszko-dowanego przy pomocy deski ratowniczej.
Ryc. 19. Przykladowe zastosowanie rozpieracza ramieniowego [9] Fig. 19. Use of a spreader - example [9]
Najpowszechniejsze rozpieracze klasy sredniej, po-siadaj^ce dopuszczenie do uzytkowania, powinny na czubkach koncowek dzialae sil^ okolo 5 ton. Zasad^ jest rowniez to, ze im dalej od czubka, tym sila rozpierania jest wiçksza. Rozpieracze ramieniowe posiadaj^ swoj^ - okreslon^ przez producenta - charakterystykç, ktora jest mierzona dla kilku punktow przylozenia w stosunku do rozwarcia ramion rozpieracza [14]. Wzrost nosnosci jest czçsto wielokrotny i dobrze jest zapoznac siç z Ц
dokumentacj^, aby moc skutecznie siç nim poslugiwae. Przy odpowiednim przylozeniu narzçdzia ciçzar od 8-10 ton nie powinien stanowie przeszkody, a coraz czçsciej podczas akcji dysponuje siç wiçcej niz jednym urz^dze-niem czy zestawem [21].
W ponizszej sytuacji nozyce hydrauliczne s^ wykorzy-stywane do wyciçcia zawiasow drzwi pojazdu. Przedsta-wiono rowniez ciçcie slupka dachu pojazdu celem dotarcia do poszkodowanych.
Ryc. 20. Przykladowe zastosowanie nozyc hydraulicznych [5] Fig. 20. Use of hydraulic cutters - example [5]
Cylindry rozpieraj^ce mog^ bye wykorzystywane do poszerzenia i stabilizacji powierzchni drzwiowej pojazdu i wgniecen w konstrukcji nosnej. Dostçpne rozwi^zania
i cylindry, posiadaj^ce dopuszczenie do uzytkowania, przekraczaj^ nosnose nominaln^ 10 ton, a w przypadku cylindrow dwustopniowych nawet do 20 ton.
D01:10.12845/bitp.40.4.2015.5
Ryc. 21. Przykladowe zastosowanie cylindrow rozpieraj^cych [9] Fig. 21. Use of hydraulic cylinders - example [9]
6.3. Wskazowki eksploatacyjne
Stan techniczny narzydzi hydraulicznych wykorzy-stywanych w akcjach ratowniczych ma czysto decyduj^cy wplyw na powodzenie akcji oraz na bezpieczenstwo ra-townikow. Jednostki ochrony przeciwpozarowej powinny prowadzic ewidencjy i nadzor nad sprawnosci^, prawidlow^ eksploataj i konserwaj narzydzi.
Bardzo wazne jest rowniez nadzorowanie sprawnosci oraz prawidlowej eksploatacji i konserwacji, zarowno sprzytu, jak i wyposazenia jednostki. Musi siy to odbywae zgodnie z wymogami okreslonymi w instruk-cjach, jak rowniez w oparciu o zalecenia autoryzowanych serwisow.
Aby unikn^c uszkodzenia przewodow, nie nalezy wy-stawiac ich na dzialanie:
- kwasow lub rozpuszczalnikow,
- alkoholi i paliw,
- kwasow akumulatorowych i olejow do napydu automatycznego.
Przegl^d powinien obejmowac co najmniej nastypuj^ce elementy:
- sprawdzenie maksymalnej sily rozpierania przynajmniej w jednym punkcie rozpierania i sciskania,
- kontrola zaworu steruj^cego, czy utrzymuje ob-ci^zone ramiona narzydzia w ustalonym poloze-niu,
- dokrycenie wlasciwym momentem obrotowym sworzni mocuj^cych ramiona narzydzi,
- sprawdzenie szczelnosci calego ukladu hydraulicz-nego wraz z agregatem [8].
6.4. Poduszki podnosz^ce
Poduszki podnosz^ce sluz^ zarowno do podnoszenia, jak i przesuwania czy rozdzielania ciyzkich obiektow. Ze wzglydu na prostoty obslugi oraz duzy udzwig siygaj^cy
60 ton maj^ szerokie zastosowanie i wykorzystywane s^ najczysciej przy:
- ratowaniu poszkodowanych z uszkodzonych pojazdow,
- podnoszeniu ciyzkich zbiornikow i pojazdow,
- podnoszeniu i przemieszczaniu budowli,
- stabilizacji obiektow przed zawaleniem lub uszkodzeniem.
Zbudowane s^ z gumy najczysciej zbrojonej wlok-nami kevlaru, czyli materialu polimerowego nalez^ce-go do grupy aramidow [22]. Z materialu tego przydzie siy wlokna sztuczne o bardzo duzej wytrzymalosci na rozci^ganie. Powierzchnia poduszek jest najczysciej spe-cjalnie ryflowana w celu umozliwienia jej maksymalnej przyczepnosci i stabilnosci. Poduszki podnosz^ce mozemy podzielic na dwie grupy ze wzglydu na zakres cisnienia roboczego:
- wysokocisnieniowe najczysciej przy cisnieniu 8 bar
- niskocisnieniowe najczysciej przy cisnieniu 1 bar.
Aby moc wykorzystywac poduszki podnosz^ce w dzia-
laniach ratowniczych niezbydny jest zestaw urz^dzen zasi-laj^cych, na ktory skladaj^ siy: butla ze spryzonym powie-trzem, odpowiedni zawor wraz z reduktorem, urz^dzenie steruj^ce oraz zestaw przewodow zasilaj^cych. Przykladowy schemat zestawu podnosz^cego wraz z podstawowymi elementami wchodz^cymi w jego sklad zostal przedsta-wiony na ryc. 22.
Podstawowe informacje, ktore charakteryzuj^ dany zestaw poduszek i s^ najczysciej umieszczane na tabliczkach znamionowych to:
- wysokosc podnoszenia oraz sila podnoszenia poduszki,
- cisnienie robocze,
- pojemnosc poduszki (nominalna),
- ilosc niezbydnego powietrza.
СЕРТИФИКАЦИЯ, ОДОБРЕНИЯ И РЕКОМЕНДАЦИИ
D0I:10.12845/bitp.40.4.2015.5
Ryc. 22. Przykladowy schemat zestawu podnosz^cego Fig. 22. Lifting air cushion - outline Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
6.5. Wprowadzanie poduszek podnosz^cych do uzytkowania w jednostkach ochrony przeciwpozarowej
Poduszki podnoszqce zgodnie z rozporzqdzeniem [7] podlegajq procesowi dopuszczenia. Wymagania dla tej grupy wyrobow zostaly okreslone w pkt 6.2 zalqcznika do ww. rozporzqdzenia. Podczas prowadzonego procesu dopuszczenia dla poduszek weryfikacji i sprawdzeniu podlega:
- zgodnose dokumentacji z prezentowanym wzorcem,
- wymagania konstrukcyjne,
- spelnienie wymagan normy badawczej dla poduszek PN - EN 13731 Systemy poduszek podnoszqcych
przeznaczone do stosowania przez straz pozarnq i siuzby ratownicze. Wymagania bezpieczenstwa i eksploatacyjne [15].
6.6. Przyklady zastosowania
Bardzo szeroka i zroznicowana oferta poduszek podnoszqcych na rynku pozwala na ich wykorzystanie w trakcie roznego rodzaju dzialan ratowniczych, w tym tych z za-kresu: ratownictwa technicznego drogowego, szynowego, morskiego, budowlanego oraz lotniczego.
Przykladowe mozliwosci ich wykorzystania przedsta-wiono ponizej.
Ryc. 23. Przyklad wykorzystania poduszki do podnoszenia przeszkody Fig. 23. Lifting bag - example of use Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
W przypadku wykorzystywania poduszki w sposob zaprezentowany na ryc. 23 - do podnoszenia np. belki stalowej, nalezy pamiçtaé o zabezpieczeniu powierzchni
poduszki plytq lub grubq blachq, aby nie uszkodzie jej powierzchni.
D0I:10.12845/bitp.40.4.2015.5
Ryc. 24. Przyklad wykorzystania dwoch poduszek do stabilizowania przeszkody Fig. 24. Lifting air cushion bags - example of use to stabilize an object Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Sytuacja wskazana powyzej pozwala na wykorzystanie poduszek jako stabilizatorow np. zbiornika, ktorego pod-pory zostaly uszkodzone (dwie z trzech).
Ryc. 25. Przyklad wykorzystania dwoch poduszek do stabilizacji owalnego obiektu Fig. 25. Lifting bags - example of use to stabilize an oval object Zrodlo: opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Na ryc. 25 przedstawiono przyklad zastosowania poduszek do podnoszenia duzych zbiornikow i obiektow cylindrycznych, takich jak ruroci^gi. Zastosowanie tylko jednej poduszki mogloby spowodowac przetoczenie siy takiego obiektu w sposob niekontrolowany podczas na-pelniania poduszki.
6.7. Wskazowki eksploatacyjne
Podczas uzytkowania poduszek podnosz^cych nalezy scisle stosowac siy do zasad okreslonych w instrukcji obslugi i uzytkowania, ktora powinna byc dol^czona do opakowania podczas zakupu zestawu. Przede wszystkim nalezy pamiytac, aby:
- podczas obslugi nosic odpowiednie ubranie ochron-ne zgodnie z obowi^zuj^cymi przepisami,
- w przypadku sliskiego podloza (snieg, glina) pod po-duszk^ nalezy umiescic dostypne twarde elementy,
- poduszki nie mog^ byc umieszczane na ostrych kra-wydziach lub gor^cych elementach, nalezy unikac ostrych elementow obci^zenia takich jak sruby itp.,
- zadbac o wlasciwe przechowywanie oraz zakrycie calej powierzchni roboczej poduszek,
- chronic poduszky przed iskrami pochodz^cymi od spawania lub ciycia,
- nie wolno wchodzic pod obiekt, ktory jest podtrzy-mywany tylko przez poduszki,
- zawsze posiadac zapasow^ butly ze spryzonym po-wietrzem na wypadek oproznienia butli podsta-wowej [8].
Uzywanie poduszek w ciemnosciach moze byc bardzo niebezpieczne, dlatego tez miejsce pracy nalezy dobrze oswietlic. Oprocz tego wszydzie tam, gdzie widocznosc jest utrudniona, nawet w ci^gu dnia, powinno siy zapewnic dodatkowe zrodlo swiatla. Szczegoln^ uwagy nalezy przy-wi^zac do wlasciwego transportu poduszek. Poduszki powinny byc przewozone tak, aby koncowka wlotu powietrza byla skierowana ku gorze w celu unikniycia uszkodzenia poduszki w przypadku jej upuszczenia. Poduszki wiykszych gabarytow powinny byc przenoszone przez co najmniej dwie osoby [8].
СЕРТИФИКАЦИЯ, ОДОБРЕНИЯ И РЕКОМЕНДАЦИИ
7. Podsumowanie
W niniejszym artykule dokonano przeglqdu mozliwosci wykorzystania wybranego sprzçtu ratowniczo-gasniczego w dzialaniach jednostek ochrony przeciwpozarowej w kon-tekscie wymagan systemu dopuszczen. Przedstawiono budowç, podzial oraz glowne zastosowania wybranego sprzçtu, omowiono sposoby eksploatacji. Zwrocono rowniez uwagç na roznorodnose sprzçtu dostçpnego na rynku, glownie z uwagi na konstrukcjç oraz rozwiqzania technicz-ne. Wskazowki eksploatacyjne zaprezentowane w tresci artykulu nalezy traktowae tylko i wylqcznie jako ogolne wytyczne do postçpowania ze sprzçtem. Szczegolowe zale-cenia powinny zostae przekazane przez producenta danego sprzçtu podczas jego zakupu. Ich bezwzglçdne przestrzega-nie oraz stosowanie sprzçtu zgodnie z jego przeznaczeniem jest gwarancjq jego prawidlowej pracy.
W artykule wymieniono i opisano rowniez wymagania, ktore sq sprawdzane w trakcie procesu udzielania dopusz-czenia dla poszczegolnych wyrobow. Weryfikacja podanych cech oraz sam proces dopuszczenia ma na celu zapewnienie, ze sprzçt trafiajqcy do jednostek ochrony przeciwpozarowej jest sprzçtem o potwierdzonych cechach techniczno-uzyt-kowych, spelniajqcych wymagania prawa krajowego. Ma to rowniez na celu zagwarantowanie kompatybilnosci sprzçtu bçdqcego na wyposazeniu jednostek ochrony przeciwpozarowej. Takie dzialanie pociqga za sobq pozytywny skutek w postaci wiçkszego zaufania uzytkownikow do sprzçtu posiadajqcego swiadectwo dopuszczenia do uzytkowania.
Literatura
[1] Sural Z. (red.), System szkolenia czionków Ochotniczych Strazy Pozarnych biorqcych bezposredni udziat w dzialaniach ratowniczych, w: SzkolenieKierowców - konserwa-torów sprzçtu ratowniczego OSP, CNBOP, Józefów 2009.
[2] Czerwienko D. (red.), Standardy CNBOP. Ochrona prze-ciwpozarowa. Wymagania techniczno-uzytkowe dla mo-topomp do wody zanieczyszczonej wprowadzanych na wyposazenie OSP, CNBOP, Józefów 2010.
[3] Sural Z. (red.), Szkolenie strazaków ratowników OSP Cz. I, CNBOP, Józefów 2009.
[4] Oficjalna strona internetowa firmy www.holmatro.com, [Dostçp 07.10.2015].
[5] Watson L. M., Ratownictwo w wypadkach drogowych, ResQmed Limited, MainLand UK 2005.
[6] Wolañski R. (red.), Analiza mozliwosci taktyczno-bojo-wych sprzçtu pozarniczego. Materialy z trzeciej konferencji naukowo-technicznej, SA PSP, Kraków 2009.
[7] Rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Admini-stracji z dnia 27 kwietnia 2010 r. zmieniaj^ce rozporz^dze-nie w sprawie wykazu wyrobów sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do uzytkowania (Dz.U. nr S5, poz. 553).
M Internetowe instrukcje uzytkowania i konserwacji sprzçtu producentów: Ogniochron, Honda, Lukas, Vetter, Akron, AWG.
[9] Oficjalna strona internetowa firmy WEBER Hydraulik www.weber-rescue.com, [Dostçp 07.10.2015].
D0I:10.12845/bitp.40.4.2015.5
Potwierdza to zalozenie, ze system dopuszczen niewqt-pliwie reguluje obecnose na rynku krajowym wyrobow o odpowiednim poziomie jakosci, eliminujqc tym samym te niespelniajqce wymogow [19].
Dla strazakow realizujqcych dzialania ratowniczo--gasnicze bardzo istotne jest dostosowanie sprzçtu do charakteru zdarzenia, jak rowniez gwarancja bezpieczen-stwa podczas jego optymalnego uzytkowania - zarowno dla ratownika, jak i ratowanych. Sprzçt wykorzystywany w dzialaniach powinien dodatkowo zapewniae mozliwie najwyzszy komfort pracy, co niewqtpliwie wplynie na jej efektywnose. Biorqc pod uwagç oczekiwania uzytkownikow, ktorym dedykowany jest sprzçt ratowniczo-gasniczy, ponad 7 lat temu wprowadzono w Polsce system dopuszczen [12]. Jego glownym zalozeniem jest selekcja trafiajqcych na krajowy rynek wyrobow przeznaczonych do uzytkowania przez jednostki ochrony przeciwpozarowej wskazane w art. 15 ustawy o ochronie przeciwpozarowej [13].
W tym miejscu nalezy rowniez podkreslie, ze jednostki ochrony przeciwpozarowej w Polsce sq nowoczesnq, doskonale przygotowanq formacjq, posiadajqcq wysoki poziom wyszkolenia, ktora samodzielnie definiuje swoje potrzeby. Tym samym niezwykle wazne jest, aby formacja ta korzy-stala ze sprzçtu, ktory zapewni poczucie bezpieczenstwa podczas jego uzytkowania, co odzwierciedlajq rowniez wymagania techniczno-uzytkowe [20]. Podkreslenia wy-maga takze fakt, ze sprzçt wykorzystywany w Polsce nie odbiega w zaden sposob od standardow europejskich i jest dostosowany do aktualnych trendow.
[10] Oficjalna strona internetowa firmy Akron Bras www.akron-brass.com [Dostçp: 07.10.2015].
[11] Oficj alna strona internetowa firmy Protekta www.proteka. pl [Dostçp: 04.12.2015].
[12] Chmiel M., Borusinski M., Golaszewska M., Sobor E., Znaczenie systemu dopuszczen pojazdow pozarniczych w kontekscie zapewnienia bezpieczenstwa strazakow, BiTP Issue 2, 2015, pp. 97-104.
[13] Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpozarowej (Dz.U. 1991 nr 81, poz. 351 z pozn. zm.).
[14] PN-EN 13204 Hydrauliczne narzçdzia ratownicze dwu-stronnego dzialania dla strazy pozarnych.
[15] PN-EN 13731 Systemy poduszek podnoszqcych przezna-czone do stosowania przez straz pozarnq i sluzby ratownicze. Wymagania bezpieczenstwa i eksploatacyjne.
[16] Standardy CNBOP-PIB serii Ochrona Przeciwpozarowa Wymagania w zakresie konserwacji narzçdzi hydraulicznych, Jozefow 2015.
[17] Zboina J., Kçdzierska M., Golaszewska M., Chmiel M., System wsparcia odbiorow i testowania wyrobow oraz roz-wiqzan na rzecz ochrony przeciwpozarowej, BITP, Issue 1, 2015, pp.159-169.
[18] Chmiel M., Konserwacja motopompprzenosnych, „Strazak", Issue 9, 2011, pp. 54-55.
[19] Chmiel M., Banulska A., Markowski T., Dopuszczenia do uzytkowania wyposazenia wykorzystywanego przez sluzby ratownicze portow lotniczych, [w:] Bezpieczenstwo w lot-nictwie w wybranych aspektach funkcjonowania portu
lotniczego, T. Compa, J. Rajchel, K. Zalyski (red.), Wyzsza Szkola Oficerska Sil Powietrznych, Dyblin 2013, s. 159-175.
[20] Czerwienko D., Roguski J. (red.), System dopuszczen i od-biorow techniczno-jakosciowych sprzçtu wykorzystywanego w jednostkach Panstwowej Strazy Pozarnej, CNBOP-PIB, Jozefow 2014, 11-27.
D0I:10.12845/bitp.40.4.2015.5
[21] Klimovtsov V., Trebovaniya normativnykh dokumentov k gidravlicheskomu avariyno-spasatel'nomu instrumentu, „Pozhary i chrezvychajnye situacii: predotvrashhenie, likvi-dacija" Issue 4, 2009, pp. 58-64.
[22] Vandome, A.F., Miller F.P., McBrewster J. (red.), Kevlar, Alphascript Publishing, Denmark 2010.
* * *
mgr Joanna Kalinowska - absolwentka studiow magisterskich Wyzszej Szkoly Policji w Szczytnie. Obecnie doktorantka na Wydziale Zarz^dzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej. Temat rozprawy doktorskiej autorki zwi^zany jest z przestypczosci^ zorganizowan^ oraz instytucjami powolanymi do jej zwalczania.
mgr inz. Micha! Chmiel - z-ca kierownika Jednostki Certyfikuj^cej CNBOP-PIB. Obecnie doktorant na Wydziale Zarz^-dzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej. Temat rozprawy doktorskiej autora zwi^zany jest z bezpieczenstwem strazakow jednostek ochrony przeciwpozarowej podczas walk z pozarami i innymi klyskami zywiolowymi.
