CC BY
1ЭОЖ 347. 782:76
БЕЙНЕЛЕУ 0НЕРШДЕГ1 ЗАМАНАУИ ГРАФИКА 0НЕР1
МЕЙРБЕКОВА ФАТИМА ЛЯСБЕКОВНА БАЙДАВЛЕТОВ ЭЛЬДАР ХАЙДАР, ЕРИМБЕТ МАДИЯР ШЕРИМБЕТ¥ЛЫ, ОРЫНБАСАРОВА ДАНАРА ДОСЖАЩЫЗЫ, БЕКБУЛАТОВ АТАБЕК
АЛИБЕКОВИЧ
М.Эуезов атындагы Ощуспк ^азакстан университет^ Шымкент, ^азакстан
Аннотация: Графика эр mYpni жэне одан да курдел1. Бул свз бастащыда сурет салудан гврг квп цолданылады, квркем внердщ ерекше турш белгшеу Yшiн, ол бiздiц гасырдыц басынан бастап гана болды. Бул внер турт свзбен айцындауга болмайды жэне жай кесктдеме немесе mycw реттде аныцтау мYмкiн емес. Кесюндемеде бейнелеудщ уцсастыгымен ерекшеленетiн кврШстер айцын емес. Графикага нацты аныцтаманы табуга тырысцанда, ол вте аз таралган, содан кешн, кецейтшп цабылданган формаларды цабылдауга тырысады. Ендi графикалыц внерге кYнделiктi вмiрде, кврмеде жэне муражай тэжiрибе басылымдарда жатады. Бiрац, бул тYсiнiктi тYсiндiру циынга тYседi, бул осындай табигатта царындаш нобай жэне мэттмен байланыстыратын баспа плакаты сияцты тyрлi цубылыстармен бiрiктiруге мYмкiндiк бередi; тауар белгш немесе геральдикалыц белгi жэне кесшндемет гравюралау, бейнелеу тупнусцасын шыгарады; царiптi, жинацца арналган жэне ктап иллюстрациясы.
Гравюра (француз тшнен алганда - gravure), 1) сызба кесшген тацтайшадан («тацтага») цагаздан (немесе уцсас материалдан) басылган эсер; 2) графикалыц внердщ тYрi, оныц штде эртYрлi тацталарды цолмен вцдеу жэне басып шыгару тэсiлдерi. Басып шыгарганда цай бвлiктерiне сиямен жабылганына байланысты, двцес жэне терец ойдагыштар бвлiнедi: жш гравировкада литография бар, оныц жасалуы гравировкамен байланысты емес. Гравюрде графикалыц внерге (контур сызыгы, инсульт, дац, кейде тYс) тэн квркемдт экспрессия цолданылады жэне графикалыц мацсаттарда цолданылады -ктаптарда жэне басца да баспа басылымдарында, альбомдарда, иллюстрацияларда, царттер мен эшекейлер жасау басылымдар), танымал басылымдар, парацшалар,
экслибрис, цолданбалы шыгармалар жэне т.б.
ЮлттЫ свздер: Литография, гравировка, фанера, контур сызыгы
Литография - (лито ... жэне ... графикасынан), баспа материалы басып шыгарылатын, жазыкты жалпак баспа пластинасынан кысыммен кагазга кeшiру аркылы алынган, литографиялык эдюпен орындалатын жумыс. Литография жалпак баспаныц прототип болды. Литографиядагы баспа нысаны майлы сиямен (кылшык немесе калам) немесе литографиялык карындашпен боялган тастыц (эктастыц) бетше тепс (кауырсын графикасын ойнату) немесе карындаш сурет аркылы шыгарды. Жш кесшген тастарга арнайы жасалды. Тасты химиялык евдеуден кешн, нысанныц бетше суды дэйект колданганнан кешн бояу басылады.
Гравировка техникасында баспа нысанын жасау келес тYPде жYзеге асырылады. Агаш кесшген бойлык аралыктар. Содан кешн олардыц бетше кесюш аспаптар кемепмен кещспкп теревдетш, децес сызыктарды жэне дактарды калдырып, гравюралык Yлгiнi калыптастырады. Сонымен катар, роликтш кeмегiмен бояу бортка илектеледi жэне кагаз Yстiнен укыпты тYPде колданылады, ол станокпен немесе сYЙекшемен басылады.
Агаш табактар жаксы кептiрiлуi керек, шiрiк, сызаттар жэне тYЙiндер болмауы керек, себебi агаштыц толыгымен сау, тегiс бетi жогары сапалы басып шыгаруга мYмкiндiк бередi.
Суреттщ аудармасы. Тактаныц жылтыратылган бетiнде сурет салынады немесе аударады. Кейде тактайдыц жука кабатына алюминий косылган, жумыртканыц акуызы алдын ала куйылады. Алгашкы тактага сызбаныц штрихы анык кершедц борттыц бетi тыгыз болады
жэне жука штрихтарды бояуга мумкшдш бередi. Агаш тактайларга ец жакын праймер мiндеттi емес, бiрак жумсак жэне агаштан жасалган такталар бастыруга усынылады.
Гравировка. Пышакпен гравюрациялау барысында, эр кара сэтте екi жагынан да кесiледi, инсульт ездшнен сакталады. Осылайша, осы техниканыц ерекшелiгiн дэл керсететш «кесшген» гравировка атауы. ^ара тYсудi жещлдету ушш оны екi жагынан терец ак туспен шектеу керек. Ак инсульт алу ушш, пышакпен кесу керек, содан кешн бортка бегеттер шыгып, диаметрлi ойык калыптасуы Yшiн оны екiншi жагынан бурышпен киып алу керек. Бiр кара инсульт терт пышакпен козгалысты талап етедi.
¥зындыгы бар тактага пышакпен жумыс жасаганда, граверцент refractory, non-flexible материалмен айналысу керек. Ою техникасы - ецбект] кажет ететiн ецбек. Бiрак бул эркайсысы жаксы ойластырылган инсульттщ дацкын бiлдiруiмен айкын керiнедi. Гравировка сипаттамасын кесу Yшiн таза кара кыскыштар мен олардыц арасындагы ак бос жерлердщ терецдЫ. Бул басып шыгарудагы булыцгырльщты жэне булыцгыр нысандарды жояды.
Сынац баспалары, крректура жэне басып шыгару
Шыгару жумыстарды калай аяктау керектiгiн накты керсету Yшiн жэне оган кандай тузетулер енгiзу кажет екендш туралы элi де толыгымен аякталган басып шыгарудан жасалады. Басып шыгару Yшiн борттыц децес элементтерше сия колданылады.
Ежелгi кYндерде бояу тактага, сондай-ак типт карiптерге арналган, Yлкен терi Бояу роликке тепс кабаттагы шпателемен жэне тегiс белу Yшiн плитаныц бетiне жагылады. Такта ретшде литография тасты немесе линолеумныц бiр белiгiн пайдалануга болады. Plexiglass, сондай-ак карапайым эйнек, усынылмайды. Жылжымалы бояу процесiнде ол электрлендiредi жэне шацды тартады.
Фанера жумысыныц ерекшелжтерг. Фаннаныц бойлык гравюрында колданылатын барлык куралдарды еркiн коюга болады. Егер фанера жаксы жылтыратылган жэне оцай киылган болса, онда жумыс ютеу бойлык тактага жумысынан аз ерекшеленедь ^ара сызык, образзимный пышак, жаксы dsrzhitsya, «бурышы» барлык багыттарда рычий ак сызык аркылы оцай киылады.
Трафарет - тYпнускалык бейненi жасайтын бiрнеше сегменттер кесiлген шагын кагаз парагы немесе мелдiр пленка. Трафареттi жасаган кезде, сурет трафарет тYсiру кезiнде жыртылмауы Yшiн сегменттерге белiнедi.
Кескiннiц элементтерi арнайы корпус куралы Yшiн киылады. Эдетте бул еткiр пышак. Трафарет дайын болган кезде бояуга арналган бетке салынган жэне оныц Yстiне бояу ролигiмен немесе губкамен капталган, немесе ол пульверизатормен колданылады. Бояу шкаламен кесшген сацылаулар аркылы еркш етедi, осылайша боялган бетке кескшделген кескiн калыптастырады.
Экраннан басып шыгару тYрлерiнiц бiрi рискография болып табылады, бул операциялык басып шыгару эдютерше жатады. Рисография - бояуды кешннен пейiлдiлiкпен басып шыгару элементтерiн калыптастыру Yшiн, калыпты материалдагы микроктардыц термосын жагу аркылы жасалган баспа табакшасын басып шыгару.
Резография кiшiгiрiм басып шыгаргыштарда бiр тYCтi немесе кеп тYCтi кагазга (толык тYCтi басып шыгару мYмкiн емес) операциялык кебеюге колданылады.
TYcmi литографиялыц басып шыгару
Кэдiмгi бiр тYCтi литографтармен салыстырганда ерекше киындыктардыц тYсi литографиясын басып шыгаруга мYмкiндiк бермейдi. Glavnos мунда тезiрек жэне оцай тYCтердi жасау мумкiндiгiнде жатыр, ол баскалармен бiрге соцгы басып шыгару Yшiн кажетп жаца тYCтер мен келецкелер береди
TYCri литография процесiн бастамас бурын, табакшага калаган тYCтiц бояуын шыгарып алу керек. Содан кейiн машинага бiрiншi болып кiргiзiлмейтiн бояу тасын койды жэне олар оны бешмдеуде, ягни баспасез кысымын орнатып, жYргiзушiнi алып, тексерiп, калтаны дайындады, кагаз астындагы кагазды, кагазды дайындады. Содан кешн кэдiмгi сумен жэне тершщ терiлерiмен жуылады.
Литографиялык сия немесе колтацба кагазы бар карындаш немесе су кагазындагы литографиялык бояудан жасалган суретп сумен аздап суланган таза, кумдалган таска салып орналастырыцыз. Содан кешн бул тас машина рейдшщ астында CYЙреледi. Литографиялыц аудармалар
Литографияда ешкашан (ец сирек ерекшелiктермен) баспа машинасында сызба жасалган (автолитография немесе репродукциялык литография) тастан тiкелей басып шыгаруга болмайды. Мундай Yлгiдегi тас тYпнуска деп аталады, ол кажет болган кезде мукият коргалган. Литографиялык аудармалар екi тYрге бeлiнедi: машина жэне тYпнуска. Бiрiншiсi баспа Yшiн арнайы тастардан жасалган аудармага катысты. Олардыц iшiнде тYпнуска тастар сиякты аудармалар, машиналар Yшiн аудармалар казiрдiц eзiнде жасалган.
Плурадан аударымдар
Шуцкырдыц аудармасы тегiс жылтыраган тастан жасалган. Мунда процестердiц тэртiбi мыналар: машинаныц арбасына таза, жумсак тас салынган жэне жабдык орнатылып, содан кешн юрютсршедь олар баспасез курды, баспасезге баспаны орнатып, капшык пен любердi дайындады. Сусынмен аякталганнан кейiн олар сумен жуылады, кептiргiшпен кептiрiледi, розеткамен унтакталган, кышкылдандырылган, тальк унтагымен унтакталган жэне проконтрировано - кездейсок юрлеген дактарды тазалайды, ipia, scraper немесе pumice унтакпен артык грунттар мен кiрдi тазартады. Суреттегi тYзетулер мен толыктырулар кажет болса, олар литографиялык сиямен щеткамен немесе каламмен жасалган.
Ластанбау жэне колмен желатиндi алу Yшiн, сондай-ак бояуды колдану кезшде оны алу Yшiн, желатиндi сол колыцызбен устап туратын кагаз паракшасымен жабу усынылады.
Таска сурет салуды жаксарту Yшiн, желатин суйылтылган - дымкыл кокыс кагазына койылган, ягни дымкыл парактар арасында таза кагаз аз. Мунда zslatin dsrzhat, ал ns (10-20 минутка жуык) беруге болады. Осылай бiлiцiз: желатиндi бYгiцiз жэне бурыштарын жалгацыз; Егер олар кысу кезiнде бiр-бiрiмен тыгыз байланыста бастаса, онда суйылтудыц кажетi жок, калдык кагаздан желатин шыгарылуы мYмкiн. Осы себептi, кокыс кагазында жлатин отволаживатся болган кезде, оны кайтадан келбеуде сумен аздап бояу Yшiн кайтадан усынуга болады.
Бозгылт немесе цургац аудармалар
Мундай аударымдар тек тастан жасалган литографиямен жасалады, егер аз тастан жасалган тастан жасалган тастан жасалган тастан жасалган галактин немесе желатинмен жалган болса, онда бул литографияда тYCтер пайда болады. Мундай аудармалар, сондай-ак, тYC литографиясы контурга емес, контурдыц бастапкы тYсiне сэйкес орындалатын жагдайда жасалады. Барлык осы жагдайларда жумыс тэртiбi eзгерiссiз калады.
Баспахана бояуларыныц орнына сiз эдеттеп литографиялык материалдарды колдануга болады, бiрак кейiннен тасты тазартуга немесе таза таска сызу сызбасын кургак крокуска немесе ертенген морориге мэжбYрлеп, макта тампонымен CYрту керек. Содан кешн литографиялык бояумен сэл байланган кургак бояу унтагы гана таска ауыстырылады. Милори - психогиганиядан алынган кара-кек бояу - коцыр тYCтi.
Литографиялыц здгстер
Литографикалык тасында сипатталган барлык атактардан жэне эйгiлi ецбектерден баска, олардыц кернею кабiлеттерi мен сипаты, сондай-ак жумыс iстейтiн тэсiлi жэне пайдаланылатын материалдар рецептi бойынша ерекшеленетш баска да эдiстерi бар.
Таста гравировка - бул ец пехалильный, талап ететш Yлкен шеберлiк техникасы. Инсульттiц тазалыгы, нэзiктiгi жэне етюрлш тургысынан тек болат пен мысга кескiш кесу тек таска гравировкамен бэсекелесе алады.
Сызыцты цаламды сурет - олардыц непзп формаларын ашатын заттардыц тiрi, жумсак контуры. Дегенмен кейде текстураныц, айгактардыц жэне келецкедщ каламныц косымша инсультымен косылатындыгына карамастан, сурет сызбасындагы басты назар нысанныц карапайымдылыгына негiзделген. Сызыктык сызба - кыска мерзiмдi объектiлер мен козгалыстарды бейнелеу Yшiн эскиздердi жасаудыц ец карапайым тэсiлi. Бул техникамен
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
карындашпен алдын-ала сызу талап етшмейдь Сызыкпен тiкелей сызыктык сызу еркш, ол тусшшаз пiшiндi толтырады.
Контур сызыгы - бул объектшщ бетшщ кисыктарына дэл сэйкес келетiн сызыктар. Олар эйнек Yстiнде судыц жука агыны сиякты объектшщ беткi жагына карай агып кетуi тиiс, оны тегiс етiп кору керек. Бул сурет техникасын жылтыр беткi кабаты бар катты заттар бейнелеу Yшiн гана емес, суйык заттарга суда толкындар секiлдi козгалысты беру Yшiн тиiмдi пайдалануга болады.
Контур сызыцтары тiк немесе кисык, узын немесе кыска болуы мYмкiн, сондыктан оларды штрих деп санауга болады. Сызыктар бiр-бiрiне жакын орналасуы керек, бiрак бiрдей узындыгы болмауы керек, сондыктан нысанныц бiркелкi коршюш бузатын жолактар курылмайды. Егер эрбiр штрихтан кейiн парактыц жазыктыкынан жыртылмаса, сызык шгектершщ басында немесе соцында айналма пайда болады, соныц аркасында нысан будан да тегiс коршбейдь Сурет жылдамдыгын баяулатып, эрбiр штрихка назар аударсацыз, iлгектер жасалмайды. Екiншi жагынан, доцгелектелген сызыктарды салу YPДiсi сурет салу YДерiсiн жылдамдату жэне ыргакты сезiну аркылы тYзетiлуi мYмкiн.
Параллельд1 сызыцтар. Егер колмен жасалатын параллель сызыктармен жумыс жасалса, олар адам колымен жасалуы мYмкiн. Олардыц бэрi бiр багытта жYрiп, бiр-бiрiмен киылысып, Yзiлуi керек. Олар колденец, тiк багытта, сондай-ак диагональдi тургыда колданылуы мYмкiн. Сурет контур айналасында айналдырылмаса, ол суреттердщ фоныныц нысандарына колдануга болатыны айкын, ол булыцгыр жэне алыс корiнедi. Тегiс бетш суретке тYсiрген кезде параллель сызыктар контур сызыктарымен бiрдей корiнедi, бiрак контур сызыктары бYктелген, айналмалы нысандардыц айналасында орналаскан, ал параллель сызыктар Yнемi тYзу болып калады.
Крест1к штрих кезде, эртYрлi багытта тартылган жэне бiр-бiрiмен киылысатын екi немесе одан да коп контур немесе параллель сызыктар пайдаланылады. Бул колецкелеу текстураныц берiлуiне жэне дыбысты терецдету Yшiн колданылады. Колденец сызык контур сызыктары Yшолшемдi объектiлердi бейнелейдi, параллель сызыктар - жалпак.
Егер штрих шапшац жэне жылдам болса, онда багыт озгередi, ал тYпкiлiктi сызу, тупкшкп суретте бiркелкi емес, орескел, текстуралы бетi болады. Бул касиет оцделмеген агаш кескiнiне, жартасты тауларга, агаш кабыгына жэне т.б. колданады
НYктелiк штрих - ец нэзш сурет техникасыныц бiрi. Эсiресе, колецке жасау Yшiн баяу жYредi (нYкте бойынша). Екiншi жагынан, орыннан бiрнеше сирек кездеседi. НYктелер арасындагы кашыктыкты карапайым кобейту немесе азайту, сондай-ак олардыц саныныц озгеруi дыбысты озгертудi жецiлдетедi.
^агаз бетiне нYкте кою Yшiн, рапидографты сызбага тYсiретiн бетше перпендикуляр устау керек. Пiшiндi нYктелiк моделдеу судыц шашырауы, булт, кум, коп молшерде аксессуарлар мен юшкене болiктерi бар костюм сиякты коптеген усак болшектерден туратын заттарды бейнелеу Yшiн колданылады. Осы жагдайда натюрморт суретш айрыкша орындауга болады.
НYктелi штрих - шыдамдылык пен ецбеккорлыкты талап ететш ец киын суреттердiц бiрi. Эсiресе коп уакыт колецкелi беттердi колецкеден алады, бiрак бул штрих техникасыныц жагымды жагы да бар. Бул нYктелер арасындагы кашыктыкты улгайту немесе азайту жэне олардыц санын озгерту аркылы тондык катынастарды озгерту Yшiн Yлкен мYмкiндiктерге ие. Рапидрографтыц уштыгы негурлым аз болса, согурлым жука жэне талгампаз жумыстар коршедь
Каракул тэр1зд1 сызыцтар немесе шатастырылган, бурылыс жэне бурылыссыз, еркiн жэне акылдылыкпен. Мундай сызыктар кез келген багытта жYредi жэне кажет болганда узак немесе кыска болуы мYмкiн. Текстураны жасау Yшiн пайдаланылган сызылган сызыктар такырыпты калыц, тыгыз жэне жаркыраган корiнiспен камтамасыз етедi. Доцгелектелген буйралар жумсак корiнедi жэне сурет агаштарына, буталарга жэне т.б. табысты колданылады. Егер аралас сызыктар киылысса, откiр бурышты калыптастырса, олар сымга уксас.
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
Текстураны жасау Yшiн пайдаланылган сызыктар объектке калыц, тыгыз жэне сэл капталган кeрiнiс бередi. Бул сызыктар жумыска eзiндiк жэне сэндiк сурет береди Буйралар жумсак кeрiнедi. Бул штрих фондык режимде орналаскан немесе матаныц текстурасын беру Yшiн пайдаланылуы мYмкiн. Бул сызыктар сэндеу эдiстерiмен жаксы Yйлеседi. Олар накты жэне фантастикалык бейнелердi жасау Yшiн пайдаланылуы мYмкiн.
Толцынды сызыцтар бiр-бiрiне жакындатылган - толкынды бетке уксас, толкынды бет пайда болады. Олар кайталанатын Yлгiнi немесе суретiн, судагы шецбердi, булт тYрiн жэне т.б. бейнелеу Yшiн колданылады.
Тондыц цатынастар жэне контраст. Тон - тYCтiц жарык немесе карацгы дэрежесi. Суретшi кара, ак жэне сур тYCтермен жумыс ютейдь Ак - ак кагаздыц тYсi. Егер сiз ак тYCтi жерлерде юшкене тушь колдансацыз, сур рецктерi пайда болады. ^агаз негурлым кeбiрек болса, тYсi кeмескi болады. Эрбiр жаца инсультпен сур тYCте карацгыланады. Соккылар бiр-бiрiне жакын болган кезде, ак беттщ кeрiнбейтiнi кара тYCке айналады.
Графикадагы табиги нысандардыц суреттер1 мен технологиясы. Бул бeлiмде еамдш пiшiндерi, таулар, тебелер мен тастар бейнеленген кезде графикалык техника мен куралдардыц мYмкiндiктерiн карастырамыз, фонды бейнелеу, ландшафт ерекшелiктерi, саркырамалар жэне судагы кeрiнiстер.
Агаштар. Агашты алып тастау Yшiн параллель сызыктармен немесе контур сызбаларыныц комбинацияларымен жэне крес тэрiздi штрихтар усынылуы мYмкiн. Туракты агаш бейнеленген кезде, бiз тэждiц жэне агаштыц курылымын кeремiз. Шатастырылган жэне параллель сызыктардыц комбинациясы орта жоспардыц агаштарына сэйкес келедь Децгелек шатастырылган желiлер агаштар тэжш жэне кылкан жапыракты агаштардыц бутактары сиякты сым тэрiздi сызыктармен сэтп бейнелейдi.
Компьютерлж графика ХХ гасырдыц соцында пайдаланып жYрген авторлык техникага караганда элдекайда колдана алады. Ол эрдайым суретшiлер арасында кeрермендердiц саныныц артып келе жатканын кeредi. Компьютерлш техника эскиздердi eнiмдiлiктiц кез-келген тазалыгына, тYсiне жэне шешiмдерiн кебейтуге мYмкiндiк бередi. Бiрак компьютерлiк технологияны тек графикалык бейнелердi жасаудыц соцгы кезецiнде пайдалану жеткiлiксiз деп санауга болады. Принтерде басып шыгарылган олар бiркатар композицияларды курайды.
Компьютерлiк графиканы пайдаланбай бYгiнгi кYнi материалдар мен графика технологиясын шолу мYмкiн емес. Толык аукымды суреттер немесе эскиздер сканерленедi жэне курылгы жадына енпзшедь Содан кейiн, оныц емдеу, аз графикалык жумыска арналган бiркатар багдарламалар косуга болады (Photoshop, Illustrator, Quark-Xpress, Corel PHOTOPAINT жэне т.б.). ^аз1рп замангы нускалары аталган багдарламалар аз тамаша жэне сэндiк ретшде эдемi кара жэне тYCтi графикалык композициялар жасау мYмкiндiк бередi.
Пейзаждыц графика мтдеттер1
^ара-ак тYCтi графикалык композицияны студенттер екiншi рет жазгы практикада eнердiц тарихына арналган дэрютердщ екiншi жылын аяктаганнан кейiн жасайды. Суреттердiц Yлкен бeлiгi сэулеттiк мотивтердi камтиды жэне теориялык бiлiмнiц практикалык шогырлануына кызмет етедi. Сондыктан, эдетте, барлык суреттер калалык пейзажы мен ауылдык ландшафтка бeлiнедi.
^алалык пейзаждык графика интерьерлi графикамен бiр мезгшде орындалады, бул сырткы жэне шю архитектуралык курылымдардыц езара байланысын терещрек зерттеуге мYмкiндiк бередi. Алгашкы сеанстарда сырткы гимараттыц сырткы жэне шю кeрiнiсiнде жумыс iстеуге кецес бершед^ бул сырткы гимараттыц пластикалык бiрлiктерiнiц кагидаларын тYсiнуге мYмкiндiк берiп жэне шю сэулет нысандары. ^алалык пейзаж - бул халыктыц керкем мэдениетшщ накты eнiмi, оныц зерттеулерi ездершщ отаныныц рухани мурасымен карым-катынастыц бiр тYрi.
Ландшафты кескiндеме eсiмдiктердi суретке тYсiргеннен кейiн жасалады, егер студенттер тэж1рибе жинаган болса. Бiрак, эрине, бул тэжiрибе жеткiлiксiз жэне ландшафт суреттерш жеке eсiмдiктердiц графипмен алмастыруга болады.
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1. Соколова Т.М. Орнамент почерк эпохи -Л., 1972,- 88 с.
2. Барымбеков Ж. ^азак оюы.Алматы, 1986. -Б. 21.
3. Маргулан А.Х. Народное прикладное искусство Алматы: Энер. Альбом в 3 томах. T.1 1986
- 256 с Т 2 1987 288 с. Т.З. 1994. - 248 с.
4. Медоев А.Г. Гравюры на скалах Сары Арки, Мангышлак. -Алма-Ата: Жалын, 1979. - 175 с.
5. Самашев З.С.Наскальные изображения верхнего Прииртышия, - Алматы, 1992. -С. 174.
6. Тереножкин А.И. Казахские фрески XIX в // Искусство, 1938. №2.
7. Аргынбаев X. ^азак халкыныц колонер^ - Алматы: Энер, 1987. - 128 б.
8. Тэж1муратов Э. Шебердщ колы ортак. - Алматы: ^азакстан, 1977, Б.79.
9. Байжштов Б.К. Бейнелеу онершщ философиялык мэселелерг Кещстш пен уакыт ыргагындагы туракты сурет Yлгiлерi. -Алматы: Еылым-Элке, 1998. - Б.78.
10. Арнхейм Р. Искусство и визуальное восприятие. М., 1974. -392с.
11. Ералин К. Изобразительное искусство Казахстана в системе художественно-профессиональной подготовки будущих учителей изобразительного искусства и художественного труда в педагогических институтах. Автореф. дис. докт. пед. наук. -М., 1992. - 72 с.
12. Байжштов Б.К. ^азак онершщ эстетикалык табигаты (казактыц дэстYрлi творчествосы мен бейнелеу онершщ непзшде) философ. тыл. канд. дис. автореф. - Алматы, 1994, - 24 б.
13. Беда Г.Б. Основы изобразительной грамоты: Рисунок. живопись, композиция: Учебное пособие для студентов пед. институтов no спец. №2109 «Черчение, рисование и труд» - 2-еизд. - М. Просвещение. 1981. - 239 с.
14. Щербаков B.C. Изобразительное искусство обучение и творчество /Проблемы руководства изобразительным творчеством детей/ - М.: Просвещение, 1969. - 272 с.
15. Шорохов Е.В. Композиция: Учеб. для студентов худ. граф. фак. пед. институтов. - 2-е изд. прераб. и доп. - : Просвещение, 1986. - 207 с.
16. Акшолаков Т. Коркем шыгарманыц эстетикалык табигатын тану. -Алматы: Мектеп, 1975,
- 184 6.
17. Ванслов Е. Содержание и форма в искусстве. - М., 1956. - 371 с.
18. Евсюков В.В. Мифология китайского неолита.- Новосибирск, 1988.-127 с.
19. Энгельмейер П.К. Теория творчества. - СПб., 1910.
20. Теплов Б.М. Взаимодействие одновременных цветовых ощушении // Зрительные ощушения и воспитание. М., 1935. С.2. - 85 с.
21. Ньютон И. Оптика или трактат об отражениях, переломлениях, изгибаниях и цветах цвета (творцы физиче-ской оптики. - М.: Наука, 1973, С. 51.
22. Гете. Учение о цветах. // По кн. Лихтенштадт. В.О. Гете. С. 240.
23. Оствальд В. Цветоведение. М, - Л., 1926, С. 92.
24. Пяткина. A.M. Цветовая гамма прилагательных в романе М.Шолохова «Поднятая целина» // В кн.
25. Сырга толы тYP мен тYC. Э.ТДайдаров, Б.Эмiрбеков, З.Т.Ахтамбердиева. - Алматы: ^азакстан, 1986, Б. 50.
26. Изобразительное искусство в школе. Рисование, декоративная работа, графика. Под. ред. Колокольникова В.В. - М. Педагогика, 1975. С. 151.
27. Вейль Г.Симметрия. М., 1968. - 191 с.
28. Вигнер Е. Этюды о симметрии. М., 1971. - 38 с.
29. Желудов И.С. Симметрия и ее приложения. -М., 1983. - 303 с.
