CC BY
78
10.00.00. илм^ои филологи 10.00.00. филологические науки
10.00.00. philological sciences 10.01.00. адабиётшиносИ
10.01.00. литературоведение 10.01.00 literature
10.01.03. АДАБИЁТИ МАРДУМИ КИШВАРХ,ОИ ХОРИ^Й
10.01.03. ЛИТЕРАТУРА НАРОДОВ СТРАН ЗАРУБЕЖЬЯ
10.01.03. LITERATURE OF THE PEOPLE OF THE COUNTRY AND ABROAD
УДК 8Т2 Ч- К. ЯКУБОВ
ББК 83,3 (2Т)
ОИД БА ТАРЧ,УМАИ РОМАНИ «ДОХУНДА» БА ЗАБОНИ ^ИНДЙ
Вожа^ои калиди : тарцума, усулуои тарцума, транслитератсия, калка, буквализм, лексика, лексикаи беэквивалент, фразеологизм, иборауои рехта, зарбулмасал, мацол, воситауои тасвирии забон, мацоз, ташбеу, истиора, забони уиндй.
То даме, ки забонхои гуногун ва тафовути онхо вучуд доранд, тарчума аз хама воситахои равобити мадании байни халкхо мухимтарин омили мубодилаи афкори миллй ва байналхалкй, воситаи шиносой бо хаёт ва маданияти якдигар ва ба хдм наздикшавии мардумони чахон аст ва хохад буд. Дар хакикат ба воситаи тарчума дастраси оммаи васеи халк гардондани асархои бузурги сиёсй-ичтимой, илмй, техникй, бадей, китобхои дарсй ва ба ин васила ба адабиёт ва санъати дигар халкхои бародар ва бо маданияти чахонй шинос намудани хонандагон мухим аст.
Тарчума хамчун як шохаи илми забон конун ва коида, шарт ва раванди кори худро дорост. Мутахассисони ин соха А.С.Бархударов, А.В. Фёдоров, А.Д. Швейтсар, В.Н. Комиссаров доир ба санъати тарчума асархои пуркимати илмй офарида, назарияи онро аз хар чихат такомул додаанд.
Мафхуми тарчумаро дар илми имруза оид ба забон А.В. Фёдоров чунин маънидод кардааст: «... тарчума кардан, яъне бо ягонагии шаклу маъно пурра ва дакик инъикос намудани фикре бо воситахои тасвирии як забон ба забони дигар» (5,11). Пеш аз хама, ин чунин маъно дорад, ки тарчума (тарзи маънидодкунй, тагйирот) танхо дар худуди як забон гузаронида нашуда, балки ду забонхои аз чихат структуравй мухталиф гузаронида мешавад. Дигар он, ки тарчума бояд пурра ва амик маънои матни аслро дода тавонад. Пуррагй ва амикй тарчумаро аз хар гуна сохтакорй, дигаргунй, хатогихо нигох медорад. Сониян, хангоми тарчума бояд ба ягонагии шаклу маъно диккат дихем. Яъне додани маъно гайри ба назар гирифтани шакл моро ба тарчумаи «озод», ба накл бурда мерасонад. Баръакс бо хар рох кушиши нигох доштани шакли забони матни асл гайри ба назар гирифтани маънои он моро ба формализм, ки натичаи он тарчумаи тахтулафзй мебошад, бурда хохад расонд. Аз дигар тараф, дар чунин тарчума маъно пой дар хаво ва чалиш мебарояд. Кушиши дакик овардани шакли оригинал ба тарчимон-формалист натичаи хубе намедихад, дар холате, ки махсули тарчумаи вай нодуруст ва коидахои забони тарчумаро вайрон мекунад. Х,амин тарик, тарчумаи тахтулафзй (буквализм) ба ягон максади тарчума расида наметавонад.
X,. Ахрорй зикр менамояд, ки «^онуни асосии тарчума се шартро дар назар дорад: донистани материали тарчумашаванда, донистани забони аслии асар, хеле нагз донистани забони модарии худ» (3,99). Гуфтан лозим аст, ки донистан то донистан фарк дорад. Яъне
тарчумон баробари аъло донистани хдр ду забон - забони оригинал ва забони тарчума, бояд аз як забон ба забони дигар гузашта тавонад.
Чунин хулоса бармеояд, ки раванди кори тарчума аз ду кисм иборат аст: якум, фах,мидани асари тарчумашаванда ва дуюм, дар забони худ ифода карда тавонистани он. Фах,мидани асари тарчумашаванда - донистани мох,ияти асар аст. Х,ангоми тарчумаи адабиёти бадей донистани он вокеият, он хдёт, он тарзи зиндагие, ки дар асар акс ёфтааст, дар мадди аввал меистад. Мах,сули тарчума тавре бошад, ки бояд чои асарро гирад. Барои ин мутарчимро, пеш аз хдма, лозим аст, ки асли асарро хонда тавонад, яъне бояд асоси гоявй ва эмотсионалии асарро пурра дарк кунад. Тарчума ифодаи фикр аст, барои ифодаи фикр бошад, онро то охир равшан фах,мидан лозим аст. Х,ар як нависанда ва эчодкор объекти тасвирро бо тамоми чихдтх,ояш, бо тамоми рангу тобишх,ояш, нозуких,ояш ба пеши назар оварда тасвир менамояд. Мутарчим хдм, бояд худро дар хдмон вазъияти эчодии нависанда тасаввур карда, объекти тасвирро дубора бо чашми нависандаи асар бинад. Тарчумаи хдкикати суъективй хдмон кадар зарур аст, чй кадаре, ки хдкикати объективй. Вакте ки мо дар бораи тарчумаи бадей гап мезанем, тарчумаи эчодиеро дар назар дорем, ки сухани образноки муаллифи асарро бо тамоми фикру х,иссиёт ва образх,ояш дар забони дигар акс мекунанд.
Хамин тарик, тарчума ахдмияти бузурги сиёсй ва тарбиявй дорад. Адабиёти тарчумавй дар катори адабиёти оригиналй бисёр асар^ои санъатпарваронаро ба адабиёт хдмрох, мекунад ва дар пешрафти илм ва фархднгу маданият хдссаи муайян мегузорад.
Объекти тадкики маколаи мазкур тарчумаи бадеии ва вижаги^ои асари Садриддин Айнй «Дохунда» ба забони хдндй мебошад. Тарчумаи романи «Дохунда» ба калами мутарчими бома^орат, нависанда, таърихнигор, олими барчастаи Х,индустон Рахул Санкритяян мансуб мебошад (9).Чй тавре, ки худи мутарчим зикр намудааст, "Асли асар ба забони точикй буда, бевосита ба забони х,индй тарчума кардааст ва бо максади пурра нигох, доштани хусусият^ои бадей ва оригиналии асар хдматарафа кушиш карда шудааст". (9,1).
Дар мукаддимаи китоб гуфта мешавад, ки "Дохунда" мах,з хдмин хел як асари мух,име мебошад, ки бо калами тези нависандаи бех,тарини Осиёи Миёна, романист - С. Айнй офарида шудааст ва он чараёни таърихии хдёти мардуми Осиёи Миёнаро аз охири асри Х1Х то соли 1930 инъикос менамояд. Инчунин, кайд карда мешавад, ки "С. Айнй Премчанди Осиёи Миёна аст. "Дохунда"-и вай ("Гуломон" инчунин) на танх,о романи бех,тарин, хдтто як таърих мебошад. Шояд дар Осиёи Миёна асаре пайдо нагардад, ки аз хдр чихдт ба роман^ои С.Айнй мукобил истад" (9,.2).
Тарчумаи романи "Дохунда" ба забони х,индй кабл аз ин мавриди тадкик ва пажух,иш карор нагирифтааст. Ин чо аз чумлаи бисёр масъала^ои назарй ва амалии тарчума факат усул^ои тарчума боиси та^лил корор гирифтанд, ки мутарчим х,ини баргардонидани роман истифода бурдааст. Ба кадри имкон кушиш карда шуд, ки чихдтх,ои бадеии роман- тарчумаи образ бо образ, интонатсияи асар, услуби нависанда, чихдтх,ои забонии "Дохунда"- тарчумаи фразеологизму ва идиома^о, маколу зарбулмасал, чумлаву иборах,о ва калима^о, инчунин усули тарчумаи он восита^ои тасвирии забони точикй, ки дар "Дохунда" дучор меояд, ба таври мухтасар та^лил ва тадкик карда шаванд. Илова бар ин тарчумаи як теъдод калимаю иборах,ои роман, ки онх,о хусусиятх,ои хоси миллй ва таърихию архаистиро ифода мекунанд ва муродифи худро дар забони х,индй надоранд, мавриди тадкик карор гирифтанд. Х,ангоми пажух,иш мо ба сарчашмах,о оид ба назарияи тарчума такя ва истинод намудем. Аз чумла, асар^ои А.С.Бархударов, А.В. Фёдоров, А.Д. Швейтсар, З. Муллочонова мебошанд (3).
Х,ангоми тарчумаи асари бадей баъзан доираи семантикии калима^о, восита^ои грамматикии ифода, сохти синтаксисии чумлахо, терминология мувофикат намекунанд. Калимах,о ва аксар вакт чумлахо тарчума нашуда, балки бо дигар маъно, бо рох,у усул^ои гуногун оварда мешаванд.
Хиндушиносони советй, мутахассиони кори тарчимонй Н.И Солнтсева, А.С. Бархударов се усули тар чумаро зикр кардаанд: талаф, илова ва бадал (5,2). Хабиб Ах,рорй таъкид менамояд, ки дар назарияи тарчумаи бадей "талаф" ва "бадал" гуфтанй мафх,умх,о хдст, яъне азбаски баъзе унсур^ои ба худ хоси лексикиро айнан тарчума кардан мумкин нест, дуруст меояд, ки онх,о талаф ёбанд ва ё ба чои онх,о калима ва ё ибораи дигар кор фармуда шавад.
Дар чое, ки "талаф" ногузир аст, "бадал" ёрй мерасонад. Ба шарте, "талаф" чои "бадал"-ро пур кунад ва ба рухи асар халал нарасонад (2,.101).
Мушохидаи романи "Дохунда" нишон дод, ки бо максади пурра ва ами; додани маънои матни оригинал ба забони тарчума мо хох нохох ба ин се усули тарчума дучор меоем. Ин усулхои тарчумаро мутарчим Рахул Санкритяян хангоми тарчумаи романи "Дохунда" фаровон истифода бурдааст.
A) талаф, яъне аз байн рафтани калима. ибора, хатто чумлахо. Мисолхо: "... Азимшох дасташро нимбардор карда бо ин ишорат ба дастархон фотиха хонданро аз цозй илтимос намуд" (1,96)—Azimcshah hath ko adha khingchkar phatiha parhne ke liye kazi se nivedan kiya (9,102). Дар ин мисол дар забони тарчума ибораи "ба ин ишорат ба дастархон" талаф ёфтааст. Азбаски ба дастархон фотиха хондан ба точикон хос аст, тарчумаи он шояд ба хонандаи хиндизабон номафхум мемонд.
"... деги чуянии ошпазии худро..."(1, 167) - apni matvali deg ko ... (9,179); «Чаррох дар дег тахминан як цадоц равгани загирро андохта...» (1, 167) - Jarroh ne deg me pavbhar tel salkar .(9,179). Ин чо дар матни асл предмети тасвир конкрет, аммо дар забони тар чума чунин хусусияти худро гум кардааст, яъне муайянкунандахои "чуян" ва "загир" талаф шудааст, ки ба бадеияти матн таъсири манфй мерасонад.
Б) Илова. Хангоми тарчума аз як забон ба забони дигар бо максади пурра ва фахмо ифода кардани фикр ба мутарчим лозим меояд, ки бо илова кардани калимаву иборахо матлабро то охир равшан фахмонда дихад. Аз чумла, тарчумони романи "Дохунда" Р. Санкритяян аз усули илова фаровон истифода бурда тавонистааст. Мисолхо: "Агар дилатон цабул накунад, фардо аз Эшони аълам пурсед!" (1,221).- Yadi apka dil is bat ko svikar nahi karta, to Ischan alim [pandit maharaj] se punch le (9,226). Дар чумлаи боло мутарчим пуркунандаи ''is bat ko'' - ро (ин суханро) илова намудааст, ки маънои чумларо пурра кардааст.
«... вай чй гуна ба дараи Нихон даромадан ва чй корномахо нишон додани худро ва чй гуна ба даст дароварданаш чупони гурезаро шарххо дода хикоя мекард» (1, 122) - ... kaise Darraniha gaya kaise bahaduri ke sath bhagorecharvah ko pakra ityadi bate voh chub namak- mirch lagkar kah raha tha (9,130).
Дар холати дигар: «Дунё чои умед аст, агар кушиш кунад, дур нест, ки боз ба вай бирасад»
(1,158) - duniya ascha ki thaur ''jab tak jar pani me tab tak phal ki asch'' yadi prayatna kare to manuschya apna lakschya tak pahungch sakta he (9,169); Ч,умлахои зикршуда дар забони тар чума бадеатан такмил ёфтааст, ки ин ба истеъдоди хуби мутарчим вобастааст. Ба чумлаи якум ибораи рехтаи «мурчу намак хамрох карда гап задан» ва ба чумлаи дигар хикмати «то даме, реша дар об, умеди хосил хаст» илова карда шудаааст, ки хеле бамаврид мебошад. Онхо маъноро халалдор накарда, баръакс обу ранги бадей бахшидаанд.
B) Усули бадал чунин роххои худро дорад: табдили лексикй, табдили хиссахои нут;, тагйирёбии сохти синтаксисй, табодули нуктаи назар, компенсатсия ва гайра. Дар раванди тарчума табдилёбихо ногузир ба амал меоянд, зеро сохти грамматикии забонхои мухталиф, таркиби лугавй, воситахои тасвирии забонхо аз хам фарки куллй доранд. Масалан, усули табдили лексикй дар тарчумаи «Дохунда» фаровон ба назар мерасад: «Луччаку пусткандаи гап хамин, ки» (1,129; 9,138); «... аз газаб дандон мехоид...» (1,11 ;9,13); Маълум, ки иборахои рехта тарчума намешаванд. Бинобар ин тарчумон маънои ибораи фразеологии «луччаку пусткандаи гапро» - ро тарчума кардааст. Ибораи номбурда дар оригинал маънои мачозиро дошта бошад, дар забони хиндй маънои аслиро гирифтааст. Дар мисоли дуюм мутарчим ибораи рехтаи «дандон мехоид» - ро бо ибораи фразеологии « лаб мехоид» иваз кардааст, яъне варианти онро дар забони хиндй пайдо кардааст, ки арзиши худро гум накардааст. Агар мутарчим ибораи «дандон мехоид» - ро бевосита тарчума мекард, ин ба хонандаи хинду якум, фахмо намебуд ва дуюм, бо ин восита мутарчим ба тарчумаи тахтулафзй рох медод. Хулоса, хини тахлили тарчумаи романи «Дохунда» мо шохиди дар раванди тарчума чой доштани усулхои табдил гардидем.
Ба лексияи беэквивалент неологизмхо, калимахои ифодакунандаи предмету мафхумхои соф миллй дохил машаванд (5,9).Чунин лексикаро мутарчим Р. Санкритяян аз забони точикй ба хиндй бо се рох тарчума кардааст: транслитератсия, маънидодкунй ва калка. Усули транслитератсия, яъне гузаронидани шакли материалии лексикаи точикй ба забони хиндй бо
рохи навиштани он бо алфавити забони хиндй - деванагарй. Дар забони «Дохунда» як идда калима ва иборахое дучор меоянд, ки онхо нисбатан хусусиятхои хоси таърихй-архаистй доранд: козП, козикалон, закот. ясавул, чадид, шариат, эшони козП, миршаб, тупчибошП, козиюлкуззот, Эшони калон ва монанди инхо. Устод Айнй ин алфозро вобаста ба мохияти объекти тасвир ба таври махсус интихоб карда мегирад. Р. Санкритяян дар навбати худ бо максади ба назари хонанда ба таври аёнй тасвир намудани далелхои таърихй, ифодаи бевоситаи сохти аморат, барои нишон додани хдёти гузаштаи халки точик калимахои зикршуда ва топонимхоро дар забони хдндй дар шакли материалиашон оварда, дар баробари ин шархи онхоро додааст.
Истифодаи усули калка, яъне айнан тарчума кардани лексикаи точикй ба забони хиндй, низ ба назар мерасад: «... ин заминро АкрамбегП тупчибошП (лашкарбошП) ба даст дароварда мехост... обод кунад...» (1,165; 9,177); Мутарчим дуруст кардаааст, ки калимаи точикиро дар шакли аслиаш овардааст ва хамчун «генерали тупхона» тарчума намудааст. Чунки «тупчибошП» мафхуми таърихиест, ки махз ба хдёти пеш аз инкилобии точикон мансуб аст. Агар «тупчибоширо» ба забони тарчума факат дар шакли «генерали тупхона» биёрем, матн кимати аслии хешро гум мекунад.
С. Айнй хаёти баъд аз инкилобии мардуми точикро инъикос намуда, як катор лексикаи нав, мисли агроном, колхоз, совхоз, ревкомро истифода кардааст. Барои халалдор накардани хусусияти оригиналии асар мутарчим ин алфозро дар шакли аслиашон оварда, транслитератсия намудааст ва дар кафсайн калка - тарчумаи онхоро додааст. Мукоиса мекунем: «аграном» - хамчун «консултанти хочагии кишлок» тарчума шудааст; «колхоз» -хамчун «коркарди замини панчаятП» баргардонида шудааст, ки мафхуми «колхоз» - ро пурра ифода намекунад; «совхоз» - хамчун «коркарди заминхои давлатП» тарчума шудааст, ки он кисман маънидод шудааст ва хонандаи хиндузабон мафхуми «совхоз» -ро амик дарк намекунад.
Дар раванди тарчумаи асари бадей яке аз мушкилоте, ки дучор меояд, ин тарчума, роху усули ба забони тарчума додани иборахои рехта (фразеологизмхо) махсуб меёбад. Дуруст аст, ки фразеологизмхо тарчума намешаванд. Чунки «фразеологизмхои хар як забон хусусиятхои грамматикй ва услубии ба худ хос доранд» (9,1). Вале бояд кушиш кард, ки муродифи онхоро дар забони тарчума пайдо кард. Зеро хама кимат, обу ранг, бадеияти асар дар онхост. Фразеологизмхо дар забони нависанда ба материали тасвиршаванда кувваи махсуси чаззобе мебахшад ва дар вакти мутоила майли хонандаро ба объекти тасвир ба таври муайян чалб менамояд.
Х,ангоми тахлили иборахои рехта, зарбулмасалу маколхои романи «Дохунда», пеш аз хама, ба он ахамият дода шуд, ки мутарчим онхоро то чй андоза дурусту мохирона, мувофики характери амалу холатхо, ходисаю вокеахо, мутобики мундаричаи матн ба забони хиндй баргардонида тавонистааст. Дар баробари ин зикр кардан ба маврид аст, ки азбаски забонхои точикй ва хиндй ба гурухи забонхои ба хам хеш шомил мешаванд, дар аксар мавридхо иборахои рехта ва маколу зарбулмасалхои точикй ба вариантхои дар забони хиндй истеъмол гардидаашон умумият пайдо кардаанд. Масалан, «на сих сузад, на кабоб» (1,94; 9,100); «моли муъмин, хуни муъмин» (1,95; 9,102); «гусола кахдон холП мекунад, бача нондон» (1,93;9,99); «хам лаъл ба даст ояду ёр наранчад» (1,130; 9,139); «агар харро пеши бор бурдан нашавад, борро пеши хар меоранд» (1,167; 9,179); «илочи вокеаро пеш аз вукуъ бояд кард» (1,379; 9,406); «шавад обП, нашавад лалмП» (1,181; 9,194) ва гайра.
Х,ама маколу зарбулмасалхои дар боло зикр ёфта ба забони хиндй бевосита, бетагйирот тарчума карда шудаанд, ки чихати мусбат доранд. Аввал ин, ки ба нигох доштани фасехият, бадеият, пуробурангии забони асар, услуби хоси нависанда имконият медиханд ва хангоми мутоилаи асар чй дар оригинал ва чй дар тарчума ба хонанда як хел таассурот мебахшад. Аз дигар тараф, ба ин восита зарбулмасалу маколхои миллии точикй ба забони хиндй бо мурури замон ворид шудаанд ва мешаванд, ки ахамиятнок аст ва ба хонандаи хинду даст медихад, ки ба боигарии забони мо ошной пайдо намояд.
Хрлатхое дучор омаданд, ки маколхои точикй дар забони тарчума муродифи худро наёфта, мазмунан баргардонида шудаанд: «то омадани табар кунда меосояд» (1,169;9,181); «тушбераро хом шумурдаанд» (1,361;9,387). Дар мавридхои зерин зарбулмасалхои точикии
«давои курут оби гарм» (1,260;9,277); «аз дуст як ишорат аз мо ба сар давидан» (1,408;9,435) дар забони хиндй эквиваленти худро пайдо карда, хамчун «давои шамолхурда оби гарм» ва «кур чй мехохад, ду чашм» тарчума шудааст, ки мувофики амалу холат ва мазмуну мантики чумла истифода гардидааст.
Дар асари бадей ба гайр аз мохирона кор фармудани боигарихои забони зинда барои пурра ва образнок баён намудани гояи асосй воситахои тасвирии бадей низ накши мухимро мебозанд.
Нависанда ба василаи онхо дар бораи предмети тасвир тасаввуроти муайян хосил менамояд. Мо дар раванди тадкик тарчумаи воситахои тасвирии забони «Дохунда» - мацоз, ташбеу, истиора. киноя ва гайрахоро ба забони хиндй дида баромадем ва муайян намудем, ки мутарчим Р. Санкритяян онхоро то чй дарача санъаткорона баргардонида тавонистааст. Инчунин, дар раванди тахлили тарчумаи романи «Дохунда» ошкор гардид, ки мутарчим хини тарчума ба як катор нуксонхои семантикй рох додааст, ки онхо хатогихои махз набуда, харгиз кимати тарчумаи асарро паст наменамоянд (1,182;9,194); (1,213;9,227); (1,232;9,247); (1,247;9,264).
Дар натичаи тахлили хаматарафа ба чунин хулосаи амик омадем, ки мутарчими хушсалика Р. Санкритяян ба хубй дарк намудани мазмуни гоявй, шаклу рухи романи «Дохунда» ва услуби С. Айнй муваффак гаштааст. Хамаи ин имконият медихад, ки хонандаи хиндизабон ба маданият, расму оини халки точик ва боигарии забони шевои он аз наздик шинос шавад ва ба забони хиндй тарчума шудани романи «Дохунда»-и устод Садриддин Айнй ба тахкими дустии анъанавии халалнопазири халкхои точику хинд мусоидат хохад кард.
ПАЙНАВИШТ:
1. Айнй, С. Дохунда/ С. Айнй.- Душанбе, 1984. -421 с.
2. Ахрорй, X. Туйхурии муйсафедон/ X. Ахрорй// Мачмуи хикоя ва маколахо. -Душанбе, 1984. -160 с.
3. Бархударов, А.С. Язык и перевода/ А.С. Бархударов.- М., 1975.- 240 с.
4. Муллоджанова, З. Стиль оригинала и перевод/ З. Муллоджанова.- Душанбе, 1977. -136 с.
5. Солнцева, Н.И. Перевод с русского на язык хинди/ Н.И. Солнцева.- М., 1972. -306 с.
6. Фёдоров, А.В. Введение в теории перевода Изд. 2-е./ А.В. Фёдоров. -М., 1958. -С.11
7. Фозилов, М. Фарханги иборахои рехтаи забони хозираи точик/ М. Фозилов.- Душанбе, 1963.-952 с.- К 1
8. Швейцар, А.Д. Перевод и лингвистика/ A^. Швейцар.- М., 1973. -250 с.
9. Ami, Sadriddin. Daxhunda, kitab mahal Ilahabad / S. Aini.-Bambai: dvitiya sanskaran, 1956. -446 с.
REFERENCES:
1. Aini, S. Dokhunda/ S. Ami.- Dushanbe, 1984, -421p.
2. Ahrori, H. Celebration of older/H. Ahrori.// Collection of stories and articles. -Dushanbe, 1984, -160p.
3. Barkhurdarov, A.S. Language and translation/ A. S. Barkhurdarov, -M., 1975. - 240p.
4. Mullojanov, Z. Style of original and translation/ Z. Mullojanov.- Dushanbe, 1977. -306p.
5. Solnsev, N.I. Translation form Russian to Hindi/ N.I. Solnsev. -M., 1972. 306p.
6. Federov, A.V. Introduction to theory of translation, Second edition/ A.V. Federov. -M., 1958. -P. 11.
7. Fozilov, M. Dictionary of phrases in modern Tajik language/ M. Fozilov.- Dushanbe, 1963. -952p. -Part 2.
8. Shvesar, A.D. Translation and linguistics/ A.D. Shvesar.- M., 1973. -250p.
9 Aini, Sadriddin. Daxhunda, kitab mahal Ilahabad/ S. Aini. -Bambai: dvitiya sanskaran, 1956. -446p
О переводе романа «Дохунда» на языке хинди
Ключевые слова: перевод, методы перевода, транслитерация, калька, буквализм, лексика, фразеологизм,
В статье анализируется особенности и способы художественного перевода с одного языка на другой. Подчеркивается, что перевод как один из элементов языкознания, имеет свои закономерности, условия, требования и специфический процесс. Закономерность перевода преследует три основных условия: знание материал перевода, знание языка оригинального произведения и очень хорошее знание родного языка.
Автор статьи анализирует результаты перевода произведение С. Айни романа «Дохунда» на языке хинди. В статье из числа множественных теоритических и практических вопросов перевода подвергается анализу только методы перевода, который переводчик использовал в процессе перевода, в том числе транслитерация, калька, буквализм и пр. Автор при анализе выявляет успехи и промахи перевода художественных приёмов, фразеологизмов, архаичной лексики и притчи романа «Дохунда» на хинди.
On translation of "Dokhunda" novel in Hindi
Keywords: translation, translation methods, transliteration, tracing paper, literalism, vocabulary, idiom, means of artistic description, metaphor, allegory
The article analyses the characteristics and methods of literary translation form one language to another. It is emphasized that translation as one of the elements of linguistics has its own laws, conditions, requirements and specific process. Consistent pattern of translation has three basic conditions: knowledge of translation material, knowledge of the language of original work and the good knowledge of the native language.
The author of the article analyzes the results of the translation of S. Aini novel "Dokhunda" in Hindi language. In this article form multiple theoretical and practical issues of translation the author analyzed only the methods, which the translator used in the process of translation, including transliteration, tracing paper, literalism and etc. The author revealed successes and failures in translation of creative and artistic methods, idioms, archaic vocabulary and proverbs of "Dokhunda" novel in Hindi language.
Маълумот дар бораи муаллиф:
Якубов Чумъа Калонович, номзади илмуои сиёсатшиносй, дотсенти кафедраи сиёсатшиносии Донишгоуи давлатии ^уцуц, бизнес ва сиёсати Тоцикистон, (Цумуурии Тоцикистон, Хуцанд), E-mail: jumaboy1962@mail.ru
Сведения об авторе:
Якубов Джума Калонович, кандидат политических наук, доцент кафедры политологии Таджикского государственного университета права, бизнеса и политики, (Республика Таджикистан, Худжанд), E-mail: jumaboy1962@mail.ru
Information about the author:
Yakubov Juma Kalonovich, PhD of political science, associate professor of Political science chair in Tajik State University of Law, Business and Politics, (Republic of Tajikistan, Khujand), E-mail: jumaboy1962@mail.ru
