CC BY
62Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
ZULFIYA HAYOTI VA IJODINI O'RGATISHDA ZAMONAVIY USULLAR
Ozoda Odiljon qizi Abdullayeva
Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti talabasi
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada xalqimizning atoqli va ardoqli vakili, O'zbekiston xalq shoiri, xalqaro "Nilufar", Javoharlar Neru nomidagi hamda Davlat mukofotlari sohibasi Zulfiyaxonim Isroilovaning hayoti va ijodi haqidagi bilim va ko'nikmalarni yanada kengaytirish hamda o'quvchilarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, ularni mustaqil fikrlashga, hamkorlikda ishlay olish qobiliyatlarini to'g'ri shakllantirishga oid qarashlar va metodik tavsiyalar, turli usullardan samarali foydalanish haqida so'z boradi. Maqolada "Klaster", "Taqdimot", "Mozaika" kabi zamonaviy usullardan foydalaniladi.
Kalit so'zlar: pedagogik texnologiya, usul, metod, klaster, taqdimot, mozaika, xronologik jadval
KIRISH
Bugungi kunda ta'lim tizmiga ko'plab yangi pedagogik texnologiyalar kirib kelmoqda. Bu texnologiyalarning adabiy ta'limda ahamiyati juda yuqori hisoblanadi. Chunki adabiyotni bilgan inson ma'nan boy va qalban yetuk inson bo'lib yetishadi. Qalbida adabiyot yashagan shaxsdan esa hech qachon yomonlik chiqmaydi. Shunday ekan, hozirgi tobora globallashib borayotgan davrda ta'lim tizimida yangidan yangi zamonaviy texnologiyalarni qo'llash dolzarblik kasb etadi.
Umumiy o'rta ta'lim maktablarida Zulfiya hayoti va ijodiga oid ma'lumotlar faqatgina 6-sinf adabiyot darsligida berilgan. O'quv-ish rejaga ko'ra "Zulfiya hayoti va ijodi" ga oid dars soatlari 2 soatgagina berilgan. Birinchi soatida Zulfiya hayoti, uning asarlari haqida so'z borsa, ikkinchi soatda esa shoiraning bir qancha she'rlari tahlil qilinadi. Ushbu dars soatlari orqali shoiraning sadoqat timsoli ekanligi, o'zbek ayolining sabr-matonati aks etadi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Quyida shoiramizning hayoti va ijodini o'quvchilarga chuqurroq anglatish, ko'proq bilim berish, ma'naviy ozuqlantirish, o'quvchilarni yanada qiziqtirish maqsadida ularning yosh nuqtayi nazaridan kelib chiqqan holda turli xil o'yinlar hamda metodik tavsiyalarni berib o'tmoqchimiz.
1."Klaster" usuli. (Arziqulov A. U, 2003b). Darslikdan sadoqat timsoli Zulfiyaxonim hayoti bilan bog'liq ma'lumotlarni o'qing. Shoira hayotiga oid 6 ta ma'lumotni klaster usulida tarmoqlab ko'rsating.
I SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 4 I 2022
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
2. "Taqdimot" usuli. (Tosheva O, 2012a) Bunda o'quvchilar yakka tartibda, juftlikda yoki guruhlarda ishlab, "Zulfiya hayoti va ijodi" bo'yicha mustaqil izlanib, materially to'playdi, ularni saralaydi, asosiylarini tanlab olib taqdimot qiladi. Guruhlarda ishlash usuli orqali sinf 2 ta guruhga bo'linadi. Har bir guruhga turlicha nom beriladi yoki guruh tartib raqami bilan aytiladi va har bir guruhga taqdimot usuli orqali topshiriqlar beriladi.
1-guruh. Zulfiyaxonim she'riy to'plamlarini xronologik jadval asosida tushuntiring.
2-guruh. Zulfiyaxonim Hamid Olimjonning dostonlari asosida yozgan pyesa poemalarini "Aylana" usuli yordamida tushuntiring.
1-guruh taqdimoti. Xronologik jadval
Zulfiyaxonim she'riy to'plamlari
"She'rlar" 1938-yil
"Uni Farhod der edilar" 1943-yil
"Dalada bir kun" 1948-yil
"Tong qo'shig'i" 1953-yil
"Yuragimga yaqin kishilar" 1958-yil
"O'ylar" 1965-yil
"Shalola" 1974-yil
2-guruh taqdimoti. Aylana usuli.
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
Semurg'"
"Zaynab va Omon"
"QuyOShli "Mushoira"
qalam
"Xotira siniqlari"
3. "Mozaika" usuli. (Ta'lim bosqichlarida Zulfiya hayoti va ijodini o'rganishda zamonaviy texnologiyalardan foydalanish, 2018). Berilgan so'zlarni tartib bilan joylashtiring va Zulfiyaning she'ridan olingan parchani yig'ib, uning qaysi she'rdan olinganligini ayting.
1. A) yana, kelib, qimmatligim, Mana, bahor B) yoqasidan, seni, so'radi, tutib, Qishning
D) ham, to'kdi-yu, nari, U, chekildi, yosh
E) kezdi, izlab, Seni, yurdi, sarsari
1_
2_
3_
4_
She'rning nomi:_
2. A) soya, ustida, Undan, labi
B) osmon, Quyosh, ko'ksida, kezar
D) bahor, o'lkada, to'lisharmi
E) qoqar, qanotmi, Qaldirg'ochlar
1_
2_
3_
4_
She'rning nomi:_
NATIJALAR
Yuqoridagi turli usullardan foydalangan holda dars soatlari tashkil etilsa, dars soatlari qiziqarli tarzda bo'ladi. O'quvchilarning fikrlash qobiliyati yanada rivojlanadi. Har qanday usul o'z o'rnida va mavzuga mos ravishda qo'llanganda albatta ma'lum bir Uzbekistan www.scientificprogress.uz Page 1097
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
maqsadga erishiladi. Masalan, birgina taqdimot usulidan foydalanganimizda o'quvchilarda quyidagi ko'nikmalarni shakllantirishga erishishimiz mumkin (Tosheva
0. 2012b):
S o'z fikrini og'zaki va yozma tarzda aniq va tushunarli bayon qilish S axborot manbalaridan foydalana olish, zarur ma'lumotlami izlab topish, tahlil
qilish, saralash orqali ma'lumotlar bazasini yarata olish S o'qib o'rganish, bilimini mustaqil ravishda oshirib borish, o'qib o'rganganlarini o'rtoqlari bilan muhokama qilish, o'zini nazorat qila bilish kabi sifatlarga ega bo'lish;
S sinfda va jamiyatda o'z o'rini anglay olish va boshqalar XULOSA
Xulosa qilib aytganda, ushbu zamonaviy usullar o'quvchilarni va o'qituvchilarni birdek faollika chaqiradi. Dars turini an'anaviy shakldan noan'anaviy shaklga o'zgartiradi. Natijada ta'lim beruvchi ham ta'lim oluvchi ham ko'zlagan maqsadiga erishadi. Asosiysi dars jarayoni samarali tashkil etiladi. Bu kabi zamonaviy metod va usullar juda ko'p bo'lishi mumkin, ammo ulardan qay darajada foydalana olish esa har bir o'qituvchining metodik mahoratiga bog'liq.
REFERENCES
1. Arziqulov A. U. (2003). Interfaol usullar. Samarqand
2. S. Ahmedov, R. Qo'chqorov, Sh. Rizayev. (2017) Adabiyot. 6-sinf uchun darslik. Toshkent: ''Ma'naviyat", 79-b
3. Norqo'ziyeva Sh.I. (2018). Ta'lim bosqichlarida Zulfiya hayoti va ijodini o'rganishda zamonaviy texnologiyalardan foydalanish. Toshkent
4. "Umumta'lim fanlari metodikasi" jurnali,2018 1-, 2-, 3-, 4-sonlar
5. Tosheva O. (2012) Taqdimot materiallaridan foydalanish usullari. Til va adabiyot ta'limi. - Toshkent,12-son.
6. Abdullayeva, O. O. (2021). Abay ijodini o'rganishda savol va topshiriqlar ustida ishlash. Academic research in educational sciences, 2(3), 4-9.
7. Abdullayeva, O. O. (2021). Ibroyim Yusupov ijodi asosida o'quvchilarnmg vatanparvarlik tuyg'ularini o'stirish. Academic research in educational sciences, 2(3), 176-180.
8. Botirboyev, F. P., Abdullayeva, O. O., & Shermatova, U. S. (2021). O'ljas Sulaymonov ijodini o'rganishda savol va topshiriqlar ustida ishlash. Academic research in educational sciences, 2(4), 2013-2018. https://doi.org/10.24411/2181- 1385-202100834
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
9. Abdullayeva, O. (2021) Badiiy asarlarning inson ruhivatiga ta'siri. Scientific progress, 1(5), (pp. 272-275)
10. Abdullayeva, O. O. Q, (2021). O'zbek tilini o'qitishda zamonaviy texnoloyiyaiaming o'rni. Scientific progress, 1(5)
11. Abdullayeva, O. O. Q. (2021). ADABIYOT DARSLARINI TASHKIL ETISHDA INTERFAOL METODLARDAN FOYDALANISH. Студенческий вестник, 16(161)
12. Abdullayeva, O. O. Q. (2021). OTLARNING BIRLIK VA KO'PLIKDA QO'LLANILISHINI O'RGATISH. Scientific progress,.2(1)
13. Abdullayeva, O. O. Q. (2021). XALQARO TADQIQOTLAR VA ULARNING ADABIYOT FANIDA TUTGAN O'RNI. Scientific progress,2(1)
14. Ozoda Odiljon qizi Abdullayeva. (2021) O'lmas Umarbekov hayoti va ijodini o'rganishda interfaol metodlar bilan ishlash. Science and education,2(5)
15. Ozoda Odiljon qizi Abdullayeva. (2021) Saida Zunnunova hayoti va ijodini o'rgatishning samarali usullari. Science and education, 2(5)
16. Ozoda Odiljon qizi Abdullayeva. (2021) Said Ahmad hikoyalarini o'rganishda interaktiv metodlar. Science and education, 2(6)
17. Ozoda Odiljon qizi Abdullayeva. (2021) Umumiy o'rta ta'limda ertak o'qitish metodikasi. Scientific progress, 2(2)
18. Ozoda Odiljon qizi Abdullayeva. (2021) Chingiz Aytmatovning "Oq kema" asarini o'qitishda interaktiv usullar. Scientific progress, 2(2)
