Вежагиҳои тарҷумаи китоби «Шараф ун-набӣ» Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

УДК 4(0)

ВЕЖАГЩОИ ТАРЦУМАИ КИТОБИ«ШАРАФ УН-НАБИ»

ОСОБЕННОСТИ ПЕРЕВОДА КНИГИ «ШАРАФ-АН-НАБИ»

PECULIARITIES OF THE TRANSLATION OF THE BOOK ENTITLED "SHARAF-AN-

NABI"

ББК 63,3

Хамробоев Насимцон Абдуллоцонович

номзади илмцои филологи, мудири шуъбаи табъу нашри Донишгоци давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Гафуров ( Цумцурии Тоцикистон, ш. Хуцанд)

Хамробоев Насимджон Абдуллоджонович,

кандидат филологических наук, заведующий редакционно-издательского отдела

Худжандского государственного

университета имени академика Б.Гафурова( Республика Таджикистан, г. Худжанд)

Hamroboyev Nasimjon Abdullojohnovich,

candidate of philological sciences, manager Editorial and publishing departmentof Khudjand State University named after academician B. Gafurov (Tajikistan Republic, Khujand)E-MAIL: knasim@mail.ru

Вожщои калиди: "Шараф ун-Наби", сиранигори, тарцума аз араби ба форси, Рованди, Харгуши, талхис, тарцумаи маънои, навъцои тарцума, Муцаммад Равшан.

Мацола ба таццици пацлуцои мухталифи осори тарцумацоли бахшида шуда, дар он омилцои зуцури илми сиранигори ва таълифу тарцумаи ин навъ асарцо дар мисоли китоби "Шараф ун-Наби "-и Абусаъди Харгуши барраси гардидаанд. Зикр шудааст, ки асари мазкур дар асри XII аз цониби Нацмуддини Рованди аз араби ба форси-тоцики тарцума гашта, фарогири матолиби зиёди илми таъриху калом, одобу ахлоц мебошад. Собит гардидааст, ки Рованди цини тарцума навъи тарцумаи маъноиро ихтиёр намуда, ки ин ба мухтасар баргардон шудани асар мусоидат кардааст, бино бар ин талхис аз цониби мутарцим зиёд истифода ёфтааст. Муаллифи мацола ба ин натица мерасад, ки тарцумаи «Шараф ун-Наби» ба унвони асари таърихиву ахлоци дар адабиётшиноси маъруфияти махсус дошта, фаровон истифода шудани циссацо, ривояту масал ва суханони цикматомез дар асар аз назари шинохти арзишцои адаби ва бадеи низ цолиби таваццуц мебошад.

Ключевые слова: Шараф-ан-Наби, жизнеописание, перевод с арабского на персидский язык, Рованди, Харгуши, талхис (резюмирование), смысловой перевод, виды перевода, Мухаммад Равшан.

В статье исследуются различные аспекты жизнеописаний, также рассматриваются факторы возникновения науки о биографиях, а также особенности написания и перевода такого рода произведений на примере книги «Шараф-ан-Наби» Абуса'да Харгуши. Это произведение, переведенное в XII веке Наджмуддином Рованди с арабского на персидский язык, охватывает широкий круг вопросов, связанных с историей, теологией и этикой. Рованди при выборе метода передачи текста отдает предпочтение смысловому переводу, однако, текст перевода по сравнению с оригиналом более лаконичен и переводчик широко использует талхис.

Автор статьи приходит к выводу, что перевод книги «Шараф-ан-Наби», как историко-этического произведения, имеет особое значение для литературоведения, а широко использованные в нем рассказы легенды, притчи и афоризмы представляют интерес с точки зрения выявления литературно-художественной ценности данного произведения.

Keywords: Sharaf-an-Nabi, life depiction, translation from Arabic into Persian, Rovandi, Khargushi, talhis (summarized), sense translation, types of translation, Muhammad Ravshan.

The article dwells various aspects beset with life description and the factors of a rise of biography compositions, the peculiarities of both writing and translation of such kind of literary production on the example of the book "Sharaf-an-Nabi" by Abusa'd Khargushi being taken into account as well. The relevant literary production was translated in the Xll-th century by Najmuddin Rovandi from Arabic into Persian, it contains a wide range of issues concerned with the history, theology and ethics. In the course of choosing the method of text transformation, Rovandi adduces a semantic translation, however, the translation of the text is more concise than the original and the translator resorts to talhis extensively.

In a nutshell, the author of the article comes to the conclusion that the translation of the book "Sharaf-an-Nabi" as a historical and ethical literary production is of specific importance for literary criticism, and the widely-used legends, parables and aphorisms in it are of interest under the angle of revealing literary and artistic value of the literary production in question.

Аз асрхои VII-VIII сар карда, сахобагону тобеон ва муаррихону адибон ба на;лу китобати хаёти Мухаммад пайгамбар(с) пардохтанд, ки ин амр сабаби пайдоиши осори тарчумахолй ё «сиранигорй» дар адабиёти Арабу Ачам гардид. Хусусиятхои хаёти фардиву ичтимой, газавот ва номахои пайгомбар аз вижагихои хунари сиранигорй махсуб ёфта, баробари тавсеа ёфтан, ба якчанд шохаи дигар та;сим шуд. Дар огоз, сиранигорй ба маънои васеъ дар соири улуми исломй, яъне калому фи;х ва хадису ахло; ба таври густарда истифода шуда, сипас мухаддисону муаррихон танхо ба нигориши газавоти пайгомбар пардохтанд, ки ин гуна навиштахо «магозй» унвон гирифтанд. Гурухи дигари сиранависон, дар таълифоти худ кушиш намуданд, то хусусиятхои фардй, далелу шавохид ва аломатхои пайгомбарии Мухаммадро инъикос намоянд. Бо ин рох дар риштаи сиранигорй, то асри XII кутуби зиёде бо асомии «Шавохид ун-нубувват», «Шараф ун-нубувват», «Далоил ун-нубувват», «Шамоил ун-нубувват»(4,ч .1, 22.) ва гайра таълиф шуданд, ки аксари онхо то имруз нарасидаанд.

Дар густариш ва тахаввули сиранависй воизону носехон ва олимони илми ахло; сахми назаррас доштанд. Онхо дар ваъзу сухаронихои худ аз зиндагиномахои Пайгомбар истифода намуда, мардумро ба рохи рост ва кирдору пиндори нек даъват карда, эшонро аз дарачаву ма;оми сиранависон ва муаллафоти онхо хабардор менамуданд. Аз ин чо, дар он адвор дар ;атори уламои дин, ба нудрат нафароне ёфт мешуданд, ки дар бораи Мухаммад рисолае нанавишта бошанд. Дар ;атори ин, воизону носехон рисолахое таълиф мекарданд, ки на ба риштаи сиранависй шомил карда мешуд ва на ба риштаи газавотнигорй. Вале ин навъ асархо дар батни худ аз хама шохахои осори тарчумахолй матолибе дошта, ба гунаи кашкул таълиф мешуданд(4,ч.1,18).

Абусаъд (Абусаид) Абдулмалик ибни Абуусмон Мухаммад Воизи Харгушии Нишопурй низ дар бораи сират ва масири зиндагонии Мухаммад китобе таълиф намудааст, ки бо номхои «Шараф ун-Набй ва муъчизотихи», «Шараф ул-Мустафо» «Сияр-ул-Мустафо», «Далоил-ун-нубувват», «Шараф-ун-нубувват», «Шараф-ул-Мустафо» маъруфият дорад. Асари мазкур яке аз арзишмандтарин зиндагиномаву сираи Мухаммад пайгомбар буда, аз тарафи адиб ва устоди султон Туграл - Махмуд ибни Мухаммад ибни Алии Ровандй аз забони арабй ба забони форсй-точикй тарчума шудааст.

Асари мазкур дар замон ва маконе таълиф шудааст, ки шахри Нишопур баъд аз Багдод бузургтарин маркази нашри улуми адабиву исломй, махалли тачаммуи бузургону орифон, мухаддисону фа;ехон, муаррихону адибон ва мутакаллимону мутарчимон махсуб меёфтааст. Мутаассифона, дар бораи хаёт ва фаолияти илмии хам Абусаъди Харгушй ва хам Начмуддини Ровандй дар сарчашмахои таърихй маълумоти зиёд бо;й намондаанд. «Китоб ул-ансоб»-и Самъонй(7) ва «Таба;оти шофеиййат ул-кубро»-и Субкй (9) аз сарчашмахои муътабар ва муътамаде мебошанд, ки дар бораи мусаннифи ин асар хабар додаанд. Самъонй дар ду маврид аз Абусаъд ёдовар шуда, дар илми шариат, муъчизаву далоили Паёмбар (с), сираву холномаи зохидону обидон муаллафот доштани уро, чанд маротиба зиёрат кардани ;абри уро таъкид кардааст (7.ч.12,34).

Хдмзамон, Х^окими Нишопурй аз муосирони Абусаъди Харгушй низ дар бораи ма;оми Абусаъд хабар дода ишора мекунад, ки: «...надидам касеро монанди у, ки илму тавозуъ ва зухду иршодгарй дар рохи Худоро бо хам чамъ карда бошад» (9,ч.5,223).

Ховаршинос Чарлз Стори осори Харгушй ва тарчумони «Шараф-ун-Набй»-ро мавриди тах;и; ;арор дода, китобхои «Тахзиб ул-асрор фй тасаввуф»; «ал-Башорат ва-н-

назорат фй таъбир ар-руъйо» ва «Шараф ун-Набй»-ро ба ;алами Харгушй нисбат додааст(8,ч.2, 735).

Бояд ;айд намуд, ки тарчумаи холи Абусаъд дар тазкирахо ва пажухишномахои муха;;и;ону ховаршиносони дигар, аз чумла, дар «ал-Кунйа ва-л-ал;об»-и Шайх Аббоси Кумй, «Райхонат ул-адаб»-и Мирзмомухаммад Алии Мударриси Табрезй, «Таърихи адабиёти форсй»-и З.Сафо ва дигарон низ омадааст. Аммо аз мухтавои маълумоти овардашуда маълум мегардад, ки асли сарчашмаи гуфтахои онхо хамон навиштахои Ма;дисиву Самъонй ва Субкиву Суютй мебошанд.

Матни инти;одии тарчумаи «Шараф ун-набй ва муъчизотихи» дар замони мо таввассути муха;;и; ва матншиноси маъруф Мухамммад Равшан тасхех шуда, дар як мучаллад интишор гаштааст(2).

Номи тарчумони «Шараф ун-набй» дар матни тарчума дар шакли Имом Начмуддин Махмуд ибни Мухаммад ибни Алии Ровандй ;айд шудааст(2,33). Аммо дар назди матншиносону пажухишгарон дар мавриди номи мутарчим ихтилофи назар аст, зеро бо нисбаи «Ровандй» чанд нафар шоиру адиб, фа;еху воиз ва хаттоту на;;ош, аз чумла Мухаммади Ровандй, Яхёи Ровандй, Точиддини Ровандй, Зайнуддини Ровандй, Кутбиддин Ровандй ва Начмуддини Ровандй шухрат доранд, ки хама аз намояндагони хонадони маъруфи Ровандиёнанд (3,«Ровандй»).

Ишорахои муаллифи асари «Рохат ус-судур», ки аз тарафи намояндаи ин хонадон таълиф ёфтааст, барои муайян намудани тарчумони «Шараф ун-Набй» ва кушодани гирехи ин муаммо то андозае кумак менамояд. Маълум мегардад, ки Начмуддини Ровандй байни солхои 1155-1160 дар Рованд ба дунё омада, бо дастгириву пуштибонии тагохои худ - Точиддину Зайнуддин, касби илм ва сохиби ма;ому мартабаи баланд гаштааст. У хаттоти хеле мохир буда, ба ;авли худи у, «хафтод гуна хатро забт кардааст» (6,23). Чун дар ;алби султон Туграл ибни Арслон (1177-1193) хохиши аз худ кардани хунари хаттотй пайдо мешавад, султон Туграл Зайнуддини Ровандиро соли 1181 ба хайси муаллим ба хидмат даъват мекунад ва Начмуддини Ровандй низ хамрохи тагояш дар хидмати Султон бо;й мемонад(3,«Ровандй») .

Ховаршинос Ч.Стори зимни тах;и;и масъалаи мазкур ва такя ба гуфтахои сохиби китоби «Рохат ус-судур» ба натичае мерасад, ки тарчумони «Шараф ун-Набй» хамон Зайнуддин Махмуд ибни Мухаммад ибни Алии Ровандии хушнавис, шоир ва тагои Начмуддини Ровандй мебошад(8,ч.2, 740). Аммо ховаршинос Блуше бо истинод ба навиштачоти руи сафхаи яке аз се нусха, ки бо унвони нусхаи Порис сабт шудааст, тарчумони асарро «Имоми раббонй, бореу носики мутаварреъ, Начмуддин Махмуд(чунин омадааст, яъне на Мухаммад) ибни Алии Ровандй» номида, муаллифи «Рохат ус-судур» ва тарчумони «Шараф ун-Набй»-ро як шахс пиндоштааст. Дар холе, ки дар китоби «Рохат ус-судур» борхо сухан дар бораи Зайнуддини Ровандй меравад, ки аз шахсият ва муаллифони гуногун будани онхо шаходат медихад (ниг.: 2, 23).

Гузашта аз ин, дар ин ихтилоф танхо ла;аби мутарчим фар; карда истодааст, яъне дар нусхаи истифодаи Блуше ла;аби мутарчим Начмуддин омадааст, вале номи у Махмуд сабт шудааст, ки шояд ин чо носихон ба сахв рох дода, ба чои Зайнуддин Начмуддин навишта бошанд. Зеро чун номи мутарчимро бидуни ла;аб пиндорем, исми сахехи Махмуд ибни Алии Ровандй, яъне номи сахехи Зайниддин бо;й мемонад на Начмуддин.

Хдмчунин нуктаи дигаре, ки барои муайян намудани тарчумони асар хидмат мекунад, ишораи бо;имондаи нусхаи «Боязиди Валй» мебошад ва он чунин аст: «Устоди ачалли олам, Зайнуддин, шамсулислом, устоди салотин, аторудуларз, саййидулуламо, фахруламосил, мухторуланом Махмуд ибни Мухаммад ибни Алии Ровандй.» (11,ч.3,1382). Дар ин и;тибос низ номи Зайниддини Ровандй сахех дарч ёфта, ла;аби «Устоди салотин», яъне устоди султон Туграл, далели шахсони алохида будани Зайниддин ва Начмуддини Ровандй мебошад.

Дар му;аддимаи нусхаи аслй, яъне нусхаи ;адимаи мавчуда, номи мутарчим ва сабаби тарчума шудани он чунин омадааст: «.Бидон, ки шайх, имоми олим, зохид -Абусаъд Абдулмалик ибни Абуусмони Воиз, рахматуллохи алайхи, китобе сохтааст ва онро «Шараф ун-Набй, саллаллоху алайхи ва салам» ном нихода ва дар чамъи он ранчхо дида ва маша;;атхо кашида..., ки пеш аз вай касе бар он минвол ридои шараф набофта буд... Ва онро ба забони арабй эрод карда ва дар хутба оварда, ки гараз аз чамъи ин

китоб дустии Расул (с) буд ва хар кй чизе дуст дорад ёди он чиз бисёр кунад... Чун хол чунин буд, аз он китоб чамоатеро фоидат хосил буд, ки лугати тозй ва арабият донистаанд ва форсизабонон аз он манофеъ махрум буданд. Пас тарчумони ин китоб, имом, олими раббонй, бореу носики мутаварреъ, Начмуддин Махмуд ибни Алии Ровандй, рахимахуллоху алайхи ва рахма восиаху, ин китобро на;л кард аз забони тозй ба порсй лафз ба лафз, то хонандагони Ачамро аз он фоидат хосил бошад.. .»(2,2).

Аз руи ишорахои баъзе аз манобеи таърихй матни арабй хеле муфассал ва шомили чанд чилд будааст, аммо аз нусхахои мавчудаи матни арабй, маълум мегардад, ки ин нусхахо аз нигохи хачм якнавъ мебошанд. Доктор Абуосими Набил ибни Дошими Fамро дар асоси се нусхаи бо;имонда матни комили «Шараф-ул-Мустафо»-ро хамрохи «Манохил уш-шифо ва манохил ус-сафо» дар шаш чилд тавассути интишороти «Дор ул-башоир ул-исломиййа» соли 1424 дар Макка ба табъ расонидааст(1). Албатта, тарчумаи форсии Начмуддини Ровандй аз нусхаи арабй камтар мухтасар буда, аз тарафи мутарчим мавриди талхису тахзиф ;арор гирифтани он аён аст. Баробари му;оисаи матни арабй бо нусхаи тарчума, маълум мегардад, ки Ровандй асосан бобу ва ривоятхоро талхис намуда, ;исмати аснод ва зикри ровиёни аходисро хангоми тарчума сарфи назар кардааст.

Арзиш ва ахамияти тарчумаи «Шараф ун-Набй», пеш аз хама, дар ;идмати он буда, бидуни шиносой ва тах;и;и ин асар, омузиши пахлухои илми сиранигорй ва умуман таърихи тахаввули илми сиранигорй но;ис ва имконнопазир мебошад.

Дар бораи забон ва усулу навъи тарчумаи асар хаминро гуфтан мумкин аст, ки аввалан худи мутарчим равиши тарчумаашро шарх дода, «аз забони тозй ба порсй лафз ба лафз» тарчума шудани асарро таъкид мекунад. Аммо аз хазфу ихтисор ва талхиси хеле зиёди матолиб маълум мегардад, ки Ровандй дар аглаби холат ба чои тарчумаи лафзй тарчумаи на;л ба маъноро ихтиёр кардааст. Ин холатро танхо аз тари;и ;иёси тарчума бо матни аслии асар метавон мушохида намуд.

Масалан, фасле аз фаслхои асари «Шараф ун-Нубувват» «mIj^I j -»^l унвон

гирифта, аз тарафи мутарчим бо хазфи ибороти «нушидани шароб» чунин тарчума шудааст: «Ва аз одобхои таом хурдан»(2,93). Сипас, мутарчим тарчумаи ду хадисро дар боби «шустани дастхо пеш аз таом ва ба баъд аз таом» бо зикри санадхо ва ровиёни хадис, комилан хазф намудааст(1,440).

Пас аз он, хадиси дигаре, ки матни он чунин аст:

-I» ЦА j i^^jlj JS j ^AlAlJ JS j J^l Jla j J^l ^jAil U' ^JJ ^ ^ «'"J U' JS^I ЦА j

.(1,440)

ба тари;и зайл тарчума мекунад: «Ва аз одобхои таом хурдан он аст, ки номи Худои таъоло барад ва ба дасти рост хурад ва наздики таом шавад ва таомро гиромй дорад» (2,93). Пайдост, ки матлаби мазкур тарчумаи харф ба харф нашудааст, зеро ибороти «^-Дг» ва «jJI» калима ба калима тарчума нашуда, бо маънии «наздик ба таом шудан ва аз назди худ хурдан» тарчумаи на;л ба маъно гардидааст. Дамчунин ибороти «таомро гиромй дорад» матлаби илхо;й аз хадиси навбатии дигаре мебошад, ки дар матни аслй бо ра;ами 1728 ишора шуда, он чунин китобат шудааст: IjajSI j Jli j» (1,440). Аз

ин чо маълум мешавад, ки мутарчим ин чо низ таъкиди муаллифро хазф намуда, тавассути талхис тарчумаи на;л ба маъно намудааст.

Услуби Начмудини Ровандй дар ин аст, ки вай ибороти кутохи арабии Абусаъди Харгуширо оварда, нахуст онро тарчума намуда, барои шарху тавзехи он ва тасди;и андешахояш аз гуфтахои орифон низ фаровон истифода менамояд.

Зохиран, тарчумаи «Шараф ун-Набй» дар баробари арзишхо ва костихои худ дорои чанд вежагии дигар буда, мутарчим кушидааст бо ин амал мухтавои асарро ба гояти соддагиву равонй ба хонанда расонад. Вежагихои равиши мутарчимро метавон бо чанд нукта баён намуд:

Якум, мутарчим дар огози хар боб силсилаи аснод ва ровиёни хадисро комилан оварда, дар ривоёти бо;й ин пайдархамиро, риоя накардааст. Аз ин чо маълум нест, ки силсилаи ровиёни дар аввал овардашуда, танхо барои хадиси аввали огози боб аст, ё барои кулли ривоёти боби мавриди назар.

Дуюм, маълумоти судманду муфиди кутуби таба;оту ричол ва ному мартабаи аксари зохидони тари;ати тасаввуфро зикр карда, дар баробари ин баъзе аз матолиби бефоидаву зиёдатии ин навъи китобхоро ру ба руи матн дарч кардааст.

Сеюм, мутарчим хини на;ли баъзе ривоёт аз замону макони ходиса ва шароити истифодаи маълумот хабар медихад. Мисли ин ки, «.дар фалон сафар будем.дар фалон макон будем.. .»(2,106).

Чахорум, тарзи китобати нусхахо низ аз вежагихои хоси забонй ва навиштории замони муаллиф гувохй медиханд, хар се нусха аз руи усули нигориши кухна таълиф шудаанд. Навишти харфхои «ч» ва «п» бо як ну;та, («^jl^?», «^ili?», «^»...) ва харфи «дол» монанди «зол» бо ну;таи изофй («®%5», «^Ь», «jj-^»), бо равиши кухна, яъне бо равиши ;авоиди кухна китобат ва истифода шудани вожахои зиёд, аз чумла: « - ^ Ai^ji ¡J\ Ajmj3», «^Ujb — ^ Aib», « eJjl^ eU - eJjl^ ^aI^», «U eja — Uj*», «Jj - JjJ», «jib - jljb»,

«jIIj - jjb», «jljjj - jIjjj», «s^^a - ¡>л^д», «^jjjj - ^jj ^j» ба назар мерасанд, ки истифода ва китобати ин вожахоро ;ариб дар хамаи осори асримиёнагй ин давр мушохида кардан мумкин аст.

Тагйиру иловахои мутарчим, мавридхои хазфу талхис, на;л ба маъно ва нихоят, адами амонати тарчума ва баргаштан аз равиши тарчумаи да;и;, аз вижагихои дигари тарчумаи мазкур ба хисоб меравад.

Аз тарчумаи «Шараф-ун-Набй» то имруз се нусхаи хаттй шинохта шуда, ки яке нусхаи Асъади Афандй, дигаре нусхаи Порис ва сеюм нусхаи Боязиди Валй аст(10,ч.3,1705). Муха;;и; ва матншиноси маъруфи эронй Мухаммад Равшан аз руи се нусхаи баёнгардида, матни инти;одии тарчумаи «Шараф-ун-Набй»-ро интишор намудааст. Аз ;авли у маълум мегардад, ки нусхаи Асъади Афандй, ки дар таърихи 1202 китобат шудааст, нусхаи кухантарин ва сахех мебошад. Аз ин лихоз у дар тадвини матни инти;одии асар нусхаи мазкурро нусхаи асосии кори хеш ;арор додааст. Нусхаи мазкур дорои 200 барга ва хар сафха бо хати насх, дар 21 сатр иншо гардида, дар аввалсафхаи китоб аз тарафи шахсе, ки хаташ аз хати котиб фар; мекунад, «Китоб сийар ул-Мустафо(с) мин ;абл ат-таърих» навишта шуда, дар охири китоб таърихи итмоми он мохи шавволи соли 1202 сабт ёфтааст (2,19; 10,ч.3,1705).

Нусхаи дигаре, ки дар китобхонаи миллии Порис махфуз аст соли 1211 китобат шуда, аз 222 баргаи 18 сатра ва 61 боб иборат мебошад. Исми Хусайн ибни Мухаммад ибни Косим ал-Хуснй дар матни асар, ани;тараш дар хотимаи нисфи китоб хамчун котиб ;айд шудааст, вале дар охири китоб аз котиб ёд нашудааст (2,19; 10,ч.3,1705).

Нусхаи Боязиди Валй аз 195 барга иборат буда, матни асар дар хачми 21 сатр дар як барга, бо хати насх иншо шудааст. Дар сахифаи аввал исми китоб «Китоб Шараф ун-Набй ва муъчизотихи(с)» унвон гирифта, дар охири китоб таърихи ихтитоми он соли 755/1354 ва номи котиби нусха - Мухаммад ибни Хочй Давлатшох ибни Юсуфи Шерозй сабт гаштааст. (2,20; 10,ч.3,1705)

Зохиран, нусхаи Боязиди Валй бо нусхаи Асъади Афандй шабохат ва умумияти зиёд доранд ва бо эхтимоли ;авии ховаршиносону муха;;и;он аз руи як нусха китобат шудаанд, ки теъдод ва шабохати бобхои ин ду нусха далел бар он аст.

Ховаршинос Сторй ва Блуше, инчунин Мухаммад Равшан дар мавриди ихтилофоти бобхои ин нусхахо назари якхела доранд. Нусхаи Асъади Афандй ва хам нусхаи Боязиди Валй аз 57 боб иборат буда, нусхаи китобхонаи Порис шомили 61 боб аст. Аз ;авли Мухаммад Равшан бармеояд, ки дар натичаи му;оисаи бобхои се нусха маълум шуд, ки котиби нусхаи Порис боби 26-уми нусхахои дигарро ба 4 боби муста;ил чудо кардааст.

Ба таври хулоса гуфтан мумкин аст, ки дар адабиётшиносии форсу точик тарчумаи китоби «Шараф ун-Набй» хамчун асари таърихиву сиранигорй ва ахло;иву мазхабй маъруфияти махсус дошта, фаровон истифода шудани ;иссахо, ривояту масал ва суханони хикматомез арзиши адабй ва бадеии асарро намоён намудааст.

ПАЙНАВИШТ:

1. Абусаъди Нисобурй, Абул;осими Кушайрй. «Манохил уш-шифо ва манохил ус-сафо би тах;и;и китоб «Шараф ул-Мустафо». - Макка: «Дор ул-башоир ул-исломиййа», 1424. - 3000с.

2. Абусаиди Харгушй. Шараф ун-Набй. Тарчумаи Начмуддин Махмуди Ровандй. Ба кушиши Мухаммад Равшан.- Техрон, Бобак, 1361.3. Алиакбари Деххудо. Лугатнома. (CD-ROM), Ривояти дуввум, 2002.

4. Ибни Дишом. ас-Сират ун-набавиййа". Каддамалахо ва алла;а алайхо Тохо Абдуррауф Саъд. Ч.1.-4. - Байрут: Дор ул-чил, 1975.-7196с.

5. Карими Кишоварз. Дазор соли насри порсй. Китоби дуюм. - Техрон, 1371.-1065с.

6. Ровандй, Начмуддин. Рохат ас-судур ва ойат ус-сурур. Тасхехи Мухаммади;бол ба саъйи Мучтабо Минуй, му;аддима ба ;алам Бадеуззмон Фурузонфар . Техрон, нашр китобфурушии илмй, 1333х.-585с.

7. Самъонй, Абусаид. Ал-ансоб. Ч,. 12. Дайдаробод: Доират ул-маъориф ал-Усмониййа, 1372.-538с.

8. Стори, Чарлз Амброуз. Персидская литература. Био-библиографический обзор (в трёх частях). Перевод с английского, переработаль и дополнил Ю.Э.Брегель. -Москва, Восточная литература,1972.-694с.

9. Субкй. «Таба;от аш- шофеиййат ал-кубро». Тах;и; Махмуд Мухаммад ат-Танохй ва Абдулфаттох Мухаммад ал-Дулув. Ч.5. - ал-Кохира, 1413х.-530с.

10. Фехриствораи китобхои форсй. Ба кушиши Ахмади Мунзавй. Ч3, бахши хаштум: Таърихи паёмбарону имомон. Техрон, 1382/2003. - 1041с.

11. Дамавй, Ё;ут. Муъчам ул-булдон. Ч.2. Дору ус-содир.- Байрут, 1867.-300с.

REFERENCE :

1. Abusa'di Nishopuri, Abulkosimi Kushayri, Abuosim-i Nabil ibn-i Hoshim-i Gamro «Manohil ush-shifo va manohil us-safo» studied by Sharaf ul-Mustafo. - Makkeh: Islamic Encyclopedia (Dor ul-bashoir ul-islamiya), 1424 hijra. - 3000 pp.

2. Abusaidi Khargushi. «Shraf un-Nabi» Translated by Najmuddin Mahmud-i Rovandi. With the help of Muhammad Ravshan. - Tehran, Bobak, 1361 hijra. - 653 pp.

3. Aliakbari Dehkhudo. Dictionary (CD-ROM), the second edition, 2002.

4. Ibni Hoshim. As-Sirat un-Nabaviya (Prophet's Biography). Introduced and revised by Toho Abdurrauf Sad. V. 1-4. - Beirut: Dor-ul-jil, 1975. - 716 pp.

5. Kishovarz Karim. Thousand Years of Persian Prose. The second book. - Tehran, 1371. -1065 pp.

6. Rovandi, Najmuddin. Rohat as-sudur va oyat us-sudur. Corrected by Muhammadiqbol, assisted by Mujtabo Minui, the author of introduction: Badeuzzamon Fururzonfar. -Tehran: Amir-i Kabir (Great Amir), 1364 hijra. - 585 pp.

7. Sam'oni, Abusaid. Al-ansob. V.12. - Hyderabad: Islamic Encyclopedia, 1372 hijra. - 538pp.

8. Story, Charles Amorous. A Persian Literature. Bibliographic Review (in 3 parts).Translation from English, reviewed and enlarged by Yu.E. Bregal. - Moscow: Oriental Literature, 1972. - 694 pp.

9. Subki, Muhammad. «Tabaqotu-ash-Shofeiyati-l-kubro» (Division of Big Shofeiyat).Studied by Mahmud Muhammad at-Tanohi and Abdulfattoh Muhammad al-Huluv. V.5. -al-Qohira, 1413 hijra. - 530 pp.

10. Catalogue of Persian Books. By efforts of Ahmad Munzavi. V.3, the 8th Issue: the history of Prophets and Imams. - Tehran, 1382 hijra / 2003. - 1041 pp.

11. Hamavi, Yoqut. Mu'jam ul-Buldon. V.2. - Beirut: Doru us-sodir, 1867. - 300 pp.