CC BY
69
УДК 4 И (Англ) ББК 81.2- Англ.
Исмоилова Мутриба Охунцоновна номзади илмуои филологи, дотсенти кафедраи забонуои хориции Донишкадаи щтисод ва савдои Донишгоуи давлатии тицорати Тоцикистон, (Цумуурии Тоцикистон, ш. Хуцанд)
Исмоилова Мутриба Охунджоновна,
кандидат филологических наук доцент кафедры иностранных языков Института экономики и торговли Таджикского государственного университета коммерции, (Республика Таджикистан, г. Худжанд)
Ismoilova Mutriba Okhunjohnovna, candidate of philological sciences, Associate Professor of the department of foreign languages of the Institute of Economics and Trade under the Tajik State University of Commerce (Tajikistan Republic, Khujand) E-MAIL:
uchzaphgu@mail.ru
Вожахои калиди: Сухраварди, санъатуои бадеи, ишроция, уикмати ишроц, расоили форси
Мацола ба истифодаи санъатуои бадеи дар рисолауои форсии яке аз олимони маъруфи садаи Х11, бунёдгузори фалсафаи ишроци дар Шарц Шауобуддин ибни Яуё Амираки Суураварди, маъруф ба "шайхи ишроц", бахшида шудааст,К,айд мегардад, ки Сухраварди бо мауорати нотакрор дар расоили форсиаш санъатуои бадеиро барои ифода кардани афкори ишроции худ истифода бурдааст. Тазаккур меравад, ки дар расоили форсии Сухраварди бештар санъат^ои тацнис, ташбе^у тамсил, талме%, ташхис ва-т-тацнис, рамз ва саволу цавоб ё мунозира бештар ба кор рафтааст. Муаллиф дар асоси маводи зиёди адаби ба ин натица мерасад, ки Сухраварди бо корбурди восита^ои тасвири сухан мо^ияти тафаккури илмй ва ца^оншиносии ирфониву фалсафии худро ба зу^ур овардааст.
Ключевые слова: Сухраварди, художественные средства, писатель, ишракизм
Статья посвящена использованию художественных средств в персидских трактатах одним из самых известных ученых Х11 века, основателем философии ишракизма на Востоке Шахабуддином ибн Яхья Сухраварди, также известным как «Шейх ишрок». Автор статьи отмечает, что Сухраварди искусно использовал художественные средства для выражения своих ишракийских воззрений. Автором высказывается мнение, что в своих персидских трактатах Сухраварди больше всех использовал такие художественные средства, как прозу мурсал, намек, каламбур, аллегорию, символику и риторику. На основании изучения большого литературного наследия писателя автор приходит к такому выводу, что Сухраварди выявил сущность своего мышления и философско-мистического мировоззрения путем использования изложения своих философских мыслей.
Key words: Suhravardi, artistic means, writer, ishrakism,
The article is devoted to the use of artistic means in Persian treatises by one of the most famous scholars of the 11th century, the founder of Israkism philosophy in the East, Shahabuddin ibn Yahya Suhravardi, also known as "Sheikh Ishrok". The author of the article notes that Sukhravardi skillfully used artistic means to express his Ishrakian views, The author suggests that in his Persian treatises Suhrawardi used such artistic means as prose mursal, hint, pun, allegory, symbolism and rhetoric. Based on the study of the great literary heritage of the writer, the author comes to the conclusion that
КОРБУРДИ САНОЕИ БАДЕИ ДАР НАСРИИЛМИИ СЩРОВАРДИ
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПОЭТИЧЕСКИХ ФИГУР В НАУЧНОЙ ПРОЗЕ СУХРОВАРДИ
THE USAGE OF POETIC FIGURES IN SUKHOWARDIS SCIENTIFIC PROSE
Sukhravardi revealed the essence of his thinking and his philosophical and mystical worldview by using the presentation of his philosophical thoughts.
Атоулло Махмуди Хусайнй шояд аз нахустин адабиётшиносонест, ки ба таври комил санъатдои бадеиро ба гуруддои муайян, лафзиву маънавй чудо кардааст. Санъатдои маънавй хоси таркиби калом ба дисоб рафта, мучиби офаридани маънии нав мегарданд.
Саноеи лафзй, ки ба ин гуруд тачнис, тарсеъ, тасреъ, мудаввар, талаввун, мураддаф ва амсоли индо шомиланд, хоси зодири каломанд. Корбурди ин навъи саноеъро годо бозии лафзй дар шеър меноманд, ки шоир бо истифодаи ондо иктидори сухани хеш ва тозакоридои худро нишон медидад. Дар санъатдои лафзй аксаран назму сохтори чумладо ба тагйири андак дучор мешавад ва матлаби аслй аз дадафи нигоранда дур мемонад.
Адабиётшиноси варзида, профессор Худой Шарифов бо такя ба асари «Эъчози хусравй»-и Хусрави Дедлавй суханро ба дашт тарика чудо мекунад, ки тарикаи чадорум тарикаи сухани дукамо мебошад. «Сухани дакимон, олимону донишмандон чунин аст, ки дар илмдои илодй, табий, риёзй бо меъёрдои мантикй чавдари маъно зодир мекунанд».
Хдрчанд дар сухани хукамо "чавхари маъно" бо "меъёрдои мантией" зохир мешавад, аммо истифодаи саноеи бадей дар насри илмй ногузир аст, ки намунаи олии онро дар насри Сухровардй мушохида намудан мумкин аст.
Дар расоили форсии Шайх Шидобуддини Судравардй бештар санъатдои тачнис, ташбеду тамсил, талмед, ташхис саъз тазоду му^обала тачаллии бештар доранд. Мухаммад Умари Родуёнй дар шархи "ва-т-тачнис" чунин меорад: «Ва дарчанд ки ин санъати тарсеъ, ки ёд кардем, ба тани хеш чоде бадеъ дорад ва пойгаде рафеъ, чу бо вай амали дигар ёр гардад, чун тачнис ё монанди он, пурмоятар бувад ва баландпоятар шавад» (6, 10).
Тачнис аз чумлаи санъатдоест, ки навъдои зиёд дорад. Дар забони точикй калимадои шаклан якхела гуногунмаъно бештар ба кор бурда мешаванд, ки чунин калимадоро дар илми бадеъ тачнис меноманд.
Дар чумлаи поён бо намунае аз санъати тачниси зоид бармехурем: «Чун нигод кардем, далцадои дом дар далцдои мо буд ва банддои таладо дар пойи мо буд (2, 4). Муаллиф калимаи «далка»-ро дар таркиби ибораи «далкадои дом» оварда, бо вожаи «далк» -ро, ки як дарф аз калимаи дамчинси нахустин кам аст, тачнис сохтааст. Адамияти истифодаи чунин санъат пеш аз дама дар диккатчалбкунанда будани он мушодида мешавад. Зеро хонанда вакте бо ду калимаи тарзи навишташ якхела ру ба ру мешавад, таваччудашро аввал ба ин ду калимаву маъно, баъдан ба чумла ва дамин тарик ба мазмуну мундаричаи тамоми матни рисола равона месозад.
Санъати тамсилро Шамс ^айси Розй «аз чумлаи истиорот» шуморида, фаркашро аз дигар истиорадо дар он медонад, ки тамсил «тарики мисол ба маъние ишора мекунад». Адабиётшинос Туракул Зеднй ин санъатро ирсоли масал ном дода, аз зиндагии ичтимой, аз тачриба ва амалияи даёти шахсй мисол овардани шоиронро тамсил медонад. Ин санъат аз серкорбурдтарин санъатдои бадей дар осори Шайх Шидобуддини Судравардйба шумор меравад. Зеро барои осонфадм шудани масъала ва муаммодои борики ирфонй ва фалсафй муаллиф аз ин навъи санъат бисёртар истифода бурдааст. Корбурди тамсил гунае аз шеваи суханварй ва сухангустарии уст. Дар рисолаи «^иссаи мургон» барои баён кардани вазъу долати мургони дигар, ки дар дом афтода буданд, муаллиф тамсилеро ба кор мегирад ва бо воситаи он мазмуни ирфонии дар назардоштаашро пешоруи хонанда мегузорад:
«Ман гуфтам, ки: «Ин банд аз пойи ман бардоред!»
Гуфтанд: «Агар моро кудрати он будй, аввал аз пойи худ бардоштемй. Ва аз табиби бемор кас дармону дору наталабад ва агар дору ситонад аз у, суд надорад» (2, 5).Ч,умлаи охирини иктибоси боло тамсиле барои таъйиду таквият ва шарди чумлаи якум мебошад.
Шинохтани санъати тамсил ё ирсоли масал дар матни расоили форсии Шайх Шидобуддини Судравардй он кадар душвор нест. Зеро дар аксар маврид у худ пеш аз он ки тамсил биёрад ё баъди овардани тамсил, хонандаро бо калимаву иборадои «мисоли...», «мисоли вай мисоли..», «назиру шабеди он.. » «акнун, инро мисолест...», «бар ин мисол, ки овардем...» огод мекунад. Масалан, барои намуна:
«Мисоли дили ноадлу бегона аз дакикат дамчунон аст, ки фатилае, ки ба чойи равган об ба у расида бошад, чандон, ки оташ ба назди у барй, афрухта нашавад. Аммо дили ошно дамчу шамъ аст, ки оташ аз дур ба худ кашад ва афрухта шавад» (2, 19).
Дар иктибоси боло муаллиф барои фадмонидани чигунагии фаркияти дили ошно аз дили ноадлу бегона аз дакикати илодй ду мисоли даётй меорад. Фатила, ки радмату фазлу бахшиши илодй аст, агар дар об=дили ноадлу бегона зада шавад, ба сад оташ задан дар
намегирад. Аммо ба шамъ=дили ошно оташ наздик набурда зуд дармегирад. Сабаби истифодаи мисолдои даётй дар тамсил ва адамияти он пеш аз дама дар он аст, ки хонандаи одй дар дарки маънову мазмуни асосии муаллиф мушкилй намекашад.
Дар матни рисоладои форсй Шайх Шидобуддини Судравардй барои ба хонанда осонфадм шудани максаду матлаби мусанниф корбурди якчояи санъати тамсилу ташбед ба назар мерасад. Муаллиф дар рисолаи «Акли сурх» дар чавоби саволе аз забони мусафеди нуронии сурхриш, ки тимсоли «Акли сурх» аст, тамсили зебоеро ба кор мебарад:
«Гуфт: «Мадосини ман сапед аст ва ман пире нурониям. Аммо он кас, ки туро дар дом асир гардонид ва ин банддои мухталиф бар ту нидод ва ин муваккилон бар ту гумошт, муддатдост то маро дар чоди сиёд андохт. Ин ранги ман, ки сурх мебинй, аз он аст, агарна ман сапедаму нуронй».
Ва дар сапедй, ки нур бо у тааллук дорад, чун бо сиёд омехта шавад, сурх намояд чун шафаки аввали шом ва ё охири субд, ки сапед асту нури офтоб бо у мутааллик ва як тарафаш бо чониби нур аст, ки сапед аст ва як тарафаш бо чониби чап, ки сиёд аст, пас сурх менамояд» (2, 9).
Дар иктибоси боло муаллиф барои фадмонидани сабаби сурхии риши муйсафеди нуронй-«Акли сурх» тулуъ ва гурубро, ки ранги зодиран сафеди нури офтоб дар чараёни ин ду додисаи табий ба ранги сурх мубаддал мешавад, дамчун тамсили ташбедй (тамсил дар заминаи ташбед) истифода мебарад.
Дар чумладои мазкур гайр аз санъати тамсил, ки бо истифодаи тамсилдои моду нурпошй ва чарогу шуълафшонй баён шудааст, санъати тазоду муцобала низ ба мушодида мерасад: «аввали шом ва ё охири субд», «як чониби у бо руз аст ва як чониби у бо шаб», «зераш сапед бошад ва боло бар дуди сиёд».
Дар насри Шайх Шидобуддини Судравардй истифодаи тазоду мукобала бисёр ба чашм мерасад. Корбурди санъати тазоду мукобала бидуни он ки муаллиф касди истифодаи онро дошта бошад, ба осори мансур ба таври табий род меёбад ва мавкеи худро нисбат ба дигар санъатдо устувор месозад.
Киноя гуфта дар санъати адабй сухани пушида, сарбастаро мегуянд. Дар матни манзуму мансур агар калима ва чумла гайр аз бозмаънои аслй маънои дигар дошта, бошад, он киноя аст. Барои намуна:
«Гуфт: «Мардон чун дар миёни халка ба замин омадаанд, дигар барнахостаанд, мургкавидол гаштааст, кафас бишкаста аст ва бигрехта. Акнун, танро дукм аз они чамоат бошад, ход он замон гусл кунанд, ход замоне дигар, ход кафани сафед кунанд, ход кабуд, ход ба ин гуристон дафн кунанд, ход ба он, дукми вай аз они чамоат бувад» (2, 26).
Аз мазмуни мисоли боло фадмидан душвор нест, ки калимаи мург киноя аз чон аст. Зеро мантик, таносуби каломи порчаи мазкур (кавидол шудани мург, кафас шикастану гурехтани он, ба дукми чамоат афтодани тан, гуслу кафани сафеду кабуд кардан, ба гуристон бурда дафн кардани он) хонандаро бар ин натича далолат менамояд.
Санъати саволу чавоб ё мунозира аз шумори саноеи адабии серистифода буда, дадафи асосии он дар аксар маврид на «барои ифодаи эдсосоти калбй» балки барои оммафадм шудани мафодими печидаи ирфониву фалсафист, ки чунин тарзи баёнро аз муаллиф такозо мекунад. Аксар саволу чавобдо байни пир ва ровии кисса сурат мегирад. Дар рисолаи «Акли сурх», ки кисмати бештари масъаладои ирфонй ва фалсафй ба тарзи саволу чавоб матрад мешавад, бо намунаи зерин рубару мешавем:
«Пас, гуфтам: «Эй пир, аз кучо меой?»
Гуфт: «Аз паси Куди ^оф, ки макоми ман он чост. Ва ошёни ту низ он чойгад буд. Аммо ту фаромуш кардай».
Гуфтам: «Ин чойгад чй мекардй?»
Гуфт: «Ман сайёдам, пайваста гирди чадон гардам ва ачоибдо бинам».
Гуфтам: «Аз ачоибдо дар чадон чй дидй?»
Гуфт: «Х,афт чиз: аввал, Куди ^оф, ки вилояти мост. Дуюм, гавдари шабафруз. Сеюм, дарахти Тубо. Чадорум, дувоздад Коргод. Панчум, зиреди Довудй. Шашум, теги Балорак. Х,афтум, чашмаи зиндагонй» (2, 10).
Дар иктибоси боло саволдо кутоду мучаз омада, чавобхо низ муфассалу пурпадлуянд. Саволдо аз руи мавзуъ ва мазмуни пурсиш бояд дар доираи як чавоб маддуд мешуданд. Аммо чавобдои ондо домандор шуда, густариш ёфтааст. Яъне санъати саволу чавоб василаи барои рунамо кардан ё берун кашидани мавзуъдои тозаи бадс аз даруни мавзуъ ва бадси
дигар аст, ки истифодаи он барои муаллиф имконияти пайи хам баён кардани матлабро фарохам меорад.
Талмех аз чумлаи санъатхои маънавиест, ки бо истифода аз он нависандаву шоир ба вокеахои таърихй, асотирй, киссаву афсонахо ва ба ягон шеъри маъруфи яке аз саромадони сухан ишорат мекунад. Дар мисоли поён, ки намунаи санъати саволу чавоб низ хдст, таъбири «чашмаи зиндагонй», калимаи «хизрвор» ишорахои малех ба киссаи Хизр, алайхиссалом мекунанд:
Гуфтам: «Эй пир, ин чашмаи зиндагонй кучост?»
Гуфт: «Дар зулмот. Агар он металабй, хизрвор, пойафзор дар пой кун ва рохи таваккул пеш гир, то ба зулмот расй!».
Гуфтам: «Рох аз кадом чониб аст?»
Гуфт: «Аз хар тараф, ки равй! Агар рохравй, рох барй».
Дар иктибоси боло муаллиф хангоми ба саволе чавоб гуфтан аз санъати талмех ба маврид истифода кардааст. Дар ин чо у ба саволдиханда батафслил дар бораи азоби рохи расидан ба чашмаи зиндагонй маълумот намедихад, факат аз руи коидаву меъёри санъати талмех - «бо иборати андак далолати маънои бисёр кардан» бо калимаи «хизрвор» тамоми киссаи Хизр ва дарёфтани у оби хайвонро баён месозад. Талмех ба киссаи Хизр алайхиссалом дар адабиёти классикй дар бисёр мавриди аз тарафи шоирону носирон истифода бурда шудааст.
Ба хамин монанд дар рисолаи «Акли сурх» ишора ба киссаи кухи ^оф, дарахти Тубо, Золу Симург, Рустаму Исфандиёр, Хизр (а), дар рисолаи «Фй холати туфулият» ишора ба номи Абуязид (Боязиди Бастомй), дар рисолаи «Овози пари Ч,абраил» ишора ба номхои Хоча Буалии Формадй, Чдбраил, Исои рухуллох, дар рисолаи «Лугати мурон» ишора ба номхои суфии машхур Абутолиби Маккй, пайгамбар Сулаймон ва мургон,Ч,оми гетинамой ва Кайхусрав, ишора бо ёрии калимаву чумлахои талмехии «аналхак» ва «субхонй мо аъзама шаънй», дар рисолаи «Сафири симург» ишора ба номхои орифону суфиён Хусейн Мансури Халлоч, Ч,унайд, Fуломи Халил, Амирулкулуб Абулхусейни Нурй, Каттониву Ракком, киссаи киштии Нух, асои Мусо, дар рисолаи «Фйхакикати ишк» дар бораи офариниши Одам, Юсуф, Яъкуб, Азизи Миср, Зулайхо ишорахо мавчуданд. Муаллиф зимни зикри номи афроди таърихй ишораи малехе дар бораи ин ё он вижагии шахсй, сухан, андарз, ходисаи ибратовари зиндагии онхо менамояд.
Санъати ташхис гуфта ба хайвоноту наботот додани дар мутуни манзуму мансури адабиёти классик бисёр истифода шудааст. Санъати мазкурро, ки бино дар адабиётшиносии гарб ба таъбири аврупой - персонификатсия меноманд. Шайх Шихобуддини Сухравардй низ ин санъатро дар рисолахои форсии худ зиёд ба кор бурдааст. У на танхо хайвоноту паррандагон, чамодоту сайёроту кавокибро, балки хатто Офаридгорро низ бо сифати инсонй ташхис намудааст. Албатта, ин тавр ташхисро аз Шайх Шихобуддини Сухравардй пештар ва баъди у орифону хакимони дигар низ ба кор бурдаанд. Таваччух ба чумлаи охирини иктибоси зерин аз рисолаи «^иссаи мургон» равшан месозад, ки Шайх Шихобуддини Сухравардй Офаридгорро хангоми некуй дар сурати руйи одам ва дар вакти фазлу бахшиш ба сурати дасти инсон ташхис мешавад:
«Бидон, ки хар гох дар хотири худ чамоле тасаввур кунед, ки хеч зиштие бо у наёмезад ва камоле, ки хеч нукс перомуни у нагардад, уро он чо ёбед, ки хамаи чамолхо ба хакикат урост. Гохи некуй хама руй аст, гохи чуд хама даст аст» (2, 7). Ч,умлаи охирин, ки дар он санъати ташхис истифода бурда шудааст, чумлаи ба сурат кутоху мучаз аст, аммо ба маънй баситу пурмухтаво мебошад. Зеро дар он ба андешаи Шайх Шихобуддини Сухравардй вакте Худо ба инсонхои баргузидааш некй мекунад, дар руйи онхо хамчун нур тачаллй менамояд ва чунин инсон хам вакте, ба кавли Мавлоно, ба хар кучо руй меорад, аз чехраи у нури Худо меборад:
Чун Му;аммад пок шуд з-ин нору дуд, Хар куцо ру кард, вац;улло; буд (1, 602).
Дар идома омадааст, ки вакте Худо мехохад дар сурати фазлу бахшиш падидор шавад, хама даст мешавад. Чунонки шоир руйи инсонро бо назардошти тачаллигохи Худо будан вачхи ташхиси некуиву чамоли Аллох карор додааст, дасти инсонро хам ба хотири нишондихандаи кудрату тавоноии Офаридгор аст, вачхи ташхис интихоб кардааст. Ба ин мазмун Мавлоно дар «Маснавии маънавй» мефармояд: Чун ядулло; фавци айди;им бувад, Дасти моро дасти худ фармуд А;ад (1, 261),
Санъати сачъ ба таъкиди Атоуллод Мадмуди Х,усайнй ба акидаи баъзе адли адаб дар адабиёти араб махсуси наср, ба назари баъзе дар назм дам истифода мешавад.
Бино ба таъкиди академик Н.Салимов «Миёни насри мурсал ва фаннй тафовути унсурдои маълуми шаклй дам мавчуд аст, ки санъати сачъ яке аз нишонадои боризи он ба шумор меояд».
Агар мо андешаи донишманди мазкурро дар шарди гузариш аз шеваи насри содда ба насри фаннй дамчун меёър кабул намоем, пас маълум мешавад, ки бо пайдоиши кофия ва сачъ дар наср анвои дигари он руи кор омад.
Аввалин назарияпардози санъатдои бадей дар адабиётшиносии классикии мо Мудаммад Умари Родуёнй дар китоби хеш «Тарчумон-ул-балога» вижагидои сачъро дар бахши алодида нишон додааст. У дар фасли «Фй баёни-л-асчоъ» се навъи сачъро ба сародат маънидод мекунад:
«Аммо сачъ бар се кисм аст. Яке аз вай он аст, ки суханро баробар биёрй, ки ба вазну ба адади дуруф муттафик бошанд ва ба дуруфи равй яксон. Чунон чун гулому цусом ва цаламу алам ва ин навъро тасчеъи мутавозй хонанд.
Ва дигар он аст, ки яке аз ду калима ба дуруф зиёдат з-он дигар бошад. Чун цолу мацол ва молу камол ва ин навъро тасчеи мутарраф хонанд.
Ва кисмати солис он аст, ки дар ду калима ба вазну адади дуруф яксон бувад ва бар равй бо хилоф. Чун царибу баъид ва монанди ин ва инро мутавозин хонанд (6, 136).
Санъати мазкур аз чумлаи воситадои тасвири бадеист, ки дар рисоладои форсии Шайх Шидобуддини Судравардй адёнан, аммо бидуни такаллуфу суханбозй мавриди истифода карор гирифтааст. Таваччуд ба намунаи зер ин нуктаро равшан менамояд:
«Чун иморат нимпардохт гашт, чунон омад, ки аз шадрдо ба тамошои он рафтандй. Девордои олй барафроштанд ва накшдои зебо дар он бингоштанд» (2, 22). Аз руи навъдои санъати сачъ калимадои «барафроштанд» «бингоштанд», ки дамкофия, яъне дамоданг буда, аммо дамвазн нестанд, ба навъи сачъи мутарраф шомил мешаванд.
Сачъи мутавозин, ки дар он «мувофикати фосиладои наср дар дарфи охирин ва вазн» (7, 38) ба инобат гирифта мешавад, дар осори Шайх Шидобуддини Судравардй дамрод бо навъи сачъи мутарраф дар як чумла омадааст:
Ишкцаландарвор, халеъ-ул-ъизор ба дар манзарегузаре ва дар хушписаре назаре мекард ва аз дар гушае цигаргушае металабид. (2, 59). Каландарвор ва халеъ-ул-ъизор сачъи мутавозинанд, аммо манзаре гузаре, хушписаре назаре, гушае цигаргушае сачъи мутарраф ба дисоб мераванд.
Шайх Шидобуддини Судравардйдатто дар тадмиду санои Офаридгор ва наъти Пайгамбар (с) санъати сачъро ба кор гирифтааст, ки сухани уро шеъргуна ё шоирона кардааст. Чдззобияту кашише, ки дар одангнокии шеър аст, дар наср мушодида намешавад. Аммо санъати сачъ барои нависанда имкон медидад, ки дар наср низ як навъ мусикияти хосе падид оварад. Дар мисоли зерин кариб тамоми чумларо Шайх Шидобуддини Судравардй бо иборадои мутавозину дамкофияи «водиби даёт», «мубдеи мавчудот» (бо пасоянди -ро), «хочагони рисолат», «аиммаи нубувват», содиби шариати кубро, додии тарикати улё, Мудаммади мустафо» пероста дам дусни зодир ва дам дусни маънии каломашро дадчанд сохтааст: «Сипос бод воциби цаётро ва мубдеи мавцудотро ва дуруд бар хоцагони рисолат ва аиммаи нубувват ва бар содиби шариати кубро ва додии тарикати улё, Мудаммади мустафо» (2, 48). Дар огози рисола истифодаи санъати сачъ боиси чаззобиву кашиши калом шуда, таваччуди хонандаро ба худ чалб месозад.
Санъати сачъ ва хелдои он баробари афзудани дусни зодири сухан, инчунин равонй, салосат ва балогати онро дам таъмин менамоянд.
Ба як нигоди ичмолй метавон дарёфт, ки дар рисоладои форсии Судравардй куд рамзи монеаву мушкилоти шинохти асрори олам, куди ^оф рамзи дарачаи баланди маърифатнопазирй, Симург - намоди кудрати эзидй, пир - акли фаъол ва нафси нотика, ишку дусну дузн - долатдои дамешагии рудии инсон ва дигар унсурдои моддиву табий бозгуи рамзу нишонадои хос мебошанд.
Аз тадлилу баррасии мисолдои боло мачмуан ба натичае расидан мумкин аст, ки аз саноеи бадей дар рисолаи форсии Шайх Шидобуддини Судравардй бештар санъатдои тачнис, тамсил, ташбед, тазоду мукобала, киноя, саволу чавоб ё мунозира, талмед, ташхис ва санъати сачъ, ки ба акидаи аксар мудаккикони пешинаву имруза аз санъатхои хоси насранд, мавриди истифода карор гирифта, бозгуи дунари баланди суханороии адиб мебошанд. Нависанда бо корбурди ин воситадои тасвири сухан модияти тафаккури илмй ва чадоншиносии ирфониву фалсафии худро ба зудур овардааст.
ПАЙНАВИШТ:
1. Балхй, Мавлоно Ч,алолидин Мудаммад. Маснавии маънавй. Бо мукаддимаи Ч,авод Салмосизода. -Тедрон: Икбол, 1384.- 1147 с.
2. Судравардй, Шидобуддин Ядё ибни Хабаш. ^иссадои шайхи ишрок. Вероиши матн: Ч,аъфар Мударриси Содикй.- Тедрон: нашри марказ, 1375 . - 38+ 110 с.
3. Судравардй, Ядё ибни Хабаш. Хашт рисолаи Судравардй. Бо мукаддима, тасдеду тавзеди Козим Мудаммадй. - Тедрон: Начми Кубро, 1387. - 189 с.
4. Судравардй, Шидобиддин Ядё ибни Хабаш. Хикмат-ул-ишрок (Тарчума ва шарди Саидчаъфар Саччоди). Тедрон- Донишгоди Тедрон, 1377.- 58+220 с.
5. Судравардй, Шидобуддин Ядё. Мачмуаи мусаннифоти Шайхи Ишрок. Ч,илди сеюм. Муштамил бар мачмуаи форсии Шайхи Ишрок. Бо тасдед ва мукаддимаи Саййид Хусайни Наср. Бо мукаддимаву тадлили фаронсавии Хонри Корбен (Анри Карбен). -Тедрон: Муассисаи мутолиот ва тадкикоти фарданг, 1372. - 492 с.
6. Родуёнй, Мудаммад ибни Умар. Тарчумон-ул-балога. Ба тасдед ва эдтимоми Адмади Оташ ва интикоди Маликушшуаро Бадор.-Тедрон: Асотир, 1362.-263 с.
7. Хусайнй, Атоулло. Бадоеъу-с-саноеъ. Душанбе: Ирфон, 1974. - 222 с.
REFERENCES:
1. Balkhi, Mavlono Jalolidin Muhammad. Masnavii Ma'navi. The author of introduction: Javod Salmosizoda. - Tehran: Iqbal, 1384hijra. - 1147 p.
2. Suhravardi, Shihobuddin Yaho ibni Habash. The Stories by Sheikh Ishroq. Preparation of the text: Jafar Mudarrisi Sodiqi. - Tehran: Central publishing-house, 1375hijra. - 38 + 110 p.
3. Suhravardi, Yahyo ibni Habash. Eight Treatises by Suhravardi. The author of introduction, edition by Kozim Muhammadi. - Tehran: Great Star, 1387hijra. - 189 p.
4. Suhravardi, Shihobiddin Yahyo ibni Habash. Hikmat-ul-ishroq (Translation and interpretation of Saidjafar Sajjodi). - Tehran: Tehran University, 1377. - 58+220 p.
5. Suhravardi, Shihobiddin Yahyo ibni Habash. Collection of Compositions by Sheikh Ishroq. -V.3. Belong to Persian Collection of Sheikh Ishroq. The author of introduction: Sayid Husayni Nasr. Under the editorship of Honry Korben (Anry Karben). - Tehran: Research-cultural publishing-house, 1372hijra. - 492 p.
6. Roduyoni, Muhammad ibni Umar. Tarjumon-ul-baloghat. Under the editorship of Ahmad Otash, Malikushshuaro Bahor. - Tehran: Asotir, 1362hijra. - 263 p.
7. Husayni, Atoullo. Badoe"u-s-sanoe\ - Dushanbe: Cognition, 1974. - 222 p.
