CC BY
0ЭОЖ: 371.31.
ИНТЕРНЕТ РЕСУРСТАРЫ АРЦЫЛЫ МЕКТЕП ОЦУШЫЛАРЫНЬЩ МЭДЕНИЕТАРАЛЬЩ КОММУНИКАТИВТ1 Ц¥ЗЫРЕТТ1Л1ГШ ЦАЛЫПТАСТЫРУ
ЭД1СТЕМЕС1
Ацдатпа. Бул мацалада шетел тыдерт оцыту барысында интернет ресурстары арцылы мектеп оцушыларыныц мэдениетарлыц коммуникативтг цузыретттггн цалыптастыру эд1стемес1 царастырылады. Интернет ресурстар дагдыларды жацсартуга мYмкiндiк берет1н1н сипаттайды. Заманауи б1л1м берудег1 интерактивт1 сабацтардыц, оцу-эдттемелж кешендердщ жэне коммуникациялыц платформалардыц рвлi де ерекше атап втiледi. Кез келген уацытта оцытудыц цолжетiмдiлiгi, оцу процест дараландыру жэне шетел тшнде свйлейтт тулгалармен ты табыса быу сияцты интернет ресурстарыныц цолданудыц артыцшылыцтары талцыланады. ЭЫресе, шетел тшн мецгеру Yдерiсiнiц тшмдыт мен цызыгушылыгын арттыру Yшiн бшм беру технологияларыныц мацызы зор екендт негiзделедi.
Tyüíh свздер: шетел тш, шетел тшн оцыту Yдерiсi, интернет ресурстар, мэдениетаралыц коммуникативтi цузыреттшк.
Галамдану дэуiршде мэдениетаралык коммуникативтш кузыреттшк (МКК) кепмэдениетп элемде окушылардьщ табысты дамуы Yшiн мацызды непзп дагдыга айналды [1]. Бул эаресе болашак кэаби жэне элеуметпк ортада, мэдени эртYрлшк жш кездесетш жагдайларда, бiлiм беру мекемелерiнде тиiмдi дайындык жYргiзу Yшiн ерекше мацызды. МК^ окушыларга мэдени айырмашылыктарды жецуге, тYрлi мэдени контекстерде тиiмдi карым-катынас орнатуга жэне эртYрлi ортадан шыккан адамдармен нэтижелi эрекеттесуге мYмкiндiк бередi (Byram, 1997) [2]. Бул тек тiлдiк кузыреттшкпен шектелмей, сондай-ак мэдени ерекшелiктердi тYсiну, эмпатия таныту жэне тYрлi кезкарастарды курметтеу кабшетш де камтиды. МК^-ны дамыту мектеп окушыларыныц оку жетiстiктерiн арттырып, олардыц дYниетанымын кецейтедi жэне кепмэдениеттi жумыс ортасында табыска жетуге кажеттi дагдылармен камтамасыз етедi (Deardorff, 2006) [3].
^азакстанда бiлiм беру жYЙесiн элемдш стандартка жакындату саясаты жYргiзiлiп жаткан кезецде, мектептердегi оку мен тэрбие юшщ мазмунына казiргi талапка сай жан-жакты ойластырылган ец тиiмдi жумыс тYрлерi мен тэсiлдерiн iздестiрудi талап етедь Сондай жаца тэсiлдер туралы ой ^азакстан Республикасыныц «Бшм туралы» зацында керсетiлген [4]. Нак осы кужаттар, зацдар бYгiнгi тацда шетел тшн окытудыц негiзгi багыттарын айкындап бередi. Осы тужырымга байланысты бшм алушыларга оку барысында заманауи технологияларды жэне АКТ куралдарды колдану аркылы бiлiм беру кажеттiлiгi туындайды.
Цифрлык технологиялардыц каркынды дамуы интернет-ресурстарды тш Yйрену мен мэдениетаралык бiлiм берудщ мацызды куралдарына айналдырды (Redecker & Punie, 2017) [5]. Бул ресурстар окушыларды кызыктыратын шынайы эрi интерактивт материалдарды усына отырып, тiлдiк дагдыларды емiрлiк жагдайларда колдануга жэне эртYрлi мэдени нормалармен танысуга мYмкiндiк береди ^азакстанда цифрлык ресурстарды бiлiм беру
ЧОХАИБАЕВА ЭСЕЛ БОЛАТХАЩЫЗЫ
Магистрант, «7М01711 - Шет тiлi муFалiмдерiн даярлау», Абылай хан атындагы ^азХ^жэнеЭТУ, Алматы, ^азакстан
ЦОНАЦОВА К.е
п.F.д., профессор Абылай хан атындаFы ^азХ^жэнеЭТУ, Алматы, ^азакстан
жуйесше енпзу кептшдшк пен мэдениетаралык кузыреттшкт дамытуга багытталган улттык саясаттармен Yйлесiм табады (Кунанбаева, 2016 [6]; Менд^лова & Шшбекова, 2018) [7]. Елiмiздiц кептiлдi бшм беру саясаты окушылардыц тiлдiк дагдыларын жетiлдiрумен катар, мэдени сезiмталдык пен жаhандык хабардарлыкты арттыруды кездейдi.
Мэдениетаралык карым-катынас пен мэдениетаралык к¥зыреттiлiк мэселелерi кептеген шетелдiк, Ресейлiк жэне отандык галымдардыц зерттеу нысанасына айналды. Мэдениетаралык окытуды уйымдастырудыц аспектiлерi, оныц мазмуны мен формалары, эдiстерi мен технологиялары М. Байрам, А. Томас, И.А. Зимняя, С.С. Кунанбаева жэне баска да галымдардыц зерттеулершде жYЙелi тYPде карастырылган.
Мэдениетаралык кузыреттшктщ тужырымдамасы, курылымы мен багалау эдiстерi Англияныц Дурем университетшщ профессоры Майкл Бираммен белсендi тYPде дамып келедi. М.Бирамныц моделi адамды тYрлi касиеттерi, кабiлеттерi мен дагдыларын толык камтиды[3]. Бул модель батыс гылыми эдебиеттерiнде мэдениетаралык кузыреттшкт калыптастыру эдiстерiн зерттеудщ негiзi болып табылады. Осы модельге сэйкес, мэдениетаралык кузыреттшк негiзгi элементтен турады:
Мэдениетаралык кузыреттшктщ жогары децгешне ие эртYрлi мэдениеттер екшдершщ карым-катынасы ашыктык пен кызыгушылыкка негiзделуi тиiс, сондай-ак баска жэне езшдш мэдениетке катысты алалаушылыктардан бас тартуга дайын болу керек.
Бшм компонент элеуметтiк топтардыц сипаттамалары мен практикалык iс-эрекеттерi туралы хабардарлыкты камтиды, бул ез елiндегi жэне байланыс серштесшщ елiндегi элеуметтiк жэне жеке езара эрекеттесудщ жалпы процестерш тYсiнудi бiлдiредi.
ТYсiндiру жэне корреляция дагдылары адамныц баска мэдениеттен алынган акпаратты немесе окиганы тYсiндiру, оны ез мэдениетiмен байланыстыру кабiлетiн камтиды.
Мэдениетаралык кузыреттшктщ тагы бiр мацызды компонентi - мэдениет пен мэдени тэж1рибелер туралы жаца бiлiмдi игеру кабшет^ карым-катынас жэне накты уакыт режимiнде езара эрекеттесу жагдайында бшммен, карым-катынаспен жэне дагдылармен жумыс ютей бiлу.
Соцгы компонент - мэдениет немесе саяси бшмнщ сыни сана-сезiмi - езiндiк жэне баска мэдениетке тэн дYниетанымды, белсендiлiк пен кызмет нэтижелерiн сыни тургыдан жэне белгш бiр критерийлер негiзiнде багалау кабшетш бiлдiредi.
Сонымен, мэдениетаралык кузыреттi адамда келес касиеттер болады:
-эртYрлi мэдениеттердщ (когамга катысты сырткы жэне шю) езара байланысын кере
бiлу;
-делдалдык жасау, бiр мэдениеттi екiншi мэдениет тургысынан тYсiндiру мYмкiндiгi;
-езшщ жэне баска мэдениеттщ сыни жэне аналитикалык тYсiнiгi;
-оныц дYниетанымы мен ойлау жYЙесiнiц мэдени тургыдан аныкталатынын бшу, сондай-ак оныц дYниетанымы мен тYсiнiгiнiц табиги екенiне сенiмдiлiк.
Осыган байланысты бiлiм берудi реформалаудыц мацызды багыттарыныц бiрi шет тiлiн Yйренушiлердiц шет тiлдiк коммуникативтi гана емес, сонымен катар мэдени жэне коммуникативт кузыреттшпн дамыту болып табылады.
МК^ (мультимедиялык контенттi колдану) дамытудыц интернет ресурстарын пайдалану мYмкiндiктерiне токталсак, интернет окушыларына МК^ дамытуды колдайтын эртYрлi куралдар усынылады, олар шынайы, интерактивт жэне икемдi оку тэжiрибесiн камтамасыз етедi. Бул ресурстар дэстYрлi сынып эдiстерiнен тыс динамикалык бiлiм беру жYЙесiн куруга мYмкiндiк бередi. Мультимедиялык ресурстар, соныц iшiнде бейнелер, подкасттар жэне блогтар окушыларга шынайы тiлдi колдану мен мэдени керiнiстермен таныстырады. YouTube, TED Talks жэне бшм беру веб-сайттары мэдени такырыптар, тш Yйрену стратегиялары жэне шынайы коммуникациялык тэж1рибелер туралы материалдарды усынады.
Мультимедиялык контент окушыларды эртYрлi акценттер, диалектшер мен мэдени нормалармен таныстырады. Бул карым-катынас стильдерше бейiмделудi жаксартады жэне окушыларды шынайы емiрдегi мэдениетаралык езара эрекеттеспкке дайындайды.Бейнелер,
подкасттар жэне блогтар кебшесе мэдени дэстурлер, элеуметтiк нормалар мен тарихи контексттер туралы талкылауларды камтиды, бул окушыларга мэдени тэжiрибелердi терещрек тYсiнуге мYмкiндiк бередi.Мультимедиялык контент кез келген уакытта колжетiмдi болгандыктан, окушыларга ездершщ оку каркынына сэйкес оку мYмкiндiгiн бередi. Бул икемдшк кYPделi мэдени угымдарды кайта карауга немесе кызыктыратын такырыптарды зерттеуге мYмкiндiк тугызады.
Duolingo, Memrise жэне Coursera сиякты тiл Yйрену платформалары тшдш дагдыларды дамытуда мэдени сабактармен Yйлеседi жэне келесi мYмкiндiктердi усынады: релдш ойындар шынайы емiрдегi жагдайларды имитациялап, окушыларга мэдени контекстерде тшдш дагдыларды дамытуга кемектеседь Мысалы, тiлдiк жаттыгуларда кYнделiктi эцriмелердi бейнелейтiн диалогтар болуы мYмкiн, мысалы, мейрамханада тамакка тапсырыс беру немесе шетелде багыт сурау. Кептеген платформалар форумдар немесе тш алмасу багдарламаларын усынады, онда окушылар ана тiлiнде сейлейтiндермен немесе баска тш Yйренушiлермен карым-катынас жасай алады.
Келесi эдiстемелер мектеп окушыларына МК^ дамыту Yшiн интернет ресурстарын енпзудщ практикалык жолдарын усынады.Бул эдiстер интерактивт!, кызыкты жэне шынайы емiрдегi мэдени жагдайларга катысты болуы Yшiн жасалган. Жобалык окыту окушыларды халыкаралык жобаларга немесе онлайн мэдениетаралык алмасу багдарламаларына катысуга шакырады, бул эртYрлi мэдени ортадан келген курдастармен ынтымактастыкты арттырады. Жобалык окытудыц мысалдарына окушылардыц мэдени орындарды, муражайларды немесе тарихи ескерткiштердi виртуалды шынайылык (VR) немесе онлайн турлар аркылы зерттеуi жатады. Кешн олар топтык талкылауларга немесе презентацияларга катысу аркылы осы орындардыц мэдени мацыздылыгы туралы ез тYсiнiктерiмен белюе алады.
Тiл Yйренудi мэдени зерттеулермен байланыстыратын оку модульдерiн эзiрлецiз, окушыларды мэдени кундылыктарды, карым-катынас стильдерiн жэне элеуметпк нормаларды зерттеуге жэне салыстыруга ынталандырады. Окушылардыц мэдени эртYрлiлiктi тYсiнуiн терецдету Yшiн бейнелердi, подкасттарды жэне макалаларды енгiзедi.
^орытындылай келе, интернет ресурстарын пайдалану мектеп окушыларыныц мэдениетаралык коммуникативпк кузыреттшшн дамытуга арналган динамикалык жэне тиiмдi тэсiлдi усынады. Мультимедиялык контентп, тiл Yйрену платформаларын жэне элеуметпк желiлердi бiлiм беру процесше бiрiктiру аркылы педагогтер дэстYрлi эдютерден тыс кызыкты жэне икемдi оку тэж1рибелерш жасай алады. Бул тэсш окушылардыц тiлдiк дагдыларын жетiлдiрумен катар, мэдени сезiмталдыкты, бейiмделгiштiктi жэне эртYрлi кезкарастарды тYсiнудi дамытуга кемектеседi.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1. Акынова, Д. К., Тулеуова, А. А. (2020). ^азакстан контекстшдеп мэдениетаралык коммуникативтi к¥зыреттiлiктi дамыту: кeптiлдi бiлiм берудщ рeлi. Journal of Intercultural Communication Research, 49(4), 367-380 б. https://doi.org/10.1080/17475759.2020.1776789;
2. Байрам, М. (1997). Мэдениетаралык Коммуникативтш ^зыреттшкп о;ыту жэне Багалау. Кливдон, ¥лыбритания: Кeптiлдi мэселелер
3. Deardorff, D. K. (2006). Халыкаралык студенттiк нэтижелер ретшде мэдениетаралык K¥зыреттiлiктi аныктау жэне багалау. Journal of Studies in International Education, 10(3), 241266 б. https://doi.org/10.1177/1028315306287002;
4. «Эдшет» ^азакстан Республикасы Оку-агарту миниспршщ 2022 жылгы 23 кыркYЙектегi №406 Б¥йрыгы
5. Redecker, C., & Punie, Y. (2017). Окытушылардыц цифрлык к¥зыреттшпнщ еуропалык шецберк DigCompEdu (No. JRC107466). Еуропалык Одактыц Баспа кецсеа.
6. Кунанбаева, С. С. (2016). Шетел тшн окытудагы мэдени хабардарлыктыц рeлi: ^азакстандык университеттердщ тэжiрибесi. ^аз¥У хабаршысы. Педагогикалык серия, 3(40), 28-34 б;
7. Мендщ¥лова, Г. М., Шiлiбекова, А. Б. (2018). ^азакстандагы кeптiлдi бшм беру саясаты жэне оныц мэдениетаралык ^зыреттшкт дамытудагы рeлi. International Journal of Bilingual Education and Bilingualism, 21(6), 724-736. https://doi.org/10.1080/13670050.2017.1340045
