CC BY
0Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫЕ НАУКИ AGRICULTURAL SCIENCES
УДК
ЖЕР ТЕЛ1МДЕР1
АСИЛОВА АРУЖАН ЦАЙРАТЦЫЗЫ, КЕНЖЕБЕКОВА ШЭКИЗАТ
МАРАТЦЫЗЫ
Кадастр кафедрасыныц 4 курс студенттер^ Сэкен Сейфуллин атындагы ^азак агротехникалык зерттеу университетi, Астана, ^азакстан
БЕРИСТЕНОВ АЙДАРБЕК ТАЙНИГАЗИНОВИЧ
Кадастр кафедрасыныц ага окытушысы, Сэкен Сейфуллин атындагы ^азак агротехникалык зерттеу университет^ Астана, ^азакстан
Ацдатпа: Жер тел1мдер1 - эртYрлi мацсаттарга арналган, арнайы болтген жер учаскелерг. Оларга ауыл шаруашылыгынан бастап тургын Yй цурылысы, онеркэсттж жэне коммерциялыц мацсаттар, сондай-ац табиги цорларды цоргауга арналган жерлер шредь Бул телгмдер зацды рэЫмдер арцылы сатып алынып, сатылуы немесе жалга берЬлуЬ мYмкiн. ЭрбЬр жер телЬмЬ оз мацсатына сэйкес тYрлi цуцыцтыц ережелер мен талаптарга багынады. Жер телЬмдерЬнЬц дурыс пайдаланысы мен басцарылуы экономикалыц дамуды ынталандырып, табиги ресурстарды тиЬмдЬ пайдалануга мYмкiндiк бередг.
Клт свздер: Коммерциялыц жерлер, экожуйе, цуцыцтыц норма, экологиялыц фактор
Жер телiмдерi - арнайы максаттарга арналган белшген немесе белшетш жер учаскелерь Олар эртYрлi пайдалану багыттарына карай бiрнеше турге белшедь Мысалы:
1. Ауыл шаруашылыгы жерлерi - егшшшк немесе мал шаруашылыгы максатында пайдаланылатын жерлер.
2. Тургын уй курылысына арналган жер телiмдерi - жеке немесе кепкабатты уйлер салу ушш белшген жер учаскелерь
3. Энеркэсштш жер телiмдерi - ендiрiстiк нысандар, зауыттар мен фабрикалар салу ушш пайдаланылатын жерлер.
4. Коммерциялык максаттагы жер телiмдерi - сауда, кызмет керсету немесе баска коммерциялык максаттар Yшiн белiнген жерлер.
5. Орман корындагы жерлер - орман алкаптарындагы жер телiмдерi, кебiнесе табигатты коргау максатында арнайы коргауга алынады.
6. ^оргалатын табиги аумактар - улттык саябактар, корыктар немесе табиги ескерткiштердi камтитын жерлер [1].
Жер телiмдерiнiц бiрнеше тYрi мен сипаттамасын карастырайык:
1. Ауыл шаруашылыгына арналган жерлер.
Бул жерлер епншшк, мал шаруашылыгы, бау-бакша егу сиякты ауыл шаруашылыгы жумыстарымен айналысу Yшiн пайдаланылады. Олар
кебшесе мемлекет тарапынан арнайы жоспар бойынша белiнедi. Ауыл шаруашылыгына арналган жерлерге катысты белгiлi бiр ережелер мен нормалар бар.
2. Тургын YЙ курылысын жYргiзу Yшiн жер телiмдерi.
Бул телiмдер тургын YЙлер салу Yшiн жеке тулгаларга немесе курылыс компанияларына берiледi. Олар калалар мен ауылдарда, сондай-ак арнайы тургын аймактарда орналасуы мYмкiн. Тургын YЙ курылысына арналган жерлер курылыс нормалары мен стандарттарына сэйкес пайдаланылуы керек.
3. Энеркэсiптiк жэне коммерциялык жер телiмдерi.
Энеркэсiптiк максаттагы жер телiмдерi зауыттар, фабрикалар мен ендiрiстiк кешендер салу Yшiн бершедь Коммерциялык жерлер сауда орындарын, кецселерд^ бизнес орталыктарын куру Yшiн пайдаланылады. Бул жер телiмдерiн пайдалану экологиялык жэне санитарлык талаптарга сай болуы тиiс.
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫЕ НАУКИ AGRICULTURAL SCIENCES
4. Орман жэне табиги ресурстарды коргауга арналган жер телiмдерi.
Орман корындагы жерлер табиги экожYЙелердi сактау максатында белшш, коргауга алынган аймактар болып табылады. Мундай жерлерде орман шаруашылыгы жYргiзiледi жэне оларды пайдалану катац бакылауда болады.
5. ^оргалатын табиги аумактар.
¥лттык саябактар, корыктар жэне табиги ескертюштер сиякты коргалатын жерлер ерекше мацызга ие. Бул телiмдер табигат ресурстарын сактау максатында белiнiп, табиги байлыктарды коргау Yшiн пайдаланылады. Одан белек, экологиялык туризм жэне гылыми зерттеулер жYргiзу Yшiн де колданылуы мYмкiн.
Жер телiмдерiн беру жэне пайдалану ережелерi
Жер телiмдерiн сатып алу, сату немесе жалга алу Yшiн зацды рэсiмдер мен кужаттар кажет. Эрбiр учаскенщ максатына сэйкес арнайы руксаттар мен келiсiмдер талап етшедь Жер телiмдершщ дурыс пайдалануын бакылау мен кадагалау Yшiн мемлекет тYрлi шаралар кабылдайды.
Жер телiмдерiн тиiмдi пайдалану экономикадагы кептеген салалар Yшiн мацызды. Бул эсiресе ауыл шаруашылыгы мен к¥рылыс салалары Yшiн кажет, себебi дурыс пайдалану енiмдiлiктi арттыруга жэне коршаган ортаны коргауга септшн тигiзедi [2].
Жер телiмдерiн тиiмдi пайдалану Yшiн бiрнеше негiзгi факторларды ескеру кажет:
• Экологиялык тшмдшж: Жердщ экологиялык жагдайын сактау, табиги ресурстарды дурыс пайдалану мацызды.
• Ауыл шаруашылыгы ен1мд1л1г1: Ауыл шаруашылыгында тиiмдi егiншiлiк жYргiзу Yшiн жердщ сапасы мен жагдайын бакылау кажет.
• курылыс нормалары: ^урылыстарды журпзу кезiнде жердщ курылымына, ландшафтка жэне экологиялык жагдайга зиян келтiрмеу Yшiн барлык курылыс нормалары мен стандарттарына сэйкес эрекет ету керек.Жер телiмдерiн дурыс пайдалану мемлекет Yшiн экономикалык, элеуметтiк жэне экологиялык жагынан мацызды рел аткарады, ейткенi ол жер ресурстарын тиiмдi колдануга жэне когамныц туракты дамуына мYмкiндiк бередi. Жер телiмдерiн дурыс пайдалану мен баскару экономиканыц дамуына, экологиялык тепе-тецдiктiц сакталуына жэне когамныц элеуметтiк турактылыгына мацызды эсер етедь^азакстанда жер катынастары арнайы зацдар мен норматив^к актiлер аркылы реттеледi, бул жердi пайдалану, коргау жэне оныц сапасын камтамасыз ету тэртсбш аныктайды. Жер телiмдерiн сатып алу, сату немесе жалга беру Yшiн белгшенген кукыктык рэсiмдер мен ережелер орындалады, бул жердi зацды эрi тиiмдi пайдалану мYмкiндiгiн камтамасыз етедi.Жер ресурстарын тиiмдi пайдалану елiмiздiц экономикалык дамуына, ауыл шаруашылыгыныц еркендеуше, курылыс пен енеркэсiптiц дамуымен катар, экологиялык тепе-тецдшт сактауга кемектеседi. Жер телiмдерiн дурыс баскару табиги байлыктарды коргауга жэне когамныц игшп Yшiн узак мерзiмдi пайда экелуге мYмкiндiк бередi, сондыктан барлык кукыктык талаптарга сэйкес эрекет ету мацызды [3].
ПАЙДАЛАНГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
1. Жер телiмдерi туралы жалпы мэлiмет https://suvorov.legal/zemelnyj -uchastok/
2. ^азакстан Республикасы нормативтш кукыктык актiлерiнiц акпараттык-кукыктык жYЙесi https://adilet.zan.kz/kaz/
3. ^укьщтык портал мен ресурстар http://pravosudie.kz/
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
