CC BY
1ЭОЖ: 616-08-039.75-083 «ПАЛЛИАТИВТ1К К0МЕКТ1 МЕЙ1РГЕРЛ1К КYТIМГЕ ЬЩПАЛДАСТЫРУ»
СЭРСЕН АРУЖАН АБДУМУРАТЦЫЗЫ АМАН БАЛН¥Р ЖАЦСЫМ¥РАТЦЫЗЫ, СЕРИКОВА БАГДАТ
ДЖУЛДИБАЕВНА
«Мешргер юь1» кафедрасы, «Ощуспк ^азакстан медицина академиясы» А^ жанындагы медицина колледжi Шымкент, ^азакстан
КАДЫРОВА ЖАНАР Н¥РЖАУЦЫЗЫ
м.г.м., жетекшiсi, «Мешргер iсi-1» кафедрасы, «Ощуспк ^азакстан медицина академиясы» А^ жанындагы медицина колледжi Шымкент, ^азакстан
Тушндеме: паллиативтж квмек ауыр науцастарга вм1р1н1ц соцгы кезецтде цолдау корсету мацсатында кврсетшетт квмек болып саналады. Олгм-жтгмнщ квпшшгг элг де ауруханада болады; вм1рд1ц соцына дейт ресурстарды Yнемдi пайдалануга басымдыц бергледг. Бул шолу стационарлыц мамандандырылган паллиативтж квмектщ тшмдштне сштемелермен расталады.
ДYниежYзiлiк Денсаулыц сацтау ¥йымы паллиативтж квмектг вмгр суру сапасын оцтайландыруга жэне науцастардыц цайгы-цаЫретт жецшдетуге багытталган мамандандырылган медициналыц квмектщ бгр тург реттде сипаттайды. Буган цол жетк1зудщ неггзгг эдгстертщ бгрг-жаца белгшердгуацтылы аныцтау жэне емдеу жэне отца твзгмдшттг кврсететт белгшердг басцару. Паллиативтж квмек ауыр сырцаттары бар науцастардыц физикалыц, психоэлеуметтж жэне рухани цажеттшктерт, соныц гштде вмгрт шектейтт диагнозы бар науцастарды цоса алганда, бграц олармен шектелмей, кэЫби, Топ Аралыц тэсш арцылы цанагаттандырады. Паллиативтж квмек тобына паллиативтж квмек дэрггерг, медбике, элеуметтж цызметкер, дти цызметкер жэне фармацевт сияцты квптеген мамандар шредг.
Паллиативтж квмектг эртурлг медициналыц цызмет кврсетушшер бгрнеше жагдайда кврсете алады. Алгашцы медициналыц квмек кврсетушшер, госпитальшылар жэне жедел жэрдем дэрггерлерг паллиативтж квмек кврсету мэселелергне алгашцы араласуды жиг жасайды. Алайда кейбгр мамандар хоспис жэне Паллиативтж Медицина бойынша стипендия алды. Паллиативтж квмек кврсету мамандарыныц сапары кезтде паллиативтж квмекке жалгыз арнауга квбгрек уацыты болуы мYмкiн. Кейбгр ауруханаларда паллиативтж квмек кврсетушшер тобы жумыс гстейдг. Науцастар амбулаториялыц жэне стационарлыц жагдайда паллиативтж квмекке жгбершуг мYмкiн.
Паллиативтж квмектг квбгнесе пэнаралыц топ кврсетедг, оныц эрбгр мYшесi вз саласы мен багыты бойынша жумыс гстейдг. Мысалы, паллиативтж квмек кврсету топтарына пациенттердщ рухани жэне эмоционалдыц цажеттшктерт цанагаттандыруга квмектесетт дти цызметкерлер мен элеуметтж цызметкерлер жиг шредь
Бул мацалада паллиативтж квмектщ мешрбикелж кутгмдегг орны жэне оны бгржтгрудщ неггзгг аспектшерг царастырылады. Сонымен цатар, медбикелерге паллиативтж квмектг тшмдг бгржтгру Yшiн цажеттг бшм мен дагдылар, сондай-ац медицина цызметкерлерг мен жацын пациенттер арасындагы тшмдг царым-цатынастыц мацыздылыгы кврсетшген.
Клт свздер: «паллиативтж квмек», «мешрбикелж кутгм», «созылмалы аурулар», «симптомдарды бацылау», «пациенттерге кутгм жасау», «мешрбикелж бшм», «Омгр сапасы».
Максаты:
Бул макала паллиативтш кемект мейiрбикелiк кYтiмге бiрiктiрудщ мацыздылыгын жэне оныц пациенттерге керсетшетш медициналык кемектщ сапасын жаксартудагы релш аныктауга арналган. Макалада мешрбикелердщ паллиативтш кемек керсетудегi негiзгi киындыктары мен киындыктары карастырылган жэне тиiмдi жумыс iстеу Yшiн кажеттi эдiстер мен стратегиялар усынылган.
Мей1рбикел1к кут1мд1 паллиативтж кемекке б1р1кт1ру
Паллиативтiк кемек-ауыр созылмалы аурулары бар наукастарга керсетiлетiн кешендi кемек, оныц негiзгi максаты наукастыц емiр CYPУ сапасын жаксарту, ауырсынуды жэне баска белгiлердi жещлдету болып табылады. Паллиативтiк кемек тек соцгы кезецде гана емес, аурудыц кез келген кезещнде де керсетiлуi мYмкiн. Бул кемек наукастыц физикалык, психологиялык, элеуметтiк жэне рухани кажеттiлiктерiн толыгымен жабады. Паллиативтiк кемек керсетуде мешрбикелш купмнщ мацызы ерекше, ейткенi медбике тек медициналык кемек керсетуге гана емес, сонымен катар наукаска психоэмоционалды, элеуметтiк колдау керсетуге мiндеттi.
Мешрбикелш кYтiмдi паллиативтiк кемекке бiрiктiру бiрнеше мацызды аспектiлерден турады. Бiрiншiден, медбикелер наукастыц ауырсынуын жецiлдетуде жэне симптомдарды емдеуде мацызды рел аткарады. Олар дэр^ер тагайындаган ауырсынуды басатын дэрiлердi уактылы бередi жэне кусу, тыныс алудыц киындауы жэне жYрек айнуы сиякты баска физикалык белгiлердi жещлдету Yшiн кажеттi кYтiм мен терапияны камтамасыз етедi.
Екiншiден, паллиативтiк кемек алатын наукастар мен олардыц отбасылары эмоционалдык стресс, коркыныш немесе депрессия сиякты психологиялык мэселелерге тап болуы мYмкiн. Медбикелер пациенттердi жэне олардыц туыстарын тыцдайды, жубатады жэне кажетп психологиялык колдау керсетедi. Психологиялык дайындыктан еткен медбикелер наукастыц рухани кажеттшктерш де ескередi жэне оныц сенiмдерi мен кундылыктарын курметтейдi.
Тамактану жэне суйыктыкты кабылдау паллиативтiк кемектщ мацызды курамдас белiгi болып табылады. Медбикелер наукастыц жагдайына байланысты кажетп коректiк заттар мен суйыктыктарды бередi немесе ас корыту жYЙесiнiц мэселелерш шешуге кемектеседi. Бул эсiресе наукастыц тамактану кабшеп темендеген кезде ете мацызды.
Физикалык купм де медбикенщ мацызды мiндетi болып табылады. Медбикелер наукастыц дене гигиенасын сактауга, уйыктау жагдайын езгертуге жэне терi купмш уйымдастыруга жауапты. Бул эсiресе козгалгыштыгы шектеулi наукастар Yшiн ете мацызды, ейткеш оларда декубит жарасы дамуы мYмкiн. Медбикелер пациенттiц кауiпсiздiгi мен жайлылыгын камтамасыз ету Yшiн оны Yнемi кадагалап отырады.
Паллиативтiк кемек керсету кезшде медбикелер пациенттiц жеке сешмщ дiнiн немесе рухани кажеттшктерш курметтеуi керек. Олар пациенттiц немесе оныц отбасыныц етiнiшi бойынша дши немесе рухани кызметтердi уйымдастыруга кемектесе алады. Сонымен катар, медбикелер отбасыларга психологиялык колдау керсетедi, оларга акпарат бередi жэне шешiм кабылдау процесше катысуга ынталандырады.
Медбикелер паллиативтiк кемектщ медициналык тобыныц мYшелерiмен тыгыз жумыс iстейдi. Олар дэрiгерлермен, психологтармен жэне элеуметпк кызметкерлермен бiрге наукастыц жагдайын тексерш, кажет болган жагдайда купм жоспарын езгерте алады. Медбикенiц непзп мiндетi-отбасымен тиiмдi карым-катынас жасау, олардыц сурактарына жауап беру жэне шешiм кабылдауга кемектесу.
Эмiрдiц соцында медбикелер наукастыц алацсыз жэне тыныш етуш камтамасыз етуге тырысады. ^азiрri уакытта басты назар ауырсынуды толык басуга, тыныштык пен жайлылык жагдайын жасауга аударылады. Эпкелер де жакын жерде болады, олар отбасына соцгы минуттарында кемектесiп, оларга моральдык колдау керсетедь
Паллиативтiк кемектiц Yш децгейi бар: кол жетiмдi паллиативтiк кемек, Жалпы паллиативтiк кемек жэне мамандандырылган паллиативтш кемек. Эр децгейде мамандар
наукастыц кажеттшктерше сэйкес жеке кемек керсетедь Паллиативтш кемек тек хоспистерде гана емес, сонымен катар карттар Yйiнде, ауруханаларда жэне карттар YЙiнде де керсетшедь Бул кемек ауырсынуды жэне баска физикалык белгiлердi емдеуге емес, адам емiрiнiц сапасын жаксартуга багытталган кешендi тэсiлдi усынады.
Паллиативт1к кемектi мешрбикелш кYтiмге бiрiктiру пациенттiц емiр CYPУ сапасын жаксартуга жэне ауырсыну мен симптомдарды баскаруга багытталган мацызды кадам болып табылады. Медбикелер осы салада жогары дайындыкты кажет етедi, ейткеш олар аурудыц кешнп кезецдерiнде пациенттерге iзгiлiктi жэне жан-жакты кемек керсету Yшiн ез дагдылары мен бшмдерш Yнемi жетiлдiрiп отыруы керек. Сапалы паллиативтiк кемек жагдайында медицина мамандары мен жакын пациенттер арасындагы тиiмдi карым-катынас пен мейiрбикелiк бiлiмнiц YЙлесiмi мацызды рел аткарады.
Корытынды:
Медбикелердщ бiлiктiлiгi мен дагдылары жэне олардыц психологиялык дайындыгы паллиативт1к кемектiц сапасын аньщтайды. Олардыц жумысы пациенттердiц соцгы кезецдердеп жайлылыгы мен кауiпсiздiгiн камтамасыз етедi жэне психоэмоционалды колдау мен отбасыларга мYмкiндiк бередi.
Мейiрбикелердiц паллиативтш кемек керсетудегi медициналык бiлiмiн жетiлдiру, олардыц кэсiби дагдылары мен рухани кезкарастарын Yйлестiру пациенттерге жан-жакты кемек керсетуге мYмкiндiк бередi. Медбикелердi raidi бiлiммен каруландыру, олардыц баска медицина кызметкерлерiмен келiсiлген жумысы паллиативтiк кемектщ тшмдшпн арттырады. Бул ез кезепнде пациенттердiц емiр CYPУ сапасын соцгы кезецдерде жаксартуга, олардыц армандарын курметтеуге жэне жакындарымен бiрге бастан кешкен соцгы сэттерiн колдауга мYмкiндiк береди
1. Feuz, C. (2014). Shared decision making in palliative cancer care: A literature review. Journal of Radiotherapy in Practice, 13(3), 340-349.
2. American Nurses Association (2017). Call for action: Nurses lead and transform palliative care. Retrieved from https://www.nursingworld.org/get-involved/share-your-expertise/pro-issue...
3. Bélanger, E., Rodriguez, C., Groleau, D., Légaré, F., Macdonald, M. E., & Marchand, R. (2016). Patient participation in palliative care decisions: An ethnographic discourse analysis. International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-Being, 11(1), 32438-32515.
4. StatPearls [Интернет]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 ^ацтар.2023 Акпан 6.
5. Дэвис М.П., Темель Дж.С., Балбони Т, Гларе П. Ауыр сыркаты бар наукастарга амбулаториялык жэне Yйдегi паллиативтш кемектщ ерте интеграциясын зерттейтш сынактарга шолу. Паллиативтш медицина жылнамалары. 2015 Шшде;4(3):99. [PubMed]
6. Уотсон М. Оксфордтагы паллиативтiк кемектщ аныктамалыгы. Оксфорд университетшщ баспасы; А^Ш: 2019 жылдыц 12 шшдеа.
7. Роквилл (MD): Денсаулык сактауды зерттеу жэне сапа агенттш (А^Ш); 2016 акпан. Есеп №: 15(16)-EHC036-EF.
ЦОЛДАНЫЛFАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
