34Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
VIKTORIA NAVLI QULUPNAY HOSILIGA TA'SIR ETUVCHI AGROTEXNOLOGIK TADBIRLARNI BAHOLASHDA EKSPERIMENTAL
TADQIQOTLAR
S. O. Abduvaliyeva
Toshkent davlat agrar universiteti Samarqand filiali 1-bosqich talabasi
ANNOTATSIYA
Mazkur ilmiy tadqiqot ishida qulupnayning o'ziga xos xususiyatlari, ahamiyati, agrotexnologik ta'sir etuvchi omillar o'rganilgan. Bunda, Viktoria navli qulupnayni yetishtirish agrotexnologiyasini o'rganishda eksperimental tadqiqotlar o'tkazilgan. Xususan, qulupnay hosiliga sog'lom ona qulupnaydan olingan ko'chatlar, ekish muddatlari va ko'chatlar oralig'i ta'sir etuvchi agrotexnologik omillar o'rganilgan. Tahlilda, tobit modelidan foydalanilgan holda qulupnay hosiliga ta'sir etuvchi omillarga iqtisodiy baho beriligan. O'tkazilgan eksperimental tadqiqotda Viktoria navli qulupnay hosiliga, ya'ni sog'lom ona qulupnaydan olingan ko'chat, ekish muddatlari va ko'chat oraliqlari ta'sir ko'rsatishi va 1 foiz(*** p<.01) likda statistik muhim ahamiyatga egaligi ilmiy asoslangan. Tahlil natijalari asosida ilmiy asoslangan xulosalar ishlab chiqilgan.
Kalit so'z. qulupnay, Viktoria navi, sog'lom ona qulupnay, qulupnay ko'chati, ekish muddatlari, ekish oraliqlari
ABSTRACT
In this scientific research work, the characteristics and importance of strawberries, factors affecting the agrotechnology of its cultivation were studied. In this, experimental studies were conducted to study the agrotechnology of Victoria strawberry cultivation. In particular, the agrotechnological factors that affect the strawberry yield are the seedlings obtained from healthy mother strawberries, the planting period and the spacing of the seedlings. In the analysis, using the tobit model, the factors affecting the strawberry harvest were evaluated economically. In an experimental study, the yield of strawberry cultivar Victoria, i.e., seedlings obtained from healthy mother strawberry, was affected by planting dates and spacing and statistically significant at 1 percent (*** p<.01) importance is scientifically based. Based on the results of the analysis, scientifically based conclusions were developed.
May 12-13
753
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Keywords: strawberry, Victoria variety, healthy mother strawberry, strawberry seedling, planting dates, planting intervals
Kirish. Dunyodagi kambag'al aholining 80 foizi qishloq joylarda yashaydi[1] va ularning aosiy faoliyatidan keladigan daromadi qishloq xo'jaligi faoliyati bilan bog'liqdir[2]. Buday holda, qishloq xo'jalik faoliyatiga innovatsiyalarni joriy etish[3], yangi o'simlik navlarini etishtirish texnologiyalarini ilmiy asoslash, qishloq xo'jaligi mahsulot(resurs)larini sotib olishni moliyalashtirish, ishlab chiqarish samaradorligini barqaror rivojlantirish muhim ahamiyatga ega[4]. Tomorqa xo'jaliklarining barqaror rivojlanishi aholining oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlashda, atrof-muhitni saqlash va himoya qilishda, kambag'allikni qisqartirishda muhim ahamiyatga ega. Biroq, qishloq aholisining 1,5 milliardga yaqini tomorqa xo'jalik faoliyatidan kun kechirishi, dunyo aholisining o'sib borayotgan ehtiyojlarini qondirish uchun mavjud resurslardan samarali foydalanish imkoniyatlarini aniqlash talab etiladi.
Qulupnayning tarkibida muhim oziq moddalar va foydali fitokimyoviy moddalar mavjud bo'lib, ular inson salomatligi uchun biologik faollikka egadir[5]. Shuningdek, insonlar tomonidan uning o'ziga xos hidi, yorqin qizil rangi, suvli tuzilishi va shirinligi keng qadrlanib, mevasining sifati bir nechta xususiyatlar genetik omillar, ekinning joylashuvi, etishtirish usullari va boshqa omillar bilan belgilanadi[6].
Qulupnay AQSh, Italiya, Ispaniya, Turkiya va boshqa mamlakatlarda past namlikda etishtirish uchun mos meva sifatida tanilgan[7]. Bugungi kunda, qulupnay 76 mamlakatda tijorat maqsadida yetishtirilib, eng ko'p Xitoy, AQSH, Meksika, Turkiya va Ispaniya mamlakatlari hissasiga to'g'ri keladi[8]. Oxirgi 20 yilda 463 ta yangi qulupnay navlari tijorat asosida joriy etilgan bo'lib, O'zbekistonda Muto, Tashkentskaya, Zenga-Zengana, O'zbekiston go'zali, Kobra, Medvey, Seolhyang, Alba va Viktoria navlari keng tarqalgan.
Avstraliyalik dehqonlar, oila xojliklari Viktoria qulupnay navidan 40 yildan ortiq foydalanib kelishi, qulupnay yetishtiruvchilar uchun hosildorlikni oshirishga katta hissa qo'shdi[9]. Viktoria qulupnay navi dala ekin maydonlari uchun eng yaxshi tanlov navidir. Bu nav avgust oyida dala ekin maydonlariga ekilib, yilliga 2 marta hosil berishi, mamlakatimizda yaratilgan milliy qulupnay navlari bilan farqlanadi. Shuningdek, eng yaxshi ta'mli mevalarligi, hosilining yirikligi, boshqa navlardan farqli o'laroq, yozning uzoq kunlarida yangi
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
gullarni o'stirish qobiliyati ega bo'lib, o'simlik zararkunandalar va kasalliklarning ko'pchiligiga qarshi turadi. Qulupnay mevasini haftasiga 2-3 marta yig'ish va keyingi yil uchun yangi ko'chat sifatida ekilishi, qulupnay hosilining yirikligiga ta'sir ko'rsatadi.
O'simliklarni yetishtirish agrotexnologiyasi ilmiy asoslanishi va dehqonlar tomonidan ilmiy tavsiyalardan keng foydalanish ularning qishloq xo 'jalik faoliyatidan keladigan daromadi va mamlakat aholisining oziq-ovqat mahsulotlariga bo'lgan talabini qondirishga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Garchan, oxirgi 2-3 yil davomida dehqonlar tomonidan qulupnayning Viktoria navidan foydalansada, Samarqand viloyati iqlim sharoitida uni yetishtirish agrotexnologiyasi ilmiy o 'rganilmagan va ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqilmagan.
Ilmiy tadqiqot ishimizning maqsadi - qulupnayning Viktoria navini yetishtirishda sog'lom ona ko'chatlar, ekishda ko'chatlar oralig'i va ekish muddatlarining hosildorlikka ta'sirini baholashda eksperimental tadqiqot olib borish va ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqish.
Tadqiqot obyekti Samarqand viloyati Pasdarg'om tumani tomorqa xo'jaligi bo'lib, ishlab chiqilgan tavsiyalar, kelgusida tomorqa xo'jalik faoliyatidan keladigan daromadlarning oshirishga xizmat qiladi.
Foydalanilgan materiallar va usullar. Tadqiqotni o' rganishda dastlab, mamlakatimizda aholi jon boshiga o'rtacha qulupnay iste'moli holati o'rganildi, bunda O'zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Statistika agentligi(stat.uz) ning yillik statistik to'plam materiallaridan foydalanildi(1-chizma).
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State
Agrarian University
Theoretical and practical foundations of
Volume 4 | SamTSAU Conference | 2023 O'zbekistonda aqlli qishloq xojaliginijoriy
40 35 30 25 20 15 10 5 0
0,35
2017
2018
2019
2020
2021
Aholi soni, mln kishi
Aholi jon boshiga o'rtacha iste'mol, kg
Qulupnay yalpi hosili, ming tonna
0,2 0,15 0,1 0,05 0
1-chizma. O'zbekistonda qulupnayning aholi jon boshiga o'rtacha iste'molining
o'zgarish dinamikasi
O'zbekistonda qulupnayning aholi jon boshiga o'rtacha iste'moli 2018-2020-yillar davomida oshgan. Biroq, 2021-yilda aholi soning usishi va qulupnay yalpi hosilining 2021-yil 2020-yilga nisbatan 0,6 ming tonnaga kamayishi aholi jon boshiga o 'rtacha iste'molning kamayishiga ta'sir ko'rsatgan. Vaholanki, O'zbekiston aholisi jon boshiga o'rtacha qulupnay iste'moli belgilangan tibbiy me'yorlardan pastdir. Eksperimental tadqiqotda qulupnayning Viktoria navi olingi. Bunda, Viktoria navli qulupnay o'simligidan ko'chat olishda uning joriy aprel-may oylarida yig'ishtirib olingan hosildorligini e'tiborga olgan holda, 3 turdagi ona ko'chatlardan ko'chatlar olindi(1-jadval). Olingan ko'chatlar 4 xil variantda, ya'ni 18 sm, 20 sm, 23 sm va 25 sm o'lchamda ekildi. Shuningdek, qulupnay ko'chatlarini ekish muddatlari 5 xil variantda olinib, 15 kunlik farqi bilan 15-avgustdan 15-oktiyabrgacha qulupnay ko'chatlari ekildi.
1-jadval
Qulupnay yetishtirishda o'zgaruvchilarning statistik tavsifi
O'zgaruvchilar O'rtacha St.xato Min Max
Hosildorlik, gramm 293.6 122.675 85 574
May 12-13
756
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Ona ko'chat 2 .823 1 3
Ekish muddati 3 1.426 1 5
Ko'chat oralig' 21.5 2.715 18 25
л Ko'chat oralig' 469.5 116.867 324 625
O'tkazilgan, 60 ta variantda yetishtirilgan bir qulupnay o'simligidan 1 mavsumda olingan o'rtacha hosil 293,6 grammni tashkil etib, qaysiki variantda ekilgan yoki ona qulupnaydan olingan ko'chatni yetishtirishdan olingan qulupnay hosili maksimum 574,0 gramm va minimum 85 grammni tashkil etdi. Bir hil navda bo'lgan qulupnay o'simligidan olingan hosilning turli-tuman bo'lishi ekish muddatlari, ko'chatlarni ekish oralig'i va sog'lon onadan olingan ko'chatlarga bog'liq bo'lishi mumkin(2-chizma).
Ko'chatlar oralig'i 18 sm Ko'chatlar orallg'l 20 sm
о о -со
о -
Ko'chatlar oralig'i 23 sm Ko'chatlar oralig'i 25 sm
о
1 23451 2345
Ekish muddati
• Hosildorlik, gramm - O'rnatilgan qiymat
2-chizma. Viktoria navli qulupnay hosiliga ko'chatlarini ekish muddatlari va ko'chat
oraliqlari bog'liqlik ifodasi 2-chizmaga ko'ra, qulupnay ko'chatlari oralig'larining ortib borishi, xususan 18 sm.dan 20 sm.ga o'zgarishi yoki 20 sm.dan 23 sm.ga o'zgarishi qulupnay hosiliga ta'sir ko'rsatmoqda. Shuningdek, qulupnay ko'chatlarini ekish mudatlarining har 15 kunga kechikishi ham uning hosildorligining kamayishiga ta'sir ko'rsatmoqda. Biroq, o'tkazilgan eksperimental tadqiqot natijalariga ko'ra, resurslardan samarali foydalanilgan deb xulosa bera olmaymiz. Tadqiqotda asosiy maqsad, ularni yetishtirish agrotexnologiyasida ko'chatlar
May 12-13
757
Samarkand branch of Tashkent State
Agrarian University
Theoretical and practical foundations of
Jntrod^cing^marimgiia^ii^iamm^Uzbeaitm^
Volume 4 | SamTSAU Conference | 2023 O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaliginijoriy
^^^^^tishningnazariyvaamaliyasosiarm
turi, ekish muddatlari va ko'chat oraliqlarining qulupnay hosiliga ta'sirini baholash bo'lganligi uchun mehnat sarfi, tuproq tarkibi, o'simlikka berilgan o'g'it va suv sarfi o'zgarmasdir.
Tadqiqotimiz sog'lom, serhosil ona qulupnay o'simligidan olingan ko'chatlar va ularni ekish oralig'i qulupnaydan olingan hosil bilan bog'liqlik mavjudligini ko'rsatmoqda (3-rasm).
о
о H со
о
° H
о
о ч см
о
о -\ со
о
о H
о
о ч см
Ko'chatlar oralig'i 18 sm
Ko'chatlar oralig'i 20 sm
Ko'chatlar oralig'i 23 sm
Ko'chatlar oralig'i 25 sm
1.5
2.5 3 1 1.5
Ona ko'chatlar
2.5
• Hosildorlik, gramm
O'rnatilgan qiymat
3-rasm. Viktoria navli qulupnay hosiliga ko'chat oralig'i va ona qulupnaylardan
olingan ko'chatlarning bog'liqlik ifodasi Sog'lom ona qulupnaydan olingan ko'chatlarning rivojlanish darajasi yuqori bo'lib, hosili 26-40 dona bo'lgan ona qulupnaylardan olingan ko'chatlardan olingan qulupnay hosili yuqoriligini ko'rsatmoqda. Qulupnay hosiliga sog'lom onadan olingan ko'chatlar va ulardan olingan hosil umumiy hosildorlikni oshirishga ijobiy ta'sir ko'rsatishi va u bilan bog'liqdir.
Viktoria navli qulupnay hosili va unga ta'sir etuvchi omillar bilan bog'liqligini aniqlashda ANOVA test natijalariga ko'ra, qaysiki qulupnay usimligidan olingan qulupnay donasi yuqori bo'lishi undan olingan ko'chatda ham olinga hosil o'rtasidagi munosabat 1 foiz(***p<.01) likda statistik muhim ahamiyatga egaligini test natijasi izohlanmoqda. Shuningdek, qulupnay ko'chat oraliqlarining har 2-3 sm ga oshishi qulupnay hosili bilan 1 foiz(***p<.01)likda statistik muhim ahamiyatga ega. Biroq, ekish muddatlarining har 15 kunga kechikishi qulupnay hosili kamayishiga ta'sir ko'rsatadi va 1
May 12-13
758
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introduci^g^mmt^griculture in Uzbekistan
Volume 4 | SamTSAU Conference | 2023
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishningnazariyva amaliy asoslari
jy
foiz(***p<.01)likda statistik muhim ahamiyatga. Umumiy olganda, qulupnay hosiliga ta'sir etuvchi omillar statistik muhim ahamiyatga egaligini test natijalari izohlab kelmoqda.
2-jadval
Viktoria navli qulupnay hosili va unga ta'sir etuvchi omillar bilan bog'liqligini
aniqlashda ANOVA test natijalari
Hosildorlik Koef. St.xato. t-qiymat p-qiymat [95% oraliq Ishonchlik] Muh.
Ona qulupnaydan olingan ko'chatlar: asos 1 (15 dona hosilgacha)
2 (16-25 dona) 70.75 8.867 7.98 0 52.941 88.559 ***
3 (26-40 dona) 190.2 8.867 21.45 0 172.391 208.009 ***
Ko'chat oralig'i: asos 18 sm
20 sm 70.8 10.238 6.92 0 50.235 91.365 ***
23 sm 117.133 10.238 11.44 0 96.569 137.698 ***
25 sm 141 10.238 13.77 0 120.435 161.565 ***
Ekish muddati: asos 1 (15-avgust)
2 (1-sentabr) -64.333 11.447 -5.62 0 -87.325 -41.341 ***
3 (15-sentabr) -136.917 11.447 -11.96 0 -159.909 -113.925 ***
4 (1-oktabr) -159.833 11.447 -13.96 0 -182.825 -136.841 ***
5 (15-oktabr) -199.917 11.447 -17.46 0 -222.909 -176.925 ***
Oczgarmas 236.617 11.447 20.67 0 213.625 259.609 ***
Ocrtach bogcliq o'zgaruvchi
R-kvadrat
F-test
Akaike krit. (AIC)
293.633 SD bogcliq o'zgaruvchi
0.956 Respondentlar
119.928 Prob > F
579.366 Bayesian krit. (BIC)
122.675 60 0.000 600.309
*** p<.01, ** p<.05, *p<.1
Bog'liq o'zgaruvchi(Y) miqdor ko'rsatkichdan ifodalanganligi uchun unga mustaqil o'zgaruvchi (X) qanday darajada ta'sirini iqtisodiy baholashda, ya'ni qulupnay hosiliga ta'sir etuvchi omillarni tahlil etish uchun Tobit modeldan foydalanildi [14]. Tobit modeli, bog'liq o'zgaruvchining alohida ravishda nolga yoki boshqa chegaraga o'tish xususiyatiga ega bo'lgan holatlarda foydalidir. Mazkur modelning matematik ifodasi quyidagicha ifodalaniladi [15].
hxa +
p!= ßo + ^ß
j=i
Pi = p*i o < pi < l Pi = o p; <o
Pi= l p; > l
Bunda, p i - ko'zda tutilmagan o'zgaruvchilar; p i - bog'liq o'zgaruvchi;
May 12-13
759
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Xij - mustaqil o'zgaruvchi; ß0 - o'zgarmas;
ß j - korrelyasiya vektor koeffisienti;
et - et ~ N (0, a2)
Mazkur metoddan foydalanilgan holda eksperimental tadqiqotdan olingan qulupnay hosili va unga ta'sir etuvchi omillarni "STATA-17" dasturlar paketidan olingan tahlil natijalari asosida iqtisodiy baho berildi.
Olingan natijalar va ularning tahlili. Olingan tahlil natijalariga ko'ra, Viktoria navli qulupnay hosiliga so'glom ona qulupnaydan olingan ko'chatlar, ya'ni hosili 2640 donadan yuqori bo'lgan ona qulupnaydan olingan ko'chatdan olingan hosil qolgan ko'chatlardan olingan hosilga nisbatan 95,1 gramm ko'proq hosil berishi va 1 foiz(***p<.01)likda statistik muhim ahamiyat egaligini tahlil natijalari ko'rsatmoqda (3-jadval).
3-jadval
Eksperimental tadqiqotda Viktoria navli qulupnay hosiliga ta'sir etuvchi omillarni iqtisodiy baholashda tahlil natijalari
Hosildorlik Koef. St.xato. t- p- [95% oraliq Ishonchlik] Muh.
qiymat qiymat
Ona kocchat 95.1 4.979 19.10 0 85.126 105.074 ***
Ekish muddati -49.533 2.875 -17.23 0 -55.292 -43.775 ***
Kocchat_oraligci 120.32 34.995 3.44 .001 50.218 190.423 ***
Kocchat_oraligi2 -2.347 .813 -2.89 .006 -3.975 - 718 ***
Oczgarmas -1233.097 371.625 -3.32 .002 -1977.55 -488.643 ***
O'zgaruvchi(e) 991.628 181.046 .b .b 687.875 1429.511
Ocrtach bogcliq oczga. 293.633 SD bogcliq oczga. 122.675
R-kvadrat 0.217 Respondentlar 60
F-test 162.175 Prob > F 0.000
Akaike krit. (AIC) 596.233 Bayesian krit. (BIC) 608.800
*** p<.01, ** p<.05, *p<.1
Biroq, qulupnay ekish muddatlarining har 15 kunga kechikishi, ya'ni 15-avgustdan 1-sentabrga yoki 1-sentabrdan 15-sentabrga o'tishi qulupnay hosilini 49,533 grammga kamayishiga salbiy ta'sir ko'rsatadi va 1 foiz(***p<.01)likda statistik muhim ahamiyat ega. Tomorqa yer egalari tomonidan qulupnay ko'chatlarini kechiktirmagan holda, 15-avgustda ekilishi olingan hosildorlik, qaysiki 1-mavsumda olingan hosilning yuqori bo'lishini ta'minlaydi. Shuningdek, qulupnay ko'chat oraliqlari ularning rivojlanishiga ta'sir ko'rsatishi va hosildorligining kamayishiga sabab bo'lishligini tahlil natijalari izohlamoqda. Xususan, ko'chat oraliqlarining bir birlikka oshishi, ya'ni 18
May 12-13
760
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
sm.dan 20 sm.ga yoki 20 sm.dan 23 sm.ga o'zgarishi qulupnay hosilini 120,32 grammga oshiradi. Biroq, 23 sm.dan 25 sm.ga o'rishi qulupnay hosilini 2,347 grammga kamaytiradi. Bu omilning ta'siri, qaysiki qulupnay o'simligining changlanishi hisobiga bo'lishi mumkin.
Umumiy tahlil natijalariga ko'ra, eksperimental tadqiqotda Viktoria navli qulupnay hosilining oshishida, ya'ni sog'lom ona qulupnaydan olingan ko'chat, ekish muddatlari va ko'chat oraliqlari muhim ahamiyatga ega.
Xulosalar. Qulupnay mevasi inson salomatligi uchun muhim oziqa bo'lib, uning iste'moli mamlakatimiz o'rtacha aholi jon boshiga nisbatan past darajada. Aholining qulupnay mevasiga bo'lgan ehtiyojini qondirish yoki iste'molni tibbiy me'yor asosida ta'minlash bugungi kunda dolzarligicha qolmoqda. Bu borada, mamlakatimizga import mahsulot sifatida kirib keladigan sabzavot-poliz urug'larini yetishtirish agrotexnologiyasini ilmiy asoslangan holda ishlab chiqish muhim ahamiyatga ega. Eksperimental tadqiqot natijalariga ko'ra, qulupnayning Viktoria navi, qaysiki variantda ekilgan yoki ona qulupnaydan olingan ko'chatni yetishtirishdan olingan qulupnay hosili maksimum 574,0 gramm va minimum 85 grammni tashkil etdi. Qulupnay ko'chatlari oralig'larining ortib borishi, xususan 18 sm.dan 20 sm.ga o'zgarishi yoki 20 sm.dan 23 sm.ga o'zgarishi qulupnay hosiliga ta'sir ko'rsatdi. Shuningdek, qulupnay ko'chatlarini ekish mudatlarining har 15 kunga kechikishi ham uning hosilining kamayishiga ta'sir ko'rsatdi.
Sog'lom ona qulupnaydan olingan ko'chatlarning rivojlanish darajasi yuqori bo'lib, hosili 26-40 dona bo'lgan ona qulupnaylardan olingan ko'chatlardan olingan qulupnay hosili yuqoriligini ko'rsatdi.
ANOVA test natijalariga ko'ra, qaysiki qulupnay usimligidan olingan qulupnay donasi yuqori bo'lishi undan olingan ko'chatda ham olinga hosil o'rtasidagi munosabat 1 foiz(***p<.01) likda statistik muhim ahamiyatga ega. Shuningdek, qulupnay ko'chat oraliqlarining har 2-3 sm ga oshishi qulupnay hosili bilan 1 foiz(***p<.01)likda statistik muhim ahamiyatga ega. Biroq, ekish muddatlarining har 15 kunga kechikishi qulupnay hosili kamayishiga ta'sir ko'rsatadi va 1 foiz(***p<.01)likda statistik muhim ahamiyatga.
Eksperimental tadqiqotda, Viktoria navli qulupnay hosilining oshishida, ya'ni sog'lom ona qulupnaydan olingan ko'chat, ekish muddatlari va ko'chat oraliqlari muhim ahamiyatga ega.
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
REFERENCES
1. Growing the rural nonfarm economy to alleviate poverty an evaluation of the contribution of the World Bank Group. 201
2. FAO (2014) The state of food insecurity in the world 2014. Strengthening the enabling environment for food security and nutrition. Food and Agriculture Organization of the United Nation, FAO, Rome.
3. Muratov S. et al. The Role of Innovations in the Activities of Tomorka Farms in Samarkand Region //American Journal of Agricultural Science, Engineering, and Technology. - 2022. - T. 6. - №. 3. - C. 135-141.
4. Muratov S. A. The Economic Assessment Of Factors Affecting Small Household (Tomorka) In Rural Areas And Their Income //Irrigation and Melioration. - 2021. -T. 2021. - №. 3. - C. 45-51.
5. Giampieri F. et al. The strawberry: Composition, nutritional quality, and impact on human health //Nutrition. - 2012. - T. 28. - №. 1. - C. 9-19.)
6. Temocico G., Sturzeanu M., Ion V. Choice of strawberry varieties by the Romanian growers //Scientific Papers: Management, Economic Engineering in Agriculture & Rural Development. - 2017. - T. 17. - №. 1.)
7. Nishizawa T. Current status and future prospect of strawberry production in East Asia and Southeast Asia //IX International Strawberry Symposium 1309. - 2021. - C. 395-402.
8. Simpson D. The economic importance of strawberry crops //The genomes of rosaceous berries and their wild relatives. - 2018. - C. 1-7
May 12-13
