CC BY
0"ЦАЗ1РГ1 ЦОГАМДА ИНФОРМАТИКАНЫ ОЦЫТУ - 0ЗЕКТ1 МЭСЕЛЕЛЕР
МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАР"
КОШЕНОВ СЕЙТМУХАН ШАРИПХАНОВИЧ
Абу Али Ибн Сина жогары колледжi, Информатика пэншщ окытушысы, ТYркiстан
облысы Сарыага каласы, ^азакстан
АЛИМКУЛОВА БОТА Ц¥РБАНБАЩЫЗЫ
Абу Али Ибн Сина жогары колледж^ Математика жэне информатика пэнiнiн окытушысы, ТYркiстан облысы Сарыага каласы, ^азакстан
Аннотация. Цазгргг мектепте информатиканы оцытудыц взектг мэселелерг царастырылып, оларды шешу перспективалары ашылды. Информатиканы оцыту Yдерiсiнде оцу-тэрбие удершне цатысушылардыц взара эрекеттесу жолдары кврсетшген.
Tyümdi свздер: Информатика, ацпараттыц мэдениет, информатиканыц ЖYйелiк сипаты.
БYгiнгi тацда барлыгы кандай да 6ip жолмен болашак туралы ойлайды, эаресе бул бiздiн балаларымызга, атап айтканда олардыц бшмше катысты. Балаларды мектепке жiбepe отырып, бiз олардыц оку барысында кажетп бiлiм алып, жан-жакты дамитынына ceнeмiз, сол аркылы ата-аналар балаларыныц бшм алуына жауапкepшiлiктi мектеп пен тэрбиешшерге жYктeйдi. Осыган байланысты бiлiм беру YДepiciнiц заманауи устанымдары мен кундылыктарын кайта карастыру, жалпы бiлiм берудщ жаца бiлiм беру стандартын жeтiлдipу кажет болып отыр.
^sipri заманда дYниe жYзiндeгi зepттeушiлep мен педагогтардыц салыстырмалы тYPдe жас жэне каркынды дамып келе жаткан гылыми пэн - информатикага деген кызыгушылыгы артып кeлeдi. БYгiнгi тацда информатика ipгeлi гылым peтiндe epeкшeлeндi. Оныц зерттеу объeктici акпарат, оныц курылымы жэне оны ецдеу эдicтepi болып табылады. Соцгы жылдары мeктeптeгi "Информатика жэне АКТ" курсы ез дамуыныц сапалы жаца кeзeцiнe аяк басты. 3cipece, компьютepлiк сауаттылык дeгeнiмiз не деген кезкарас езгepдi. Информатиканы мектепке енпзудщ басында компьютepлiк сауаттылык багдарламалау кабшет деп тYciнiлдi. Мeктeптeгi информатика багдарламалау курсы болмауы керек eкeнiн казip барлыгы тYciнeдi. ^sipri уакытта мектептеп информатика пэнiнiц муFалiмi ец киын жэне кызыкты мамандыктардыц бipi болып табылады. Ею жыл сайын жацадан бастау керек, бул муFалiм компьютерлш технологиялардыц дамуын, жаца баFдаpламалаpдыц пайда болуын, олармен жумыс icтeудiц езгерш отыратын эдicтepi мен эдicтepiн накты кадаFалап отыpуFа мэжбYp. Инфоpматиктiц алдында Yнeмi сурак туындайды: "Неш жэне калай окыту керек? Баланы каркынды дамып келе жаткан акпараттык технологиялар элемшде шаpлауFа калай Yйpeту керек?". Ол Yшiн Yздiкciз езiн-езi жeтiлдipу кажет, жеке максаттылык жэне акпараттык технологиялар элемшде жэне педагогикалык салада болып жаткан ок^алар туралы бшуге деген туракты умтылыс кажет.
Мектепте информатиканы оку бшм алушылардыц заманауи акпараттык-коммуникациялык технологияларды мeцгepуiнe ыкпал eтeдi. Тэжipибe керсеткендей, балалар информатика cабаFында алFан бiлiмдepiн колдана отырып, оны баска пэндерге дайындык кезшде пайдаланады, мысалы, хабарлама дайындау кезшде эдебиет cабаFында презентациялар дайындайды делш. Сондыктан информатика пэнiнiц муFалiмi тыцдаушыларды ез сабактарына, пэнiнe баска ешюм сиякты кызыктыруы керек.
Информатика cабаFы окушылардыц шыFаpмашылык дамуына да эсер етедь СабактаFы компьютер окушыныц жумысын бакылап кана коймайды, сонымен катар оныц бшмшш, icкepлiгiнiц артыкшылыктары мен кемшшктерш ашуFа кемeктeceдi. Тек бiздiц сабактарымызда Fана балалар жауаптыц тужырымдалуымен байланысты емес, техникалык
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
сауаттылык жагынан ашыла алады. Кебшесе, бул ездерш кызьщтыратын акпараттык элемде сабактарда ездерш анагурлым дамыган eтiп кeрceтeтiн туйык балалар. Максаты - мундай балаларга акпаратка да, сыныптастарына да позитивт ойлауга бeйiмдeлугe кемектесу. Компьютерде жумыс icтeугe деген кызыгушылыктарын дамытсацыз, олар ^шт1рек ашылуы мYмкiн.
Жалпы бшм бeрeтiн мектепте информатиканы окытудыц мэceлeлeрi мен перспективалары туралы айтпас бурын, нeгiзгi мэceлeнi талкылау керек - бул балалардыц информатиканыц пэн ретшдеп мацыздылыгын тYciнуi, сонымен катар оны колдану саласыныц накты сипаттамасы. Интернет, электронды кiтапханалар мен кiтаптар, сандык аудио-видео-фото куралдар, уялы телефондар, планшеттер, кол компьютeрлeрi мен коммуникаторлар, элеуметпк жeлiлeр, блогтар казiргi замангы окушы Yшiн шамамен 20 жыл бурын бiз абcолюттi акпараттык вакуумда болдык деген тYciнiк калыптастырады. тыйымдардан баска ештеце болган жок.
Жогарыда айтылгандарга CYЙeнe отырып, информатиканы окытудыц непзп мэceлeлeрiн тужырымдауга болады:
1. Мектептеп информатика - бул барлык мектеп пэндершш iшiндeгi ец жасы жэне, мYмкiн, ец проблемалы (материалдык-техникалык базаныц элciздiгi мен кадрлардыц кол жетсмдшгше байланысты).
2. Информатиканы окытуда шешшетш мiндeттeр бiлiмнiц баска пэндiк салаларына -физика, математика, астрономия жэне т.б. жатады, соныц аркасында информатиканы окыту мeтапэндiк сипатка ие.
3. АКТ дамуыныц жогары каркыны муFалiмнiц компьютeрлiк мeрзiмдi басылымдардыц материалдарын, интернет-ресурстарды Yнeмi колдануFа мэжбYP болуына экеледг
4. ^азiрri уакытта балалар компьютердш бар eкeнiн бiлiп кана коймай, ол туралы тYciнiккe ие болып кана коймай, онымен жумыс ютей бiлуi, осы техниканы колдана бiлуi керек [3, б.6]. Информатика - бул пэндер немесе процестер туралы Fbrnbrn емес, оларды автоматтандыру, куру жэне жумыс ютеу эдicтeрi, куралдары мен технологиялары туралы Fылым. Бул пэн оны терец мeцгeрудi Fана емес, сонымен катар ез бшмш модернизациялау, сонымен катар оку жYктeмeciн оцтайландыру Yшiн бiлiм, бiлiк жэне даFдыларды ic жYзiндe колдануды карастырады. Дербес компьютер зерттеу объeктici ретшде пайдаланылады: дербес компьютермен (курылFылар, операциялык жYЙe, баFдарламалык камтамасыз ету, акпаратты iздeу эдicтeрi) жумыс icтeудiц непзп бiлiмдeрi мен даFдылары калыптасады. Сонымен бiргe компьютер окыту куралы жэне койылFан мiндeттeрдi шeшудiц куралы болып табылады. Отбасылардыц материалдык жэне мэдени децгейлершщ айырмашылыFына байланысты мектеп окушыларыныц YЙ тапсырмасын орындауда, кызыFушылыктарын канаFаттандыруда компьютeрдi пайдалану мYмкiндiктeрi эртYрлi, бул да оку-тэрбие Yдeрiciн уйымдастыруда ecкeрiлуi керек.
5. Компьютерде жумыс ютеу 10-30 минуттан аспауы керек (окушылардыц жасына байланысты).
6. Эдетте, компьютерлш техниканыц саны жeткiлiкciз, соныц салдарынан шаFын топтардыц (бiр компьютерге 2-4 окушыдан) бiрлecкeн жумысын уйымдастыру кажет.
7. Жалпы, кез келген сынып окушылары информатика cабаFына куана барады жэне бул компьютeрдiц eзi пэндi мецгеруге ынталандыру болып табылатындыFына байланысты. Бiрак сонымен бiргe компьютeрлeрдiц адам кызметшщ кептеген салаларына eнуi уакыт ете келе бул KызыFушылыкты эларетедг
8. Бастауыш мектеп жаcындаFы балаларды окытудаFы нeгiзгi мэceлeлeрдiц бiрi - жетекш1 ic-эрeкeттiц ойын эрeкeтiнeн оку эрекетше кYрт ауысуы. Оку ic-эрекетшщ калыптасуы кeбiнece баланыц ойын кажeттiлiктeрiмeн сэйкес кeлмeйдi жэне оны ете ауыр кабылдайды. Бул кезецде мYмкiндiгiншe ойын дидактикалык компьютeрлiк технологияларды пайдалана отырып, непзшен ойын эрекетшен оку эрекетше бiркалыпты кeшудi уйымдастыру кажет. Ец алдымен информатика пэнiнiц муFалiмi ойын аркылы окытуды YЙрeнуi керек.
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
Жогарыда аталган мэселелер эаресе бастауыш сыныптарда информатиканы окытуга катысты, eйткенi информатиканы окыту казiрri замангы жалпы бiлiм берудш ажырамас бeлiгi болып табылады жэне ескелец урпактыц бойында жаца тутас дYниетаным мен акпараттык дYниетанымды калыптастыруга, компьютердi акпаратты ецдеудш заманауи куралы ретiнде тYсiнуге багытталган. . Балаларды компьютерде жумыс iстеуге Yйретудi кай жастан бастау керектiгi туралы эртYрлi пiкiрлер бар. Дэр^ерлердш, психологтардыц, педагогтардын заманауи зерттеулерi керсеткендей, гигиеналы; жэне эргономикалы; талаптарды орындау кезiнде компьютермен жумыс бастауыш сынып окушыларыныц денсаулыгына керi эсерiн тигiзбейдi. Егер бул ретте балаларды шамадан тыс жYктемей, олардыц идеяларын жылдам эр1 ыкшам тYPде жYзеге асыруга мYмкiндiк берсе, олардыц ушакта багдарлану кабiлеттерi белсендi тYPде дамиды, зейiнi мен есте сактау кабiлетi жаттыктырылады, киялдары мен шыгармашылык кабiлеттерi дамиды. . 1-сыныптан бастап "Информатика жэне АКТ" пропедевтикалык курсында логикалык тургыдан кYPделi такырыптарды колжетiмдi децгейде дер кезiнде мецгерудш eзектiлiгiн ерекше атап еткен жен. бастауыш мектеп курсын Yздiксiз мецгерудi сактау. Бастауыш мектепте "Информатика жэне АКТ" пэнш окытудыц негiзгi максаты бiлiм алушыларда АКТ кузыреттiлiгiнiц непздерш калыптастыру болып табылады, оныц кептеген курамдас бeлiктерi жалпыга бiрдей бшм беру ю-эрекетшш курылымына кiредi. Бул осы курс мазмуныныц непзп кундылык багдарларын белгiлейдi. Окытудыц метапэндiк нэтижелерше кол жеткiзу, сондай-ак жогары децгейлерде Yздiксiз бiлiм беру (соныц шшде окыту) тургысынан "Информатика жэне АКТ" пэш орта жэне жогары буын децгешнде), ец кундысы курс мазмунында керсетшген келеа кузыреттер болып табылады:
□ Логикалыц жэне алгоритмдш цузыреттшк нег1здер1, атап айтканда, логикалык жэне алгоритмдш ойлау непздерш мецгеру, алгоритмге сэйкес эрекет ете бшу жэне карапайымдарды курастыра бiлу алгоритмдер.
□ Ацпараттыц сауаттылыц неггздерг, атап айтканда, акпаратты, оныц шшде эртурл1 нысандарда берiлген акпаратты iздеу, алу, усыну тэсiлдерi мен тэсiлдерiн мецгеру: мэтш, кесте, диаграмма, т1збек, жиынтьщ.
□ АКТ-бшктшк нег1здер1, атап айтканда, акпараттык жYЙелердi шешу Yшiн компьютерлерд1 (жэне баска АКТ куралдарын) колдану непздерш мецгеру тапсырмалар.
□ Коммуникациялыц цузыреттшк нег1здер1. Осы оку пэш аясында коммуникациялык кузыреттшктш аспектiлерi негурлым белсендi турде калыптасады, олар мыналармен байланысты бастап кабылдаумен жэне беру АР^ЫЛ^1 акпарат. Мунда сол мыналар жатады аспектiлерi акпараттык угымдар жYЙесiн мецгерумен, тiлдi кабылдау жэне беру Yшiн колданумен байланысты тiлдiк кузыреттiлiк акпарат.
Информатика сабактарында дYниенi жYЙелi кабылдау, эртYрлi табигат жэне когамдык кубылыстардыц бiртутас акпараттык байланыстарын тYсiну калыптасады, жYЙелi ойлау дамиды, оныц децгейi непзшен акпаратты жедел ецдеу жэне оныц непзшде непзделген шешiмдер кабылдау кабше^мен аныкталады, бул мектеп окушыларынан косымша мYмкiндiктердi, ал муFалiмдерден - окытудыц барган сайын жаца эдiстерi мен куралдарын колдануды талап етедi [4, 178-бет].
Мектептег1 информатика курсыныц мазмуны белгiлi бiр дэрежеде гылымныц заманауи даму децгешне жэне когам талаптарына сай болуы керек. Есептеу техникасыныц, ец алдымен дербес компьютерлер мен олардыц багдарламалык жасактамасыныц дамуы соншалыкты каркынды жYрiп жатыр жэне оныц адам кызметшш барлык салаларына кецеюi соншалыкты жан-жакты болгандыктан, балаларды сапалы окытуга кабiлеттi мамандарды даярлау жэне кайта даярлау кажеттiлiгi туындады. информатика, жаца акпараттык технологияларды колдана отырып, сонымен катар балаларды заманауи информатиканыц кYPделi элемiмен таныстыру.
Кeрсетiлген мэселелер мен шешшмеген мiндеттердi шешу информатиканы окытудагы сабактастык пен жYЙелiлiк кагидаттарына непзделген окыту эдютемесш жетiлдiрусiз мYмкiн емес.
Информатика к;огамныц одан api даму процестерше кеб1рек эсер етуде. Ол к;огамныц жалпы элеуетш жэне оныц даму перспективаларын айкындайтын Yстем факторга айналуда. ^огамды акпараттандыру акпараттык-коммуникациялык технологиялардыц жогары децгейiмен жэне дамыган акпараттык курылымдармен сипатталатын каз1рп еpкениеттiц ец мацызды курамдас белш болып табылады. Информатика табигаттагы жэне когамдагы акпараттык жэне акпараттык процестер туралы техникалык гылымнан ipгелi гылымга айналуда [4, 176-бет].
Мектептегi информатика курсыныц жалпы бiлiм беpетiн жэне практикалык мацыздылыгы одан эpi Yздiксiз жэне каркынды дамып отырады. Курс Yлкен гуманитарлык элеуетке ие болуда. Ол казipдiц езiнде ескелец урпакты акпараттык когамдагы жемiстi кызметке дайындауда мацызды релге ие.
1. Голдин А. Бшм: муFалiмнiц кезкарасы. [Электрондык ресурс]: Computerra-Online, 2009 -^ол жеткiзу pежимi: http://www.computerra.ru/readitorial/393364/
2. Акпараттык сауаттылык: халыкаралык перспективалар / Ред. Х. Лау. AFbL^brn тiлiнен аударма. М .: МЦБС, 2010. - Б. 240.
3. Колин К.Д. "Информатика" бшм беру саласыныц курылымы мен мазмуны туралы // Информатика жэне бшм. - 2000. - №10. - С.3-10.
4. Коротков Н. Мектептеп информатика: бYгiнi мен болашаFы / Н.К. Коротков // Халыкка бшм беру, 2008. - № 6. - Б. 176-180.
5. Крук Ч. Болашак мектептеpi // Интернеттеп гуманитарлык зерттеулер / Ред. А.Е. Войскунский. М .: Можайск-Терра, 2000. - Б.314-332.
6. Кузнецов A.A., Бешенков С.А., Ракитина Е.А. Информатиканыц заманауи курсы: элементтерден жYЙеге дешн // Информатика жэне бшм беру. - 2004. — №1. - Б.2-8.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
