CC BY
140
УДК 891.550.09-1 А. ^АКИМОВ
ББК 80(075)
ВИЖАГЩОИ ШЕЪРИ FИНОИИ ТАВСИФИЮ ТАСВИРЙ (дар мисоли эчодиёти Мирзо Турсунзода)
Вожа^ои калиди: тacвиpгapaй, во^ият, aшëгapaй, мaнзapaнигapй, тaбиaт, бaцeият, зaбaн, caнaeи бaцeй, Hcmc>pa, тamбex, Tamx.hc, тaч,pибaи фapцй, мaъpифaт, axcüc, aнacиpи тaбиaт, maxc, maxcиятигиной.
Яте aз aнвои шeъpи Fиной aшъоpи гиноии тaвcифию тacвиpй мeбaшaд, ки дap он a^cHp. aлaми aшë, мaнзapaxaи тaбиaт, вок^ънятн мaвч,yдa ниcбaт бa дигap тавъх.ои нaзми Fинaй мa;оми мухим доpaнд, ки бa cap. xyд мaвзyвy мyxтaвои шeъp к;apоp гиpифтa, дap зимн ин ë он pyx^ вa ë aндeшaepa ифaдa мeнaмояд. Ин нaвъ шeъp хдм бо xyByp вa хдм бe x^yp. фaъaли шaxcияти шeъp apзи вуч,уд мeкyнaд. Агap дap шeъpи fhtohh тaвcифию тacвиpй шaxcияти шeъp мaвч,yд бaшaд хдм, дap он мaбxacи тacвиp - aнacиpи aлaми aшëвy тaбиaт мaкaми бapтape дaштa, бa вacитaи тaвcифy тacвиpи онх,о фaъолияти шaxcияти шeъp, ки мохняти ич,тимоии хдстии ypa мyaйян мeнaмaяд, ошкоp мeгapдaд.
Дap шeъpи aндeшaxaи отифии тacвиpй мaкaми aндeшa мyxимтap aCT вa aнacиpи aлaми aшë вобacтa бa чигyнaгй вa бaëни эх^ошт вa тaaccypaти шaxcияти шeъp иcтифодa кapдa мeшaвaд. Дap шeъpи fhtohh тaвcифию тacвиpй ин мyнacибaт тaFЙиp xypдa, мaв;eи aлaми aшë бо зyxypоти гуногуни xyд, xax дap шaкли мaнзapaxaи тaбиaт вa xоx вокеияти нaвaфapидaшyдa, мacaлaн нaмaи rnaxpy cоxтмонxа, мyxнмтap гaштa, мax,з онх,о дap шaxcияти шeъp пaйдa шyдaни ин ë он гyнa э^ошту тaaccypaти Fинaиpa мyaйян мeнaмaянд. atochp вa зyxypоти гуногуни во^ъ^ти мaвч,yдa, ки дap py бa py. nax^H ботинии шaxcияти шeъp ;apоp мeгиpaнд, мaншaи чигyнaгии идpaки y aз aлaми хдстй мeбaшaнд, ки бa он paнгy тобиши гуногун - во^й, xaëлпapдaзaнa, мacappaтaмeз вa ë хузтангез мeдиxaнд. Дap ин хогат aлaми aшëвy вок^нят apзиши мaънaвй пaйдa кapдa, мaводи шeъpи Fиной мeшaвaд, зepо шeъpи Fиной мaxзaни apзишxaecт, ки шaxcняти он aз мaъpифaти зyxypоти мyxтaлифи na^HH хдстй х^ил мeнaмояд. Дap бapобapи ин, хдмчунон ки вдйд шуд, xaмaи ин вaзифapо шeъpи fhtohh тaвcифию тacвиpй бe вуч,уди rnaxcra™ шeъp хдм ич,pо кapдaнaш мумкин aCT. Дap он xaлaт фи^у вa эх^ошту тaaccypотe, ки шоиp мexоxдд ифодa
кyнaд, дap интиxоби aноcиpи олaми aшë, тapзи тacвиpи мaнзapa, яънe дap зимни мaбxдcи тacвиp ч,ойгузин мeшaвaд.
HHrapHrnH олaми aшë дap шeъp мaъмyлaн дap шaкли мaнзapaнигоpй, cypaт мeгиpaд, ки Ha фaкдт зyxypоти aлоxндaи тaбиaт, бaлки xдмpоxн он тaмоми нaмоe, ки онpо фapо гиpифтaacт, мacaлaн обу зaмин, оcмонy aбp, нaбототy хдйвонот, пapaндaгонy xaзaндaгон, xyлоca, xдмaи чизepо, ки бa нaзap мeояд, фapо гиpифтaнaш мумкин aCT. Шeъpи мaнзapa, ки cyвapи xaëл, яънe xaëлy тacвиpкоpиpо бо aндeшaвy отифa бо xyд доpaд вa тaбиaтy мaнзapa дap он зиндaвy гyë бa кдлaм омaдa, бa кдвли Шaфeии Kaдкaнй xycycияти тacaннyию оpоишй кacб мeкyнaд. У, aз чумга, дap ин боpa мeнaвиcaд: «..^ ;apHH чaxapyм (xH4,p^ Х,.А.) бa бaъд зиндaгии мapдyм нaвъe зиндaгии тacaннyй acт вa ифpотy тaфpит бap он фapмонpaвоcт. Шaиpони ин дaвpa тacвиppо вacилae бapои ил;ои мaонии зex,нии xyд нaмeдонaнд, бaлки нaвъe тaзйин бa хдооб мeовapaнд, ки дap xap мaдexдe бояд aз он тaзйин cyд чуст, монaнди paнгe, ки бояд бap дeвоpe ë дape бa коp paвaд, бe он ки тaвaч,ч,yx шaвaд бa ин ки оë дap cоxтмони ин дeвоp ë ин дap чй моя бa paнг ниëз хдст вa aгap хдст, чй нaвъ parne вa чй aндозa» (2, 146).
Аммо бояд бa эътибоp гиpифт, мaнзapaнигоpиe, ки дap шeъpи ^acc^H. фоpcии точикй, мacaлaн дap к;иcмaти тaFaззyли кдcидaxa, нacибy тaшбиб* вa ë yмyмaн кдcидaxaи бaxapия, ки тacвиpy тaвcифи мaнзapaxaи бaxap вa ë ;acидaxоe, ки бa тacвиpи фacлxaи дигapи cол бaxшидa шyдaaнд, чой доpaд, бap мaфxyми шeъpи тacвиpй ë мaнзapa, ки дap acp. мо мaъмyл acт, мyтaфовит acт. Дap шeъpи пeшин тacвиpи мaнзapa вa ë aноcиpи олaми aшë rçap^ xдмeшa хдмчун воcитaи ëpиpacон бapои ифодaи пyppaтapи мaзмyнy мyxтaвои acap иcтифодa мeшyд. Xднгомe ки шeъp Ha бa зaбони бaдeъ - тaшбexy иcтиоpaвy paмзy мaчоз вa монaнди инхо, бaлки бо шeвaи мyчappaд cyxбaт мeкyнaд, он куллй бyдa, дa;и;aн aз тaчpибaи зиндaгии шоиp бapнaмeояд вa aз ин py, хдмчунон ки Ризо Бapоxднй мeнaвиcaд «...тaбиaт миали xap чизи дигape вacилa ;apоp
мегирад, хамон тавре ки дар ашъори гузаштаи мо, гох-гох табиат василаи мадхи мамдух, ё иш^и маъшу; бо парастиши маъбуд шудааст. Ба хамин далел шеъри гузаштаи мо, зиёд хам васфй набудааст, чуз дар баъзе аз ташбибхову тагаззулхо, баъзе газалхо ва порахое аз маснавихо» (1, 125). Оид ба мав;еи тавсифу тасвир дар тагаззул Сируси Шамисо низ менависад: "... маъмул буд, ки дар огози ;асида абёте биёваранд ва дар он аз иш;у оши;й ё васфи маъшу; ё табиат... сухан ронанд..." (8, 36). Аммо манзара дар шеъри замони муосир на василае барои ифодаи маънои мучаррад, балки мафхумеро ифода менамояд, ки маъно аз худи маводи тасвир берун меояд ва ин холат бар муста;илияти он таъиду таъкид дорад. Ба вучуд омадани чунин шеъри манзара дарачаи муайяни инкишофу тара;;ии чамъиятро та;озо мекунад, ки дар он сатхи шуурнокии шахсии афроди чомеа баланд рафта, на танхо афкору андеша ва фаъолияти инсон, балки хастии табиат хам маншаи такомули чахоншинохтй ва озодии маънавии у дониста шавад. Ба замми ин, барои ба вучуд омадани шеъри муста;или манзара ташдиди зиддияти муносибатхои ичтимой хам зарур буд, ки дар ин бора Г. Н. Поспелов менависад: «Зарур буд, ки мухолифати чамъиятй шадид шуда, дар шуури мардум норизоии ами; аз тамоми сохти мавчудаи хдёти ичтимой ба вучуд ояд, то одамони бештар андешаманд ва аз чихати зебошинохтй пешрафта ба дарачае расанд, ки табиатро дар ало;амандй бо норизоии умумии худ дарк ва онро ифода карда тавонанд» (4, 121). Хдмин гуна холат, хамчунон ки Г. Н. Поспелов ;айд мекунад, дар ;исмати арупоии дунё, дар Фаронса, асосан дар нимаи дуюми ;арни ХУШ ба вучуд омад, ки аввал боиси шакл гирифтани чараёни «сентиментализм», баъдан «романтизм» дар адабиёт шуд. Ва «шоирони сентиментализм ва романтизм эчодкорони махз шеъри гиноии манзара шуданд, дар ашъори худ «эхсоси таъмимии табиат» -ро кашфу ифода карда, бо ин, шеъри гиной ва тамоми адабиёти бадеиро гановат бахшиданд ва бо ин хама дар рушди зебошинохтии башарият ;адами бузурге ба пеш гузоштанд»
(4, 121).
Аммо, мутаассифона, дар шеъри форсии точикй то ;арни бист вазъият дар истифодаи тасвир хамчун мояи шеър дарк карда нашуд, зеро барои ин заминаи зарурии ичтимой ба вучуд наомада буд ва савияи зебошинохтии шоирон ба дарачае нарасида буд, ки ба воситаи тасвири манзара ва холатхои табиат хусусиятхои хоси онро нишон дода тавонанд. Аз ин чост, ки тасвирхои бечону берух, ки аз тачрибаи фардии шоир бахра нагирифта, ;олабй буданду аз шеъре ба шеъре бе мамониат куч мекарданд, дар саросари назму насри адабиёти форсии точикй мушохида мешаванд. Адабиёти хамин давраро дар назар дошта, Та;ии Пурномдориён дар бораи хусусияти тасвир дар он ба чунин хулоса мерасад: «Дар мадоехи манзум ва насрхои маснуи форсй, чи бисёр тасвирхо мебинем, ки андак на;ше дар инти;оли авотиф ба ухда надоранд, чаро ки аз хуршеди гарму равшани тачрибахои самимии руху эхсос, гармй нагирифта ва фа;ат ба ;асди хунарнамой ва санъатгарй пардохта шудаанд. Мисли ин аст, ки дебои муна;;ашеро бар пайкарае чубин ё сангин рост карда бошанд» (5, 90-91). Ин вазъи тасвир ва манзаранигорй дар шеъри форсии точикй бо истиснои хеле кам то ;арни бист давом кард.
Дар ;арни бист бар асари дигаргунихои сиёсиву ичтимой, ки дар Осиёи Марказй рух дод ва давлати муста;или Точикистон арзи вучуд кард, дар адабиёту фарханг низ тагйироти назаррасе ба амал омад. Мав;еи инсон дар чомеа дигар шуд, савияи шуури шахсии у боло рафт, ки ин бар кулли хунар, аз чумла шеъру адаб на;ши худро гузошт. Ин на танхо дар муносибати фард бо чомеа, балки дар муносибати вай ба табиат хам хусусиятхои тоза ворид кард. Масалан, ба таври куллй ;айд кардан мумкин аст, ки инсон дар авоили ;арни бист ба табиат муносибати зуроваронаву тасхиркунанда дошт. Ин вазъият дар дунё, аз чумла дар соби; ИЧ,ШС, ки Точикистон хам шомили он буд, хукмфармо буд, ки о;ибатхои на танхо и;тисодиву ичтимоиву экологй, балки рухиву маънавй хам дошт, зеро дар натичаи ин гуна муносибати зуроваронаву горатгарона ба табиат давлатхои абар;удрат манфиати бештаре ба даст оварда, ха;;у ху;у;и дигаронро поймол хоханд кард, ки дар мардуми онхо рухияи зуроварию манфиатчуй ва дар мардуми кишвархои горатшуда дилшикастагиву ноумедиро ба амал меорад. Чунин муносибати яктарафа ба табиат, ки инсон хатман голибу фармонраво ва манфиатчуи мува;;атии он бошад, дар як кишвар хам о;ибатхои ногувори ичтимоиву экологй ва маънавию ахло;й дорад. Бинобар ин масъалаи муносибат бо табиат танхо масъалаи ичтимоиву экологй набуда, масъалаи маънавию ахло;й хам хаст, ки бо дарки ин чихати он дар нимаи дуюм ва охири ;арн кам - кам роххои хамкориву хамдастй бо табиат чуста мешавад, ки бегумон ба тасвиру тавсифи он дар шеър хам асари худро мегузорад. Аз ин бармеояд, ки шеър хам ин тачрибахоро аз нав бояд бисанчад, заруриву манфиатбахши онро бо хам пайванд дихад, то дар тасвири табиат ба ягонагии буъдхои эхсосиву отифй ва моддиву маънавй бирасад.
Дар ин давра нигохи шуаро ба ма;ом ва xyсyсияти тасвир хам дигаргун гашта, диди тоза ба ашë ва олами табиат, ки махсули тачрибаи фардии эчодкор ва эхсосу отифаи шоирона бошад, матлаби тасвир дар шеър ;арор гирифт. Ин хам, бешубха, шоxае аз раванде буд, ки шеърро ба та;озои замони нав аз такрори мазмуну маънй ва тасвирхои ;олабй рахо карда, ба он дар асоси самимияту отифат ва эхсосоту таассуроти шаxсй рушду нумуви тоза баxшиданй буд.
Ба дарачаи пешрафти чамъияти инсонй доираи ашëи нигориши манзара хам вусъат меëбад, зеро дастовардхои илмиву фаннй, ки дар ин ë он шакл тачассум мешаванд, низ дар намои манзара ч,ой меëбанд. Масалан, имруз на фа;ат намои шахр, балки соxтмонхо, роххо, xиëбонхо, фурудгоххо бо тайëраховy мошинхояш низ дар чахорчуби манзара ба тасвир меоянд. Зиндагии инсони муосир нисбат ба даврахои пешин xеле густардатар аст ва он бисëр чизи тозаеро фаро мегирад, ки инсон онхоро бояд шиносад, тачриба ва маърифат кунад, то ин дониши нав уро ба такомули бештари маънавй бирасонад. Тасаввур ва дониши инсон на фа;ат дар дарозои таърта, балки дар як фосилаи на чандон тулонй хам метавонад таFЙир xyрад, такомул ëбад, ки ба муносибати у ба олами ашë ва табиат таъсир мегузорад.
Шеъри Fиноии тавсифию тасвирй, ки бо манозири табиат ва олами ашë сари кор дорад, василаи мухимми шиноxти на фа;ат мабхаси мавриди тасвир, балки воситаи бехтарини шиноxти инсон ва якпорчагии у бо олами атроф мебошад. Шеъри манзара ба шоир имкон медихад, ки мухити атрофро тачриба кунад ва ин тачрибдатро ба шакли тасвир дароварда, ба андозае, ки бо сyxан тасаввур кардани он имкон дорад, ;обили мушохида намояд. Дар ин гуна шеър шоир манзараеро ба тасвир гирифта, онро мисраъ ба мисраъ, тадричан ба пеши назар мучассам месозад ва бо ин Tyë инсонро дар чараëни xалло;ият шарик ;арор дода, зав;и зебошиноxтии уро ба суи такомул тахрик мекунад. Шеъри манзара, ки як навъи шеъри Fиноии тавсифию тасвирй мебошад, тачаллтети бехтарини хунари шеър аст, ки бо писандидатарин вачх аз пайванди инсону табиат сyxан мегуяд.
Олами хастй на фа;ат сарчашмаи эхсосоту таассурот, мехру мухаббат, рахму шаф;ат, балки зебой хам хаст, зебоие, ки на фа;ат мабхаси зебошиноxтй, балки зебоихои тамоми зухуроти хаëт -табиат, эчодиëти инсон, иш;у ало;а ва дилбастагиро ба xyди зиндагй, ки мояи xyшбаxтист, низ дар бар мегирад. Шеъри Fиноии тавсифию тасвирй василаи асосии нишон додани хамин гуна олами ашëвy во;еъият аст, ки бо чашми шоир дидаву нигориш карда мешавад. Шаxсияти шеър муносибати xyдро ба олами ашëвy во;еият аз руи хамин меъëри ба чй андоза барои шодиву масаррат ва xyшбаxтивy озодии у мувофи;ат кардани он муайян менамояд.
Дар шеъри Fиноии нимаи дуюми садаи бисти точик шаxсияти шеър на шаxсияти мyнтаxаби xаëлпардозона, харчанд баъзан ин гуна xyсyсият хам дорад, аммо асосан шаxсияти хамзоди во;еъияте мебошад, ки уро фаро гирифтааст. Ин во;еъият, ки олами ашë ва табиатро бо xyд дорад, баъзан бо сифати пасту сифлй зохир шавад хам, дар мачмуъ хамоханг бо орзуву омол ва ормони шаxсияти шеър ба назар мерасад.
Ч,ойи шубха нест, ки дар солхои панчоху шасти ;арни бист ва баъдтар хам, аносири олами хастй ва манзарахои он хамохангу хамранги орзуву ормонхои инсони замон ва аз чумла, шаxсияти Fиноии шеър хам хаст, ки œx™ ичтимоии чамъияти мавчударо одилона мешуморад. Аз ин ру, манзарахои табиат ва хамчунин аносири олами ашë, ки мабхаси шеър ;арор мегирад, рангу равFани мусбати ичтимой дорад. Хубиву зебоие, ки дар манзарахои табиат ва аносири олами ашë мавчуд аст, натичаи соxти чамъиятие нишон дода мешавад, ки дар он адолати ичтимой хукмфармост. Ин маъно ;ариб аз хамаи ашъори тасвирию тавсифии дахсолахои аввали нимаи дуюми ;арни бист падидор аст, ки намунаи равшанаш шеърхои манзаравии Мирзо Турсунзода мебошад. Мутаассифона, бояд зикр кард, харчанд ин маъно, яъне сувари xаëлy тасвир бо мазмуни ичтимоии шеър хамохангй дошт, аммо xyди тасвиру сувари xаëл, ки кухнаю ;олабй буд, тозагии FOяи шеърро аз байн мебурд. Ин далели он аст, ки бо сабку сувари xаëл ва забони кухнаву ориятй мухтавои тозаро намешавад баëн намуд ва хамчунин мухтавои тозаро бо сабку сувари xаëл ва забони кухнаву ориятй намешавад xал; кард. Ин фикр дар бисëр шеърхои то нимаи дуюми ;арни бист эчодкардаи Мирзо Турсунзода хам, ки аз шоирони пешрави замон махсуб мешуд, исбот мешавад. Масалан, шеърхои «Мамлакати тиллой», «Ба кухсори точик» , «Бахория» , ки Tyë мазмуни тозаи ичтимой доранд, вале бо сабку сувари xаëли забонзаду обшуста баëн шуда, фо;иди тачрибаи фардй ва эхсосоту таассуроти xyди шоир хастанд, чизе ба шеъри замон намеафзоянд. Сувари xаëл дар ин шеърхо, масалан дар "Мамлакати тиллой" аз ин ;абиланд: То чикистони советй хамчу як гулдаста аст, Комати сабзашдар ин богиленинйрастааст.
Рангу буяшциматиxap муш^о биmкacтaacт, Халщи цилmоцam бa вaй мexpy мyxaббaт бacтaacт (б, 19).
Хдмчунон ки бa нaзap мepacaд, ин миcpaъxо aз тaнpибaи фapдй, идpоки тозaи вок^ънят вa caмимиятy отифат бeбaxpa буда, xapчaнд бо иcтифодaи aHOcHp. cyвapи xaëл, вaлe бо тaшбexy иcтиоpоти шaxшyдaи бeнон гуфта шyдaaнд, ба дилу нон acape нaмeгyзоpaнд. Ё шeъpи «Ба кyxcоpи тоник» бо ин навъ тавшфу тacвиp OFOЗ мeшaвaд, ки xaмa забонзаду обшустаанд: Салом, эй^xcOp. ^никито^ Диëpи ^pcacpOH xyбpyëн. Faзaлxон омадам монанди булбул Ба богатпapзaнонбapдиданигул... (б, 49).
Дap поиш^и шeъp capaфpозии ^xœp ба capaфpозии cияxчaшмони Дapвоз шaбоxaт дода мeшaвaд, ки xeч мyноcибaтe ба xaмдигap нaдоpaнд, зepо аз нониби шоиp тaнpибa нашуда, та^о ба зapypaти ;офня cypaт гиpифтa, xaндaовap xaм ба нaзap мeояд: Кунун аз xycHH xyц гаштй capaфpоз Ба монанди cияxчamмони Дapвоз (б, 50).
Ahochph cyвapи xaëл, ки дap поpaxои шeъpии фавк^ззи^ иcтифодa шудаанд, xaмa кyxнaю ;олабиянд, дap онxо xaлло;ияти фapдии шоиpонa нecт, аз ин py бо тacвиp xaм ноxaмоxaнгaнд. Ohxo дap мyxити табиии xyд аз нониби шоиp тaнpибa нашуда, балки аз cyHHa™ пeшини бaдeй ба шeъp воpид гаштаанд. Азбacки тacвиp мexвap нaдоpaд, aноcиpи cyвapи xaëл аз xap нониб ба он доxил шудаанд, ки дap натина на тacвиpи вокеии мукаммал, балки пapeшонгyй боp овapдaaндy бac. Ин, бeшyбxa, pоxи дypycти cyднyй аз тacвиp нecт. Tacвиp дap шeъp на бapои оpоcтaнy пиpоcтaни матн, балки мояи батни он бояд бошад. Дap ин xолaт он а;идаи cодaлaвxонa, ки гyë arocHp. cyвapи xaëли зeбо вaнxи зeбоии тacвиp мeбошaд, ботил xоxaд гашт, зepо мaнзyp аз тacвиp дap шeъp на зeбоии мacнyй, балки мyxтaво, пaëм ва xa;и;aтecт, ки он тacвиp мepacонaд. Шиноxти ма;оми тacвиp аз ин дидгоx дap шeъpи мyоcиpи тоник ва xaмчyнин дap энодиëти Миpзо Typcyнзодa тaдpинaн дap нимаи дувуми ;apHH бист cypaт мeгиpaд.
Аз aшъоpи fhhohh тaвcифию тacвиpй, ки Миpзо Typcyнзодa дap cолxои пaнноxyми ;apHH бист навиштааст, «Руди ^xw» ва «Дypaxшон ;yллaxо» ба нaзap нолибтap мepacaнд, зepо дap онxо ниcбaт ба дигap шeъpxо мавк^и тacвиp мyxимтap acт, xapчaнд дap онxо xaм тacвиp бapои бaëни aнцeшaxои rnaxcra™ шeъp на;ши ëpидиxaндa доpaд. Дap ин шeъpxо xaмон FOяи пиpyзии инcон бap табиат, ки бapои бexбyди xaëти интимоии y xидмaт кунад, ба тapзy тapи;и гуногун тacвиpy тaвcиф кapдa мeшaвaд. Taбииcт, ки дap шeъpи Fиноии тacвиpию тaвcифии aкcapи шоиpони тоник тимшли кyx, pУди кyxй, водй, дapa ва монанди ин aноcиpи кишвapи кyxиcтон фapовон ба тacвиp мeоянд, зepо ба ин воcитa на тащо намои мyxити зиндагии во^ии онxо, балки xиcлaт ва xyi;y aтвоpи миллии xaл;, ки дap он мyxит шакл мeгиpaд, тана^ум мeшaвaд.
Дap шeъpи «Руди ^x^» якe аз aноcиpи табиати ^xhctoh, pyд мaвpиди aнгeзaи xhcchh шо^ ;apOp гиpифтa, ;аноатмандии ypо аз xaë™ интимой нишон мeдиxaд, ки дap он нycтyнУxои FOявию бaдeии шeъpи замон низ ифодаи xyдpо пайдо мeкyнaд. Tимcоли pyди кyxй бо ибpози aнгeзaи xhcchh шоиp тaдpинaн байт ба байт офapидa шуда, xap байти минбаъда тapxи тозae ба он зам мeнaмояд. Ин шeъp аз 10 байти машавишакл ибоpaт буда, дap панн байти аввали он тacвиpи pyди кyxй бо ибpози aнгeзaи xhcchh шоиp xaмpоx ба ;алам мeояд, ки аз он ce байт мaxcyc дap cифaти pyд аст:
Сapam бap caH мeзaц pyци кyxй, Б а доман чанг мeзaц pyци кyxй. Ба милиш^инaвцymицae буд, Палангу бaбpи xyHHyu^ae буд. Дapa аз гyppиmи обаш ca,до дод, НаимашpyxpO, цо^о гизо дод (б, 217).
Хамчунон ки ба нaзap мepacaд, бо тaъбиpxои «caparn бap ca^ мeзaд» ва «ба доман чанг мeзaд» pyди к^й HOaëH тaшxиcонидa мeшaвaд, ки дap натина бaëни матлаб гapмтapy caмимитap caдо мeдиxaд. Шaбоxaтxоe, ки дap байни тaшбexшaвaндa, pyди кyxй ва тaшбexкyнaндa, шиpи навдушида, палангу бaбpи xyннyшидa дида шyдaacт, мувофи;и матлабанд, зepо xap ду к^мат аз олами мaxcyc буда, ба оcонй дapк мeшaвaнд. К^мата дуюми шeъp, ки бо мypоциaти бeвоcитaи шоиp ба pyди кyxй OFOЗ мeгapдaд, шaxcиятбaxшии шeъppо Karnap кapдa, pУдpо дap ивдомоти одами намъияти нав, ки зиндaгиpо нaвбaxоpи xyppaм ва фypyзон кapдaниcт, xaмдacт нишон мeдиxaд:
Чароги хонаи моро фурузй,
Лаби чоки биёбонро тудузй.
Ту вахшй будию мо ром кардем,
Туро бо коммунизм инъом кардем (6, 217).
Инсон дар хар чое, ки зиндагй кунад, хох дар дех, хох дар шахр, уро мухите фаро мегирад ва ин мухит на танхо зиндагии ичтимой, балки хаёти рухию маънавии уро низ шакл медихад. Фарханг, адабиёт ва аз чумла шеър хам, шакли ба худ хоси мучассамкунандаи хамин хаёти рухию маънавии халк аст. Маънии хаёти халк дар арзишхои маънавй чамъбаст мешавад, ки он ба воситахои бадей, аз чумла, рамзу мачоз, ташбеху истиора, ташхису муболига ва тимсолу намодхо дар адабиёт ифода мегардад. Ин воситахои бадеии тасвир аз аносири табиат ва мухите, ки ин ё он халкро фаро гирифтааст, сохта мешаванд. Х,амчунон ки хар чиз дар табиат бо чизи дигар иртибот дорад ва хатто асоси пайдоиши хаёт хам дар хамин иртибот аст, дар адабиёт низ аносири олами ашё бо хамдигар робита баркарор карда, суратхои бадеъро ба бор меоранд, ки истифодаи онхо ба адабиёт чон мебахшад. Адабиёт бе суратхои бадеъ чон надорад, махсусан шеър. Аз ин ру, шеъри тасвири табиат ва аносири он чондортарин шеър аст, зеро мабхасе, ки ба он руй меорад, худ чондор аст ва агар чондор нест, шоир онро чондор меангораду чон медихад.
Суратхои бадеии шеър, ки аз мухити зиндагии хал;и точик гирифта шудаанд, масалан, кух, агба, руди кухй, арча, у;об ва монанди инхо, ки бештар хоси кишвари кухистон мебошанд, дар натичаи истифодаи дуру дарози таърихй, хам дар адабиёти мактуб ва хам шифохии мардум, ба ифодаи маънихои фарохтаре аз мафхуми аслии худ кобил гаштаанд. Баъзе аз онхо ба намод, рамз - самбул хам табдил ёфтаанд.
Х,амаи суратхои бадеии шеър, аз чумла мачозу истиора, ташбеху киноя ва намодхо хам вобаста ба замон, дарачаи шуур ва маърифати зебошинохтии инсон тобишу маъно дигар карданашон мумкин аст. Дар бораи хусусияти хамин гунаи истифодаи намодхо файласуфи рус А. Ф. Лосев чунин менависад: «Мо акнун осмони пурситораро як тарзи дигар дарк мекунем, онро сад ё дусад сол ;абл аз ин дигар навъ мефахмиданд, ду хазор ё се хазор сол кабл аз ин - боз хам дигаргунатар. Х,амаи онхо мохияти гуногуни намодхои фарханги башариянд, яъне боз хам намодхо ба сифати мутарокуми муносибатхои инсонии замон ва макони муайян мебошанд» (3, 194). Х,оло аз хамин дидгох ба намоди кух, ки дар фарханги точик истифодаи густардае дошта, дар ашъори Мирзо Турсунзода хам бисёр ба назар мерасад, мурочиат мекунем. Дар шеъри классикй ва адабиёти шифохии точик то карни бист кух асосан намоди устуворй, бузургй, тамкин, садди рох ва вазнинии гаму андух мебошад. Аммо дар шеъри «Дурахшон ;уллахо»-и Мирзо Турсунзода он бо чашми дигар, бо чашми шахрванди кишвари озоду хушбахт дида шуда, ба намоди зинахои тоза ба тозаи дастовардхои ичтимоии мардум табдил гаштааст. Ин, бешубха, асари муносибатхои нави ичтимой, на танхо дар байни одамон, балки байни инсон ва табиат низ мебошад, ки дар шуури шахрвандии шоир инъикос шудааст. Дар ин шеър, ки ба шакли маснавй гуфта шудааст, намоди кух мехвар аст, сужаи гиной дар атрофи он шакл мегирад. Шоир шеърро аз мурочиат ба рафики фарзй огоз карда, сифатхои баландию ошёни гизолону укобон будани кухро зикр мекунад ва дар байти хаштум онро ташхисонида, аз забони он чунин мегуяд: Бишнавам аз кух то акси садо, Гуядам, шояд, ки: «Фарзандам, биё! Андаке мавзуъро тагйир кун, Ин бузургии маро тасвир кун. Цуллаи ман то дари афлокрафт, Пои ман бар магз-магзи хокрафт» (6, 218).
Сипас тозагии барфи сари он, устувории он, ки аз туфонхо хам парво надорад, бар сараш чун кандил шуълаборй кардани ахтарон, гирди сараш чарх гардидани мохи сунъй, дар доманаш сахрохо хосилхез, богхо хурраму сарсабз шудан ва мисли он кад кашидани шахрхои нав тавсиф карда мешавад, ки кам - кам ба намои суннатии куху кулла тобиши тозаи маъной ворид мекунад. Ин гунаи биниш, бешубха, натичаи идроки замони нав аст, ки барои чунин хулоса гирифтан замина омода месозад:
Хостам поро нихам бар куллае, Пеш омад, лек дигар куллае. Цуллахо аз хамдигар болотаранд, Дар шукухи хеш дигар-дигаранд (6, 219).
Х,амин тарик, куху кулла ба рамзи баландихое, ки дар рохи пешрафт мавчуданду фатхи онхо чомеаро ба як зинаи тараккиёт болотар мебарад, табдил мешавад. Ва дар охир шоир боз ба
paфи;и фapзй мypониaт ва шeъppо xaл;aбaндй кapдa, мeгyяд: «Пeш paфтй, коp ocoh мeшaвaд, II Куллаи нав xaм нaмоëн мeшaвaд» (б, 219).
Хамчунон ки ба нaзap мepacaд, Mиpзо Typcyнзодa аз xap ду намод --«pyди кyxй» дap шeъpи «Руди ^x^» ва «кyxy кулла» дap «Дypaxшон ;yллaxо» бapои ифодаи мaнзypи FOяи интимоии xyд, ки аз xycycra™ замони нав бapмeомaд, иcтифодa кapдa, OHpo мaxcycy дapкшaвaндa тacвиpy ифода нaмyдaacт. Дap xap дуи ин шeъp xaм олами табиат xоло xaмчyн вacилaи бaëни FOяe, ки шоиp мexоxaд, бaëн кунад, xидмaт мeкyнaд, яънe табиат вошта. бaëни мyxтaво мeбошaд, на xyди мyxтaво. Аммо ниcбaт ба шeъpxои cолxои чиxилyм дap ин шeъpxои cолxои пaнноxyми шоиp олами табиат ма;оми мyxимтape пайдо кapдa, як py^H олами xacтй, дap айни xол, pyди кyxию куллаву ^x дap мexвapи шeъp ;apop гиpифтa, чигунагии aндeшaвy эxcоcоти шоиppо муайян намудаанд. Baлe, бо вунуди ин, дap ин шeъpxо xоло макоми тacвиpи мaнзapaи табиат ва aHocHp. олами aшë ба он дapaнaи зapypй нapacидaacт, ки эxcоcоти hhcohpo ба тaxpик овapдa, ба aндeшaxои ами; водоp кapдa тавонад, ки аз он xyлоcaxои xикмaтноки фaлcaфй бapовapдa шавад. Иллати ин на тaнxо дap xyди aдaбиëт, балки бeштap дap дapaнaи пacти инкишоф ;apop доштани HOмeaи кишвap ва rnyyp. интимой буд. Аз ин py тacвиpи мaнзapaxои табиат ва aHocHp. олами aшë он мa;омepо, ки дap aдaбиëти Fapб ва xarra pyc дap ин дaвpa дap фapо гиpифтaни мacъaлaxои мyxими интимой, фapxaнгию маънавй доpaд, пайдо нaкapдa, тaнxо xaмчyн якe аз вacилaxои тacвиpy тaвcифи пиpyзигapонaи дacтовapдxо apзи вучуд мeкyнaд. Baлe ба xap xол, дap ин вазъият xaм, баъди cолxои шacтyми ;apHH биcт, бapобapи кам - кам боз шудани фазой cиëcию интимоии кишвapи шypоxо нaзapи шyapо ба номea ва олами xacтй вок^м^ мeшyд, ки ба нигоxи ohxo ба табиат ва мaнзapaxои он xaм тaъcиp мeгyзошт. Андaкe тaFЙиp xypдaни нaзapи Mиpзо Typcyнзодa дap ин cолxо дap тacвиpи мaнзapaxои табиат дap шeъpxои «Чупон», «Силодлаи кyxи X.cop», ва «Дapaи apycoH» мyшоxидa мeшaвaд. Capчaшмaи ин шeъpxо xaм олами вокеъият acт, фи^и шоиp аз дapки xодиca ва мaнзapaвy xолaти xaмин олам ба тaxpик мeояд ва ба тacвиpи бaдeии он мeпapдозaд. Аз ин шeъpxо, мaxcycaн «Чупон» бо истиклоли тacвиp, ба он маъно, ки ба он ифодаи FOяe каблан xaмл кapдa нашуда, он аз xyди маводи тacвиp бapмeояд, кобили мyлоxизa acт.
Шeъpи «Чупон» дap навъи Faзaл гуфта шуда, тaъбиpи «paмa доpaд» paдифи он мeбошaд, ки бapои ба вунуд овapдaни тacвиp мадад мeкyнaд, зepо дap xолaти чунин paдиф доштани Faзaл шоиp водоp мeшaвaд, ки аз доиpaи мaбxacи тacвиp дyp нapaфтa, бaйтxои минбaъдapо xaтмaн бо он paдиф тамом кунад. Дap ин шeъp, ба нуз дap байти ox.p, xyзypи шоиp, ки бо ин ë он вошта. забонй бaëн шуда бошад, вунуд нaдоpaд, вaлe xолaти pyx.. у бо мaнзapaи тacвиp омexтa, аз он набзи дил, кайфияти axволи у xhc кapдa мeшaвaд, ки моxияти шeъpи fhhohh тaвcифию тacвиpй xaм дap xaмин acт. Maнзapa дap шeъpи fhhohh acили тaвcифию тacвиpй xaмин тaвp, бe дaxолaт ва ë таъкиди pyHpocra муаллиф моxияти таъмимии бaдeию интимой пайдо мeкyнaд. Аз фазой ин тacвиp маълум мeшaвaд, ки дap ин но оpомишy оcоиши зиндагй xyкмфapмо буда, чупону paмa дap айни xол ба paмзи бaдeии он табдил ëфтaaнд.
Чупон ба cap.h куу чapидaн paмa доpaд, Аз caH ба xapcaH накиданpaмa доpaд. Буи гули ку^ию aлaфзоpи чapогоx Дap паннаи бод ату давидан paмa доpaд. Чун aбpи caфeдe, ки г^ифтат фaзоpо, Чодap ба cap.h caбзa кашиданpaмa доpaд (7,131).
Шeъpи тавшфию тacвиpй, ки мaнзapaи табиат ва ë aHocHp. олами arnëpo ба HHrapHrn мeгиpaд, на факат фaxмишy тacaввypи hhcohpo аз он олам aмик;тap мecозaд, балки бapои шиноxти бexтapи шaxcияти xyди hhcoh, кобилиятxо, дилбacтaгиxо, pyxияи у, ки ба aHocHp. нaxони xac™, кyxy дapëвy pyдy мapFЗоpон нон мeбaxшaд, xидмaт мeкyнaд. Дap ин шeъp xaм xaмин тaвp аст, aгap pyxияи зиндaгипapвapи шоиp нaмeшyд, на тaнxо чapогоxи кyxй бо гулу aлaфзоpy чaшмaxояш, ки aHocHp. бeнони табиат xacтaнд, балки чупону paмa xaм, ки нон доpaнд, бeнонy бepyx ба калам мeомaдaнд, вaлe дap ин тacвиp xaмa нондоpy зиндаанд.
Capчamмa занад нуш, аз он бappa кунаднуш, Аз нуи caфобaxm rnp^aHpaмa доpaд. Дap дати шубон чуб - xитобecт ба душман, rypoH ба xapoca^ypaмидaнpaмa доpaд. Чупон нигapaд бо нaзapи мexp ба mëH, Аз цуллаи ку^cop xaмидaн paмa доpaд. Ишцу ^авди дидани ин мaнзapи зeбо Ман доpaмy ту доpивy дидан %ама доpaд (7, 131).
Мутаассифона, байти мактаъ андаке соддагароёна анчом шуда, аз назари ифода нукс хам дорад, ки бе зарурат ду бор такрор омадани масдари «дидан» мебошад, аммо дар мачмуъ ин шеър нисбат ба дигар ашъори тасвирию тавсифии Мирзо Турсунзода бо тасвири пурраи манзара ва истиклоли он, ки манзурро бе таъкиди иловагии руирости гоя, балки ба воситаи рух бахшидан ба он баён мекунад, макоми арзишмандтареро дорост.
Дар мачмуъ, манзарахои табиат ва аносири олами ашё дар ашъори гиноии Мирзо Турсунзода, харчанд ба мавзуъ ва масъалахои гуногун бахшида шудаанд, боз хам дар партави гояи ичтимоии замон дарк ва тасвир карда мешаванд. Ин гуна ашъор мухтавои муайяни гоявй доранд, вале аз назари шакл ва ифода шеъри гиноии тасвирию тавсифиянд, ки бо ичрои талаботи конуниятхои бадеии худ ба калам меоянд. Дар онхо шоир манзараи тасвир ва ё аносири олами ашёро, ки ба воситаи онхо мехохад гояи ичтимоии худро баён кунад, аз табиат нусхабардорй накарда, бо ихтиёр ва мувофики манзураш дигаргун мекунад, ба онхо тархе меафзояд ва ё кам мекунад, вале инро чунон ба чо меорад, ки махсусияти фардии онхо аз байн наравад. Аз ин чихат шеъри «Силсилаи кухи Х,исор» чолиби таваччух аст. Аз унвони шеър хам, «Силсилаи кухи Х,исор», пайдост, ки доманаи тасвири он фарох буда, шоир аз аввал ба худ хамин гуна шароитро мухайё кардааст, ки на факат имкони озоди интихоби тарххоро дошта бошад, балки дар хар чо, ки зарур медонад, рангу равгани тасвирро баланду паст карда, барои ифодаи идроки хиссиётмандонаи худ мувофик созад.
Дидай манзараи силсилаи кухи Хисор, Нущрагун шаршараи силсилаи кухи Хисор, Рудхои дараи силсилаи кухи Хисор, Акси охубараи силсилаи кухи Хисор (7, 147).
Дар ин банд аввал сухан дар бораи манзараи умумии силсилаи кухи Хисор меравад, пас ба воситаи зикри чузъиёт - шаршара, рудхо, акси охубара он мушахастар карда мешавад. Танхо шаршара сифати нукрагунро мегирад, ки хидмати ташбех ва тасвирро ба чо меорад. Шоир, ки эхсоси баланди ватандустй дорад, танхо аз номбар кардани чузъиёте, ки дар манзараи силсилакухи зодбумаш мебинад, лаззат мебарад ва ин зикрро то мисраи ёздахуми шеър давом медихад ва пас абрхои онро ба уштурони обнушанда ташбехи чолибе карда мегуяд: Абрхо мислишутур гардани худ карда дароз, Обнушанд зируди чамани сабзу кабуд (7, 147).
Баъд аз ин боз зикр ва чо-чо бо тавсиф чузъиёти дигари силсилаи кухи Хисор, хамчун багали куху чашмахову куллахо меоянд, ки бо зикру тавсиф хам, хиссиётмандии самимонаи шоирро ба мо мерасонанд. Дар банди панчум, ки аз «ба замин пой фуру сохт» - ану «рахна ба сакфи фалак андохт» - ани куху куллахо бо ташхису муболига сухан меравад, хадафмандии гоявии шоир боло мегирад ва у «офтоби сахариро» «мисли байроки зафар, машъали тобони хаёт» мебинад, ки куххо «ба сар афрохтаанд». Азбаски акидахои шахрвандии Мирзо Турсунзода мушаххасанд, яъне сохти мавчудаи ичтимой барои шукуфоии халку ватан хидмат мекунад, ба хар васила тасвиру тавсифи он мояи барномаи шоирии уро ташкил медихад. Бинобар ин, дар шеъри гиноии тасвирию тавсифии худ хам, чун мавриди мувофик пеш омад, у хамеша онро ба ин ё он тарз баён менамояд, ки мисолаш болотар дида шуд. Давоми шеър боз аз зикри чузъиёту тасвиру тавсифхо иборат буда, дар банди хафтум кухи Хисорро бо ташхисонидан ба пири мугони бодакаш шабохат медихад, ки зебову муносиб ба назар мерасад:
Чорзону зада дар майкада чун пири мугон, Цоми саршори маи нобдихад кухи Хисор (7, 148).
Мирзо Турсунзода манзараи куху кухистонро, ки шахоматноканд, барои ифодаи гояхои шахрвандии худ, ки онхо хам бузурганд, хеле муносиб мебинад. Азбаски у «дар домани ин силсила тавлид шуда» - аст, пас тасвиру тавсиф ва тамчиди онхо барои у як амри табиист, ки ин шеъри манзараро хулоса карда, мегуяд:
Чунрасидам ба сарикуллаикухиватанам, Хофизи ин ватани пайрави хуршед шудам (7, 148).
Аз ин чост, ки хар мурочиати шоир барои тасвири ин ё он манзараи табиат ва ё аносири олами ашё аз руи чахонбинии у сурат гирифта, дар зимн мохияти мафкуравй дорад. Бинобар ин, манзарахои табиат на умуман, балки бо чихатхои хосиятноктаринашон диккати шоирро чалб намуда, барои ифодаи гояи муайян ба тасвир гирифта мешаванд. Азбаски Мирзо Турсунзода асосан шоири музаффариятхои замони нави шуравист, он манзарахои табиат барои тасвиру тавсиф интихоб мешаванд, ки ба такозои ин барномаи эчодии у мувофикат дошта, онро бо забони нигориш махсусу тасаввуршаванда ифода карда тавонанд. Ашъори тасвирию тавсифии гиноии у,
ки бо манзарахои табиат ва ё хузури олами ашё гуфта шудаанд, аглаб хама хамин гуна хусусият доранд. Дар мачмуъ, дар ашъори гиноии тасвирию тавсифии Мирзо Турсунзода манзарахои табиат ва аносири олами ашё бо хусусиятхои худ, масалан руд бо чушу хуруш ва зулолии обаш, кух бо сарбаландию шахоматаш нигориш мешаванд, ки асосан хамоханги гояхои шахрвандии шоир буда, дастовардхои ичтимой, хаёти хушбахтона ва шодию сурури мардумро ифода мекунанд.
ПАЙНАВИШТ:
1. Бароханй, Ризо. Тило дар мис. (Дар шеъру шоирй) / Р.Бароханй.-Техрон, 1371.- 624 с.
2. Кадканй, Мухаммадризо Шафеъй. Сувари хаёл дар шеъри форсй / К.М. Шафеъй. -Техрон: Интишороти вазорати иттилоот ва култури Ч,ИЭ, 1368.- 576 с.
3. Лосев, А. Ф. Проблема символа и реалистическое искусство / А.Ф. Лосев. -М.: Искусство, 1976. - 368 с.
4. Поспелов, Г. Н. Лирика. Среди литературных родов / Г.Н. Поспелов. -М.: МГУ, 1976. - 208 с.
5. Пурномдориён, Та;й. Тааммуле дар шеъри Ахмади Шомлу / П. Так;й. -Техрон: Обон, 1382.- 353 с.
6. Турсунзода, Мирзо. Асархои мунтахаб. Иборат аз ду чилд. Ч,илди якум / М. Турсунзода. -Сталинобод: Нашрдавточ, 1961. - 465 с.
7. Турсунзода, Мирзо. Хдмеша бо Ватан / М. Турсунзода. - Душанбе: Адиб, 2001. - 406 с.
8. Х,акимов, А. Махсусиятхои шеъри тавсифию тасвирй (дар мисоли эчодиёти А.Шукухй ва Гаффор Мирзо) / А.Х,акимов// Номаи донишгох. Силсилаи илмхои гуманитарй ва чомеашиносй.- 2015.- №3(44).- С.
9. Шамисо, Сирус. Сайри газал дар шеъри форсй / Ш.Сирус. -Техрон: Фирдавс, 1369. - 312с.
REFERENCES:
1. Barohani, Rizo. Gold in copper. (About poesy and poetry) / B. Rizo. - Tehron, 1371. - 624 p.
2. Kadkani, Muhammadrizo Shafeyi. Artistic media in Persian poetry / K. M. Shafeyi. - Tehron: Ministry of Information and Culture IRI, 1368. - 576 p.
3. Losev, A.F. Problem of symbols and art realistic / A.F. Losev. -M.: Art, 1976. - 368 p.
4. Pospelov, G.N. Lyric. Among literary kinds / G.N. Pospelov.-M.: MSU, 1976. - 208 p.
5. Purnomdoriyon, Taqi. Thinking in Ahmad Shomlu's poetry / P. Taqi. - Tehron: Obon, 1382. - 353 p.
6. Tursunzoda, Mirzo. Selected works. Consist of two parts. First Part / M. Tursunzoda.-Stalinobod: Nasrdavtoj, 1961. - 465 p.
7. Tursunzoda, Mirzo. Always with the Motherland / M. Tursunzoda. - Dushanbe: Adib, 2001. - 406 p.
8. Hakimov, A. Pecularity - decorative poetry (on the example of A. Shukuhi an G. Mirzo creative) / A. Hakimov // Scientific hotes. Series of Humanities and social sciences. - 2015. - №3 (44). - P.
9. Shamiso, Sirus. Survey of gazelle in Persian poetry / Sh. Sirus. - Tehron: Firdaus, 1369. - 312 р.
Особенности описательно-изобразительной поэзии (на примере творчества Мирзо Турсунзаде)
Ключевые слова: изобразительность, действительность, вещественность, пейзаж, природа, художественность, язык, художественные средства, метафора, уподобления, олицетворения, личный опыт, восприятие, чувство, элементы природы, субъект, лирическая личность.
В статье автор рассматривает теоретические стороны описательно - изобразительной поэзии, также его практическое применение в поэзии второй половины ХХ века в творчестве Мирзо Турсунзаде. Показываются, как различные элементы и проявления существующей действительности, которые встают перед внутренним миром субъекта стихотворения, создают основу свойства его восприятия мира бытия, придавая ему разнообразную окраску -реалистическую, романтическую, радостную, печальную и т. д. В этом случае действительный, вещественный мир приобретает духовную ценность, становится материалом лирической поэзии. Здесь большое место занимает воспроизведение видов природы, пейзажей, которые охватывают не только отдельные проявления природы, но и всю панораму открывающуюся перед взором. На основе исследования поэзии Мирзо Турсунзаде обосновывается утверждение, что с развитием общества и поэтической мысли, изобразительность в поэзии, освобождаясь от вспомогательной функции, приобретает самостоятельную художественную ценность.
Peculiarity description-decorative poetry (On the example of Mirzo Tursunzoda's creation)
Keywords: a creation, a reality, a corporeal, a landscape, an artistry, a language, a nature, the nature media, a metaphor, an assimilation, a personification, an own experience, the nature elements, the subjects, a lyric personality.
In this article, the author considers in the beginning its theory side, then its practical using in poetry of second half XX century in Mirzo Tursunzoda's creation. It is shown as a different elements and develop existing activity, which is in front of inside world of the subject poetry, creates the basic property its perception world beings, giving to it different color - realistic, romantic, joyful, sorrowful and ext. In this case, the reality, the corporeal world obtains spiritual value, becomes material of the lyric poesy
Reproduction types of the nature, landscape here takes the biggest place, which takes not only separate reveal of nature, but all the panoramas opening in front of look. On the base of poesy's research of Mirzo Tursunzoda proves an assertion, so with the development of society and a poetic opinion, a decorative poesy, being free from the subsidiary function obtains an independent artistic value.
Маълумот дар бораи муаллиф:
%акимов Аскар, номзадиилмхои филологй, ходимикалониилмиишуъбаи адабиётимуосири точики Институти забон, адабиёт, шаркшиносй ва мероси хаттии ба номи Рудакии Академияи илмхои Цумхурии Точикистон (Цумхурии Точикистон, ш. Душанбе), E-mail: askar_hakim@mail.ru
Сведения об авторе:
Хакимов Аскар, кандидат филологических наук,старший научный сотрудник отдела современной таджикской литературы Института языка, литературы, востоковедения и письменного наследия имени Рудаки Академии наук Республики Таджикистан (Республика Таджикистан, г. Душанбе), E-mail: askar_hakim@mail.ru
Information about the autor:
Hakhimov Askar, Candidate of science in Philology, Senior Researcher oficer in the Department of Tajik Modern Literature the Institute of Language, Literature, Oriental studies and Written Heritage named after Rudaki Tajik Academy of Sciences (Republic of Tajikistan, Dushanbe), Email: askar_hakim@mail.ru
