CC BY
0ЭОК: 331.108
КАДРЛАРДЫ 1Р1КТЕУ ЖYЙЕСШЩ ТИ1МД1Л1Г1: САЛАГА БЕЙ1МДЕУ
ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1
АЛИХАН АЯЖАН Н¥РБЕКЦЫЗЫ
Магистратураныц 2 курс студентi
Еылыми жетекшiсi: УМИРЗАКОВ САМАЖАН ЫНТЫКБАЕВИЧ
д.э.н., профессор Нархоз Университетi, Алматы к;.,
Ацдатпа. Цазгргг жагдайларда персоналды басцару мамандары уйымга оныц талаптарына сэйкес келетт мYмкiндiгiнше квп Yмiткерлердi тартуга багытталган персоналды тацдаудыц белсендi эдютерт цолданады. 1рттеу процестерi ауцымы мен сипаттамалары бойынша эртYрлi, вйткеш втнш берушшер квп болгандыцтан, жумыс берушi жогарырац жэне эртYрлi талаптарды цояды. Мацалада жумысца цабылдау жэне бешмдеу ЖYйесiнiц теориялыц жэне практикалыц аспектiлерi, жумысца цабылданган цызметкерлердi бешмдеу цажеттшт сипатталган. Одан эрi бейiмделудi жещлдететт персоналды iрiктеудiц ерекшелiктерi аныцталды.
Tyrnndi свздер: iрiктеу, кадрларды бешмдеу, кадрларды тацдау, персоналдыц тшмдшт.
Персоналды тацдау уйымды баскаруды аныктайтын персоналды баскару шю жYЙесiнiц непзп элемент болып табылады, ейткеш оныц бэсекеге кабшеттшп жумыска кабылданган кандидаттардыц кузыреттшпне тшелей байланысты. Персоналды iрiктеу кезiнде уйым уйымныц бэсекеге кабiлеттiлiгiн арттыру максатында кыскартуга эсер етуi мYмкiн шыгындарга ушырайды. Кадрлар жYЙесiн жетiлдiру кызметкерлердщ турактамауын азайту жэне жумыска канагаттанбауды азайту Yшiн жалдау процесiн жаксартудан басталады. Содан кейiн компанияныц нарьщта табысты жумыс iстеуi Yшiн кызметкерлердщ ^ш-ж1герш бiрiктiру жэне ендiрiс тшмдшпнщ кец аукымды мэселелерiн шешуге кызметкерлердi тарту, кызметкерлердiц адалдыгын ныгайту, кызметкерлер мен уйымныц мYДделерiн бiрiктiру кажет [1, б. 36-43].
Кадрларды iрiктеу максаты:
- жумыска койылатын талаптарга сэйкес келетiн Yмiткердi табу;
- белгш бiр уакытка;
- ец аз шыгындармен (материал, уакыт, адам).
О.Л.. Аллин кадрларды iрiктеу уйымныц алга койган максаттарына жету Yшiн кажеттi касиеттерге ие кандидаттарды тарту бойынша максатты эрекеттер жYЙесi деп санайды. Баскаша айтканда, персоналды iрiктеу - бул жумыс iстеуге дайын жэне кабiлеттi, кажеттi кузыреттерге ие жэне компанияныц кундылыктарымен белiсетiн адамдарды iздеу, багалау жэне жумыска кабылдау [2, б. 248].
Кэсiпорын кызметшщ тиiмдiлiгi сапалы кадрларды тацдаумен байланысты. Кэаби дагдылар гана емес, моральдык-этикалык касиеттер де мацызды (мысалы, адалдык, адалдык, ар-ождан, жауапкершiлiк). Кэсiби дагдылар эцпмелесуде, арнайы сынактарда, жаттыгуларда ашылады жэне кебiнесе кужаттармен расталады (мысалы, сертификаттар, дипломдар, санаттар). Сынак мерзiмi iс жYзiнде кэсiби дагдылар мен касиеттердi аныктаудыц ажырамас кезецi болды. Осыныц бэрiнде шыншылдык пен адалдыкты аныктау элдекайда киын [3, б. 2430].
Дурыс кандидатты тацдау ешмдшкп, бизнес пайдасын жэне кызметкерлердщ адалдыгын арттыруга кемектеседi. ^ате тацдау кадрлардыц тураксыздыгына эсер етуi немесе кызметкерлердщ жеткшказ кузыреттшпн керсетуi мYмкiн. А.В.Рябова кадрларды iрiктеу
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
бос орынды сипаттаудан жэне кадр нарыгындагы жэне жумыс берушi компаниясындагы жагдайды талдаудан басталатынын атап eтедi. Келесi кезекте кандидаттарды iздеу кезеш басталады [4, б. 80-82.].
А.Е. Куртиянньщ пшршше, кез келген кызметкердщ бейiмделуi, ец алдымен, ужыммен, оныц iшiнде компания басшылыгымен танысудан, осы уйымныц талаптарымен жэне жумыс принциптерiмен танысудан, жумыс орныныц элеуметтiк ортасымен танысудан басталады; жузеге асырылды [5, б. 62-65].
Бешмделу деп кызметкердщ уйымныц кызметсмен танысу жэне коршаган ортаныц талаптарына сэйкес eзiндiк мшез-кулкын дамыту процеа, баскаша айтканда, уйымныц бiрiншi кезецшде кызметкер мен уйым арасында карым-катынас орнатуы тYсiнiледi. бiрлескен жумыс. Мундай езара эрекеттеспктщ негiзi, эдетте, белгш бiр кэсшорынныц кызметкерi болганнан кешн жацадан келген адам уйымдык талаптарды (жумыс жэне демалыс уакыты, бiркатар ережелер, лауазымдык нускаулыктар, буйрыктар, нускаулыктар жэне элдекайда кеп). Екiншi жагынан, кызметкерде ^тулердщ тутас жиынтыгы бар, олардыц орындалуын ол белгiлi бiр уйыммен байланыстырады. Егер бул ^тулер немесе олардыц бiр бeлiгi орындалмаса, жалпы жумыска немесе оныц жеке аспектшерше канагаттанбау пайда болуы мYмкiн [6, б. 133-136].
Бейiмделу - бул жаца агзага максималды ешмдшкпен жYЙемен эрекеттесе бастауга мYмкiндiк беретш iшкi процестер мен eзгерiстер тсзбеп. Бул Yшiн компанияныц eмiрлiк ци^ жYЙесiне жеке тулганы жэне жаца ортага бейiмделу процесiн жэне жYЙеде акпаратты жинактау процесiн косу кажет [7, 26 б.].
Персоналды бешмдеудщ кандай тYрлерi бар екенiн карастырайык: уйымдастырушылык бейiмделу; элеуметтiк-психологиялык бейiмделу; кэаби бейiмделу; психофизиологиялык бейiмделу.
1) уйымдастырушылык бешмделу мына сурактарга жауап алу болып табылады: компанияныц стратегиялык максаттары мен басымдыктары кандай; компания калай баскарылады; шешiмдi юм кабылдайды; компанияныц курылымы кандай; ^нделшт мэселелердi шешу жолы;
2) элеуметпк-психологиялык бейiмделу - бул компанияныц корпоративтш мэдениет1мен жэне кабылданган мшез-кулык стандарттарымен танысу;
3) кэсiптiк бейiмделу - жаца кызметкердщ кэсiптiк салада бшм мен дагдыларды мецгеруi;
4) психофизиологиялык бешмделу - белгш, жш эдеттепден ерекшеленетiн, ецбек жэне демалыс режимше бейiмделу: ауысымдык жумыс кестесiне; жумыс кестесi ауыстырылды; туракты емес жумыс уакыты; узак iссапарлар; жобалау жумыстары [8, б. 88].
Персоналды iрiктеу жэне iрiктеу кэсiпорынныц персоналды баскару жYЙесiнiц негiзгi элемент болып табылады, ол уйымныц бэсекеге кабiлеттiлiгiн колдау Yшiн адам ресурстары мен олардыц зияткерлш капиталыныц мацыздылыгыныц себебi болып табылатын мацызды кызыгушылык тудырады. Бурын бiр кэсiпорынныц екiншiсiнен бэсекелестiк артыкшылыгы техникалык тургыдан карастырылды: соцгы eндiрiс технологиялары мен жабдыктарына ие болу.
^аз1рп уакытта басты бэсекелестiк артыкшылыгы жогары бiлiм децгейiмен жэне кэсiпкойлыFымен ерекшеленетш компания персоналы болды. Сондыктан кэсшорынныц болашак кызметi кeбiне соларFа байланысты болFандыктан, кадрларды iрiктеу жэне iрiктеу процестерiнiц мацыздылыFы артты. Кадрларды iрiктеудiц дэстYрлi эдiстерiне мыналар жатады: Yмiткерлердiц тYЙiндемелерiн талдау, сауалнамалар, телефон сухбаттары, психологиялык тестiлеу, кэсiби тестiлеу, сухбаттар, топтык сухбаттар, аныктамалар мен тэж1рибелш жазбаларды тексеру, аутсорсинг жэне агрессивт бас ац аулау. ДэстYрлi емес тYрлерiне: кузыреттшк бойынша iрiктеу, стресс-сухбат, брейнтезер сухбаты (пазл), iскерлiк кейстер, полиграфологиялык зерттеу жэне т.б. [9, б. 36-38].
Нарыктык бэсеке жагдайында к;ызметкерлерд1 ipiKTey жэне оны кешннен бейiмдеу уйымдардыц eMÏp CYpyiH жэне экономикалык жагдайын аныктайтын мацызды факторлар болып табылады. Кадрларды iрiктеyдi уйымныц бастапкы мiндетi ретiнде карастырсак, бул оны курудыц алгашкы кадамы деп айта аламыз. Жаца кызметкерлердi жумыска алу - оныц салдары бойынша жогары мэнге ие кайталанатын эрекет.
Бул эрекеттщ кайталануы, бiр жагынан, кызметкердiц ецбек жагдайына бейiмделмеyiнен, екiншi жагынан, объективтi себептерден (мансап сатысына кeтерiлy) туындайтын персонал козгалысымен байланысты. , декреттiк демалыска шыгу, эскери кызметке шыгу, зейнеткерлiкке шыгу жэне т.б.), уйымды жаца кызметкерлердi кабылдау аркылы бос орындарды толтыруга мэжбYрлеy, бул жумысты жогары кэсiби децгейде жYргiзy. Персоналдыц тиiмдi жумысы уйымныц эрбiр кызметкерi ез кабiлеттерiн барынша толык iске асыруга мYДделi болатын iскерлiк жэне сындарлы ынтымактастык атмосферасын куруга ыкпал етедi. Ол Yшiн кадрларды iрiктеy мен бейiмдеyге баса назар аудару кажет. ^азiрri жагдайларда персоналды баскару мамандары уйымга оныц талаптарына сэйкес келетiн мYмкiндiгiнше кеп Yмiткерлердi тартуга багытталган персоналды тацдаудыц белсендi эдiстерiн колданады. Эдетте, Yмiткерлердi iрiктеy кезец-кезецiмен жYредi. Эрбiр кезецде талаптарга айкын сэйкессiздiктерi бар Yмiткерлер жойылады (мYмкiндiгiнше бiлiмнiц, дагдылардыц жэне талапкердщ кажеттi eндiрiстiк дагдыларды мецгеру дэрежесшщ объективтi тексерyi жYргiзiледi) [10, б. 87-97].
Жумыска кабылдау кебшесе сырткы жэне iшкi кездерден жYзеге асырылады. Проблеманы тек iшкi резервтер аркылы шешудщ ыктимал кемшiлiгi уйымга жаца кезкарастары бар жаца адамдардыц келмеyi болып табылады, бул токырауга экелyi мYмкiн. Yмiткерлердi сырткы кездерден алу Yшiн газеттер мен кэаби журналдарда хабарландыруларды жариялау, жумыспен камту агенттiктерiнiц акпаратын пайдалану жэне т.б. пайдаланылады.
Бос жумыс орныныц ашылуы туралы акпаратты бiлiктi жумысшыларды шакыру аркылы ж1беру танымал уйымныц ез кызметкерлерь Кейбiр уйымдар eздерiнiц барлык кызметкерлерiн бос жумыс орындары туралы хабардар етyдi эдетке айналдырып, оларга сырттан Yмiткерлер карастырылганга дейiн епшш беруге мYмкiндiк бередi. ^ызметкерлерщзден таныстарын немесе достарын жумыска усынуды сурау эдеттеп тэж1рибе. Iшкi жагдайларга байланысты, ягни ез персоналыныц есебiнен кызметкерлердi жалдау аз шыгынды талап етед^ уйым кызметкерлерiнiц кызыгушылыгын арттырады, элеуметпк-психологиялык климатты жаксартады жэне кызметкерлердiц уйымга жакындыгын кYшейтедi. КYтy теориясына сэйкес, мотивацияга катысты, егер кызметкерлер ездершщ мансаптык eсyi олардыц жумысыныц тшмдшп дэрежесiне байланысты деп есептесе, онда олардыц ецбек ешмдшгш арттыруга кызыгушылыгы артады деп болжауга болады [10, б. 87-
Персоналды бейiмдеy тшмдшгш багалау кызметкерлердiц уйымдагы немесе жаца кызметтеп жумысыныц бiрiншi жылындагы уйымдагы персоналдыц тшмдшгш багалау эдютершщ непзшде жYзеге асырылады. Багалаудыц осы саласында келесi эдiстер топтары колданылады: сапалык, сандык, аралас. ¥сынылган топтардыц эркайсысына кiретiн негiзгi эдiстердi толыгырак карастырайык.
Сонымен, персоналды багалаудыц сапалык эдютерше [11, б. 56-60]:
- кызметкерлерге жYктелген мiндеттердiц орындалу децгейi;
- матрицалык эдiс, оныц мэнi кызметкерлердщ стандарттарды сактауын зерттеумен байланысты;
- ершт сипаттамалар жYЙесiнiц эдiсi; кызметкерлердiц ец тэн касиеттерш аныктаумен байланысты, содан кешн олар персоналдыц дамуын сипаттайтын жалпы суретке жYЙеленедi;
- баска кызметкерлердщ, багыныштылардыц немесе басшылардыц пшрлерш пайдалана отырып, кызметкерлердi жан-жакты багалаумен байланысты «360 градус» эдiсi.
97].
Сапалык эдютер кызметкерлердщ пшрлерш зерттеу негiзiнде жаца кызметкерлердi багалауга мYмкiндiк бередi жэне субъективтшктщ жеткiлiктi жогары децгейiмен сипатталады, сондыктан сандык эдiстермен бiрге колданылады. Сандык эдiстерге мыналар жатады:
- персоналга балл кою эдiстерi;
- рейтинг эдютерц
- еркiн багалау эдiстерi.
Жогарыда келтiрiлген эдiстерге косымша багалаулар, келесi керсеткiштер де есептеледi [12, б. 160-169]:
- кызметкерлердщ бешмделу процесiн уйымдастыруга кеткен шыгындар;
- бейiмдеу саласындагы кызметтi жYзеге асыруга тартылган персоналдыц ецбегiне акы телеу шыгындары;
- белгiлi бiр кезецдегi персоналдыц бейiмделуiне байланысты туындайтын шыгындар децгейi (мысалы, бейiмделу кезецшдеп жаца кызметкерлердiц акауларыныц келемi);
- жумыска кабылданган кызметкерлер мен тэлiмгерлердiц жалпы саныныц аракатынасы;
- уйымга кабылданган кызметкерлердiц жалпы Yлесiне белгш бiр кезецде сэттi бейiмделген кызметкерлердщ Yлесi;
- бiр кызметкердiц бешмделу куны;
- бiр тэлiмгердi окыту шыгындары;
- бейiмделу процесiмен камтылатын, сонымен катар тэлiмгерлердiц болуымен сипатталатын лауазымдардыц саны немесе Yлесi.
Жогарыда сипатталган сандык эдiстердi колдану персоналды бейiмдеу процесiн тYрлендiруге, сондай-ак кызметкерлердi тацдау сапасын жаксартуга жагдай жасауга мYмкiндiк бередi. Бейiмделу жэне кадрларды iрiктеу жYЙесiнiц тиiмдiлiгiнiц сандык жэне сапалык керсетюштерш талдау нэтижелерi бойынша осы салада баскару шешiмдерi кабылданады [13, б. 136-140].
¥йымда персоналды зерттеудщ тиiмдiлiгiн арттыру Yшiн сандык жэне сапалык керсеткштердщ жиынтыгы непзшде персоналды баскару жYЙесiнiц даму децгешн багалауга мYмкiндiк беретiн аралас эдютер эсiресе танымал. Бул эдiстер тобына багалау эдiсi жэне топтастыру жYЙесi кiредi. Персоналды бейiмдеу жYЙесiнiц тшмдшпнщ негiзгi керсеткiштерiнiц бiрi кызметкерлермен сухбаттасу болып табылады. Оныц кундылыгы тек кызметкерлердщ ездерi бейiмделу тиiмдiлiгiне барынша негiзделген бага бере алатындыгына жэне белгш бiр бейiмделу куралдарын колданудыц езектiлiгi туралы басшылык Yшiн тутас пшр калыптастыра алатындыгына байланысты.
Кадрларды iрiктеу жYЙесiн жетiлдiрудiц негiзгi багыттарыныц бiрi психологиялык турактылык пен стресске тезiмдiлiктi талдау куралдарын енгiзу болып табылады. Осы саладагы персоналды талдау кажеттшп кейбiр кэсiпорындардыц кызметi психологиялык стресстщ жеткiлiктi жогары децгейiнiц болуымен сипатталады. Кадрлар кэсшорынныц тиiмдiлiгiнiц непзп факторы болып табылады, кэсiпорынныц тшмдшпнщ сапалык жэне сандык керсетюштершщ айтарлыктай кеп саны кызметкерлердiц психологиялык турактылыгына жэне жеке дамуына байланысты.
Т.Ю. Базаров бейiмделу процесiн терт кезецге беледг жацадан келген адамныц дайындык децгейiн багалау, багдарлану, тиiмдi бешмделу, кызмет ету.
Бейiмделу процесiнде эрбiр кезец кандай функцияларды орындайтынын егжей-тегжейлi карастырайык:
Бiрiншi кезец - бастауыштыц дайындык децгешн багалау. Ец тиiмдi бешмделу багдарламасын эзiрлеу кажет. Егер кызметкердщ баска компаниялардыц уксас белiмдерiнде жумыс iстеу тэжiрибесi болса, оныц бешмделу кезец минималды болады. Дегенмен, бул жагдайда да уйымда оган бурыннан белгiлi, ол Yшiн эдеттен тыс мэселелердi шешудiц мYмкiн нускалары бар екенш есте устаган жен, ейткеш жацадан келген адам белгiлi бiр дэрежеде езiне бейтаныс ортада сезаз табады. Бейiмделу уйымныц ендiрiстiк ерекшелiктерiмен танысуды
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
жэне коммуникациялык желшерге косуды, персоналмен, корпоративтш коммуникация ерекшелiктерiмен, мшез-кулык ережелерiмен жэне т.б.
Екiншi кезец - багдарлау кезеш, ягни. жаца кызметкердi оныц мiндеттерiмен жэне уйым жуктеген талаптарымен практикалык таныстыру. Жацадан келген адамныц уйым жагдайына бейiмделуiне кеп кeцiл белшедь Бул жумыска жацадан келгендердiц тшелей жетекшiлерi де, персоналды баскару кызметшщ кызметкерлерi де тартылган.
Кeбiнесе багдарлау багдарламасы кезiнде компанияга шолу, уйымдык саясат, етемакы, косымша жэрдемакылар, денсаулык пен кауiпсiздiк талаптарын сактау жэне т.б. сиякты мэселелер шешiледi. Жалпы багдарлау багдарламасын аяктаганнан кейiн бeлiмнiц функциялары, лауазымды; мiндеттерi мен жауапкершшп, талап етiлетiн есеп беру, процедуралар, ережелер, ережелер жэне т.б. сиякты мэселелердi карастыратын арнайы багдарлама жYргiзiлуi мYмкiн.
Yшiншi кезец - тиiмдi бейiмделу. Бул кезец жацадан келген адамныц ез мэртебесше накты бешмделушен турады жэне кeбiнесе оныц эрiптестерiмен тулгааралык карым-катынаска косылуымен аныкталады. Бул кезецнiц бiр бeлiгi ретшде жацадан келген адамга eзiн сынап, уйым туралы алган бiлiмiн сынап, эртYрлi салаларда белсендi эрекет ету мYмкiндiгiн беру кажет. Бул кезецде кызметтщ тиiмдiлiгiн жэне эрiптестермен eзара эрекеттесу ерекшелiктерiн жYЙелi тYрде багалай отырып, жаца кызметкерге барынша колдау кeрсету мацызды.
Соцгы кезец - операция. Бул кезец бешмделу процесш аяктайды, ол eндiрiстiк жэне тулгааралык проблемаларды бiртiндеп жецумен жэне туракты жумыска кeшумен сипатталады. Эдетте, бешмделу процесшщ стихиялык дамуымен бул кезец бiр жарым жылдык жумыстан кешн орын алады. Егер бейiмделу процес реттелсе, онда тиiмдi кызмет ету кезец бiрнеше ай iшiнде пайда болуы мYмкiн. Бейiмделу кезецiнiц мундай кыскаруы айтарлыктай каржылык пайда экелуi мYмкiн, эсiресе уйымда кызметкерлердiц ^п саны болса [14, б. 561].
Осылайша, уйымда кызметкерлердi бейiмдеудiц толыкканды кезецдерiнiц болуы компания Yшiн мацызды нэтижелерге кол жетюзуге кeмектеседi, олардыц арасында: жумыстыц эртYрлi кезецдерiнде жумыстан босату саныныц тeмендеуi; кызметкердi кэаби мiндеттердi орындауга толык тарту Yшiн кажеттi уакытты кыскарту, жаца кызметкердi бейiмдеуге топ мYшелерiнiц жумсайтын уакытын кыскарту.
ЖYргiзiлген зерттеулер персоналды iрiктеу жэне бейiмдеу процесi кэсiпорындар мен уйымдардыц тэжiрибесiндегi негiзгiлердiц бiрi болып табылады деп айтуга мYмкiндiк беред^ eйткенi ол кэсiпорын мен персонал кажеттшктерш канагаттандыруга тiкелей эсер етедь
Сапалы кадрларды iрiктеу - бул бизнес ортаныц дамуымен бiрге eзгерiстер мен эволюцияга ушырайтын eнер. Жылдам технологиялык eзгерiстер, ецбек нарыгыныц динамикалык талаптары, Yнемi eзгерiп отыратын кандидаттардыц калауы мен жумыс берушiнiц калауы - барлыгы компанияларды бейiмделудi жэне инновацияларды енгiзудi талап ететiн кYPделi рекрутингтiк ландшафт жасайды. Жумыска кабылдау кажеттiлiгi компания казiргi жумыс ^шшдеп олкылыктарды аныктаган кезде туындайды - бизнест кецейту, жаца жобалар, бизнес Yлгiсiн eзгерту, зейнеткерлiкке шыккан кызметкерлердi ауыстыру кажеттiлiгi немесе баска себептер. Компания стратегиялык максаттарды сэттi жYзеге асыру Yшiн кандай кузыреттер мен дагдылар кажет екенiн тYсiнуi керек.
¥йымга Yмiткерлердi iрiктеу процесi - тшмдшк тургысынан негiзгi максаты ец аз уакытты жумсай отырып, жумыс профишне ец колайлы кандидатты табу болып табылатын процесс. Осыныц барлыгын ескере отырып, iрiктеу Yдерiсiн эцпмелесу кезiнде Yмiткерден элеуметтiк кажеттi жауаптардан аулак болатындай етiп курылымдау жэне iрiктеу процесiн нэтижесiнде дэл сол Yмiткерлер тацдалатындай етiп жYргiзу eте мацызды. олар жумыс тацдау процесше одан эрi Yлес косады жэне туракты жумысшылар болады.
^ызметкерлердi бешмдеу тургысынан бул процесс кызметкерлердi тацдаудан еш кем тYспейдi. Жацадан келген адамды жай гана iрiктеу жэне YЙрету жеткiлiксiз; оны жаца ортага,
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
ужымга бешмдеу ете мацызды. ¥жымда достык жумыс атмосферасын куру ете мацызды процесс. Жаца кызметкерлердщ бейiмделу процесш жаксартуга багытталган шаралар да жаксы нэтиже бередi, жаксы бейiмделуге мYмкiндiк бередi, ез еркiмен жумыстан босату санын азайтуга кемектеседi жэне жаца кызметкерлердi жумыс процесiне гана емес, сонымен катар ужымныц iшкi емiрiне де тартуга кемектеседi. бул уйымныц жумыс Yрдiсiшц корпоративтiк мэдениетш эртараптандыруга кемектеседi.
ЭДЕБИЕТ
1. Акимов, А.А., Тихонов, А.И. Цифрлык трансформация: непзп тенденциялар жэне кэсшорынныц персоналды баскару жYЙесiне эсерi // Бiлiм академиясыныц хабаршысы. -2020. № 38(3). - Б.36-43.
2. Аллин, О.Н., Сальникова, Н.И. Персоналды тацдау жэне ынталандыру. - М.:Жаратылыс, 2005. - 248 б.
3. Беляев, А.Г., Рогачева, М.И. Персоналды баскарудыц тиiмдi жYЙесiшц критерийлерi // Персоналды дамытуды баскару. - 2009. - №1. - Б.24-30
4. Беляева, С.В., Смирнова, О.П. Персоналды баскарудагы бос орындарга Yмiткерлердi тацдау жэне багалау мэселесi туралы // Ресей университеттершщ «Экономика, каржы жэне ендiрiстi баскару мэселелерЬ» гылыми жумыстарыныц жинагы. - 2017. № 40. - Б. 80-82.
5. Кортусова, ^.А. Банктеп кадрларды iрiктеудiц цифрлык эдiстерi мен кездерi // Заманауи элеуметтiк-мэдени трансформация жагдайында гуманитарлык гылымдар. - 2022. - 62-65 б.
6. Кортусова, К.А., Коропец, О.А. Банкте персоналды тацдау жэне бешмдеу процесше цифрлык технологияларды енпзу // Экономиканы баскару: эдютер, модельдер, технологиялар. - 2021. - 133-136 б.
7. ^оханов Е.Ф. Кадрларды iрiктеу жэне енгiзу. - М.: Бiрлiк-ДАНА. - 2016. - 26 б.
8. Картусова, ^.А. Екатеринбург муниципалды банкi ПАК мысалында персоналды бейiмдеу жэне iрiктеу процесше цифрлык технологияларды енпзу. - Екатеринбург 2023. - 88 б.
9. Герасина, Я.А. Кадрларды iрiктеудiц мэш, непзп елшемдерi мен кездерi // Молодежный талым. - 2019 ж. - No 44 (282). - Б. 36-38
10. Карпова, Т.П. Кадрларды iрiктеу жYЙесiнiц уйым кызметшщ тшмдшгше эсерi // Элеуметтiк-экономикалык жуйелердеп экономика жэне менеджмент. - 2019. - Б. 87-97
11. Соломанидина, Т.О., Калмыкова, П.Д. Персоналдыц ецбек тэрпбш ынталандырудыц шетелдiк тэжiрибесi // 0ндiрiстеri норма жэне етемакы. - 2015. - No 8. - Б. 56-60
12. Герасимов Б.Н. ¥йымныц персоналды баскару процесшщ тшмдшгш зерттеу жэне багалаудыц эдiстемелiк куралдары // Гуманитарлык жэне жаратылыстану гылымдарыныц халыкаралык журналы. - 2018. - № 2. - Б.160-169-
13. Саббага, М.С. ^ызметкерлердщ мотивациясы мен жумыска канагаттану негiзiнде кызметкерлердi устап калуды болжау // Африкадагы психология журналы. - 2018. - Т.28. № 2. - Б. 136-140
14. Базаров, Т.Ю., Еремин, Б.Л. Персоналды баскару: университеттерге арналган окулык. - М.: Б1РЛ1К, 2015 - 561 б.
