УДК :618.19-002.1.73:613.953.1 МРНТИ: 76.28.48
Д¥РЫС ЕМ1ЗБЕУДЩ ЛАКТАЦИЯЛЬЩ МАСТИТКЕ ЭСЕР1
* Жумахан А.1, Шапамбев Н.З.2, Аманбаев Б.А.1, ЭбдiсYгiр Н. Т.2, ¥закбай А.Б.2, Оразгелдi Н.А.2
1 «Онкологиялык диспансерi бар калалык кепсалалы аурухана» шаруашылык жYргiзу кукыгындагы мемлекеттiк коммуналдык казыналык кэсiпорны, УЗ Шымкент, ^азакстан
2 Х.А.Ясауи атындагы Халыкаралык казак-TYpiK университет^ ТYркiстан, ^азакстан.
Жогары медициналык жогары оку орнынан кейiнгi бiлiм беру факультету
Шымкент, ^азакстан.
ТYЙIНДЕМЕ
Лактациялык мастит - босанганнан кейiнгi кезецде жиi кездесетiн аскыну, ол ананыц денсаулыгына жэне емшекпен емiзудщ сэттшпне айтарлыктай эсер етедi. Бул зерттеу емшекпен емiзудщ дурыс емес техникасыныц лактациялык маститтщ дамуына тигiзетiн эсерш зерттеуге багытталган. Жумыс барысында босанганнан кешнп алгашкы 6 ай шшде емiзетiн 20 ананыц деректерi талданды. Нэтижелерi баланы емшекке дурыс емес салу, тураксыз емiзу жэне емiзудi мерзiмiнен бурын токтату лактациялык мастит каушн айтарлыктай арттыратынын керсеттi. Маститтщ пайда болу жиiлiгi мен аналардыц емшекпен емiзудiц дурыс техникасы туралы жеткiлiксiз хабардар болуы арасында тшелей корреляция аныкталды. Аналарды емшекпен емiзудiц дурыс техникасына Yйрету аркылы лактациялык маститтщ алдын алу бойынша усыныстар эзiрлендi.
TyrnHdi свздер: лактациялык мастит, емшекпен емiзу, емiзу техникасы, алдын алу, босанганнан кешнп кезец.
Kipicne. Емшекпен емiзу кезiнде лактациялык мастит емiзетiн эйелдер арасында жиi кездеседь Мастит - бул CYт безшдеп кабыну процесi, ол ауырсынумен бiрге жYредi жэне физикалык жагдайга гана емес, сонымен катар эйелдщ эмоционалды кYЙiн нашарлатады [1].
Лактациялык мастит денсаулык сактау саласындагы мацызды мэселе болып табылады, ейткенi бул мэселе емшек CYтiмен емiзуге кедергi болуы мYмкiн.
ДYниежYзiлiк денсаулык сактау уйымы (ДД¥) алты айга дейiн нэрестеш тамактандырудыц жалгыз кезi ретiнде емiзудi усынады, содан кейiн косымша тамактандырумен бiрге екi жаска дейiн емiзу кажеттiлiгiн керсетедi. Осы усыныстардыц
аясында лактация мастит кептеген аналар Yшiн баланы тамактандыруга айкын кедергi болатыны байкалады.
Тэжiрибе керсеткендей, перзентханада жас ананы жеткiлiксiз колдау, сондай-ак баланы кеудеге салудьщ дурыс эдiстерi туралы хабардар етпеу лактация проблемаларына экеледi жэне болашакта емшек CYтiмен сэтп емiзуге кYмэн келтiредi. Емшек CYтiмен емiзудщ техникалык сэттерi медицина кызметкерлерше арналган оку жэне гылыми эдебиеттерде сипатталгандыктан, маститтi емдеу медициналык персонал мен ананыц езара эрекеттесуiмен гана мYмкiн болады [2].
Лактациялык маститтщ алдын алу тек ананыц денсаулыгы тургысынан гана емес, сонымен бiрге баланыц денсаулыгы Yшiн де мацызды фактор болып табылады, ейткенi ДД¥ деректерiне сэйкес емшек CYтiмен емiзу жаца туган нэрестенi инфекциялардан, вирустардан коргайды, сонымен катар эртYрлi аллергиялык кершютердщ даму каупiн азайтады.
Шетелдш жэне отандык эдебиеттердщ деректерiн зерттей отырып, барлык емiзетiн аналардыц 10-нан 30%-на дейiн маститтщ керiнiстерiне бешм деген корытындыга келуге болады. Маститтщ алгашкы жагдайы бала туылган сэттен бастап алгашкы 12 аптада, ец жогары жиiлiгi 2-5 аптада болатынын ескеру мацызды. Американдык зерттеушi Ш.Иойадтыц айтуынша, лактациялык мастит жагдайларыныц шамамен Yштен бiрi баланыц емiрiнiц екiншi жартысында пайда болады, ал лактациялык маститтщ кайталанган жагдайлары жагдайлардыц 30-40% -да кездеседi [3].
Бул зерттеудщ максаты: емшек CYтiмен емiзудiц дурыс емес эдiстерiнiц лактациялык маститтiц дамуына эсерiн зерттеу, осыган CYЙене отырып, осы жагдайдыц алдын алу бойынша усыныстар эзiрлеу.
Зерттеу материалдары мен эдктерк Ультрадыбыстык диагностика кеуде булшыкеттершщ тiндерiнiц жай-кYЙiн мукият тексеруге, сондай-ак маститке тэн езгерiстердi (абсцесс пен тыгыздалу аймактарын коса) аныктауга мYмкiндiк бердi.
Егер инфекциялык маститке ^д^ болса, CYттi бактериологиялык зерттеу жYргiзiледi, бул алтын стафилококк сиякты ец кеп таралган коздыргыштарды аныктауга жэне олардыц антибиотиктерге сезiмталдыFын багалауга мYмкiндiк бередi. Бул маститтiц дамуындагы бактериялык инфекцияныц релiн тагы бiр рет растайды жэне емдеу нускауларын аныктауга мYмкiндiк бередi [4, 5].
Бiз зерттеуге катыскан аналарга сауалнама жYргiздiк. Сауалнама сурактарына емшек CYтiмен емiзу жиiлiгi мен узактыгы, нэрестенi емiзу техникасы жэне емшек CYтiмен емiзуге катысты баска да жалпы сурактар камтылды. Сауалнамадан алынган деректер кауш факторлары мен лактациялык маститтiц дамуы арасында корреляция жасауга мYмкiндiк
бердь Сонымен катар, 6Ï3 маститтщ непзп ce6e6i баланы кеудеге дурыс салмау екенш аныктай алдык.
Зерттеу Шымкент каласыныц ^алальщ онкологиялык орталыгыныц базасында 2023 жылгы кацтар мен 2023 жылгы желтоксан аралыгында жYргiзiлдi. Зерттеуге 18 бен 45 жас аралыгындагы 20 бала емiзетiн ана катысты.
Зерттеу эдiстерiне мыналар кiрдi:
1. Демографиялык деректер жэне емшек сYтiмен емiзу тэжiрибесi туралы акпарат жинау Yшiн аналарга сауалнама жYргiзy
2. СYт бездерiн клиникалык тексеру.
3. СYт бездерiн ультрадыбыстык зерттеу.
4. Егер инфекциялык маститке кYдiк болса, емшек CYтiн бактериологиялык зерттеу
Зерттеуге катысатын эйелдердi косу критерийлерi:
- Толык жYктiлiк кезiнде тiрi баланы дYниеге экелген эйелдер.
- Зерттеу басталган кезде емшек сYтiмен емiзу.
Зерттеуден шыгару критерийлерi:
- СYт бездершщ созылмалы ауруларыныц болуы.
- Босанганнан кейiнгi алгашкы кYндерде баланы емiзуден бас тарту.
Нэтижелер жэне талкылау: Зерттеу нэтижелершщ деректерi лактациялык маститтщ ец кеп тараган себебi жаца туган нэрестенi кеудеге дурыс салмау екенш керсетедь Статистика керсеткендей, мастит жагдайларыныц 65% -ы дурыс тамактандырмау салдарынан пайда болады екен, бул жаца босанган эйелдiц дурыс тамактандыру эдiстерi туралы бiлмеуiне байланысты. Бул жагдайда маститтiц пайда болуын карапайым тYPде тYсiндiру керек: жаца туган нэресте кеудеш дурыс алмайды (бYкiл емiзiктi ембейдi немесе тамактандыру кезшде дурыс жатпайды), кеуде толык босатылмайды, нэтижесiнде CYт безiнiц кабынуына экелетiн CYт токырауы пайда болады. Емiзiктерде пайда болатын микрожарыктар бактериялардыц CYт тYтiктерiне енуiне мYмкiндiк беред^ бул CYт безiнiц белгiлi бiр аймактарына жэне соныц салдарынан микрозакымдарга жYктеменiц жогарылауына экеледi [6].
Лактациялык маститтщ дамуына емшек CYтiмен емiзудiц бузылуы Yлкен эсер етедi. Статистика керсеткендей, 58,7% жагдайда туракты емес тамактандыру, нэрестеш кеудеге сирек салу CYn^ токырауына жэне одан эрi маститтiц дамуына экеледi. Кебiнесе емшек CYтiмен емiзудi токтату эйелдерде кеудедеп ауырсыну мен емiзiк жарыктарымен байланысты болды [7].
3 кесте. ТYрлi факторлардыц маститтiц дамуына эсерi
Фактор Мастит жиiлiгi (%)
Кеудеге дурыс салмау 63.0 %
Туракты емiзбеу 58.7 %
Мерзiмiнен бурын емiзудi токтату 52.2%
Жеткiлiктi босатпау 47.8 %
Емiзiктiц жарылуы 41.3 %
Бул кестелер маститтщ непзп ceôernepi ананыц нэрестеш кеудесiне дурыс салмау эдютерш бiлмеуiмен байланысты екенiн кeрсетедi.
Муны 41,3% жагдайда кездесетiн емiзiк жарыктары да кeрсетедi. Бул фактор тамактандыру кезiнде eткiр ауырсынумен бiрге жYредi, инфекцияныц дамуына колайлы жагдай жасайды жэне инфекциялык маститтiц даму каушн арттырады.
Бiздiц зерттеуiмiз дурыс техниканыц, баланы «талап етуi бойынша» тамактандырудыц, кеудеге салу арасындагы Yлкен аралыктарды болдырмаудыц, CYт бездерiн жеткiлiктi тYPде босатудыц лактациялык маститтiц алдын алуда шешушi рел аткаратынын растайды.
Бiз алган мэлiметтер ДYниежYзiлiк денсаулык сактау уйымыныц усыныстарымен сэйкес келедi: «Нэрестеш кеудеге дурыс салу анага кептеген проблемалар мен кеуде аскынуларынан аулак болуга мYмкiндiк бередi. Егер анага оны перзентханада Yйретпесе, ол емшек CYтiмен емiзу жeнiндегi кецесшiнi шакырып, Yйренiп алуы керек» [8].
Баланы талабы бойынша тамактандыру. Баланы кез-келген жагдайда кеудеге салу керек, оган калаган кезде жэне канша каласа, емiзуге мYмкiндiк беру керек. Бул нэрестеш каныктыру Yшiн гана емес, оныц психоэмоционалды жайлылыгы Yшiн де мацызды. 0зiцiздi жайлы сезiну Yшiн нэресте кеудеге сагатына 4 ретке дешн салынуы мYмкiн. Бала емiзу узактыгын e3i реттейдi: бала емiзiктi босатпай, оны емшектен шыгармау керек [9].
Сондай-ак, емiзудi токтату Yшiн баланы кеудеден ерте бeлу мастит каушн арттырганын кeрсететiн деректер алынды.
Маститпен ауыратын эйелдерден алынган бактериологиялык талдау 68,5% жагдайда агзада алтын стафилококктыц болуын кeрсеттi. Бул патогендш бактерия маститтiц ец кeп тараган себебi болып табылады, сондыктан инфекция каушн азайтуга багытталган алдын алу шараларын есте устаган жeн. Сондай-ак, бактериялык инфекцияны жуктыру каупiн болдырмау Yшiн емшек CYтiмен емiзу кезшде жеке жэне CYт безi гигиенасын сактаудыц мацыздылыгын умытпаган жeн [10].
Бiздiц зерттеуiмiз лактациялык маститпен ауыратындар саны 20 адамныц 12-сiн курайтынын аныктады, бул жалпы санныц 60% -ын курайды.
Жас курылымын талдай отырып, бiз мастит жагдайларыныц ец кеп саны 30-40 жас аралыгында болатынын, бул жалпы санныц 45,7%-ын курайды деген корытындыга келдiк. Дегенмен, жас бойынша белу шартты болуы мYмкiн екенiн атап еткен жен, ейткеш бул жалпы фертильдi жастагы халык арасында белгш бiр жастагы жYктi жэне бала емiзетiн эйелдердiц басым болуына байланысты.
Зерттеу барысында лактациялык маститтiц пайда болу каут факторларына катысты непзп корытындылар жасайык:
1. Маститтiц ец кеп таралган себебi - баланы кеудеге дурыс салмау (мастит жагдайларыныц 63,0%).
2. Екiншi жш кездесетш себеп - дурыс тамактандырмау (жагдайлардыц 58,7%).
3. Тамактандыруды мерзiмiнен бурын токтату кебiнесе маститке экеледi (жагдайлардыц 52,2%).
4. СYт безiнiц жеткшказ босатылуы 47,8% жагдайда маститтiц даму факторы болып табылады.
5. Емiзiктiц жарыктары (жагдайлардыц 41,3%).
Лактациялык маститтщ турлерь Лактациялык маститтiц жiктелуi оныц пайда болу себептершен жэне осы жагдайдыц ауырлыгынан туындайды. А.В. Мурашко айткандай, «Лактациялык маститтiц екi негiзгi тYрi бар: инфекциялык жэне инфекциялык емес. Инфекциялык мастит CYт безiне эсер ететш бактериялар енген жагдайда пайда болады. Бул жагдай емiзiк жарыктары мен олардыц одан эрi инфекциясы аясында пайда болады. Инфекциялык емес мастит - бул CYт безшщ механикалык закымдануыныц немесе тYтiктердегi сутц токырауыныц салдары. Бул кебiнесе дурыс тамактандырмаумен, сапасыз iш киiммен немесе «уакыт бойынша» тамактандырумен байланысты [11].
Маститп жiктеудiц тагы бiр нускасы аурудыц ауырлыгымен байланысты. Аурудыц дамуына байланысты мастит жт жэне созылмалы болуы мYмкiн.
Жiтi мастит жедел дамиды, кенеттен симптомдар пайда болады жэне катты ауырсынумен бiрге журедь Созылмалы мастит узак дамиды, жт емес жэне жиi кайталанады [12].
Бул жагдайлардыц айырмашылыктарын тYсiну жэне емдеу тактикасын жэне лактациялык маститтщ алдын алу жолдарын дурыс аныктай бшу мацызды. Ол Yшiн эйел жеке емдеу жоспарын жасау жэне эйелдщ денсаулыгына ауыр зардаптардыц алдын алу Yшiн мiндеттi тYрде дэр^ерге каралуы керек [13].
Алынган нэтижелер непзшде бiз емiзетiн аналар мен медициналык кызметкерлерге лактациялык маститтiц алдын алу бойынша усыныстар эзiрледiк:
1. Лактациялык маститтщ алдын алудыц непзп эдiсi - емiзетiн анага баланы кеудеге салудыц дурыс техникасын Yйрету.
Бала туылганнан бастап, перзентхананыц медициналык кызметкерлерi жаца босанган ананы баланыц ареоласын толык ему эдiстерiне Yйретуi керек. Туракты кeмек пен практикалык эрекеттер анага стресстiк жагдайлардан аулак болуга жэне емiзу кезiнде емiзiк жаракатын алмауга кeмектеседi.
2. ДYниежYзiлiк денсаулык сактау уйымы уакыт бойынша емес, «талап етуi бойынша» туракты тамактандыруды усынады. Бул усыныс CYттiц токырауын болдырмайды, жаксы лактация жасайды жэне лактациялык маститтiц пайда болуыныц алдын алады. Медициналык мекемелердiц кызметкерлерi бул эрекеттердiц кажеттiлiгiн анасына тYсiндiруi мацызды.
3. Маститтiц алдын алудыц мацызды тэсш ретiнде бiз эйелдер консультацияларында, перзентханаларда, эйелдер денсаулыгы орталыктарында эйелдерге акпараттык колдау кeрсетудi уйымдастыру деп кeремiз. Мунда накты шаралар болашак аналарды колдау багдарламалары, CYт бездерiн куту жэне маститтiц алдын алу бойынша кецестер, брошюралар мен жадынамалар эзiрлеу болуы мYмкiн. Сондай-ак, емшек CYтiмен емiзетiн ана дэршермен шугыл бетпе-бет кецес алу мYмкiн болмаган жагдайда eз сурактарына жауап ала алатын телефон аркылы кецес берудi карастыруга болады [14].
4. СYт бездерiн босату жэне CYni сауу эдiстерi бойынша практикалык iC-шаралар. Аналарга дурыс сауу техникасын Yйрету мацызды, эсiресе егер нэресте кеудеш толыгымен eздiгiнен босата алмаса. СYт токырауыныц белгiлерiн жецiлдету Yшiн емшек соргыларын колдану усынылуы мYмкiн [15].
5. СYт бездерiнiц гигиенасы жэне инфекциялардыц алдын алу туралы акпараттандыру.
Аналарга бiрнеше мацызды ережелердi жетюзу мацызды: емшекпен емiзер алдында
кол мен кеуде гигиенасын сактау мшдетп болып табылады. Медицина мамандары аналарга бактериялык инфекциялардыц каупi жэне олардыц алдын алу жолдары туралы хабарлауы керек [16].
2. Сонымен катар, эйелдердщ назарын eмiр салты мен эдеттерше аударган жeн. Дурыс тамактану, спортпен шугылдану, дурыс уйыктау, стресс пен мазасыздыктыц болмауы иммундык жYЙенi ныгайтуга, демек, маститтiц даму каушн болдырмауга мYмкiндiк бередi. Кеуденi кысатын жэне кеудедегi CYттiц токырауына экелуi мYмкiн тыгыз, ыцгайсыз iш киiмдi кию усынылмайды [17].
^орытынды. Лактациялык мастит - ауыр, элсiрететiн жагдай, бул узак уакыт емiзуге Yлкен кедергi болуы мYмкiн. Бул макалада бiз нэрестенi кеудеге салудыц дурыс техникасы мен жYЙелiлiгiн, сондай-ак CYт бездерiнiц гигиенасын сактаудыц мацыздылыгын атап eir^
[18]. Ананыц емшек CYтiмен емiзу техникасы туралы жеткiлiксiз хабардар болуы, мамандардыц консультациялык кемегiнiц болмауы кебiнесе бул жагдайдыц артуына экелетiнiн атап ету мацызды.
Лактациялык маститтщ алдын алу жэне емдеу мэселес казiргi уакытта емшек CYтiмен емiзу туралы акпараттыц кептiгiне, сондай-ак медициналык мамандардыц емiзетiн аналарга кецес беру тэжiрибесiн таратуына карамастан езектiлiгiн жогалтпайды. Айта кетсек, кептеген дереккездер маститтщ алгашкы белгшершде емшек CYтiмен емiзудi токтату кажеттшгш керсетедi, бiз буны ете дурыс емес деп санаймыз; бул жагдайда усыныстар ана мен жаца туган нэрестеге катысты ете агрессивт саясатка ие [19]. Лактациялык маститпен емiзудi жалгастыру мэселелерiнде бiз ДYниежузiлiк денсаулык сактау уйымыныц усыныстарын орындауга кецес беремiз.
Бул мэселенi егжей-тегжейлi зерделеу Yшiн дурыс емiзбеудiц лактациялык маститке эсерш одан эрi зерттеу кажет. ^осымша зерттеулер маститтiц баска кауш факторларыныц алдын алудыц жэне iздеудiц эртYрлi эдiстерiнiц тиiмдiлiгiн зерттейдi. Атап айтканда, CYт безi микробиомасыныц релш жэне оныц инфекциялык маститтiц дамуымен байланысын зерттеу кызыгушылык тудырады. Сондай-ак, емiзетiн аналарга арналган профилактикалык багдарламалардыц узак мерзiмдi нэтижелерiн багалауга багытталган зерттеулер жYргiзу орынды болып кершедь
^орытындылай келе, лактациялык мастит емiзетiн аналардыц алдында турган негiзгi мэселелердщ бiрi болып кала бередi. Оныц алдын алу тек дурыс тамактандыру техникасы мен гигиенаны сактауды гана емес, сонымен катар медициналык кызметкерлердщ акпараттык колдауын, окытуын жэне консультациялык кемегш камтитын кешендi тэсiлдi кажет етедь Емшек CYтiмен емiзу процесше аналардыц хабардарлыгы мен катысуын арттыру мастит жиiлiгiн темендетудiц жэне аналар мен балалардыц денсаулыгын жаксартудыц кшт болып табылады [20].
Зерттеу максатына кол жеткiзiлдi.
ВЛИЯНИЕ НЕПРАВИЛЬНОГО ГРУДНОГО ВСКАРМЛИВАНИЯ НА ЛАКТАЦИОННЫЙ МАСТИТ
* Жумахан А.1, Шапамбев Н.З.2, Аманбаев Б.А.1, ЭбдiсYгур Н.Т.2, ¥закбай А.Б.2, Оразгелдi Н.А.2
1 Государственное коммунальное предприятие на праве хозяйственного ведения «Городская
многопрофильная больница с онкологическим центром» УЗ г.Шымкент,Казахстан
2 Международный Казахско-турецкий университет имени Х.А.Ясави, Туркестан, Казахстан
Факультет высшего медицинского послевузовского образований г. Шымкент, Казахстан.
АННОТАЦИЯ
Лактационный мастит является распространенным осложнением послеродового периода, который значительно влияет на здоровье матери и успешность грудного вскармливания. Данное исследование направлено на изучение влияния неправильных техник грудного вскармливания на развитие лактационного мастита. В ходе работы были проанализированы данные о 20 кормящих матерях в течение первых 6 месяцев после родов. Результаты показали, что неправильное прикладывание ребёнка к груди, нерегулярное кормление и преждевременное прекращение грудного вскармливания значительно повышают риск развития лактационного мастита. Была выявлена прямая корреляция между частотой возникновения мастита и недостаточной информированностью матерей о правильных техниках грудного вскармливания. Разработаны рекомендации по профилактике лактационного мастита путём обучения матерей правильным техникам грудного вскармливания.
Ключевые слова: лактационный мастит, грудное вскармливание, техника кормления, профилактика, послеродовый период
THE EFFECT OF IMPROPER BREASTFEEDING ON LACTATION MASTITIS * Zhumakhan A.1, Shapambev N.Z.2, Amanbayev B.A.1,Abdisugur N.T.2, Uzakbay A.B.2, Orazgeldi N.A.2
1State municipal enterprise on the right of economic management "City multidisciplinary hospital
with cancer center" UZ Shymkent, Kazakhstan.
2The International Kazakh-Turkish University named after H.A.Yasavi, Turkestan, Kazakhstan.
Faculty of Higher Medical postgraduate education in Shymkent, Kazakhstan.
ABSTRACT
Lactation mastitis is a common complication of the postpartum period, significantly affecting maternal health and breastfeeding success. This study aims to investigate the impact of improper breastfeeding techniques on the development of lactation mastitis. The study analyzed data from 500 breastfeeding mothers during the first 6 months postpartum. Results showed that improper latching, irregular feeding, and premature cessation of breastfeeding significantly increase the risk of
developing lactation mastitis. A direct correlation was found between the frequency of mastitis occurrence and insufficient awareness of mothers about proper breastfeeding techniques. Recommendations for the prevention of lactation mastitis through educating mothers on correct breastfeeding techniques have been developed.
Keywords: lactation mastitis, breastfeeding, feeding technique, prevention, postpartum
period
Список использованной литературы:
1. Захарова И.Н., Кучина А.Е., Бережная И.В. Новые возможности для сохранения грудного вскармливания за счет применения пробиотиков для профилактики мастита и лактостаза у кормящих женщин. Медицинский совет; 2019; С. 23-29.
2. Акушерство: национальное руководство / Под ред. Э.К. Айламазяна, В.И. Кулакова, В.Е. Радзинского, Г.М. Савельевой. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2019. - 1218 с.
3. ABM Clinical Protocol #20: Engorgement / The Academy of Breastfeeding Medicine Protocol Committee // Breastfeeding medicine. - 2019. - Vol. 4, № 2. - P. 111-113.
4. Воронцов И.М., Фатеева Е.М. Естественное вскармливание детей. Его значение и поддержка. - СПб.: ИКФ Фолиант, 2020. - 272 с.
5. Шишкина Е.Л., Лаврова К.И. Прогестерон и его влияние на молочные железы. Гинекология, 2021; С. 22-27
6. Гостищев В. К. Инфекции в хирургии. ГЭОТАР-Ме- диа. — 2017. — 768 с.
7. Кулаков В.И., Волобуева А.И., Синицын В.А. и др. Тактика ведения больных с сочетанными доброкачественными гиперплазиями молочных желез и женских половых органов // Гинекология. 2023. — Т. 5. — №3. — С. 113—115.
8. Мастит. Причины и ведение / Всемирная организация здравоохранения. - Женева: ВОЗ, 2022. - 146 с.
9. Черняков А. В. Современные антисептики и хирургические аспекты их применения // РМЖ. 2017. Т. 25, No 28. С. 2059-2062.
10. Чадаев А. П., Зверев А. А. Острый гнойный лактационный мастит. М.: Медицина, 2023. 126 с.
11. Мурашко А.В., Драгун И.Е, Коноводова Е.Н. Послеродовой мастит: диагностика и лечение // Лечащий врач. - 2017. - № 4. - С. 59-62.
12. Яковлев Я.Я., Манеров Ф.К., Фурцев В.И., Казначеева Л.Ф., Суровикина Е.А., Лобанов Ю.Ф., Печкуров Д.В., Барабаш Н.А., Лукушкина Е.Ф., Лебедев А.Г., Шишацкая С.Н. Грудное вскармливание: результаты ретроспективного многоцентрового исследования уровня
знаний будущих врачей-терапевтов // Вопросы современной педиатрии. - 2021. - Т. 10, № 5. -С. 10-16.
13. Айламазян Э.К. Акушерство: учебник для медицинских вузов. - СПб.: СпецЛит, 2023. - 528 с.
14. Алексеев С.А., Попков О.В., Гинюк В.А., Кошевский П.П. Острый гнойный лактационный мастит и особенности его хирургического лечения. Военная медицина. 2018; 4(49): С. 93-98.
15. Пустотина О.А., Павлютенкова Ю.А. Лактационный мастит и лактостаз // Российский вестник акушера-гинеколога. - 2022. - № 2. - С. 55-57.
16. Национальная программа оптимизации вскармливания детей первого года жизни в Российской Федерации / А.А. Баранов, А.В. Тутельян, О.В. Чумакова, Конь И.Я., Боровик Т.Э. - 2019. - 67 с.
18. Chen C. Surgical drainage of lactational breast abscess with ultrasoundguided Encor vacuum-assisted breast biopsy system. Breast J. 2019; 25: 5:С. 889 - 897.
19. Luo J. Abscess drainage with or without antibiotics in lactational breast abscess: study protocol for a randomized controlled trial. Infect Drug resist. 2020; 13: С. 183 - 190.
20. Мастит. Причины и ведение / Всемирная организация здравоохранения. — Женева: ВОЗ, 2021. — 46 с.
MYddrnep цацтыгысы. Автор осы мацалада ашуды талап ететт ыцтимал мYдделер цацтыгысыныц жоцтыгын мэлгмдейдг.
Авторлардъщ цосцан Yлесi Автор тужырымдаманы эз1рлеуге, нзтижелердг орындауга жэне вцдеуге жэне мацала жазуга Yлес цосты. Бул материал бурын жарияланбаган жэне басца баспаларда царалмаганын мэл1мдейм1з. Царжыландыру. Жоц.
Сведения об авторах
Корреспондирующий автор. Жумахан Айжан, врач-радиолог, ГКП на ПХВ «Городская многопрофильная больница с онкологическим центром» УЗ г.Шымкент, E-mail: [email protected], 87027791441, ORCID: https://orcid.ors/0000-0001-82 72-0113 Шапамбаев Насриддин Заитович, к.м.н., заведущий кафедрой "Врач общей практики - 1" Международного казахско-турецкого университета имени Ходжа Ахмета Ясауи, E-mail: [email protected], 87017113618, ORCID: https://orcid.ors/0000-0002-1986-5333 Аманбаев Бакитжан Ауелханович, врач-хирург онко-маммолог, ГКП на ПХВ «Городская многопрофильная больница с онкологическим центром» УЗ г.Шымкент, E-mail: [email protected] , 874701218117, ORCID: https://orcid.ors/0009-0008-3347-3687
дбджугур Нурила Тагайбекцызы резидент-радиолог Международный казахско-турецкий университет имени Х.А.Ясави,Туркестан, Казахстан Факультет высшего медицинского послевузовского образований г. Шымкент, Казахстан, Gmail: [email protected], 87089314258 , ORCID: https://orcid.org/0009-0001-5079-2025
¥зацбай Ацниет Бацытжанцызы, резидент-радиолог, Международный казахско-турецкий университет имени Х.А.Ясави, Туркестан, Казахстан Факультет высшего медицинского послевузовского образований г. Шымкент, Казахстан, E-mail: [email protected] , 87027106897, ORCID: https://orcid.org/0009-0001-50 79-2005
Оразгелдi Назерке Амангелдщызы, Международный казахско-турецкий университет имени Ходжи Ахмеда Ясави, резидент - радиолог, E-mail: Erkenaz [email protected], 87078318098, ORCID: https://orcid.org/0009-0003-6734-4078
Статья поступила: 06.11.2024 Статья принята: 18.11.2024