CC BY
1ЭОЖ 543.7
ЗАМАНАУИ ДИЗАЙН ИНТЕРЬЕР1 ЭКОДИЗАЙН СТИЛ1НДЕГ1 ТАБИГАТТЫЦ YЙЛЕСIМIМЕН АДАМДАРДЫЦ Т¥РМЫС-Т1РШ1Л1ГШДЕГ1 ЖАЙЛЫЛЫЩ
МАХАНБЕТОВА НАЗЕРКЕ ЭД1ЛХАЩЫЗЫ
магистр окытушы, М.Эуезов атындагы Ощуспк ^азакстан университетi, Шымкент,
^азакстан
КЕР1МБАЙ БАЛТИЯ МУХИДЦЫЗЫ
магистр окытушы, М.Эуезов атындагы Ощуспк ^азакстан университетi, Шымкент,
^азакстан
ЖОЛДАСОВА АЙГЕРИМ ТИЛЕУБАЕВНА
магистр окытушы, М.Эуезов атындагы ОщYCтiк ^азакстан университет^ Шымкент,
^азакстан
РАИСОВА ЛАУРА
магистр окытушы, М.Эуезов атындагы ОщYCтiк ^азакстан университетi, Шымкент,
^азакстан
Тушн: Заманауи интерьер экодизайны стилшц даму мен цалыптасу урдшн зерделеп, заманауи интерьер экодизайны cmrni негiзiнде дизайнерлерге пэтеpдегi бвлме кещсттн дизайнерлер жобалаганда цолданатын табиги материалдардыц Yйлесiмдiктеpi арцылы адамдардыц цоршаган ортада жайлылыцты жацсы сезiнуi.
Ктттж свздер: заманауи интерьер, эко дизайн, эко стиль, табиги материал, тYC шешiмдеpi, интеpьеpдi безендендipу, тоцыма, декор.
Экостилi (грек. eikos-Y^ мекен ету орны) - экологиялык стиль. Бул стильде каркынды даму тарихы, сондай-ак эйгш сэулет ескерткiштерi жок. Экостильдi баска стильдерден формалар мен эдютерш ерекше деп айту киын. Жалпы экостилi - бул тек табигаттыц ез идеясыныц, сонымен катар табиги материалдардыц, тустердщ, дурыс тшшдердщ байланысы жэне табигилыгымен танылады. Атап айтсак, экостилы езшщ даму аясында езiне тэн Yрдiсiнде дамуда, ал негiзiнде танымал дизайнерлер бул экостилiн баска стильдермен де байланыстыра дамытуда. Бул дизайн стиль ете кызыкты, себебi ол табигат элемi. Белгiлi дизайнерлер адам элемi мен табигаттыц бiр белш ретiнде одан бас тартуга асыкпайды, оны сактап калуга, оны кала мацындагы тургын Yйлердiц кецiстiгiнде, немесе пэтерде осы экостильде дамытуга тырысады. Интерьерде экостилiн жасау кез-келген аксиомаларга багынбайды, эрине, ережеден баска - тек зиянсыз жэне табиги материалдарды пайдалану. Интерьердегi экостилi ете танымал жэне колдануда ете карапайым. Экостилш колдануга пэтер, коттедж, сондай-ак демалыс орны, тiптi келiссез жYргiзу белмес де колайлы. Экостилiнiц басты кагидасы - бул барлык жерде табигилык. Экостилiнiц ец мацызды артыкшылыктарыныц бiрi - сiздiц киялыцызды жYзеге асырудыц Yлкен мYмкiндiктерi, сiз кез-келген тYCтердi жэне кез-келген табиги материалдарды эрлеу аркылы оны жиhазда колдана аласыз.
^абыргага каптау ретiнде колдануга болатын камыс немесе баска жапыракты тускагаздар, езен тастары сиякты табиги материалдар ете колайлы. Экологиялык стильде мазмун пiшiндi аныктайды сонымен катар барлык дизайн табиги материалдардан турады. Бул стиль агаштыц, тастыц, жYзiмнiц, мактаныц, зыгырдыц, жYннiц, кYЙдiрiлген саздыц таза сулулыгын багалауды усынады. Бэрi карапайым жэне табиги болатындыгы. Интерьердеп экостилi заманауи стильдердiц дизайнына непзделген, табиги материалдарды тиiмдi пайдалануды камтиды. Мысалы, бамбук камысы, талдар, табиги тас. Бул стильдщ ерекшiлiгi
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
- бул жогары технологиялык, минимализм немесе кез келген баска заманауи стиль угымымен оцай Yйлеседi. Ол табиги материалдарды жэне ец заманауи технологиялар мен электрониканы дурыс колдануды кажет етедi. Барлык осы заттар бiр-бiрiн Yйлесiмдi тYPде толыктырады жэне керемет жайлы интерьер жасайды. Ол табигатпен бiрлiкте eмiр CYPУдi унататындарга, ауаныц тазалыгын жэне коршаган элемнщ сулулыгын багалайтындарга, экология проблемаларына бей-жай карамайтындарга ете колайлы. Бiз экостилшщ кагидаларын калай тYсiнуге жэне пэтерiмiзде шынымен табиги бурыш жасауга болатындыгын егежей - тегежейлi айтамыз. Жалпы экостилi калай пайда болды деп зерделесек дизайн интерьершде экостилшщ накты жасалган кYнi жок. Ол дамып келе жаткан заманауи стильдердщ аясында пайда болды. Баска заманауи стильдер сиякты, ол ХХ гасырдыц соцында кец таралды. Экологиялык eмiр салты, оныц зацдары бойынша табигатпен бiрлiкте eмiр CYPУ жэне шыгармашылык eмiр салтын устану сэулет, кескшдеме, поэзия, интерьер дизайнындагы экологиялык багыттыц дамуына эсер еттi. Сонымен, фин сэулетшiсi Альвар Аалто кызыкты тургын Yйлердi жобалаган. Ол Yйлерiн тiрi агаштардыц орнына тургызды. Эрине, мундай YЙдiц жагдайы адамныц табигатты курметтеуi туралы да айтуга тура келдь Сондыктан интерьердi куру Yшiн агаш беттер, табиги жарык беретш эйнек, кептеген жаца гYлдер колданылды. Эко стилiнiц атауы алгаш рет 1980 -90 жылдары пайда болды, сол кезде экологиялык проблемалар элемдш кауымдастыкты кeбiрек алацдата бастады. Экологтар су мен ауаныц, мухит суларыныц ластануы, жаhандык жылынудыц жаhандык мэселелерi туралы дабыл бере бастады. Адам табигаттыц иесi емес, оныц бeлiгi, баласы деген пiкiр жш айтылды. Адам табигат кYштерiмен ^ресуге болмайды. Бiз коршаган ортаны сактауга тырысуымыз керек. Осындай мэлiмдемелердiц аясында пэтердi жабдыктау Yшiн кайталама шиюзатты пайдалану туралы идеялар пайда болды. Пэтердщ интерьерiндегi экостильдi бурын колданылган заттардан жасауга болады. Мысалы, едендердi безендiру Yшiн бурын тауарларды тасымалдау Yшiн пайдаланылган агаш кораптардан жасалган тактай колайлы. Ец бастысы, эко стилi казiргi замангы стильдер кагидаларына негiзделген. Оны тарихи немесе этникалык стильге кою киын [1].
Экостилшщ ерекшелiктерi туралы айтатын болсак сырткы жагынан, экопэтердiц iшкi кeрiнiсi табиги жэне жецшдш эсерiн бередi. Осы максатта YЙ жайларда жYрiп-туруына кедерп жасайтын заттарды кeп колданбайды жалпы еркш кецiстiк болганын калайды. Дизайнерлер интерьердi толыктыратын жэне оны шамадан тыс жYктемейтiн ец кажеттi жиhазды гана пайдалануды усынады. Yлкен кец бeлменi кiшкене аймактарга бeлуге болмайды, еркшдш пен кецдiк сезiмi оны толтырады. Интерьердегi экостилiн бейнелейтiн непзп кагида эртYрлi табиги материалдарды колдану болып табылады. Пэтерiцiзге табиги агаш, бамбук, тускагаздар, табиги токыма, керамика тацдацыз. МYмкiн болса пайдаланылган заттарды колданыцыз. Бул кагида эрлеу материалдары мен жиhаз Yшiн жарамды. Айкын синтетика мен химия eнеркэсiбiнiц eнiмдерiнен бас тарту керек. Ец бастысы, экосташ казiргi замангы стильдер кагидаларына непзделген. ^абыргаларды буйра жYзiммен безендiру - жогары децгейдеп экостилiнiц белпа. Тек тэжiрибелi багбандар «жасыл кабырга» жасай алады. Интерьердi iрi тiрi гYлдердмен толыктырылса олардыц эдемi ^рЫс бeлмелердiц iш кeрнiсiн аша тYсетiнi анык. Yй тургындарыныц бiрi оларга камкорлык жасауы керек - eсiмдiктердi уакытында суарып, кYтiп отыруы кажет. Интерьердiц тYсiн тацдауда эрине, табиги рецктер мен текстураларга жакын адамдар мыналарды тацдар едi:
- жасыл жэне оныц барлык рецтштер^ ол жаца жасыл шeптер мен агаш тэждерш еске тYсiредi;
- ашык кeк - аспанныц тYсi, кещспкт ашады, оны балгындык пен салкындыккатолтырады;
- ашык коцыр, сары коцыр - агаш курылымына уксайды, фондык кещспк жасайды;
- ак - бейтарап таза тус, оган карсы ^i eсiмдiктер талгампаз кeрiнедi;
- сары - екпш ретiнде колданылатын ^ннщ тYсi.
Эко интерьер дизайнын жасай отырып, тYCтердiц табиги YЙлесiмдiгiне CYЙенiцiз. Сiз ландшафттардыц бiрiнiц такырыбын тацдай аласыз. Мысалы, ормандар, мухит, джунгли
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
немесе кайыц тогайы. Пэтерде джунгли такырыбын жасаганда, непз ретiнде ак tyctï пайдаланыцыз. Табиги ортада жYзiмге, агаштарга жэне жапырактарга жататын жасыл жэне коцырга жYriшщз. Жылы табиги тYCтердщ тYCтерi экодизайнында жатын бeлменi безендiргенде ерекшелiктерi ете зор. Ол Yшiн кум, ак жэне коцыр колдануга болады. Мундай жылы комбинация тiрi отты тиiмдi тYPде баса кeрсетедi, егер камин жабдьщталган болса, ондай жагдайда жатын белмеде жылы тYCтердi жаксы сезшесщ. Экостилiндегi кабыргаларды безендiру, эрине экоинтерьер дизайны табиги эрлеу материалдарын колданган кезде гана мYмкiн болады. ^абыргаларды безендiру Yшiн мыналарды колданыцыз:
- есю немесе балауыз агашыныц массиву
- бамбук сабагы;
- тас плиталар;
- кагаз тYCкаFаздары (катты немесе жещл еамдш eрнегi бар);
- керамикалык плиткалар немесе табети тастан жасалFан декормен жасанды тастан жасалFан плиткалар [2].
^абырFаларды безендiру ретiнде ак су непзшдеп бояумен эдеттегi кескiндеме жш колданылады, жалпы жасыл кабырFа керемет кершедь Ол кондырFы контейнерлерiн, дренажды, суару жэне жарыктандыру жYЙелерiн камтамасыз ете отырып жабдыкталFан. Олардыц дурыс жумыс iстеуi кабырFаныц бYкiл аймаFына отырFызылFан eсiмдiктердщ белсендi eсуiн камтамасыз етедь Мундай кабырFаны уйымдастыру жэне ^ту белгiлi бiр каржылык инвестициялар мен уакытты кажет етедi. Алайда, нэтиже OFан турарлык болады. Эрине, бул жасыл - эсемдш бeлменi балFындык жэне оттегi мен толтырары анык. Тeбенi безендiру Yшiн эртYрлi заманауи стильдердщ идеялары колданылады:
- ^цпрт ашык бояумен туракты бояу;
- аFаш панел бдермен эрлеу;
- тeбешц эр-тYрлi децгейлершщ баFытталFан жарыктандырумен YЙлесуi;
- жоFары аFартылFан тeбелердi аFаш аркалыктармен безендiру.
Егер аймак мYмкiндiк берсе, онда тeбелердi кYмбез тYрiнде безендiрiлiп, жарык пен клецке ойынын жасайды. Олар карапайым кедерпаз дизайн шамдармен толыктырылFан. АFаш немесе тас еден пэтердщ интерьершдеп экостильдi керемет кeрсетедi. Дегенмен, едендi эрлеу Yшiн паркет тактасын, ты^ын такталарын, керамикалык плиткаларды кауiпсiз пайдалануFа болады. Жатын бeлмеде немесе, конак бeлмесiнде еденге жоFары сапалы токы!етан кiлем тeсеген дурыс. Ол коцыр, жасыл немесе сарFыш жасыл болFаны жeн. Кiре берiс жэне жуынатын бeлме Yшiн дымкылданбайтын тeсенiштер колданылады. Бeлме Yшiн жиhазды тацдау келес талаптарFа сэйкес жYзеге асырылады:
- материалдардыц табетилы^ы;
- дизайнныц карапайымдылы^ы;
- дурыс геометриялык пiшiн, жещлдетшген дизайн;
- кайталама пайдалану белгшершщ болуы-ыскылау, сызаттар, eцсiз бeлiктер [3].
Мамандандыры1етан дYкенде пэтер Yшiн шамдарды тацдаFанда, кристалды
суспензиялары бар бiрнеше мYЙiзге арналFан Yлкен люстраныц тeбелерiн безендiру идеясынан бас тартыцыз. Бул табети интерьерге жарамайды. Цилиндрлiк тшшдеп iлулi рецктерге назар аударыцыз. Жасырын галогендiк жарыктандыру керемет кeрiнедi. Ол экоинтерьер дизайнын дэл жэне табети тYрде баса кeрсетедi. Токыма дизайны орташа жэне карапайым болуы керек. Тeсенiштерге табиFи маталарды колданыцыз - зы^ыр, макта т. б. МYмкiндiгiнше терезелерге перделердi колданбаFан дурыс. Сондыктан олар табети жарыктандыруды кeбiрек eткiзiп, электр энергиясын Yнемдейдi. Егер оларды баскалардыц кeзiнен жабу кажет болса, карапайым дизайндаFы перделердi - ролика, жапондык немесе римдiк перделердi тацдауFа тырысыцыз. Жатын бeлмедегi токыма, тeсек пен жумсак жиhазды бiр-бiрiмен YЙлесетiн етш безендiру Yшiн тацдалады. Декор экоинтерьер дизайныныц бейнесiн аяктайды, сондыктан OFан барынша назар аудару керек [4].
Пэтер белмесш заманауи интерьер дизайны экостилын жYзеге асыру Yшiн келесi идеяларды колданган дурыс, мысалы:
- керамикалык кумыралардагы сэндiк жапыракты агаштар (фикус, пальма, папоротниктер);
- токылган себеттер мен жемiс кумыраларын колданыцыз;
- тещз тастарын сатып алып, оныц кемегiмен тауашалар, серелер жасацыз ол белме интерьерше ерекше табиги кершю жасайды;
- аквариум белмеде орталык орынды алады, ол Yлкен, кец жэне эдемi безендiрiлген болуы керек, Yлкен тропикалык балыктары бар сауатты уйымдастырылган аквариум - бул эко интерьершщ нагыз безендiрiлуi.
Сонымен, заманауи дизайн интерьерi экостильдi жобалаушы дизайнерден киял мен табигатка деген сYЙiспеншiлiктi ете кажет етедi. Пэтердегi белме интерьерш гулдердщ, агаштардыц, судыц жанды энергиясымен толтырганда гана, сiз коршаган ортаныц жайлылылыгын ете жаксы сезшеаз. Белме кещстшн кажет емес белшектермен толтырмау керек, жалпы белмелердi кец калдырган дурыс. Декорларды, бастысы-белменi юшкене белшектермен шамадан тыс жYктемеу Yшiн оны кеп колдана бермеген дурыс. Барлыгы калыпты болуы керек. Жалпы дизайнерлер пэтердеп белме интерьерiн заманауй дизайн интерьерi экостильiнде жобалаганда табиги материалдарды бiр-бiрiне деген Yйлесiмдiгiн байланыстыра калыптастырганда гана адамдар езiн коршаган ортада еркш сезiне алады деп тYЙiндеймiз.
ПАЙДАЛАНГАН ЭДЕБИЕТТЕР
1. Бхаскаран Л. Дизайн и время. Стиль и направления в современном искусстве и архитектуре. - М.: Арт-Родник, 2006. - 258 с.
2. Торопова Л., Марина З. «Интерьер и дизайн современной квартиры. - М.:Эксмо, 2007.
3. Павлов М.А. Дизайнерские закономерности интерьера. Законы художественной среды общества. - Н. Новгород: ННГАСУ, 2008. - С. 72-77. 4. Рыжиков В. Композиционно-пространственная эволюция современного жилого интерьера // Архитектура. Строительство. Дизайн. 2002, № 2. - С. 68-71.
