CC BY
123YUNON-BAQTRYA PODSHOLIGINING IJTIMOYI TUZIMI, XO'JALIGI VA
MADANIYATI
Asadbek Sobir o'g'li Erkinov
Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika insituti
Ilmiy rahbar: Sulaymon Haydarov
ANNOTATSIYA
Maqolada Qadimgi Sharq tarixiga oid manbalar haqida o'rganishimizda, juda boy arxivga ega bolgan Yunon-Baqtrya podsholigining ijtimoyi tuzimi, xo'jaligi va madaniyati haqida so'z boradi.
Kalit so'zlar: gipparx, Yunon-Baqtrya, tetradraxma, draxma, ellinizm
SOCIAL STRUCTURE, ECONOMY AND CULTURE OF THE GREECE-
BAKHTRY KINGDOM
Asadbek Sobir ugli Erkinov
Chirchik State Pedagogical Institute of Tashkent Region Scientific adviser: Sulaymon Haydarov
ABSTRACT
The article deals with the social structure, economy and culture of the Greco-Bactrian kingdom, which has a very rich archive, when we study the sources on the history of the Ancient East.
Keywords: gipparx, Greek-Bactrian, tetradraxma, draxma, Hellenism
KIRISH
Yunon-Baqtrya qadimgi quldorlik davlatlardan biri bolib, davlat tepasida podsho turgan. Podsholik taxti boshqa sharq davlatlari kabi otadan o'gliga meros bolib otgan. Podsholik viloyatlarga bolingan bolib, uni viloyat hokimlari gipparxlar boshqarganlar. Gipparxlar esa to'gridan-to'gri podsholarga itoat etganlar. Podsholikda Hindistondan keltirilgan paxta ham ekishgan. Extimol podsholikda ipak qurt ham boqilgan.Podsholikda quy, eshki, qoramol, ot, tuya, qutos, urgatilgan fil, it va parranda boqqanlar. Yonon-Baqtrya otlari va tuyalari juda mashhur bo'lgan.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Boshqa joylarga qaraganda Yunon-Baqtryada shaharlar kop bolgan. Shuning uchun qadimgi tarixshilar Pompey va Apalloderlar Yunon-Baqtryani "ming shaharlar
mamlakati,, deb bejiz aytishmagan. Eng yirik shaharlari Baqtrya, Termiz, Evkratideya, Demetriya, Aleksandrya va boshqalar bolgan.Bu shaharlarda hunarmandshilik va savdo-sotiq rivoj topgan. Yunon-Baqtrya savdo-sotiq ham juda rivojlangan edi. Yunon-Baqtrya shimoldan janubga, sharqdan g'arbga o'tadigan korvon yollarining qoq ortasida joylashgani savdo-sotiqning rivojlanishiga imkon bergan.Yunon-Baqtrya savdogarlari va podsholari Hindiston, Xitoy, Parfiya davlatlari, Oks va Yaksart boyi xalqlari bilan savdo, iqtisodiy va madaniy aloqalar olib borganlar. Yunon-Baqtrya savdogarlari Buyuk Ipak yoli tarmoqlari orqali savdo-sotiq ishlarida unimli foydalanganlar. Yunon-Baqtrya podsholari qollanadigan oltin va kumush tangalar chiqarganlar.
MUHOKAMA
Yunon-Baqtrya madaniyatining ildizi uzoq otmishga borib taqaladi.Buni biz mil.avv 10- 5 ming yilliklarga mansub Zarautsoy,Pomirdagi Kurtukasoy shaxta g'ori devorlari, shiplariga oxra boyag'i bilan chizilgan qoyatosh rasmlari va qadimiy yodgorliklar misolida ham korishimiz mumkin.Yunon-Baqtryada yunon va mahalliy baqtrya madaniyatining aralashuvi natijasida elin madaniyati vujudga kelgan. Halkaltoroshlik, rassomchilik, naqqoshlik, kabi tasviriy sanat ham rivoj topgan. Yunon-Baqtrya hindlarning budizm, zardushtilik va yunonlarning kop xudolik dinlari aralashib ketgan edi. Yunon-Baqtrya davlati 130-140 yil yashadi.
NATIJA
Lekin u yerda yashagan xalqlar yuksak madaniyat yaratib qoshni xalqlar madaniyatiga barakali tasir korsatgan. Bu madaniyatning rivojida Orta Osiyo, xususan ozbek xalqi bobokalonlarining ham katta xizmati bor.Mamlakatning keyingi taraqqiyoti Kushon podsholigi bilan bog'liq bolgan. Yunon-Baqtrya davlating chegaralari doimiy mustahkam bo'lmasdan, harbiy-siyosiy vaziyatdan kelib chiqib o'zgarib turgan. Mil.avv. 3-asrning oxirlari O'rta Osiyo janubidagi harbiy-siyosiy vaziyat haqida Polibiy ma'lumot beradi. Uning yozishicha, Salavkiylar tomonidan Baqtryada qamal qilingan Yevtidem ularning hukmdori Antiox 3 ga " chegarada ko'shmanshi qabilalar turganligi va ular chegaradan o'tadigan bo'lsa har ikkala tomonning ham ahvoli og'ir bolishi mumkinligi,, bildiradi. Yunon-Baqtrya Osiyodagi eng yirik davlatlaridan biri bo'lgan.
XULOSA
Yunon-Baqtrya davlatida sharq va g'arb davlatlarining madaniyati aralashuvi ellinizm madaniyatini korishimish mumkin. Ellinizm natijasida koplab sohalar rivoj topdi. Masalan: shaharsozlik haykaltoroshlik, hunarmandchilik kabi sohalarni korishimiz mumkin. Yunon-Baqtrya davlati orqali otgan sharq va g'arbni bog'lovshi Buyuk Ipak yoli ham ahamiyatga egadir. Podsholokda sado-sotiqda ishlatiladigan
kumush va mis tangalar zarb etirgan. Mahalliy hokimlar ozlarining tangalarini muomilaga kiritgan.
REFERENCES
1. Kabirov A. Qadimgi Sharq tarixi.Toshkent -2016.
2. Avdiyev V.A. Qadimgi dunyo tarixi.Toshkent-2009.
3. Omonov, A. O. O., & Haydarov, S. A. (2021). TARIX FANINI O'RGANISHDA FRIGIYA PODSHOLIGINING O'RNI VA AHAMIYATI. Scientific progress, 7(5).
4. Turg'Unboyeva, M., & Haydarov, S. A. (2021). TARIX FANINI O'QITISHDA "O'TTIZ YILLIK URUSH" NING AHAMIYATI. Scientific progress, 1(5).
5. Ashirova, N. X. Q., & Haydarov, S. A. (2021). TARIX FANINI O'RGANISHDA QADIMGI HINDISTON MADANIYATINING O'RNI VA AHAMIYATI. Scientific progress, 1(5).
6. Yoriqulov, A. S. O. G. L., & Haydarov, S. A. (2021). TARIX FANINI O'QITISHDA HIND SIVILIZATSIYASI O'RNI. Scientific progress, 1(5).
7. Rahimberdiyev, A. E. O. G. L., & Haydarov, S. A. (2021). TARIX FANINI O'RGANISHDA ELAM DAVLATCHILIGINING O'RNI VA AHAMIYATI. Scientific progress, 1(5).
8. Nomozov, M. M. O., & Haydarov, S. A. (2021). OZBEKISTON RESPUBLIKASIDA TA'LIM SOHASIDAGI ISLOHOTLAR. Scientific progress, 1(5).
9. Fayziyeva, Y. I. Q., & Haydarov, S. A. (2021). TARIX FANINI O'QITISHDA SURIYA VA FINIKIYA PODSHOLIGI O'RGANILISHI. Scientific progress, 1(5).
10. Haydarov, S. A. (2021). TARIX FANINI O'RGANISHDA FRANKLAR DAVLATI O'RNI VA AHAMYATI. Scientific progress, 1(5).
11. Амиркулович, X. С. (2021). УЗБЕКИСТОН ТАРИХИ ФАНИНИ У^ИТИШДА ТАСВИРИЙ САНЪАТ АСАРЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ УЗИГА ХОСЛИГИ. Scientific progress, 1(3).
12. Хдйдаров Усмон. (2021). Тарих дарсларини самарадорлигини оширишда миниатюралардан фойдаланишнинг йуллари. Scientific progress, 1(3).
