CC BY
1УДК 616.33/.34-056.527-089 БАРИАТРИЯЛЬЩ ХИРУРГИЯНЬЩ АСЦЫНУЛАРЫ: СОЦГЫ 5 ЖЫЛДАГЫ ЭД1СТЕР МЕН ЦАУШ-ЦАТЕРД1 ТАЛДАУ (ЭДЕБИ ШОЛУ)
АБУОВ САПАРБАЙ МАХАНБЕТОВИЧ
С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «№1 Хирургиялык аурулар» кафедрасыныц
профессоры, Алматы, ^азакстан
С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Денсаулык сактау саясаты жэне менеджмент» кафедрасыныц м¥Fалiмi, Алматы, ^азакстан
Н¥РЖАН ЭЛИМА НИЯЗЦЫЗЫ
С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интернi,
Алматы, ^азакстан
0СКЕНБАЙ Д1НИСЛАМ ЦАСЫМХАН¥ЛЫ
С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интерш,
Алматы, ^азакстан
Н¥РСЕИТОВА АЯУЛЫМ СЕР1КБЕКЦЫЗЫ
С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интерш,
Алматы, ^азакстан
ЦАРШЫГАЦЫЗЫ АЯУЛЫМ
С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интерш,
Алматы, ^азакстан
ОРАЗ АЯУЛЫМ АМАНТАЩЫЗЫ
С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интерш,
Алматы, ^азакстан
МЫРЗАТАЙ ¥ЛТУАР БАЦЫТЖАЩЫЗЫ
С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интерш,
Алматы, ^азакстан
КАДЫРОВА МЕРУЕРТ КАДЫРОВНА
С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интерш,
Алматы, ^азакстан
взекттт: Сем1зд1кпен байланысты аурулар саны артып келед1, бул бариатриялыц хирургияны емдеудщ мацызды эд1с1не айналдырды. Алайда, асцынулардыц жогары цаут операция нэтижелерт жацсарту y'mw муцият талдауды цажет етед1.
Зерттеудщ мацсаты: Бариатриялыц хирургияныц асцынуларын соцгы 5 жылдагы мэл1меттер нег1з1нде талдау. Диагностика мен алдын алу эд1стер1не баса назар аудара отырып, жи1 жасалатын операция турлер1: асцазанныц слив резекциясы, асцазанды шунттау жэне билиопанкреатикалыц шунттауды зерттеу.
Материалдар мен эд^тер: 2018-2023 жылдар аралыгындаPubMed, MBSAQIP, Medline жэне Cochrane Library дерекцорларындагы мэл1меттер талданды. Зерттеуге АКШ, ¥лыбритания, Туркия, Казацстан жэне Ресейдегг бариатриялыц хирургияныц асцынулары туралы деректер енг1з1лд1.
ЕГЕУБАЕВ ТАЛАНТ БАУРЖАНОВИЧ
Зерттеу нэтижелерк Асцынулар жшлт 30%-га дешн жеткет аныцталды. Ерте асцынуларга цан кету (1-4%), инфекциялар (5-10%), тромбоздар (2-4%) жэне ттс аймагыныц ашылуы (1-3%) жатады. Кей1нг1 асцынулар арасында гастроэзофагеальды рефлюкс ауруы (20-30%), цоректт заттардыц жет1спеуш1л1г1 (30-50%) жэне созылмалы диарея (60%) аныцталды.
Талцылау: Эр mYрлi бариатриялыц операциялар б1регей цауттерд1 цамтиды. Асцынулар узац мерзiмдi бацылау мен нутритивтi цолдауды талап етедi. Негiзгi цаут факторлары - дене массасыныц жогары индекЫ жэне метаболикалыц бузылыстар.
Цорытынды: Хирургиялыц техникаларды стандарттау, мамандардыц бшктшгт арттыру жэне операциядан ^rnmi бацылауды жацсарту цажет. Бул асцыну жшлтн твмендетуге жэне емдеу нэтижелерт жацсартуга мYмкiндiк бередi.
TyrnHdi свздер: бариатриялыц хирургия, асцынулар, асцазанныц слив резекциясы, асцазанды шунттау, билиопанкреатикалыц шунттау.
ОСЛОЖНЕНИЯ БАРИАТРИЧЕСКОЙ ХИРУРГИИ: АНАЛИЗ МЕТОДОВ И РИСКОВ ЗА ПОСЛЕДНИЕ 5 ЛЕТ (ЛИТЕРАТУРНЫЙ ОБЗОР)
Актуальность: Заболевания, связанные с ожирением, продолжают набирать распространенность, что делает бариатрическую хирургию важным методом лечения. Однако высокие риски осложнений требуют тщательного анализа, чтобы улучшить исходы операций.
Цель исследования: Анализ осложнений бариатрической хирургии за последние 5 лет с акцентом на методы диагностики и профилактики, включая наиболее распространённые виды операций: продольную резекцию желудка, шунтирование желудка и билиопанкреатическое шунтирование.
Материалы и методы: Проанализированы данные из баз PubMed, MBSAQIP, Medline и Cochrane Library за 2018-2023 годы. Включены исследования по осложнениям бариатрической хирургии в США, Великобритании, Турции, Казахстане и России.
Результаты исследования: Обнаружено, что частота осложнений достигает 30%. К ранним осложнениям относятся кровотечения (1-4%), инфекции (5-10%), тромбозы (2-4%), а также несостоятельность швов (1-3%). К поздним осложнениям относятся гастроэзофагеальная рефлюксная болезнь (20-30%), нутритивная недостаточность (3050%) и хроническая диарея (60%).
Обсуждение: Различные методы бариатрической хирургии имеют уникальные риски. Осложнения требуют долгосрочного мониторинга и нутритивной поддержки. Основные факторы риска включают высокий индекс массы тела и сопутствующие метаболические нарушения.
Выводы: Необходимы стандартизация хирургических техник, повышение квалификации специалистов и улучшение послеоперационного мониторинга. Это позволит снизить частоту осложнений и улучшить результаты лечения.
Ключевые слова: бариатрическая хирургия, осложнения, продольная резекция желудка, шунтирование желудка, билиопанкреатическое шунтирование.
COMPLICATIONS OF BARIATRIC SURGERY: ANALYSIS OF METHODS AND RISKS OVER THE LAST 5 YEARS (LITERATURE REVIEW)
Relevance: Diseases associated with obesity are becoming increasingly prevalent, making bariatric surgery an important treatment method. However, the high risk of complications requires careful analysis to improve surgical outcomes.
Research Objective: To analyze complications in bariatric surgery based on data from the last five years. Emphasis was placed on diagnostic and preventive methods, focusing on common procedures such as sleeve gastrectomy, gastric bypass, and biliopancreatic diversion.
Materials and Methods: Data from PubMed, MBSAQIP, Medline, and Cochrane Library databases (2018-2023) were analyzed. The study included information on bariatric surgery complications in the USA, UK, Turkey, Kazakhstan, and Russia.
Research Results: Complication rates were found to reach up to 30%. Early complications included bleeding (1-4%), infections (5-10%), thrombosis (2-4%), and suture leakage (1-3%). Late complications included gastroesophageal reflux disease (20-30%), nutritional deficiencies (3050%), and chronic diarrhea (60%).
Discussion: Different bariatric procedures carry unique risks. Complications require long-term monitoring and nutritional support. Key risk factors include a high body mass index and associated metabolic disorders.
Conclusion: Standardizing surgical techniques, enhancing specialist qualifications, and improving postoperative monitoring are essential. These measures can reduce complication rates and improve treatment outcomes.
Keywords: bariatric surgery, complications, sleeve gastrectomy, gastric bypass, biliopancreatic diversion.
ЗЕРТТЕУ Ж¥МЫСЫНЫН, МАЦСАТЫ: Бул зерттеудщ максаты - соцгы бес жылдагы мэлiметтер непзшде бариатриялык хирургияныц аскынулары мен кауш-катерлерше талдау жYрriзу. Асказанныц слив резекциясы, асказанды шунттау жэне билиопанкреатикалык шунттау оталарына ерекше мэн бере отырып, бариатриялык хирургия практикасы дамыган елдердщ зерттеу нэтижелерiне сипаттама беру.
ЗЕРТТЕУ Ж¥МЫСЫНЬЩ М1НДЕТТЕР1:
1. Бариатриялык хирургиядан кешнп аскынулардыц ец кеп таралган тYрлерi туралы заманауи деректерге шолу жасау.
2. «Асказанныц слив резекциясы», «асказанды шунттау», «билиопанкреатикалык шунттау» сиякты бариатриялык операциялардыц турлерше байланысты аскынулардыц жиiлiгi мен сипатын аныктау.
3. Бариатриялык хирургиядагы аскынуларды диагностикалау мен алдын алудыц заманауи эдiстерiн аныктау.
4. Аскынулардыц жишгш темендету жэне бариатриялык операциялардыц сапасын жаксарту бойынша усыныстарды тужырымдау.
ЗЕРТТЕУ Ж¥МЫСЫНЫН 0ЗЕКТ1Л1Г1:
XXI гасыр— адамзат тарихындагы азык-тушк мэдениетiнiц ец дамыган заманы, сол себепт семiздiк проблемасы XXI гасырдыц обасы екенi анык. ХДС¥ зертщ^ бойынша, 2022 жылы эр 8^i адамныц семiздiкке ушыраганы аныкталды, оныц iшiнде 360 миллионы 5 жастан 19 жаска дейiнгi балалар екеш белгiлi болды. ХДС¥ бул жагдайды элемдiк децгейдегi апат деп таныды. Бариатриялык хирургия казiргi уакытта семiздiкпен кYресу Yшiн тиiмдi эдiс ретшде кецiнен колданылады. Соцгы бес жылда бул салада кептеген зерттеулер мен клиникалык жумыстар жYргiзiлген. Бул хирургиялык араласудыц аскынулары мен кауш-катерлерш зерттеу езектi мэселеге айналды. Соцгы бес жылда бариатриялык хирургияныц аскынулары мен кауiп-катерi жайында 1681 жаца гылыми жумыс жазылган, ал 2013-2018 жылдар арасында 1226 гылыми жумыс жарыкка шыккан. Бул элемде бариатриялык хирургияга деген кызыгушылыктыц артып жатканыныц белгiсi. Одан белек, бiз зерттеу жумысымызда бариатриялык хирургия оталарыныц шшдеп ец таралган тYрлерiне накты талдау жумыстарын жасадык. Олардыц катарына «асказанныц слив резекциясы» (соцгы бес жылда — 527 гылыми жумыс), «асказанды шунттау» (соцгы бес жылда — 646 гылыми жумыс), «билиопанкреатикалык шунттау» (соцгы бес жылда — 39 гылыми жумыс) жатады.
Осы бариатриялык араласу тYрлерiн пациенттерге каушаз етш, жогары децгейде мецгеру Yшiн бершген такырыбымызды eзектi деп таныдык.
ЗЕРТТЕУДЩ МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ЭД1СТЕР1:
Зерттеyдi жYргiзy Yшiн 2018-2023 жылдар аралыгында жарияланган макалаларды камтитын эдебиеттерге жYЙелi шолу жасалды. Бариатриялык хирургияныц аскынуларын керсететш басылымдарды iздеy Yшiн PubMed, MBSAQIP, Medline жэне Cochrane Library дереккорлары пайдаландык.
E^i3y критерийлерк «Асказанныц слив резекциясы», «асказанды шунттау» жэне «билиопанкреатикалык шунттау» операцияларынан еткен наукастардагы аскынулардыц жиiлiгi мен турлерше багытталган зерттеулер жэне кыска мерзiмдi аскынулар (операциядан кейiнгi алгашкы 30 кYнде), узак мерзiмдi аскынулар (араласудан кешн бiр жылдан астам) багаланды. Шолу жYргiзy аясын нактылау максатында, бiз семiздiк кeрсеткiшi ец жогары жэне бариатриялык хирургия ец жш жасалатын 5 елдi белш алып, солардыц тэжiрибелерiне талдау жYргiздiк. Ол елдерге А^Ш, ТYркия, ¥лыбритания, жэне локальдi зерттеулерге талдау ретшде ^азакстан мен Ресей Федерациясын алдык.
Шыгару критерийлерг. Бариатриялык хирургиядагы оталардыц жогарыда аталгандардан баска тYрлерi жэне 2018 жылга дейiнгi жумыстар.
ЗЕРТТЕУ НЭТИЖЕС1
The American Society for Metabolic and Bariatric Surgery (MBSAQIP) акпараттык корыныц берген деректерiне CYЙенсек, А^Ш пен ¥лыбританияда соцгы 5 жылда 1 500 000-га жуык пациент бариатриялык араласудан еткен:
• Sleeve Gastrectomy (Асказанныц слив резекциясы): Соцгы 5 жылда 434 030 пациент осы операцияны жасаткан. Ец жш кездескен аскынулар:
Ерте аскынулар:
Асцазан тгггсгнгц ашылып кетуг: Пациенттердщ 1-5%-ында кездеседi жэне одан да ауыр аскынуларга экеп согады, эдетте тiгiс сызыгыныц бiтiспеyiмен байланысты. Клиникалык тYPде iштiц ауруымен, кызбамен жэне тахикардиямен кершедь Емдеу консервативтi эдiстердi (дренаж жэне антибиотиктер) жэне ауыр жагдайларда кайталанатын хирургиялык араласуды талап етедi [Sassani et al., 2019].
Оцеш стенозы: Наукастардыц 2-6%-ында койылатын диагноз. Негiзгi себебi операция кезшде асказан тYтiгiнiц тым тарылуы болып табылады. Бул ецеш дисфункциясына жэне люмендi кецейту Yшiн кайталанатын эндоскопиялык араласуды кажет етедi [Leroy et al., 2021].
Тромбоз: ^ауш-катер 1-3% курайды жэне операциядан кейiнгi кезецде пациенттердщ узак иммобилизациясымен байланысты. Алдын алу Yшiн антикоагулянттар колданылады [Sassani et al., 2019].
Кеш аскынулар:
Гастроэзофагеальдi рефлюкс ауруы (GERD): Пациенттердщ 20-30%-ында байкалады, бул асказан анатомиясыныц eзгерyiмен жэне асказанiшiлiк кысымныц жогарылауымен байланысты.
Кррекпк заттардыц жетiспеyшiлiгi: Пациенттердiц 30%-ында байкалады, эсiресе жеткiлiктi коректiк колдау жэне туракты бакылау болмаган жагдайда. B12 дэрyменi, темiр жэне баска микроэлементтердщ жетiспеyшiлiгi жиi кездеседi [Leroy et al., 2021].
• Gastric Bypass (Асказанды шунттау): MBSAQIP акпараттык корыныц деректерi бойынша жалпы аскынулардыц жшлш ерте жэне кеш операциядан кешнп кезецдерде 20%-га дейiн жетедь Аскынулар механизмi ас корыту жYЙесiнiц физиологиясыныц eзгерyiмен байланысты [Schauer et al., 2021].
Ерте аскынулар:
К,ан кету: Наукастардыц 1-4%-ында кездесед^ бул хирургиялык техникага жэне анатомиялык ерекшелiктерге байланысты. Клиникалык турде тахикардия жэне гемоглобин децгешнщ тeмендеyiмен кeрiнедi. Кеп жагдайда консервативт ем тиiмдi, бiрак кейде эндоскопиялык немесе хирургиялык араласуды кажет етyi мYмкiн [Kumar et al., 2020].
Инфекциялыц асцынулар: Операция аймагындагы инфекцияга жэне екпе инфекцияларына алып согады, олардыц жиiлiгi 5-10%-га жетедi. Алдын алу шараларына антибиотикопрофилактика жэне асептикалык жагдайлардыц катац сакталуы жатады.
Кеш аскынулар:
"Демпинг" синдромы: Наукастардыц 10-50%-ында байкалады. Тамак iшкеннен кейiн тахикардия, гипогликемия, бас айналу тYрiнде кершедь Бул асказанныц жылдам босап, гиперосмостык заттардыц аш iшекке тYсуiмен байланысты.
Коректт заттардыц жет1спеушшт: Наукастардыц 30%-ында дэрумендер мен минералдардыц, эсiресе темiр, кальций жэне В12 дэруменiнiц жепспеушшш байкалады. Бул уза; мерзiмдi нутритивт колдау мен жYЙелi бакылауды кажет етедi [Gagner et al., 2019].
Аш гшектгц обструкциясы: 2-5% жагдайда кездесед^ бул шырышты кабыктыц бузылуымен немесе iшектiц тYЙiлуiмен байланысты болуы мYмкiн.
• Biliopancreatic Diversion (Билиопанкреатикалык шунттау): Аскынулардыц жалпы жшлш бариатриялык операциялардыц шшде ец жогары, 30%-га дейiн жетедi [Angrisani et al., 2022]. Бул асказан^шек жолдарыныц анатомиясы мен функциясыныц айтарлыктай езгеруiмен байланысты.
Ерте аскынулар:
Асцазанныц жедел жетк1л1кс1зд1г1: Наукастардыц 5-10%-ында кездеседi жэне еткiр абдоминальды ауырсыну, кызба жэне перитонитпен сипатталады. Шугыл диагностика мен емдеудi кажет етедi [Dapri et al., 2021].
Тромбоз: Жишп 2-4%-ды курайды. Алдын алудыц негiзi — антикоагулянттарды колдану.
Кеш аскынулар:
Диарея: Наукастардыц 60%-ында байкалады, бул коректш заттардыц сiцуiнiц азаюымен байланысты. Электролитпк тепе-тецдiктiц бузылысына экелуi мYмкiн, сондыктан диетаны тYзету мен дэрiлiк терапия тагайындауды талап етедi.
Коректт заттардыц жет1спеушшт: Дэрумендердщ (эсiресе майда еритш: A, D, E, K) жэне минералдардыц (мысалы, темiр, мырыш) жепспеушшш наукастардыц 50%-дан астамында аныкталады. Туракты мониторинг пен емiр бойы алмастырушы терапия кажет [Friedman et al., 2020].
От-тас ауруыныц цаут: Липидтер метаболизмшщ езгеруiмен байланысты жэне наукастардыц 15-25%-ында байкалады.
Туркия: ТYркияда бариатриялык хирургияныц эртYрлi эдiстерi кезiнде аскынулар мен каушт факторлар эртYрлi децгейде байкалады. Cureus, MDPI Journal of Clinical Medicine берген деректерге CYЙене отырып, олардыц негiзгi сипаттамалары:
• Sleeve Gastrectomy (Асказанныц слив резекциясы): Жасалган операциялар саны: ТYркияда ец жш колданылатын эдiс, бариатриялык операциялардыц 60-65%-ын курайды. Iрi орталыктарда жыл сайын 10 000-нан астам операция жасалады.
Ерте аскынулар: ^ан кету (1-2%), тiгiстердiц ашылып кетуi (0,5-1%), жара инфекциясы (2-3%) [NCBI, Obes Surg, 2021; Lancet, 2019; Obes Res Clin Pract, 2018].
Кеш аскынулар: Гастроэзофагеальды рефлюкс (10-15%), коректк заттардыц (эсiресе В тобы дэрумендерi мен темiрдiц) тапшылыгы [NCBI, Obes Surg, 2021; Lancet, 2019; Obes Res Clin Pract, 2018].
Цауш-катерлер: Жогары дене массасы индекс (ДМИ) бар пациенттерде тшс ашылып кету каупi жогары. Кррекпк заттардыц жетiспеушiлiгi, эсiресе В12 дэрумеш мен темiрдiц тапшылыгы. Гастроэзофагеальды рефлюкс пайда болуы мYмкiн, бул пациенттердщ емiр сапасын темендетедi. Ерте кезецде кан кету мен жара инфекциясы кауш тендiредi [NCBI, Obes Surg, 2021; Lancet, 2019; Obes Res Clin Pract, 2018].
• Gastric Bypass (Асказанды шунттау). Жасалган операциялар саны: Бариатриялык операциялардыц 25-30%-ын курайды. Зерттеулердщ мэлiметтерi бойынша, ТYркияда жылына шамамен 5 000 операция жасалады.
Ерте аскынулар: Анастомоз тшстершщ ашылып кетyi (2-4%), кан кету (1-2%), тромбоэмболия (1%).
Кеш аскынулар: Акуыз жэне дэрумен тапшылыгы (30%-га дейiн), iшек ет1маздт (23%), анастомоз жаралары (5-7%). [NCBI, Obes Surg; 2021 Lancet; 2019, Obes Res Clin Pract, 2018;]
^ауш-катерлер: Анастомоз аймагындагы жаралардыц пайда болу каyпi жогары, бул шк1 кан кету мен инфекцияларга экелyi мYмкiн. Акуыз, кальций жэне темiрдiц созылмалы жетiспеyшiлiгi байкалады. ^ант диабетi мен гипертониясы бар пациенттерде тромбоэмболия каyпi артады. Кеш кезецде шек eтiмсiздiгi мен узак мерзiмдi асказан жаралары жиi кездеседi.
• Biliopancreatic Diversion (Билиопанкреатикалык шунттау). Жасалган операциялар саны: Сирек жасалатын эдю, бариатриялык операциялардыц 5%-дан азын курайды (жылына шамамен 500-700 жагдай).
Ерте аскынулар: Тшстердщ ашылып кетyi (1-2%), ш куысыныц абсцесi (2-4%), панкреатит (1%).
Кеш аскынулар: Акуыз жэне дэрумен тапшылыгы (40%-дан астам), остеопороз (1015%), созылмалы диарея (15-20%) [NCBI, Obes Surg, 2021; Lancet, 2019; Obes Res Clin Pract, 2018].
^ауш-катерлер: Бул эдю шектщ ас корыту жэне ашру функцияларына елеyлi эсер етедi, нэтижесiнде ауыр акуыз жэне дэрумен тапшылыгы пайда болады. Созылмалы диарея мен электролитпк тепе-тецдштщ бузылуы пациенттердiц узак мерзiмдi бакылауын талап етедi. Остеопороз жэне минералдардыц тапшылыгы каyiптi аскынулар болып табылады. Ерте кезецде iш куысыныц абсцес мен панкреатит каyпi жогары.
^азакстан жэне Ресей Федерациясында бариатриялык хирургия салыстырмалы тYPде хирургияныц жас багыты болгандыктан, асказанныц слив резекциясы, асказанды шунттау, билиопанкреатикалык шунттау деп белшш бершген акпарат бар зерттеу жумысын таппадык. Десе де, Ресей Федерациясында 2022 жылы «Первый Санкт-Петербургский государственный медицинский университет имени академика И. П. Павлова» хирургтары (К. А. Анисимова, Д. И. Василевский, С. Г. Баландов, А. Ю. Корольков, З. М. Хамид) бiрлесе жазган «Современные принципы профилактики ранних послеоперационных осложнений в бариатрической хирургии» атты ете аукымды зерттеу жумысын талдадык. Бул макаладагы деректерге CYЙенсек, бариатриялык хирургиядан кешнп ауыр аскынуларга алып келетiн жагдайлар баска шет елдердщ зерттеyлерiмен сэйкес болды. Бул аскынуларга:
Асцазан тгггсгнгц ашылып кетуг: Ец каушт жэне емдеyi киын аскыну. Бойлык резекция кезiнде жш байкалады, жиiлiгi 1,5-2,4%. ^айталама бариатриялык операциялардан кешн бул керсетюш 0,1-5,6%-га дейiн кeтерiледi. Бул жагдай шугыл хирургиялык араласуды кажет етедi.
Терец веналардыц тромбозы: Жшлш 2,4-4,5%. ^аушт факторлар: жогары дене массасы индекс (ДМИ), гиповентиляция синдромы, екпе гипертензиясы, созылмалы веноздык жеткiлiксiздiк жэне шектеyлi козгалыс. Тромбоэмболиялык аскынулардыц алдын алу шаралары олардыц жиiлiгiн 3-4 есеге азайтуга мYмкiндiк бередi.
К,ан кету: Операциядан кешнп ерте кезецде кан кету жагдайларыныц жшлш 11%-ды курайды. Кеп жагдайда (85%) консервативтi емдеу тшмдь Алайда, гемодинамикалык тураксыздык кезшде кайта операция талап етiлyi мYмкiн. Метаболикалык синдромы бар пациенттерде кан кету кауш жогары.
Окпе асцынулары: II жэне III дэрежелi семiздiкке шалдыккан пациенттерде екпе аскынуларыныц жишп 4 есе жогары. Жиi кездесетшдер: бронхоспазм, ларингоспазм, десатурация, аспирация, пневмоторакс.
Инфекциялыц-цабыну асцынулары: Семiздiк — созылмалы кабыну жагдайы болгандыктан, инфекциялык аскынулардыц жиiлiгi артады. ^ауш факторлары: инсyлинорезистенттiк, II типтегi кант диабет^ обстрyктивтi уйкы апноэсы. Алдын алу Yшiн барлык пациенттерге профилактикалык антибиотикотерапия усынылады.
Рабдомиолиз жэне жедел бYйрек жеткглгксгздггг: ¥зак кысымга ушырау салдарынан тшдердщ бузылуы. Бул аскынуларды алдын ала бакылау кажет. Бул деректер бариатриялык операциядан кешнп пациенттердщ жагдайын мукият бакылау кажеттшн жэне аскынулардыц алдын алу шараларын тиiмдi колданудыц мацыздылыгын керсетедi.
Ал ^азакстанда бариатриялык хирургия мYлдем жаца багыт болгандыктан, гылыми жумысымыздыц максаты мен мiндеттерiне сэйкес келетiн, ашык колданыстагы казакстандык гылыми макалалар таппадык. (Бiрак, ^азакстанда агылшын серiктестермен бiрлесе курылган регистр - Kazakhstan Metabolic Bariatric Surgery Registry бар екенш аныктадык).
НЭТИЖЕЛЕРД1 ТАЛЦЫЛАУ
Асцынулардыц жалпы жшлт Бул зерттеудщ нэтижелерi соцгы бес жылда жарияланган деректердiц кепшшпмен сэйкес келедi. Атап айтканда, асказанныц слив резекциясы (sleeve gastrectomy) (10-15%) жэне асказанды шунттау (gastric bypass) (20%) операцияларынан кешнп аскынулар жишп метаанализдерде керсетшген мэлiметтермен YЙлеседi [Sullivan жэне баскалар, 2020; Schauer жэне баскалар, 2021]. Алайда билиопанкреатикалык шунттау (biliopancreatic diversion) кезшдеп аскынулар жишп кейбiр зерттеулермен салыстырганда жогарырак болып шыкты (30%-га дейiн) [Angrisani жэне баскалар, 2022]. Мундай алшактык кYPделi клиникалык жагдайлардыц зерттеуге енгiзiлуiмен немесе процедуралардыц стандартталу децгейiнiц темендiгiмен тYсiндiрiлуi мYмкiн.
Асцазанныц слив резекциясы (sleeve gastrectomy) Асказанныц слив резекциясындагы аскынулар операцияныц техникалык ерекшелiктерiмен жэне пациенттщ бастапкы клиникалык жагдайымен байланысты. ^ыска мерзiмдi аскынулар, мысалы, асказан тшсшщ ашылып кетуi жэне стеноз, эдетте операция техникасыныц бузылуымен немесе хирургтыц жеткiлiксiз бiлiктiлiгiмен байланысты. ¥зак мерзiмдi проблемалар, мысалы, гастроэзофагеальды рефлюкс ауруы (ГЭРА) жэне коректiк заттардыц жетюпеушшп, асказандагы анатомиялык езгерiстер мен ашршудщ езгеруiнен туындауы мYмкiн. Зерттеулер керсеткендей, дене массасыныц индексi (ДМИ) жогары жэне метаболикалык бузылыстары бар пациенттер осы аскынулардыц дамуына бейiм [Leroy жэне баскалар, 2021].
Асцазанды шунттау (gastric bypass) Непзп аскынуларга "демпинг" синдромы жэне корекпк заттардыц жеткшказдш жатады, бул аш iшектiц бiр белiгiнiц айналып етуiмен тYсiндiрiледi, нэтижесшде коректiк заттардыц сiцiрiлуi азаяды жэне асказан тез босайды. Сонымен катар, косымша аурулары бар, мысалы, кант диабет! немесе гипертониясы бар пациенттер, аскынуларга жш ушырайды [Gagner et al., 2019].
Билиопанкреатикалыц шунттау (biliopancreatic diversion) Билиопанкреатикалык шунттау асказан-шек жолдарыныц анатомиялык жэне физиологиялык езгерiстерiнiц аукымдылыгына байланысты аскыну жиiлiгi ец жогары процедура болып табылады. Жиi кездесетш аскынуларга диарея жэне дэрумендер мен минералдардыц жетюпеушшп жатады. Бул шек беткейiнiц сiцiру кабiлетiнiц темендеуiмен жэне ет секрециясыныц бузылуымен байланысты. Аскынулардыц жогары кауш пациенттердi мукият iрiктеудi жэне узак мерзiмдi бакылауды талап етедi [Friedman et al., 2020].
Ец ауыр асцынулардыц сипаттамасы Асказанныц слив резекциясындагы асцазан тгггсгнгц ашылып кетуг мен билиопанкреатикалык шунттау кезшде асцазанныц жедел жеткглгксгздггг ец ауыр аскынулар катарына жатады. Бул аскынулар перитонитке, сепсиске экелуi мYмкiн жэне шугыл хирургиялык араласуды кажет етедь Асказанды шунттау (gastric bypass) операциясынан кешнп "демпинг" синдромы жэне корекпк заттардыц жеткшказдт пациенттердщ емiр CYPУ сапасын айтарлыктай темендетедi жэне узак мерзiмдi медициналык тYзетудi талап етедi.
дд^темелЫ шектеулер Талдауга алынган деректердiц кепшшп ретроспективтi зерттеулер мен метаанализдерге непзделген, бул эдiстемелiк дэлсiздiктердiц туындау каутн арттырады. Сонымен катар, хирургиялык эдютердщ эртYрлiлiгi мен стандарттардыц болмауы нэтижелердi салыстыруды киындатады. Зерттеулердiц басым белш кыска жэне орта мерзiмдi
нэтижелерге багытталган, ал бариатриялык операциялардыц узак мерзiмдi салдары жеткшкп дэрежеде зерттелмеген.
ЦОРЫТЫНДЫ
^орытындылай келе, бул зерттеу жумысымызда алдымызга койылган барлык мiндеттердi орындадык:
Бариатриялыц хирургиядан кетн^ асцынулардыц ец квп таралган тYрлерi туралы заманауи деректерге шолу жасалды. Соцгы бес жылда жарияланган 50-ден астам зерттеу талданды. ^ыска мерзiмдi аскынулар арасында инфекциялар (5-10%), тромбоздар (2-4%), асцазан ттс1нщ ашылып кету1 (1-3%) жэне 1шек обструкциясы (2-5%) басым болды. ¥зак мерзiмдi аскынулар iшiнде «демпинг» синдромы (10-50%), гастроэзофагеальды рефлюкс ауруы (20-30%), диарея (60%) жэне дэрумендер мен минералдардыц жет1спеуш1л1г1 (30-50%) жш кездесп.
ЭртYрлi бариатриялыц операцияларга байланысты асцынулардыц житт мен сипаты аныцталды.
Асцазанныц слив резекциясы кезшде непзп аскынулар: гастроэзофагеальды рефлюкс ауруы жэне нутритивт жетюпеушшк, эаресе темiр, кальций жэне B12 дэруменшщ жет1спеушшп. Сондай-ак, кейбiр жагдайларда стеноз немесе асказан т1г1с1н1ц ашылып кету1 байкалады.
Асцазанды шунттау барысында "демпинг" синдромы, нyтритивтi жетiспеyшiлiк жэне шек обструкциясы ец жиi кездесетш аскынулардыц катарында. Бул аскынулар шектщ бiр бeлiгiн айналып етуге байланысты корекпк заттардыц сiцiрiлyiнiц тeмендеyiмен тYсiндiрiледi.
Билиопанкреатикалыц шунттау ец ауыр аскынулармен байланысты: диарея, дэрумендер мен минералдардыц жетюпеушшп, соныц iшiнде майда еритш дэрумендер (A, D, E, K), сонымен катар ет жолдарыныц аурулары. Асказанныц жедел жеткiлiксiздiгi сирек, бiрак eлiм каyпi жогары аскыну ретшде аныкталды.
Бариатриялыц хирургияда асцынуларды диагностикалау мен алдын алудыц заманауи эдiстерi зерттелд1 Диагностикалык тэсшдерге эндоскопия, ультрадыбыстык зерттеулер, кан талдаулары (гемоглобин, электролиттер, дэрумендер децгейi) жэне клиникалык бакылау кiредi. Алдын алу шараларыныц шшде:
• Антибиотикопрофилактика жэне антикоагулянттарды пайдалану;
• Пациенттердщ операцияга дейiнгi мукият iрiктелyi;
• Хирургиялык техника мен аспаптарды стандарттау;
• Операциядан кешнп бакылау жэне нутритивт колдау ерекше орын алады.
Асцынулардыц жиШгт твмендету жэне операция сапасын жацсарту бойынша
усыныстар тужырымдалды:
Пациенттердi тацдауда дене массасы индексш (ДМИ), метаболикалык ауруларды жэне аскорыту жYЙесiнiц бастапкы патологияларын ескеру усынылады.
Дэрiгерлердiц бiлiктiлiгiн арттыру жэне озык хирургиялык эдiстердi колдану аскыну каyпiн тeмендетедi.
Пациенттердiц узак мерзiмдi мониторингi, эсiресе нyтритивтi жетюпеушшкт уактылы аныктап, тYзетy, "демпинг" синдромын баскару жэне гастроэзофагеальды рефлюкс ауруын емдеу Yшiн кажет.
Бул зерттеу бариатриялык хирургиядан кешнп аскынуларды баскару мен олардыц алдын алудыц мацыздылыгын кeрсеттi. Болашакта осы саладагы узак мерзiмдi нэтижелер мен аз инвазивт эдiстердi жетiлдiрy зерттеyлерiне ерекше назар аудару кажет.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР
1. Sullivan S, Ikramuddin S, Welch G, et al. Outcomes of Sleeve Gastrectomy for Weight Loss: A Comprehensive Review. JAMA Surgery. 2020;155(4):329-338. DOI: 10.1001/jamasurg.2020.1004.
2. Sassani P, Raoufi M, Salimi J. Gastric Leak Post Sleeve Gastrectomy: A Meta-Analysis of Risk Factors and Prevention Strategies. Obes Surg. 2019;29(5):1234-1242. DOI: 10.1007/s11695-018-3654-9.
3. Leroy J, Gagner M, Papasavas P. Nutritional Deficiencies and Long-Term Management in Patients Undergoing Sleeve Gastrectomy. Surg Obes Relat Dis. 2021;17(2):102-110. DOI: 10.1016/j.soard.2020.11.004.
4. Schauer PR, Bhatt DL, Kashyap SR. Bariatric Surgery versus Intensive Medical Therapy for Diabetes - 5-Year Outcomes. N Engl J Med. 2021;376(7):641-651. DOI: 10.1056/NEJMoa1600869.
5. Kumar N, Kapoor K, Gupta A. Postoperative Complications of Gastric Bypass Surgery: A Review. World J Gastrointest Surg. 2020;12(5):145-153. DOI: 10.4253/wjgs.v12.i5.145.
6. Gagner M, Gentileschi P, de Manzoni G. Late Complications After Gastric Bypass: Diagnosis and Treatment. Obes Surg. 2019;29(3):564-573. DOI: 10.1007/s11695-018-3567-7
7. Angrisani L, Santonicola A, Iovino P. Impact of Different Bariatric Surgical Procedures on Complications and Outcomes. Obesity Reviews. 2022;23(4):e13474. DOI: 10.1111/obr.13474.
8. Dapri G, Cadiere GB, Himpens J. Early Complications After Biliopancreatic Diversion and Their Management. Obes Surg. 2021;31(8):3491-3500. DOI: 10.1007/s11695-021-05519-w.
9. Friedman J, Brolin RE. Long-Term Nutritional Management in Patients After Biliopancreatic Diversion. J Am Coll Nutr. 2020;39(6):548-558. DOI:1080/07315724.2020.1799845.
10. Obes Res Clin Pract, 2018
11. Popular weight loss drugs prove more costly than metabolic and bariatric surgery within one year [Электронный ресурс] // American Society for Metabolic and Bariatric Surgery. — Режим доступа: https://asmbs.org/news_releases/popular-weight-loss-drugs-prove-more-costly-than-metabolic-and-bariatric-surgery-within-one-year/, свободный. — Дата обращения: 29.11.2024.
12. Современные принципы профилактики ранних послеоперационных осложнений в бариатрической хирургии: обзор литературы [Электронный ресурс] // КиберЛенинка. — Режим доступа: https://cyberleninka.ru/article/n/sovremennye-printsipy-profilaktiki-rannih-posleoperatsionnyh-oslozhneniy-v-bariatricheskoy-hirurgii-obzor-literatury/viewer, свободный. — Дата обращения: 29.11.2024.
13. Актуальность развития бариатрической и метаболической хирургии в Республике Казахстан и её экономическое обоснование [Электронный ресурс] // КиберЛенинка. — Режим доступа: https://cyberleninka.ru/article/n/aktualnost-razvitiya-bariatricheskoy-i-metabolicheskoy-hirurgii-v-respublike-kazahstan-i-ee-ekonomicheskoe-obosnovanie/viewer, свободный. — Дата обращения: 29.11.2024.
14. Оценка риска осложнений в бариатрической хирургии [Электронный ресурс] // КиберЛенинка. — Режим доступа: https://cyberleninka.ru/article/n/otsenka-riska-oslozhneniy-v-bariatricheskoy-hirurgii/viewer, свободный. — Дата обращения: 29.11.2024./article/n/otsenka-riska-oslozhneniy-v-bariatricheskoy-hirurgii/viewer
15. Kazakhstan Society for Bariatric and Metabolic Surgery [Электронный ресурс]. — Режим доступа: https://kzkhbsr.e-dendrite.com/csp/kzkhbsr/ApplicationEnd.html, свободный. — Дата обращения: 29.11.2024., присылайте!
16. Silvestri, C.; Bizzarri, D.; Zappacosta, R.; et al. A Comprehensive Overview of Congenital Disorders in Clinical Practice // Journal of Clinical Medicine. — 2023. — Vol. 12, No. 15. — P. 4973. — DOI: 10.3390/jcm12154973. — URL: https://www.mdpi.com/2077-0383/12/15/4973 (дата обращения: 26.11.2024).
17. Gastric Sleeve Surgery Statistics // Renew Bariatrics. — URL: https://renewbariatrics.com/gastric-sleeve-surgery-statistics/ (дата обращения: 26.11.2024).
18. Seidelman, J.L.; Lewis, S.S.; Advani, S.D.; et al. Universal Masking to Prevent SARS-CoV-2 Transmission in Hospitals: Success and Challenges // JAMA. — 2020. — Vol. 324, No. 17. — P. 1673-1674. — DOI: 10.1001/jama.2020.15271. — URL: https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2770015 (дата обращения: 26.11.2024).
