CC BY
80
ml. bryg. mgr inz. Przemyslaw WYSOCZYNSKI ml. bryg. mgr inz. Aleksander ADAMSKI
Szkola Glowna Sluzby Pozarniczej
DOWOZENIE WODY PODCZAS AKCJI GASNICZYCH
Water delivery for extinguishing purposes
Streszczenie
Artykul opisuje system dowozenia wody . Omowiono najwazniejsze problemy i wybrane sposoby poprawy jego dzialania. Zaprezentowano korzysci plyn^ce z wybranych rozwi^zan technicznych, podnosz^cych parametry pracy ukladu. W analizie posluzono si? wynikami pochodz^cymi z symulacji komputerowej.
Summary
The article describes the water delivery system by tankers. The most important problems and some improvement method of working talked. Some benefit from technical solutions, raising the parameters of the work system were presented. In the analysis was used results from the computer simulation.
Slowa kluczowe: symulacja, zaopatrzenie wodne, dowodzenie, planowanie, taktyka; Keywords: simulation, water supply, command, planning, tactic;
Wprowadzenie
Alternatywne systemy zaopatrzenia w wod^ s^. realizowane silami Panstwowej Strazy Pozarnej niemal podczas kazdej akcji ratowniczo-gasniczej. Jak dot^d, woda jest podstawowym srodkiem gasniczym, o walorach l^cz^cych wysok^. skutecznosc z niskimi kosztami. Zapewnienie odpowiedniego wydatku wody nalezy do podstawowych zadan kieruj^cego akj Jest to skladnik skutecznego dzialania gasniczego, ale takze istotny warunek bezpieczenstwa ratownikow i osob narazonych na wplyw skutkow pozarow i zdarzen chemicznych. Wsrod roznych metod realizacji zadania dostarczenia odpowiedniej ilosci wody na miejsce zdarzenia, na szczegoln^. uwage zasluguje dowozenie wody pojazdami. Jest to metoda najcz^sciej wykorzystywana w praktyce naszego Kraju. Mimo to poziom swiadomosci i wiedzy na ten temat jest stosunkowo niski. Wiele obserwacji, analizy dokumentacji zdarzen uprawdopodobniaj^ hipotez^ o niskiej sprawnosci oraz ekonomii tego
rozwi^zania. Taki stan jest spowodowany tym, ze kierjcy akcjami ratowniczo-gasniczymi, nie posiadaj^c odpowiedniego narz?dzia weryfikacji swoich zalozen decyduj^. si? na system dowozenia, opieraj^c si? na wiedzy potocznej. Powazne problemy z zaopatrzeniem wodnym dla dlugotrwalych akcji zawarte s^. we wnioskach prawie kazdego zdarzenia z ubieglych lat. Takze tych, b?d^cych w centrum zainteresowania opinii publicznej, jak zabezpieczanie pr^dami wodnymi przez okres ponad doby zdarzenia z cystern^ z gazem propan-butan w Chrzanowie, pozar kosciola sw. Katarzyny w Gdansku, pozar targowiska w Slubicach oraz liczne inne duze pozary.
Zapewnienie ci^glosci i odpowiedniej jakosci systemu zaopatrzenia wodnego jest przedsi?wzi?ciem logistycznym. W stosunku do innych, priorytetowych dzialan ratowniczych: gaszenia, ewakuacji, ratowania czy wentylacji, w najwi?kszym zakresie podlega planowaniu. Istot^ planowania, jako funkcji kierowania, jest dysponowanie odpowiednim zasobem informacji. W stosunku do systemów pompowo-w?zowych, których parametry pracy mozna latwo wyznaczyc metodami teoretycznymi dla calych ukladów, dowozenie jest sum^. sprawnosci skladników funkcjonuj^cych równolegle i niezaleznie. Dla takich systemów najbardziej odpowiednim sposobem zdobywania informacji o ich dzialaniu jest symulacja komputerowa, z uwzgl?dnieniem wartosci parametrów zdobytych w praktycznych eksperymentach.
Modele systemu dowozenia s^. oczekiwane w srodowisku pozarniczym. Urealnienie wartosci oczekiwanych przez prowadz^cych akcje, da mozliwosc podejmowania znacznie trafniejszych decyzji. Poznanie negatywnych stron popularnego systemu dowozenia zblizy krajowe pozarnictwo do rozwi^zañ zachodnich, gdzie dowozenie stanowi alternatyw? do przewidywalnych i wysokowydajnych systemów pompowo-w?zowych, pozostawiaj^c nisze do zagospodarowania jedynie w skrajnych sytuacjach ograniczonego dost?pu do zródel wody, przy ewidentnych brakach podstawowego sprz?tu, najcz?sciej w pocz^tkowym okresie organizowania duzych i dlugotrwalych akcji gasniczych.
W Zakladzie Dzialan Gasniczych Szkoly Glównej Sluzby Pozarniczej zrealizowany zostal projekt pt. „Model cyfrowy systemu dowozenia przy dostarczaniu wody dla dlugotrwalych akcji gasniczych". Badanie mialo na celu zbudowanie modelu dowozenia wody, w oparciu o mierzalne wartosci pochodz^ce z rzeczywistych doswiadczen terenowych. Na tej podstawie zostal opracowany program komputerowy symuluj^cy funkcjonowanie systemu.
Gromadzenie danych do opracowania modelu
Waznym elementem realizacji tematu badawczego bylo wykonanie szeregu prób stanowiskowych i kompleksowych, skladaj^cych si$ na proces dowozenia wody. Do tego celu zostal opracowany plan dowozenia wody w 2 scenariuszach:
I. Dla dystansu 2,2 km, dowozenie 3 zast^pami od hydrantu, przejazd drogami mieszanymi (zakladowa, lokalna i wojewódzka), zaloga - 1 osoba, minimum 2 pelne cykle dowozenia wszystkich samochodów, zrzut wody realizowany w dwóch wariantach:
a. przepompowywanie do zbiorników samochodów pozarniczych,
b. przepompowywanie do otwartych zbiorników przenosnych z nalewakami, o sumarycznej pojemnosci 13 m3.
II. Dla dystansu 1,6 km, dowozenie 3 zast^pami od motopompy M40/8, przejazd drogami mieszanymi (zakladowa, lokalna, wojewódzka, gruntowa), zaloga -2 osoby, minimum 2 pelne cykle dowozenia wszystkich samochodów, warunki zrzutu jak w scenariuszu I.
Badania zostaly przeprowadzone w warunkach terenowych, w ramach organizowanych corocznie przez Uczelni^ warsztatów poligonowych.
Fot. 1. Stanowisko pozarowe, przygotowane do dzialan Autor: Bernard Król
3 3
Do badan uzyto skladanych zbiornikow, na stelazu o pojemnosci 5 m i 8 m . S3, to prototypy opracowane w Zakladzie Dzialan Gasniczych. Charakteryzuj^ si? prostot^ i szybkosci^. obslugi, niskim profilem, co ulatwia korzystanie ze zbiornikow, odkrytym stelazem, ktory pozwala na montaz dodatkowej armatury w postaci nalewakow. Ide^ bylo stworzenie kompleksowego rozwi^zania technicznego na magazyn wodny dla akcji gasniczej. Glowne zalozenia s^ nast?puj^ce:
• Rozwiqzanie ma maksymalnie ograniczyc liczbg ludzi do obslugi - uzyskano to poprzez zastosowanie nalewakow, wykorzystanie strumienicy do przelewania wody pomi?dzy zbiornikami, zasilanej z samochodu gasniczego (tego samego, ktory prowadzi dzialania gasnicze). W ostatecznej postaci jedna osoba kontroluje w pelni funkcjonowanie magazynu, pobor i podawanie wody (rysunek 2).
Ryc. 1. Schemat wykorzystania zbiornikow, A - samochod sredni, B - samochod ci?zki, niebieskie- nasady zasilaj^ce, czerwone - tloczne, czarne - ssawne
• Uniwersalnosc zastosowania - system zbiornikow tworz^cych magazyn wodny ma zastosowanie w wielu wariantach zaopatrzenia wodnego. Przede wszystkim w systemie dowozenia, gdzie elementem krytycznym jest szybkie i sprawne oddanie wody przez samochody, ale takze w systemach w?zowych. Typowa sytuacja pocz^tku akcji gasniczej - dwa zast?py gasnicze na miejscu pozaru: ci?zki i sredni, oba wyposazone l^cznie w trzy nasady do tankowania zbiornika samochodu. Najcz?sciej samochody tworz^ uklad wzajemnego zasilania. Niezaleznie od konfiguracji powoduje to zaj?tosc jednej nasady. Nast?pnie uklad jest podl^czany do lokalnej sieci
hydrantowej. Efekt - w najlepszych warunkach uklad ten jest mozliwy do zasilania z obcych zrodel jedn^ nasad^. Przy podl^czeniu kolejnego hydrantu, albo skorzystaniu z obu nasad stojaka hydrantowego uklad jest zamkni?ty. Potencjal sumy wydajnosci pomp zamontowanych na pojazdach jest ostatecznie zredukowany do wydajnosci dwoch nasad zasilaj^cych (rysunek 2), co w najlepszej sytuacji ogranicza ten popularny w pozarnictwie system az o 60%. Mozna okreslic ten stan ogolnie jako slabosc systemu przepompowywania, ktory istotnie posiada szereg wad i ust?puje wyraznie przetlaczaniu. Jednak przepompowywanie w najpopularniejszym w Polsce systemie dowozenia jest podstaw^.. System zbiornikow, posiadaj^cy teoretycznie dowoln^. liczb? wolnych nasad nalewakow l^czy w rozwi^zaniu zalety i wady obu systemow. Z jednej strony nie brakuje nasad zasilaj^cych, z drugiej strony pobor wody nasad^ ssawn^. samochodu daje mozliwosc podawania wody z peln^. wydajnosci^. zamontowanej pompy. Nie pojawia si? sytuacja braku symetrii pomi?dzy mozliwosciami pompy a wydolnosci^. zasilania. Ograniczeniem jest w zasadzie wydajnosc sumaryczna systemu zaopatrzenia. W przypadku zbiornikow, powinny one przej^c rol? przechwytywania wody ze wszystkich wykorzystywanych zrodel w jednym miejscu (rysunek 1). Cala woda z sieci hydrantowej, ukladow pompowo-w?zowych i dowozenia powinna trafiac do systemu zbiornikow i stamt^d byc pobierana i przekazywana do ukladu gasniczego.
Ryc. 2. Schematy typowych pol^czen samochodow gasniczych, A - samochod sredni, B -samochod ci?zki, niebieskie- nasady zasilaj^ce, czerwone - tloczne
Fot. 2. Uklad zbiornikow z nalewakami Autor: Bernard Krol
Kazdy samochod gasniczy analizowany byl niezaleznie, mierzony byl czas trwania kazdej elementarnej czynnosci:
• ustawienie pojazdu we wlasciwej pozycji;
• podl^czenie ukladu przepompowywania;
• wykonanie tankowania lub zrzutu wody;
• odl^czenie ukladu;
• pokonanie drogi.
Jednoczesnie wartosci czasu i obj^tosci byly przeliczane na wydajnosc ukladow. Dodatkowo rejestrowany byl czas przestojow w oczekiwaniu na zwolnienie stanowisk przez inne pojazdy, oraz stan wypelnienia zbiornikow.
Przebieg symulacji jest nast^puj^cy:
a. samochod gasniczy z pelnym zbiornikiem sprawdza dost^pnosc wolnych nasad zasilaj^cych stanowiska pozarowego;
b. jesli jest wolna przynajmniej jedna nasada nast^puje podl^czenie, zwi^zane z pewn^ zwlokq, czasow^ (manewrowanie), w przeciwnym razie samochod oczekuje na swoj^ kolej;
c. sprawdzany jest stan wypelnienia zbiornika zast^pczego stanowiska pozarowego. Jesli istnieje taka mozliwosc rozpoczyna si? przepompowywanie wody z wydatkiem ograniczonym przepustowosci^ nasad i parametrami autopompy, lub ograniczeniami
wolnej przestrzeni zbiornikow stanowiska pozarniczego. Proces jest skorelowany z przyjçt^. wydajnosci^. gasnicz^;
d. jesli zbiornik zostanie oprozniony, nasady s^. zwalniane i rozpoczyna siç jazda w kierunku stanowiska wodnego;
e. po dotarciu do stanowiska wodnego sprawdzana jest dostçpnosc nasad, do ktorych mozna podl^czyc samochod w celu zatankowania zbiornika. Jesli jest to mozliwe nastçpuje manewr podl^czania i rozpoczyna siç tankowanie, w przeciwnym wypadku samochod czeka na swoj^. kolej;
f. po zatankowaniu rozpoczyna siç jazda w kierunku pozaru, po czym caly cykl zaczyna siç od pocz^tku.
Program wyposazony jest w elementy urealniaj^ce przebieg symulacji, ktore pochodz^ z obserwacji rzeczywistych realizacji dowozenia:
• wystçpuje zwloka czasowa (parametr - manewrowanie), wplywaj^ca na opoznienie, zwi^zana z wykonywaniem roznych czynnosci budowy ukladu: wlasciwe ustawienie samochodu, przygotowanie pompy do pracy, podl^czenie odcinkow wçzowych do nasad;
• ograniczenie uzycia nasad tlocznych/zasilaj^cych samochodu - mimo posiadania wiçkszej liczby nasad nie stosuje siç podczas przepompowywania wiçcej niz dwoch, co ma swoje praktyczne uzasadnienie. Jesli oproznienie zbiornika samochodu o pojemnosci 5m trwa przeciçtnie od 2 do 3 minut, praca strazaka podl^czaj^cego dodatkowy odcinek nie powoduje istotnego skrocenia tego czasu, a angazuje energiç jednego ratownika. Przy tendencji do ograniczania zbçdnych czynnosci przez ratownikow, obslugç dowozenia powinni moc realizowac samodzielnie kierowcy. W takim wypadku przepompowywanie dwoma nasadami tlocznymi jest rozwi^zaniem optymalnym;
• wystçpuje rozroznienie wydatku przepompowywania w zaleznosci od miejsca do ktorego jest wykonywane. W przypadku zamkniçtego zbiornika samochodowego wydajnosc przepompowywania jest ograniczona, co jest zwi^zane z ogranicznikami cisnienia stosowanymi dla nasad zasilaj^cych w wielu modelach samochodow
pozarniczych, inaczej w przypadku przenosnych zbiornikow otwartych, cystern, kontenerow na wod^, ktore nie posiadaj^ automatycznych zaworow odcinaj^cych;
• inne parametry np. rzeczywista wydajnosc pomp zwi^zana z gl^bokosci^. zasysania, wysokosci^. tloczenia, ograniczenia dost^pnosci punktow dla samochodow mozna zawrzec r^cznie w zmiennych symulacji.
Rola zbiornikow na wod£ w dowozeniu
Wynikiem pracy modelu cyfrowego systemu dowozenia wody jest zbior danych numerycznych opisuj^cych stan systemu dla kazdego skladnika w wyznaczonych odst^pach czasu. Interwal czasowy mozna zadac w programie jako parametr, dla wybranych przykladow zaprezentowanych ponizej zostal ustalony na 6 s.
Najbardziej interesuj^cym opracowaniem wynikow jest wykres stanu wypelnienia zbiornikow stanowiska pozarowego. Wielkosc zapasu wody do celow gasniczych, zdolnosc utrzymania zalozonego wydatku, s^. najwazniejszymi wskaznikami skutecznego zaopatrzenia akcji ratowniczo-gasniczej.
Tabela 1.
Zestawienie podstawowych parametrow dowozenia, uzytych do symulacji nr 1
Gasi Dowozi Zapas poczqtkowy [l] Dystans [m] Wydatek gasniczy [l/min] Wydatek zasilania [l/min]
GCBA 5/32 GCBA 5/32 7000 1000 1200 3 nasady p° 1000 l/min
GBA 2/25 GCBA 5/32
GBA 2/25
Ryc. 3. Symulacja nr 1, zapas wody stanowiska pozarowego przy braku i przy uzyciu
dodatkowych zbiomików
Wykresy z rysunku 3. przedstawiaj^. róznice w wielkosci zapasu wody w czasie, dla dwóch scenariuszy dowozenia, zgodnie z podstawowymi parametrami zestawionymi w tabeli 1. Jedyn^. róznic^ jest zastosowanie w jednym ze scenariuszy dodatkowych pustych zbiorników na wod? o l^cznej pojemnosci 9000 l, wyposazonych w zestaw montowanych nalewaków, po jednej sztuce, po dwie nasady W-75 kazdy.
Jak wynika z wykresów, zastosowanie dodatkowych zbiorników przynioslo szereg korzysci. Przede wszystkim udalo si? unikn^c kryzysów wydatku gasniczego, który pojawia si? od 25 minuty symulacji. Zapas wody nie zapewnia ci^glosci gaszenia. W praktyce oznacza to cingle sterowanie wydatkiem, tak, aby nie powstala sytuacja, w której stanowiska gasnicze calkowicie pozbawione s^. srodka gasniczego. Calkiem inaczej prezentuje si? sytuacja dla drugiego scenariusza. zastosowanie dodatkowych zbiorników na wod? dalo mozliwosc szybkiego opróznienia dowoz^cych samochodów gasniczych, cykl dowozenia ulegl przyspieszeniu, z uwagi na:
• brak kolejkowania si? samochodów przy zrzucie wody, w oczekiwaniu na woln^. nasad?;
• brak koniecznosci oczekiwania na zwolnienie si? miejsca w zbiornikach samochodów gasz^cych.
W symulacji nr 1 dostrzegalna jest tendencja spadkowa wydolnosci systemu dowozenia. Zapas wody samochodow gasz^cych wraz z zapasem samochodow uczestnicz^cych w dowozeniu nadaje symulacji bardzo komfortowe warunki pocz^tkowe. Dodatkowo zrodlem zaopatrzenia w wod? jest system trzech niezaleznych stanowisk wodnych, kazdy o wydajnosci 1000 l/min. Oznacza to mozliwosc tankowania kazdego samochodu niezaleznie z wlasnego zrodla. Jest to sytuacja rzadko dost?pna w rzeczywistosci, a mimo to system dowozenia zalamuje si? w okolicach 70 minuty dzialania. Nalezy w tym momencie zauwazyc, ze zrealizowany na tym dystansie prawidlowy uklad pompowo-w?zowy (podwojna linia W-75), z zastosowaniem przetlaczania w polowie dystansu powinien zapewniac wydatek w granicach 1600 l/min w sposob ci^gly. Dodatkowo przy zaangazowaniu dwoch zamiast trzech samochodow tworz^cych system.
Najcz?sciej spotykanym w praktyce rozwi^zaniem przy niewystarczaj^cym zaopatrzeniu w systemie dowozenia jest dol^czenie kolejnego pojazdu do dowozenia.
Tabela 2.
Parametry symulacji nr 2, dodatkowy samochod do transportu wody
Gasi Dowozi Zapas poczqtkowy [l] Dystans [m] Wydatek gasniczy [l/min] Wydatek zasilania [l/min]
GCBA 5/32 GCBA 5/32 7000 1000 1200 4 nasady po 1000 l/min
GBA 2/25 GCBA 5/32
GBA 2/25
GBA 2/25
18000
16000 --
14000 -------
12000 -----------------
> 10000 --------------------
0
* 8000 ------------------
yi
1 6000 -----
N / \
4000 --r-^-\-T^A;-tvV--T^T-
2000 --^--V-t^-\-T^-\---—
0 ...................................... II''.........................TT*i............
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75
Czas [min]
--------Bez zbiornikow Zbiomik przenosny 9000 I
Ryc. 4. Symulacja nr 2, zastosowanie dodatkowego samochodu dla warunkow symulacji nr 1
Analizuj^c wykresy z rysunku 4. mozna omowic roznice pomi?dzy symulacjami 1 i 2, wynikaj^ce z wl^czenia kolejnego samochodu do systemu dowozenia. Przede wszystkim najwi?ksz^. korzysc odniosl scenariusz z zastosowaniem zbiornikow przenosnych 9000 l. Zapas wody w tym scenariuszu, pomimo wielkich wartosci mi?dzyszczytowych na wykresie nie spada ponizej 5000 l w zbiornikach. Jest to ogromna zaleta dla kieruj^cego akj ratowniczo-gasnicz^, gdyz moze on w takich warunkach skutecznie realizowac zamiar taktyczny, wl^cznie z okresowym podnoszeniem wydatku. Dodatkow^ korzysci^. jest komfort zarz^dzania tak znacznym buforem wodnym, przy ktorym spadek zapasu o 50% trwa okolo 6 minut. W tym czasie mozna wypracowac wiele wariantow taktycznych, przegrupowac stanowiska, zmienic urz^dzenia itd. Inaczej wygl^da sytuacja, gdy w przeci^gu niecalych 4 minut ub?dzie calosc zgromadzonego zapasu wody. Najcz?sciej moze to prowadzic do nieskoordynowanego wycofania stanowisk, przerwania podawania srodkow gasniczych przy jednoczesnej utracie post?pow gasniczych. Tak^ sytuacja na wykresie obrazuje scenariusz bez zbiornikow, gdzie w regularnych odst?pach czasu na kilkadziesi^t sekund wyst?puje calkowity brak wody. Jedyn^. szans^. kieruj^cego akj jest bardzo rygorystyczne ograniczanie wydatku gasniczego. Z tym, ze cz?sciej jest to spowodowane problemami systemu dowozenia niz realnymi post?pami lub warunkami prowadzonej akcji.
Innym sposobem, ktory potocznie uznawany jest za wysoce skuteczny i rozwi^zuj^cy ostatecznie problem zaopatrzenia wodnego jest wykorzystanie cysterny jako zrodla wody. Jak
ksztaltuje siç zapas wody w zbiornikach przy wykorzystaniu cysterny z pelnym zbiornikiem, przy wydatku 1600 l/min przedstawia rysunek 5.
Tabela 3.
Parametry symulacji nr 3
Gasi Dowozi Zapas poczqtkowy [l] Dystans [m] Wydatek gasniczy [l/min] Wydatek zasilania [l/min]
GCBA 5/32 GCBA 5/32 25000 1000 1600 4 nasady p° 1000 l/min
GBA 2/25 Cn 18/16 GCBA 5/32
GBA 2/25
GBA 2/25
Ryc. 5. Symulacja nr 3, wykorzystanie cysterny na stanowisku pozarowym, jako
magazyn wody
Cysterna w tym przypadku tworzy pojemny bufor wodny, jest takze miejscem, do ktorego mog^. przekazywac wod? samochody dowoz^ce. Powyzsza symulacja osi^ga moment krytyczny w okolicach 70 minuty.
Podsumowanie
System dowozenia szczegolnie nadaje si? do symulowania komputerowego. Wyst?puje w nim wiele elementow, ktore s^. wzajemnie powi^zane. Niektore z nich s^. mocno deterministyczne, niektore mozna okreslic z pewnym przyblizeniem. Ratownicy na cz?sc z nich maj^ wplyw:
• technika pozarnicza;
• wyszkolenie;
• operacyjne przygotowanie obszaru chronionego;
• zamiar taktyczny.
Na cz?sc czynnikow wplyw ludzi jest ograniczony lub zaden:
• minimalny dystans dowozenia;
• warunki drogowe i atmosferyczne;
• wydajnosc obcych zrodel wody.
Brak, lub uproszenie niektorych z powyzszych elementow z pewnosci^. ma wplyw na zgodnosc uzyskanych wynikow z praktyk^. pozarnicz^. Symulacja jest jedynie sposobem na syntetyczne opracowanie dlugotrwalego i zlozonego procesu przy wykorzystaniu usrednionych wartosci poszczegolnych wielkosci. Wyniki symulacji mozna przyjmowac jako wiarygodne w pewnym przyblizeniu. St^d w opisie eksperymentow swiadomy brak odwolan do precyzyjnych wartosci liczbowych uzyskanych wynikow. Mimo, ze program podaje wyniki z dokladnosci^ do jednego litra i szesciu sekund. W ocenie autora duzym sukcesem jest zobrazowanie tendencji na wykresach oraz wskazanie prawdopodobnego czasu krytycznego dla analizowanej symulacji. Cenne s^. takze obserwacje wzgl?dnych zmian w uzyskanych wynikach, po kolejnych zmianach parametrow symulacji, jak to zostalo zaprezentowane na przykladach. Dotychczas praktykowane podejscie opieralo si? na zastosowaniu bardzo prostych wzorow matematycznych, uwzgl?dniaj^cych liczb?, pojemnosc zbiornikow samochodow dowoz^cych i dystans dowozenia. Z uwagi na znaczn^ liczb?
parametrow, maj^cych wplyw na sumaryczn^. sprawnosc systemu, stosowanie wzorow matematycznych, jest obarczone ogromnym blçdem. Na skutecznosc prowadzonej akcji ratowniczo - gasniczej wplyw maj^ decyzje i systemy o wysokim marginesie bezpieczenstwa. Tylko w takich warunkach mozna tworzyc plany prowadzenia dlugotrwalych akcji gasniczych, przy ktorych sukcesy s^. uzaleznione przede wszystkim od sprawnosci systemow logistycznych, cierpliwosci i systematycznosci. Wartosci przyblizone oscyluj^ce w granicach ryzyka nie buduj^ wymiaru praktycznego. Bywaj^. wrçcz niebezpieczne. Nie uwzglçdniaj^. podstawowego zagrozenia wynikaj^cego z wlasciwosci systemu dowozenia, -nierownomiernych dostaw srodka gasniczego, a co za tym idzie - zagrozenia okresowym brakiem wody.
System dowozenia jest systemem prostym, niemal prymitywnym, wsrod innych sposobow dostarczania wody wyroznia siç wyj^tkowo niekorzystnie w analizie stosunku kosztow do korzysci. Jest systemem doraznym, mozna go potraktowac jako zastçpczy wskaznik stopnia profesjonalnego przygotowania sluzb ratowniczych do dzialan na danym terenie. Przyjçlo siç w definicji dowozenia nadawac mu cechç systemu dla „duzych odleglosci". W rzeczywistosci jest to nieprawda. Dowozenie jest stosowane powszechnie juz od dystansu 200 m od zrodla zasilania (najczçsciej w postaci hydrantu pozarniczego). Jednoczesnie, jak wskazuj^. zrodla w postaci analiz akcji (standardowe meldunki nie zawieraj^. informacji o sposobie organizacji zaopatrzenia wodnego), jest stosowany w ponad 95% przypadkow zdarzen1, w ktorych zachodzi potrzeba korzystania z alternatywnych zrodel. St^d bardzo istotna rola dydaktyczna symulacji, ktora znacznie glçbiej wnika w mechanizm dowozenia, ujawnia zagrozenia i daje mozliwosc przeprowadzenia eksperymentu, wl^cznie z probami uzycia sprzçtu nie bçd^cego na wyposazeniu sluzb ratowniczych - samochody o nietypowej liczbie i rodzaju nasad, roznorodne zbiorniki puste i wypelnione, niestandardowe srednice przewodow zasilaj^cych. Maj^c przegl^d wartosci wszystkich skladnikow symulowanego systemu w kazdym momencie, mozna zastanawiac siç nad wplywem zmian poszczegolnych elementow na calosc, w celu odszukania optymalnego rozwi^zania takze z punktu widzenia ekonomii procesu.
Symulacja systemow dowozenia, ktora wskazuje na pesymistyczny obraz tego rozwi^zania, moze siç przyczynic do rozwoju znacznie wydajniejszych i stabilniejszych systemow. Istnieje szansa, ze stopniowo, w wyniku wzrostu swiadomosci wsrod strazakow,
1 Wynik przeprowadzonej analizy dokumentacji ok. 120 akcji ratowniczo-gasniczych z terenu catej Polski
zacznie siç odwracac tendencja zakupowa w PSP, polegaj^ca na zamawianiu coraz wiçkszej liczby bardzo kosztownych samochodów ciçzkich, o coraz wiçkszych zbiornikach na wodç na korzysc mobilnych i relatywnie znacznie tanszych rozwi^zañ w postaci przyczep wçzowych lub zwijadel. Symulacja dowozenia powinna przyczynic siç do ogólnego wzrostu kultury technicznej, poprzez zwrócenie uwagi na podstawowe elementy techniki pozarniczej znacznie podnosz^ce skutecznosc zaopatrzenia. Ostatecznie wyniki serii eksperymentów mog^. stac siç powodem do zmian w projektach technicznych pojazdów pozarniczych, poniewaz mimo, iz dowozenie jest podstawowym sposobem realizowania alternatywnego zaopatrzenia wodnego w Polsce, niektóre pojazdy s^. skrajnie nieprzystosowane do tego celu. Typowym przykladem jest popularna cysterna pozarnicza, która mimo posiadania zbiornika o pojemnosci 18m , jest wyposazona jedynie w jedn^ nasadç zasilaj^c^ W-75. W praktyce wyklucza to cysternç z roli samochodu dowoz^cego wodç, jak równiez zastçpczego zbiornika do magazynowania wody na miejscu akcji.
Przeprowadzone badania, oraz wyniki symulacji z udzialem cysterny, zaprezentowane kadrze kierowniczej niektórych komend miejskich PSP, przynioslo skutek w postaci inwestycji w modernizacjç cystern, do udzialu w systemie dowozenia. Jest to wymierny dowód korzysci plyn^cych z uswiadamiaj^cej roli symulacji dowozenia w róznych warunkach. Producent cystern wl^czyl sugerowane zmiany do swoich nowych projektów. Podobny sukces odniosly prezentacje nowych konstrukcji zbiorników przenosnych na stelazu z nalewakami, które byly uzywane do przeprowadzania prób systemu dowozenia. Potwierdzily siç w praktyce korzysci plyn^ce z zastosowania tego rozwi^zania jako narzçdzia podnosz^cego znacznie skutecznosc dowozenia.
Literatura
1. Adamski A.,- Naliczanie sit i srodkow - warianty taktyczne, Skuteczne ratownictwo, praca zbiorowa, Wyd. Verlag Dashöfer Sp. z o.o., Warszawa 2007;
2. Adamski A.,- Plan przeciwpozarowego zaopatrzenia wodnego cz. 1, Skuteczne ratownictwo, praca zbiorowa, Wyd. Verlag Dashöfer Sp. z o.o., Warszawa 2006;
3. Adamski A.,- Plan przeciwpozarowego zaopatrzenia wodnego cz. 2, Skuteczne ratownictwo, praca zbiorowa, Wyd. Verlag Dashöfer Sp. z o.o., Warszawa 2007;
4. Adamski A., Krol B, Techniczne aspekty organizacji zaopatrzenia wodnego, materialy konferencyjne, Tendencje rozwojowe w technikach ratowniczych i wyposazeniu technicznym, Krakow, 2009;
5. Brunacini A., Fire Command, NFPA, 2002;
6. Carter H., Murnane L., Fire fighting strategy and tactics. Oklahoma, 1998;
7. Essentialof f irefighting, 4th Ed., IFSTA1998;
8. Eckman W. F., The fire department water supply handbook, Fire Engineering Books&Video, NJ 1994;
9. Fire Sevice Manual vol. 1, Fire Service Technolgy Equipment and Media, UK, Crown 2001;
10. Richman H., Engine Company Fireground Operations,- 2ed. NFPA, cop.1986;
11. Richman H., Truck Company Fireground Operations, -2ed. NFPA, cop. 1986.
Recenzenci bryg. mgr inz. bryg. mgr inz.
Dariusz Czerwienko Tomasz Krasowski
