CC BY
3УДК 004.855
EDTECH САЛАСЫНДАГЫ ТРЕНДТЕР: Б1Л1М БЕРУ КЭСШКЕРЛЕР1НЕ АРНАЛГАН ЖАЦА МYМКIНДIКТЕР
АМАНБАЙ РАМИЛА, МАНАРБЕК ДИЛЬНАЗ
6В06101- Цифрлык аналитикалык бiлiм беру жYЙелерiн жобалау, мамандыгыныц
студенттерi
БЕЙБИТЖАН МЕРУЕРТ БЕЙБИТЖАНОВНА
Еылыми жетекшi: тех.г.магистр окытушы, ^азак улттык кыздар педагогикалык университетi, Алматы, Казакстан
Ацдатпа: EdTech (Educational Technology) саласы заманауи бшм беру тэж1рибест озгертт, оцыту мен оцу процест жаца децгейге шыгаруда. Цифрландыру мен технологиялыц шешгмдерге сураныстыц артуы бул секторда жаца мYмкiндiктер ашуда. Бшм беру кэсткерлер1 Yшiн ерекше мацызды трендтердi царастырайыц.
EdTech бшм берудi тYрлендiредi, оны цол жетiмдi жэне тиiмдi етедi. Оцушылар кез-келген уацытта жэне кез-келген жерде бшм ала алады, бул эЫресе толыцуацытты жумыс уацыты бар адамдар, мектеп оцушылары, ерекше цажеттiлiктерi бар адамдар жэне офлайн режимiнде оци алмайтын шалгай елдi мекендердщ тургындары YMm оте мацызды. Онлайн платформалар оцытушыларга эр студент ymw бiрегей оцу маршруттарын жасау арцылы мазмунды бол^уге мYмкiндiк береди Сонымен цатар, EdTech бшм берудi демократияландыруга ыцпал етедi, бул адамдардыц кец ауцымына мYмкiндiктер ашады. Болжамдар алдагы жылдары жасанды интеллект пен басца да озыц технологияларды бшм беру процеане бiрiктiру арцылы онлайн бшм берудi жеделдетудi жалгастыратынын корсетедi.
Тушн свздер: EdTech, EDTECH, Big data, COVID-19, Oxagile
EdTech (Educational Technology) — оку процесш оцтайландыруга багытталган технологиялар. Бул оку тэж1рибесш жещлдетуге жэне байытуга арналган багдарламалык жасактама, онлайн платформалар мен жабдыктар. Оларга виртуалды сыныптар, микроокыту багдарламалары, интерактивт бшм беру платформалары жэне онлайн кауымдастыктардагы элеуметпк окыту юредь 2024 жылы EdTech жаца форматтар мен технологияларды усына отырып, оку шекараларын кецейтудi жалгастыруда.
EdTech саласы каркынды дамып келедi жэне 2026 жылга карай элемдш электрондык окыту нарыгыныц кeлемi 460 миллиард доллардан асады деп болжануда. Бул сектор кашыктыктан жэне гибридт окыту форматтарына сураныс аясында есуде. COVID-19 пандемиясы цифрландыру процестерiн жеделдетп, бiрак 2024 жылдыц негiзгi трендтерi бiлiм беру технологиялары элемi жаца жагдайларга бейiмделiп кана коймай, белсендi дамып келе жатканын кeрсетедi. Корпоративтш тренингтер де мацызды рел аткарады, олар барган сайын онлайн форматка ауысады. E-learning тиiмдiлiгi мен икемдшп оку шыгындарын азайтуга жэне кызметкерлердщ eнiмдiлiгiн арттыруга умтылатын уйымдарды кeбiрек тартады.
EdTech бiлiм берудi тYрлендiредi, оны кол жетiмдi жэне тиiмдi етедi. Окушылар кез-келген уакытта жэне кез-келген жерде бiлiм ала алады, бул эаресе толык уакытты жумыс уакыты бар адамдар, мектеп окушылары, ерекше кажеттiлiктерi бар адамдар жэне офлайн режимшде оки алмайтын шалгай елдi мекендердiц тургындары Yшiн ете мацызды. Онлайн платформалар окытушыларга эр студент Yшiн бiрегей оку маршруттарын жасау аркылы мазмунды белюуге мYмкiндiк бередi. Сонымен катар, EdTech бшм берудi демократияландыруга ыкпал етед^ бул адамдардыц кец аукымына мYмкiндiктер ашады. Болжамдар алдагы жылдары жасанды интеллект пен баска да озык технологияларды бшм
беру процесше GipiKiipy аркылы онлайн бшм берудi жеделдетудi жалгастыратынын кepсетедi. [1, c.1-2]
Oxagile салалы; порталыныц сарапшылары Edtech-тщ 2024 жылы бiлiмге эсер ететш жет Heri3ri тенденциясын аныктады.
Кешбасшыга назар аудару
Турбулентп уакыттагы компаниялардыц басты кундылы^ы - мыкты кешбасшы. Корпоративтш кешбасшылыкты окытудыц элемдiк нарыгы 2026 жылга карай 1 18 млрд-ка дейiн eседi деп кYтiлyде.макала авторлары менеджеpлеpдi жеке окыту аркылы кешбасшылык касиеттерге барынша тиiмдi окытуга болатынына сенiмдi. Олар эмбебап курстарды пайдаланудьщ орнына тецшелген багдарламаларды к¥руды усынады. Бул компанияларга накты уакыттагы бipегей тапсырмаларды шешуге кeмектеседi.
Мундай окытудыц тагы бip мацызды аспектiсi-кашыктыктан окыту кезшде коpпоpативтiк мэдениеттi сактау. ^урылтайшылармен езара эрекеттесу, кеpi байланыс жэне эрштестермен бipлескен карым — катынас табысты кешбасшылык багдарламасыныц негiзi болып табылады. Бул менеджерге болашак Yшiн дагдыларды гана емес, сонымен катар агымдагы мэселелеpдi шешуге арналган колданбалы куралдарды да беруге мYмкiндiк береди
Ешкiм оффлайн pежимiне оралмайды
Пандемия кашыктыктан жэне гибpидтi окыту форматы дэстYpлi бiлiм беру формаларынан ю жYзiнде кем тYCпейтiнiн кepсеттi. Онлайн форматтагы шешiлмеген негiзгi мэселелер-окушылардыц аз катысуы жэне багдарламалык жасактаманыц техникалык осалдыгы. Edtech-тегi инновациялар жыл сайын осы факторлардыц оку пpоцесiне эсерш азайтады — кашыктан форматтагы езара эрекеттесу куралы, файлдар мен багдарламаларды ортак пайдалану онлайн жэне офлайн форматтар арасындагы шекараны жоюга кемектеседь
ЖИ муFалiм peлiнде
Жасанды интеллект жумыс пpоцестеpiне кeбipек эсер етедi — бул жазбаларды жYpгiзyге, баFа коюFа, сабак eткiзyге жэне муFалiм мен окушылар арасында байланыс оpнатyFа кeмектеседi. 2024 жылы ai функционалды^ы кецейедi деп кYтiлyде, мысалы, сабак барысында окушылардыц эмоцияларын тану. Ол окушылардыц киындыктарын аныктай алады жэне кажет болFан жаFдайда олаpFа кемектесе алады. Oxagile сарапшылары жакын арада ai виртуалды шындыкка бipiктipiледi деп кутед^ осылайша студенттер бipден шынайы сценарийлерде жаца даFдылаpды Yйpене алады. Сондай-ак, жаца куралдар окытушылардыц оку матеpиалдаpындаFы кемшiлiктеpдi iздейдi жэне окушыныц жетiстiктеpiне байланысты кYPделiлiктi езгертуге болатын окыту жYЙелеpiн жасайды.
Оку кызыкты
2024 жылы EDTECH саласындаFы тренд edutainment — визуалды эффектiлеpдi, кызыкты сюжеттеpдi жэне окyдаFы ойын форматтарын бipiктipy болады. Бул инновациялык тэсш мансаптык есу, косымша окыту жэне университетке тусуге дайындык сиякты эpтYpлi бiлiм беру максаттары бар барлык жастаFы адамдаpFа бiлiм беру Yшiн колданылады. Сонымен катар, бiлiм беру мазмуны бейне хостингтерге, ойындаpFа жэне элеуметпк желiлеpге енедi. Алайда, бул баFыт сeзсiз киындыктарды кYтедi, мысалы, акпараттык-ойын-сауык ешмдершщ дизайнына койылатын кYPделi талаптар жэне окытушыларды кайта даярлау кажеттшп.
Мэцгшк студенттер
БYгiнгi тацда жумыс пен оку аpасындаFы шекара булы^ыр. Бул YPДiс компаниялар мен бшм беру платформаларына Yздiксiз жеке окыту курстарын куpyFа мYмкiндiк береди Студенттерден бастап жумыс iстейтiн кэсшкойлар мен белсендi зейнеткерлерге дейiн эpтYpлi жастаFы окушыларды колдайтын платфоpмалаpFа сураныс артып келедi. Yздiксiз окытyFа инвестиция салу уйымдар Yшiн мацызды болып табылады. Макала авторлары Yздiксiз окыту мэдениетш енгiзy командалар аpасындаFы езара эpекеттесyдi жаксартады жэне компаниялардыц ешмдшпн арттырады деп сенедi.
^алтадаFы окытушы
Мобильдi окыту бшм берудi кол жетiмдi жэне ьщгайлы етед^ сонымен катар кез-келген жерде жэне эр тYрлi интерактивт форматтарды колдана отырып, эркiмге ез каркынымен окуга мYмкiндiк бередi. 2024 жылы сала мобильдi курылгыларга арналган онлайн курстардыц есуiн кYтуде. Смартфондар мен планшеттер толыкканды бiлiм беру платформаларына айналады. [2, c.3-4]
Емтихан алушыныц орнына Big data
2024 жылы бшм беру саласында колданылатын эрбiр технологияныц тиiмдiлiгi кайта багаланады. Соцгы нэтижеге эсер етуi мYмкiн барлык аспектiлер Yлкен деректердi талдау аркылы багаланады. Бшм беру платформалары жаца куралдарды iздейдi бурын байкалмаган зацдылыктарды, тенденциялар мен катынастарды аныктай отырып, Yлкен келемдегi акпаратты жинауга жэне тексеруге кемектеседi.
Жасанды интеллект контент жасаушылардыц кемекшiсi ретiнде
АИ окытушыларды алмастырмайды, бiрак оларга кемектеседь Окушылардыц жеткiлiктi Yлкен пайызы жасанды интеллект жасаган мазмунды тутынуга дайын, бiрак бул адамныц кезкарасын жокка шыгармайды деген шартпен. 2025 жылы жасанды интеллект пен нейрондык желшер студенттерге арналган сабактардыц жобаларын, презентацияларын, визуализацияларын, хаттар мен усыныстарды автоматтандыру Yшiн белсендi тYPде пайдаланылатын болады.
ЖYктелетiн материалдар монетизация эдiсi ретiнде
Сауалнамага катысушылардыц 48% шаблондар мен электронды ютаптар сиякты жYктелетiн мазмун Yшiн телеуге дайын. Бул 2025 жылы курсты жасаушылар косымша жYктеу материалдарын усына отырып, пайда кере алады дегендi бiлдiредi. Бул негiзгi багдарламага косымша немесе жеке тауарлар болуы мYмкiн: чек парактары, усыныстар, нускаулыктар, нускаулыктар, шеберлiк сыныптары, дэрiстер.
Балама платформаларды пайдалану
Жастар (18-25 жас) TikTok, YouTube жэне Instagram сиякты дэстYрлi емес оку платформаларын белсендi пайдаланады. 2025 жылы бул YPДiс есе бередi. МуFалiмдер мен контент жасаушылар ез аудиториясын кецейту Yшiн жаца платформалармен тэж1рибе жасай алады. Курстарды дэл осы платформаларда орналастырудыц кажет жок-элеуметтiк желiлердi сауатты жYргiзу, жаца окушыларды тарту Yшiн сараптамалык мазмунды керсету жеткшктг Thinkific зерттеулерiне сэйкес, сауалнамаFа катыскан адамдардыц 62% - ы ойын-сауыктан герi бiлiм беру максатында цифрлык мазмунды жасайтын авторларFа кебiрек кызыFушылык танытатынын айтты.
Жеке кауымдастыктар мен чаттар
Интернеттегi кауымдастыктарда окыту барFан сайын танымал бола бастады. Адамдар пiкiрлес адамдармен жэне мрашмдермен сейлесу Yшiн кауiпсiз кещспкп калайды. 2025 жылы табысты бшм беру платформаларында жеке чаттар мен мYшелiк кауымдастыктар болады.
Негiзгi трендтер
Микроокыту: кыска жэне шоFырланFан сабактар барFан сайын танымал бола бастады, ейткеш олар окушыларFа акпаратты тез ащруге жэне бiлiмдi iс жYзiнде колдануFа мYмкiндiк бередi. Бул эсiресе оку баFдарламаларына катысты. Шынында да, бiр саFаттык дэрiстерге караFанда кiшкентай сабак Yшiн кYнiне 5-10 минут табу оцайырак. Геймификация: интерактивт элементтер мен ойын механикасы оку процесiн кызыкты етед^ студенттердiц белсендiлiгiн арттырады жэне оларды курстарды аяктауFа ынталандырады. Бул ендi тренд емес, керiсiнше онлайн окыту кажеттшп. Жасанды интеллект: AI окуды жекелендiруге, кызыкты сабак тужырымдамаларын жасауFа кемектеседi, муFалiмдер мен Техникалык персоналдыц жумысын жецiлдетедi жэне сабакты мжандандыруFам мYмкiндiк бередi -нейрондык желшер кешпкермен байланысуFа мYмкiндiк береди [3, c.4-5]
Болжамдар
2026 жылга карай бшм беру мекемелерi гана емес, кептеген компаниялар онлайн окыту форматтарына толыгымен ауысады деп ^^луде. Виртуалды жэне Тольщтырылган шындык технологиялары, AI жэне машиналык окыту барган сайын белсендi тYPде енгiзiлетiн болады, бул бшм беру процестершщ тиiмдiлiгiн арттыруга жэне оларды эрбiр окушыга немесе кызметкерге бейiмдеуге мYмкiндiк бередi. Осылайша, eLearning нарыгы озык технологиялар мен инновациялык окыту эдiстерiн енгiзу аркылы айтарлыктай есу мен трансформацияны ^туде. EdTech окытуды икемдi жэне колжетiмдi етедi. Онлайн окыту ендi физикалык аудиторияда болуды кажет етпейдi, бул адамдарга ездерiне ыцгайлы уакытта окуга мYмкiндiк бередi. Бул эсiресе жумыс пен окуды бiрiктiре алатын жумысшыларга катысты. EdTech, ягни бiлiм беру технологиялары нарыгы - бшм беру жэне окыту тэж1рибесш жаксарту барысында жаца технологияларды каркынды колданып, дамып жаткан сала. Бул нарыкта бшм саласындагы кез келген кажеттiлiктi канагат етудi кездейтiн эртYрлi цифрлык куралдар, платформалар, кызметтер кецiнен ескерiлген. Оныц iшiнде, жалпы бiлiм беруден арнайы жэне жогары бiлiмге, корпоративтiк окыту мен емiр бойы оку мYмкiндiгiне дейiн. Буган, эрине, цифрлык курылгы, девайстардыц, интерактивтi дисплейлер мен SD-карталардыц кец таралуы мен интернетпен камтылу керсеткiшi, жасанды интеллектiнi ендiру жэне мэлiметтердi талдау жетiстiктерi, т.б. технологиялык жацалыктар септiк етуде. EdTech саласын жiтi назарда устаган сарапшы кауым алга тарткан тагы бiр мацызды мэлiмет - бул нарыктыц дамуына тусау болар тэуекелдер тургысында. ^алай дегенмен, EdTech платформаларында оларды колданушыларга катысты кец аукымды деректер мен мэлiметтер сактаулы, оныц iшiнде жеке акпарат пен зияткерлiк меншiк туршдеп дYниелер де бар.
Жаhандык цифрландыру дэуiрiнде EdTech индустриясы бYкiл элемде, соныц iшiнде ^азакстанда да каркын алуда. Инновациялык тэсiлдер Мектеп жасына дейiнгi балалардан бастап окыту аркылы езш - езi жетiлдiруге умтылатын ересек мамандарга дейiнгi аудиторияныц кец аукымын камтиды. ^осымша бiлiм алу немесе кайта даярлау Yшiн ересек аудиторияга багытталган енiмдер Adult Edtech секторын кура отырып, есудiц непзп ынталандырушысы болып кала бередь«Бшм алуды кездеген эр адам казiр электрондык платформаларга басымдык беруде, ейткенi оларга жер шарыныц кез келген бурышынан оцай кол жеткiзуге болады» - дейдi ол. Ягни, бул технологиялар сала шшдеп компанияларга шекаралык шектеу коймай, олардыц халыкаралык нарыктарга шыгуына, жаца нарыктар мен жаца мYмкiндiктердi игеруiне жол ашуда.«^азiр бiлiм беру саласында инновациялар мен технологиялар заманы жYрiп тур. Алдагы уакытта бул салада жасанды интеллектке непзделген шешiмдер мен усыныстар кецiнен ендiрiле бастайды. Жалпы, бiлiм беру саласыныц болашагы узакка негiзделген технологиялык жетiстiктермен, оку парадигмаларыныц езгеруiмен жэне икемдi де кол жетiмдi бiлiм беру эдютершщ кажеттiлiгiмен айкындалуы мYмкiн. Бул тургыда, эрине, жасанды интеллектiнiц езге де эдю-куралдармен шогырлануын жэне бшм саласына технологиялардыц терецдеп енуiн, сонымен катар, бYгiнде тYрленiп, езгерiп жаткан ецбек нарыгындагы кажеттiлiктерге сай болу мYмкiндiктерiн ескере отырган дурыс болады»
EdTech саласындагы трендтер бшм беру кэсшкерлерше инновациялык шешiмдер мен жаца нарыктык мYмкiндiктер усынады. Окыту процесшщ тиiмдiлiгiн арттыру жэне студенттердiц кажеттшктерше жауап беру максатында жаца технологияларды енпзу мацызды болып табылады. [4, c.5-7]
1. Какие сервисы появятся в EdTech в 2024 c.1 -2
2. Тенденции 2024-2025 в сфере онлайн-образования и EdTech: анализ и прогнозы c.3-4
3. EdTech взлетает: Пять трендов, которые будут доминировать в образовательных технологиях c. 4-5
4. Что ждет EdTech в 2024 году: курсы, цены, риски c.5-7
ПАИДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР
