OMINA SHENLIKO`G`LI TASVIRLAGAN JOHILIYAT QURBONI Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

JffiTALQINVA 1

\-/TADQIQOTLAR No2 2022

ilmiy-uslubiy JumaH

mvrriVA «TTF1VT XKTVm T T ASVTRT Ai^AlV ТПТТТТ TV AT OTTRROIVT

OMINA SHENLIKOGLI TASVIRLAGAN JOHILIYAT QURBONI

#

>

¡ Я*

Halimova Parvina Umid qizi

Buxoro davlat universiteti talabasi https://doi.org/10.5281/zenodo.7238803

*4C)i

Annotatsiya: Ushbu maqolada turk yozuvchisi Omina Shenliko'gTi tomonidan yozilgan "Johiliston kelini" asari tasvirlanadi. Unda nafaqat kichkina qishloqni, balki ulkan shaharlarni ham xarob qiladigan darajada johiliyat va bilimsizlik qoralangan. Birgina "Johiliston kelini" orqasida insoniyat tomonidan qilinayotgan xatolar, muammolar ochiq ravishda ko'rsatib berilgan. Quyidagi maqolada Nafisa(asar qahramoni) qurbon sifatida ko'rsatilgan hamda jahonda allaqachon qaror qilingan qonun yani gender tengsizligiga chek qo'yilgan ammo bu xalqlarda gender tengligi degan tushuncha bilimsizlik tufayli yoTigini guvohi bolamiz.

Аннотация: В данной статье описывается произведение "Невеста невежества" турецкой писательницы Омины Шенликоглу. В нем осуждается

»

ш-

невежество и невежество до такой степени, что оно разрушает не только маленькие деревни, но и большие города. За "Невестой невежества" четко показаны только ошибки и проблемы человечества. В следующей статье Нафиса (главная героиня произведения) упоминается как жертва, и мы видим, что понятие гендерного равенства в этих странах не существует из-за невежества.

Annotation: This article describes the work "The Bride of Ignorance" by Turkish writer Omina Shenlikoglu. It condemns ignorance and ignorance to the extent that it destroys not only small villages but also large cities. Only the mistakes and problems of humanity behind the "Bride of Ignorance" are clearly shown. In the following article, Nafisa (the protagonist of the work) is mentioned as a victim and

we see that the concept of gender equality in these nations does not exist due to ignorance.

Kalit so'zlar: kelin, johiliyat, kulfat, suiqasd, shahar, qishloq, erkaklar, ayollar, jurat

Keywords: bride, ignorance, disaster, assassination, city, village, men, women, courage.

Ключевые слова: невеста, невежество, бедствие, убийство, город, деревня, мужчины, женщины, мужество.

Omina Shenliko'gTi - turk tadqiqotchisi, yozuvchi. Islomiy mazmunli kitob va roman yozuvchiligi va konferensiyalari bilan tanilgan. "Johiliston kelini" asl

}>$£ vK.j>

JffiTALQINVA *<il]

\-/TADQIQOTLAR No2 2022

¡ImlyuHuOiy jumali W

miiif-iwuuif juman

4 V --'M ]M , "j >

nusxasida "Esir Evriler" yani "Asir juftlar" bolib, o'zbek tarjimonlari bu asarning

#

mohiyatidan kelib chiqib, kitobni shunday nomlashgan.

"Johiliston kelini" kitobiga kelsak, kitobda johiliyatning nimalarga qodirligini va u kuch nafaqat ayol-qizlarni balki erkaklarning ham hayotini butkul buzib yuborishga ega. Asar Osuda(asosiy qahramon dugonasi)ning maktubiidagi parcha bilan boshlangan. Bu asar yozuvchisini ularning qishloglga boorish uchun turtki boladi hamda juda ko'p o'ylov va tashvishlar bilan, yozuvchi qishloqqa borishga

J»

i \m-

qaror qiladi. Tepada yozilganidek, Omina Shenliko'gli islomiy asarlar yozuvchisi,

• J v v J ^

qishloqqa borishidan oldin bir hodisaga uchraganini achinish bilan yozadi:

"Q^olimdagi qorni boshiga tegmaydigan qilib u tomonga irg^itdim. "Bu

yoshdagi xotin ham qorbo^ron o^ynaydimi?" deyishi, nima gunohu nima gunoh

emasliginio surishtirishi uchungina otdim. Chunki shunday va^zlar eshitibdiki, unga

qolsa, hatto gul hidlash ham harom. Bechora, yanglish tanibdi Allohni, halol

narsalarni ham o"zi uchun harom sanab yuribdi".

„^w; wiík ____

Osudalarning qishlog^i Oqdengiz hududida joylashgan bo^lib, hayron qoladigan

bir jihati bor; johillik eng yuqori cho'qqisiga chiqqan bolsa-da, yozuvchini yaxshigina tanishar va uning kitoblari o'sha yergacha yetgan edi. Qishloqqa borib, uning ajoyib, chiroyli manzaradan hayratda qolishadi. Qishloqning tabiati bilan

»

m?

birgalikda uning odamlari haqida ham so'z yuritilgan. Johillikning namunasini Omina qishloqqa keliboq sezishni boshladi. "Osudaning akasi Samih shu quduqdan elektr ishlab chiqarishni uddalabdi, bepul foydalanishga esa ruxsat berilmabdi. Bu nimasi?! Hayron qolmaslikning ilojiyo^q!"

Begonalarga tilyoglamalik, oz kelini yoki xotiniga yomon munosabatda bolib, riyokorlikning misoli sifatida Hasan beyni(Osudaning otasi) aytishimiz mumkin. "Hasan beyni hech tushunolmadim. Dinni ham dindorlarni ham yaxshi ko^rar ekan, qulogl og^ir qaynanasining xarxashalariga chidaydi, lekin xotini bilan kelining qarshisida qamchisidan qon tomadi". Hasan bey haqida afsuski yaxshi malumot topolmaysiz, sababi riyokorlik islomda juda qattiq qoralangan. "Aytishlaricha, tartibli odamlar zakiy va nozik ta^bli bolishar ekan. Xo^sh, unda bunday ta^bning egasi nega bunchalar qo^pol?.. "

Ilmsiz inson, jamiyat qayoqqa qarab ketayotganini bilmayotgan podaga

J-jt

oxshaydi. "Buni qarang, ilm bolmay turib madaniyat ham, go^zal axloq ham bolmas ekan." Hozirgi zamonamiz, jamiyatimiz shunday razil bolyaptiki, nima ayb, xato bolsa avvalgilarning bo'niga qo'yib o'zlarining gunohlarini yuvgandek bolishadi. Yozuvchi ham ushbu gap misolida buni tasdiqlagan "Qancha jaholat bo^lsa, hammasini ajdodlarimizning zimmasiga byuklashadi. Ota- bobolarimiz shunday qilishga, deb qo^ya qolishadi...". Nafaqat erkaklar ayollarni, balki ayollar ayollarni ham qiynashadi. Bunga qaynonalarimiz kelinlarimizni azoblashiga guvohi

aJollar....... qiy" Bunga --------""------ ------------— "&a & —

bolamiz. " Men shunday zolim qaynanalar ko rdimki, aytsam ishonmaysan. Bittasi

* r n>¥;

49 | 1 L

ÍS¡» *-¡J

• J^SW

w

iW

I

J

>>

>j>

1

>

! J>i>

>j*

3>>

; >i> * - i>

. vvTALQIN VA mTADQIQOTLAR

ilmiy-uslubiy jumaH

№2 2022

)>

>j* \ >j>

>

m

j

< j>j:>

*s> >j>

¿ore di, hatto hojatini yotgan joyida ushatib, keliniga tozalattirar, ' seni o^glimga bekorga olib berganmanmi? Darrov tozala', der edi. Asar qahramoni - Nafisa tug'ilganidan ilmsizlikning guvohi bo'lgan sababi u o'gil farzandni farzand, qiz farzandni esa farzand emas, deb hisoblaydigan johil otaning qizi bo'lgan. Turmushga chiqqan vaqtida u yana bir bor johillikning qurboni bo'ladi. Nikoh kechasida tibbiy muammolar sabab, uning sha'ni bulg'angan degan qarorga kelishadi. Shu kundan boshlab Nafisaning hayoti do'zaxga aylanadi. Yozuvchi ham "Bechora Nafisa! Bema^ni urf-odatlarning, jaholatning qurboni u.... Bu yerdagi jaholatni islom bilan bogliqdek qilib ko^rsatishyapti. Nafisaga kuyaymi, johillikning islomga to^nkalishiga?.." deydi. Osudaning xat yozishiga ham sabab, Nafisa olti oy oldin turmush qurgan bo'lsa-da, o'z joniga suiqasd qilmoqchi bo'ladi hamda Osuda Ominadan yordam so'rab yozadi.

"Johiliston kelini"da kinoya ham yaxshi ishlatilgan, bunday bilimsizlik, odamlarning pastkashligi insonni qovushqonidan chiqarib yuboradi: "Bunday nusxalarni juda yaxshi taniyman. Allohdan qo^rqmay, o^z nafsi va hatto arzimagan istaklari uchun ham hech narsadan toymaydi. Bunaqalar to^yga borsa surnayni yoqtirmaydi, hammomga borsa tog^orani. Ota- bobolarimiz aytganidek, jahannamga tushsa, o^tin hoi ekan deb baqiradi". Asar juda achinarli tarzda tugaydi, Nafisa o'z jonidan voz kichadi, uning qarindoshlari va eri ayblarini tushunadilar ammo kech edi...

Yozuvchi xulosa sifatida ushbu gaplar bilan asarni yakunlaydi: "Bizni madaniyat olib keldik deb aldashgani, odamlarimizni johillashtirishgani haqida oyiadim... Qishloqlarda ayollarni kaltaklaydiganlar, shaharda esa ham kaltaklab, ham sotadiganlar qaysi madaniyatning mahsuli?...Qachonki, jaholat tufayli bir insonga zulm qilinayotganini ko^rsam sizni eslayman, ey, insoniylikni chiritganlar!".

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Omina Shenlikog' li "Johiliston kelini"- Toshkent 2021

2. Emine §enlikoglu "Esir evriler"- Turkiya- 2006

3. https : //ziyouz.uz/j ahon-nasri/amina- shenliko glu/

4. http://arm.sies.uz/?p=3263

jW^ y

q >j* l>3»=

»

№ )>

Wf; * l |>

m >

i l>>

a i >4 >

i>j*

j

4 >>>i

Qj^f^S).

^¡^rr.^ ,--

50

S ]>>> >

: )>j* >

)>j* *-q>

*4> >j*

|:H>

S > > >

q >j* ' *