CC BY
9
УДК 33.1 ББК 65
РОБИТАИ ОИЛА Ра^матова Матлуба Мирматовна, сармуалимаи
ВА ЦОМЕА ДАР ТАТБИЦИ кафедраи педагогика ва психологияи коллеци омузгории
СТАНДАРТИДАВЛАТИИ МДТ "ДДХ ба номи акад. Б. Гафуров"
ТАУСИЛОТИ УМУМИ (Тоцикистон, Хуцанд)
СВЯЗЬ СЕМЬИ И Рахматова Матлуба Мирматовна, старший
ОБЩЕСТВА В РЕАЛИЗАЦИИ преподаватель кафедры педагогики
ГОСУДАРСТВЕННОГО и психологии педагогического колледжа
ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ГОУ "ХГУ имени акад. Б. Гафурова"
СТАНДАРТА (Таджикистан, Худжанд)
THE RELATIONSHIP OF Rahmatova Matluba Mirmatovna, senior lecturer of FAMIL Y AND SOCIETY IN pedagogy and psychology department ofpedagogical REALIZA TION OF collage of SEI "KSU named after acad. GOVERNMENTAL STANDARDS B.Gafurov"(Tajikistan, Khujand) OF SECONDARY EDUCA TION E-mail: [email protected]
Вожа^ои калиди: оила, цомеа, стандарти давлати, таусилоти умуми,соуаи маориф, барномаи таълими, маърифати педагоги, мактаб, хонанда
Дар мацола масъалаи уамкории оила ва аули цомеа дар кори татбици талаботуои стандарти давлатии таълими ибтидои мавриди таулил царор дода шуда, масъалауои принсипуои сиёсати давлатии соуаи маориф, ицтимои - ицтисоди, тагйироти солуои охири соуаи маориф, низоми муосири маориф, тавсифи кутоуи низоми маорифи Цумуурии Тоцикистон, кафолати давлатии шаурвандони кишвар дар соуаи маориф, мацмуи мавзуъуои асосии низоми маорифи Цумуурии Тоцикистон, сохтор, талабот ва зергуруууои барномауои таълими, фаъолияти муассисауои таълими дар низоми таусилоти миёнаи умумии Цумуурии Тоцикистон, нишондиуандауои асосии стандартуои давлатии таусилот дар муассисауои таълимии Цумуурии Тоцикистон, талаботуои уатмии стандарти давлатии таълими ва гайрауо барраси гардидааст. Хамчунин мавцеи оила дар тадбици стандарти давлатии таусилоти умуми нишон дода шуда, дар ин замина масъалауои маърифати педагогии волидайн, роууои ташкили бонизоми маърифатнокии волидон, вазифауои мактабу маориф дар баланд бардоштани маърифати педагогии падару модарон, шаклуои ташкили он, уамкории оила, мактаб ва аули цомеа дар тадбици самараноки низоми маорифи кишвар матрау гардидааст.
Ключевые слова: семья, общество, государственный стандарт, общее образование, учебная программа, педагогическое образование, школа, ученик
В статье анализируется взаимодействие семьи и общества в реализации требований государственного стандарта начального образования, обсуждаются принципы государственного образования, социально-экономическая политика, изменения, произошедшие в последние годы в сфере образования, современная система образования, а также дается краткое описание системы образования Республики Таджикистан, государственные гарантии граждан страны в области образования, комплекс основных тем системы образования Республики Таджикистан, структура, требования и подпрограммы образовательных программ, деятельность образовательных учреждений в системе общего среднего образования и т.д.
Также показана роль семьи в реализации государственного общеобразовательного стандарта, в этом контексте описаны проблемы педагогического воспитания родителей, способы организации грамотности родителей, задачи школы по улучшению педагогического воспитания родителей, эффективность системы образования страны.
Key words: family, governmental standards, secondary education,education sphere, globalization, system of education, educational program, pedagogical cognition, school, pupil, younger generation
The article is devoted to the analisys of the problem of family and society cooperation in the prosess of realization of the governmental standards of primary education, the problems of political principals in the sphere of education, social-economy, late changes of in the sphere of education, contemporary system of education, short description of the system of education of the Republic of Tajikistan, governmental guarantee of citizens in the sphere of education, the collection of major topics of the system of education of the Republic of Tajikistan, structure, criteria and subgroups of educational
programs, the activity educational institutions in the secondary education systems of the Republic of Tajikistan, basic markers of governmental standards of education in the educational institutions of the Republic of Tajikistan, obligatory criteria of governmental educational standards and others. Also, here is mentioned the role of the family in realization of governmental standards of education and relying to this point is described the problems of pedagogical cognition of parent, the methods of systematically organizations of parentsл cognitions, the function of school and education in the pedagogical knowledge development of parents, the forms of its organization, cooperation of the family, school and society in valuable realization of the system of education.
Дар баробари сохахои гуногуни ичтимой сохаи маориф яке аз самтхои мухими сиёсати давлатй ба хисоб рафта, рушди он аз омилхои гуногун вобаста мебошад. Сиёсати давлатии сохди маориф низ мавчуд буда, он дар тамоми сатххои идоракунии давлатй фаъолияти гуногунчабхаи давлат барои таъмини мавчудият ва ташаккули сохаи маорифи миллй равона гардидааст. Сиёсати давлатии сохаи маориф дорои якчанд чабхахои мухим аст, ки чузъхои гуногун ва ало;амандии онхо, шакл ва хусусияти татби;и онро муайян менамояд.
Чузъхои сиёсй, гоявй, ичтимой, ху^укй, маънавй, динй (конфессеоналй), ташкилию маъмурй, моддию техникй, молию и;тисодии дар сиёсати давлатии сохаи маориф мав;еи хоса доранд.
Сиёсати давлатй дар сохаи маориф аз мачмуи принсипхо (дар зинахои маъмурй) асос ёфтаст, ки дурнамо ва тактикаи сиёсати маорифро дар давраи мушаххаси ташаккули чамъиятй ва давраи оянда (кутохмуддат, дарозмуддат) муайян менамояд. Принсипхои сиёсати давлатии сохаи маорифро ;онунхои амалкунанда муайян намуда, пахлухои мухталифи низоми миллии маорифро ба танзим медароранд. Дар ин самт пеш аз хама Конститутсияи Чумхурии Точикистон (3) ва Конуни Чумхурии Точикистон "Дар бораи маориф" (1)-ро таъкид менамоем, ки асоси танзими сохаи маорифро ташкил медиханд. Робитаи байни принсипхои сиёсати давлатии сохаи маориф ва ;онунгузорй дар соахи маориф аз он шаходат медиханд, ки асоси ху;у;ии сиёсати давлатй махаки асосии онро ташкил медихад, зеро дигар чихатхои сиёсати мазкур ба мисли чанбахои гоявй, ичтимой, молию и;тисодй ва гайра ба воситаи инъикос ёфтан дар ;онунгузорй дорои ахамият мегардад.
Сиёсати давлатй дар сохаи маорифи Чумхурии Точикистон, ки тиб;и Конун "Дар бораи маориф" муайян гардидааст аз принсипхои зерин иборат аст:
1) афзалияти маориф дар тамоми сатххои идоракунии давлатй;
2) хатмй будани тахсилоти умумии миёна;
3) дастрас будани тахсилоти умумии миёна, тахсилоти ибтидоии касбй ва мувофи;и ;обилият ва дар асоси озмун тахсил намудан дар зинахои минбаъда;
4) инсондустона будани мухтавои тахсил, афзалият доштани арзишхои миллй ва умумиинсонй, ташаккули озоди шахсият;
5) эхтироми ;онун, ху;ук ва озодихои шахс, мухаббат ва Ватан, оила ва мухити атроф;
6) хусусияти илмй, дунявй ва инсондустона доштани тахсил ва тарбия дар муассисахои таълимй;
7) ягонагии фазои тахсил ва фарханг, химоя ва ташаккул дар асоси маориф ва фарханги миллй ва анъанахои фархангй;
8) хусусияти деморкатй ва давлатию чамъиятй доштани идоранамоии сохаи маориф;
9) автономй будани муассисахои таълимй;
10) пайваста будани тахсил, муносибати баробари давлат ба муассисахои давлатй ва гайридавлатй, аз чумла муассисахои таълимии хусусй, ки низоми ягонаи сохаи маорифи Чумхурии Точикистонро дар бар мегиранд;
11) мутоби;ати сатхи дониш ба талабот ва ма;садхои ташаккули ичтимоию и;тисодии Чумхурии Точикистон;
12) тамоюли инкишофи низоми сохаи маориф бо назардошти стандартхои байналхал;ии сифати тахсилот ва меъёрхои байнахал;ии таъминоти иттилоотии тахсил (1).
Fайр аз асоси ху;у;ии сиёсати давлатии сохаи маориф, асоси гоявй ва ташкилии он, ки ма;сад, вазифа ва мохияти сиёсати давлатии сохаи маориф ва роххои татби;и онро муайян мекунад, на;ши мухим дорад.
Ба асоси гоявй Консепсияи миллии тарбияро метавон таъкид кард, ки дар он ма;сад ва вазифаи маориф, самтхои асосй, талабот оид ба кадрхои педагогй, хамчунин натичахои интизории татби;и консепсия ба таври муъчаз оварда шудаанд (4).
Точикистони муосир яке аз мархилахои мураккаби амалинамоии азнавсозии ичтимой-и;тисодй ва давлати-сиёсиро аз сар гузаронида истодааст. Давлат бо рохи бартарй додан ба мехнати фикрй дар истехсоли умумимиллй метавонад пешсаф гардад. Ин ма;сад бо риояи талаботи муайян ба даст меояд, талаботи аввал сохибмаълумот будани аз нисф зиёди ахолии калонсол (40-60%) мебошад. Fайр аз ин шумораи кормандони илмй дар чамъият бояд 2-5 % аз хисоби шахрвандони калонсолро ташкил дихад.
Точикистон имкони ба чунин нишондод расиданро дорад, зеро дар кишвар имруз шумораи кадрхои баландихтисоси сохиби маълумоти олй кофй буда, кишвар сохиби и;тидори бузурги зехнй мебошад, гарчанде аксар ва;т ба ин кардхо талабот нест.
Тагйироти солхои охири сохаи маориф ва илм дурустии нуктаеро собит менамояд, ки дониш хусусияти умумй дошта, азхудкунй, омузиши ами; ва пахн намудани он бештар бо рохи сафарбар кардани кушишхои хамчояи чомеаи илмии чахонй ба даст меояд.
Глобализатсия намудани мухтаво ва фарох кардани вазифахои маориф, хамчунин зиёд шудани харакати (чойивазкунии) толибилмон, донишчуён ва омузгорон дар шароити чахонишавии савдои чахонй, хамчояшавии и;тисодй ва сиёсй, зиёдшавии талабот ба муносибатхои байнифархангй ахамияти хоса касб мекунад.Ин раванди мусбат бо афзудани шумораи донишчуёни дар хоричи кишвар тахсил намуда ва зиёд шудани шумораи мухочирони мехнатй, ки дар мухити интернатсионалистй кору фаъолият доранд, та;вият меёбад. Дар навбати худ аз бисёр чихат ба тамоюлхои нави равандхои мухочират дар сохаи фановарихои иттилоотй-коммуникатсионй мусоидат мекунанд.
Махз низоми муосири маориф, ки ба талаботи замон омодаи чавоб додан аст, рохи аз хама муътамад ва мутамаддини инкишоф ва ислохотро дар пешрафти чамъият таъмин менамояд. Дарки ин нукта таъмини инкишофи босуръати маорифро бо чорачуихои дигар талаб менамояд, ки боиси пешравии Точикистон мегардад.
Барои бахогузории во;еии имкониятхои низоми маорифи Чумхурии Точикистон тавсифи кутохи онро меорем.
Х^у;у;и гирифтаи маълумот яке аз ху;у;хои дахлнопазири конститутсионии шахрвандони Чумхурии Точикистон буда, бо рохи ;онунгузории давлатй ва ху;у;хои байналмиллалй амалй карда мешавад.
Конуни Чумхурии Точикистон "Дар бораи маориф" барои тамоми шахрвандони кишвар дар сохаи маориф кафолатхои зерини давлатиро таъмин менамояд:
Ба шахрвандони Чумхурии Точикистон новобаста аз миллат, нажод, чинс, эъти;оди динй, мав;еи сиёсй, вазъи ичтимой ва молй ху;у; ба тахсилот кафолат дода мешавад.
1. Махдуд кардани ху;у;и тахсилоти касбии шахрвандон аз руи аломатхои чинсй, синнусолй, вазъи саломатй, доштани доги судй ва дигар аломатхо танхо дар асоси талаботи му;аррар гардидаи ;онунгузории Чумхурии Точикистон амалй карда мешавад.
2. Давлат тахсилотии умумии асосиро дар муассисахои таълимй ройгон кафолат медихад. Хдмчунин шахс метавонад дар муассисахои таълимии давлатй дар чахорчубаи стандартхои давлатии тахсилот дар асоси озмун тахсилоти миёнаи касбй, олии касбй ва касбй, пас аз муассисаи олии касбиро ба даст орад, агар шахрванд дарачаи мазкурро бори нахуст гирифтанй бошад.
3. Шахрвандони Чумхурии Точикистон ба ху;у;и тахсил, интихоби муассисаи таълимй ва шакли гирифтани маълумот (рузона, шабона, гоибона, оилавй, фосилавй ва экстернат)-ро доранд. Давлат ба шахсони лаё;атманд ди;;ати махсус зохир менамояд, аз чумла барои гирифтани маълумот ба онхо кумак мерасонад, стипендияи махсуси давлатй таъин мекунад, дар холатхои зарурй онхоро ба хоричи кишвар барои тахсил сафарбар менамояд.
4. Давлат баробари кафолат додан ба интихоби забони тахсил, гирифтани маълумоти умумиро бо забони давлатй ва дар чойхое, ки аксари ахолиашро дигар миллатхо ташкил медихад аз руи имкони мавчудаи низоми маориф бо забони модарии онхо таъмин менамояд.
5. Давлат тахсили кудакони бепарастор ва наврасони бесаробонмондаро дар муассисахои таълимй аз хисоби маблаги бучавй кафолат дода, пас аз хатми муассисахои таълимии хатмии умумй, миёнаи умумй, ибтидоии касбй, касбии миёна ва олии касбй онхоро бо кор таъмин менамояд.
6. Хатмкунандахои мактабхои давлативу гайридавлатй, аз чумла хусусй барои идомаи тахсил дар зинахои болои тахсил ху;у;хои баробар доранд(1).
Мутобик ба Конуни Чумуурии Тоцикистон "Дар бораи маориф" низоми маорифи Ч,умх,урии Тоцикистон аз мацмуи мавзуъуои зерин иборат аст:
- Барномауои таълимй ва стандартуои давлатии таусилот;
- шабакаи муассисауои таълимии амалкунанда, новобаста аз шакли ташкилй-уукукй ва моликият;
- органуои идоракунии маориф, бо муассиса ва ташкилоти он;
- коргарони соуаи таълиму тарбия, педагогуо ва кормандони дигар;
- иттиуодияуои муассисауои таълимй, инфрасохторуо ва дигар цузъуо, ки барои уалли максад ва муаммоуои ба татбици сиёсати давлатй дар соуаи маориф равонагардида, ки сауми ин соуаро дар рушди ицтимой-иктисодии кишвар ва баланд бардоштани дарацаи некуауволии мардум бештар менамояд.
Барномауои таълимии дар Ч,умуурии Тоцикистон амалишаванда ба зергуруууои зерин цудо шудаанд:
- таусилоти умумй (асосй ва иловагй);
- касбй (асосй ва иловагй).
Ба гурууи барномауои умумитаусилотй барномауои зерин шомиланд:
- таусилоти томактабй;
- таусилоти ибтидоии умумй;
- таусилоти умумии асосй;
- таусилоти миёнаи (пурра) умумй.
Барномауои таусилоти умумй ба уалли масъалауои бунёди фаруанги ягона, ташаккули маънавй, аклонй, равонй ва цисмонии шахсият, ташаккули цауонбинии илмй, ба цамъият ва уаёт дар цомеа мутобик намудан, бунёди асос барои интихоб ва азхудкунии барномауои таусилоти касбй равона гардидаанд.
Ба барномаи таълимии касбй барномауои зерин шомиланд:
- таусилоти касбии ибтидой;
- таусилоти миёнаи касбй;
- таусилоти олии касбй;
- таусилоти паз аз мактаби олй ва таусилоти иловагии дахлдор.
Барномауои таусилоти касбй ба ташаккули минбаъдаи шахсият дар раванди азхудкунии касб, ихтисос, дарацаи тахассуси мууассилин мувофики завку имконияти онуо, талаби ицтимоии цамъият ва давлат равона карда шудааст.
Меъёри уадди акали тамоми барномауои таусилоти умумй ва касбй (барои касб ва ихтисоси муайян) мутобики стандарти давлатй муайян карда мешавад.
Алокамандии барномауои асосй ва иловагии таусилот аз цониби низоми муассисауои таълимй татбик карда мешаванд, ки аз циуати сохтори ташкилй-уукукй - давлатй, гайридавлатй (хусусй), муассисауои ташкилоти цамъиятй буда метавонанд(1).
Дар низоми таусилоти миёнаи умумии Ч,умуурии Тоцикистон муассисауои зерин амал мекунанд:
- макотиби миёнаи умумй;
- мактабуо бо омузиши чукури фануои алоуида;
- гимназияуо;
- литсейуо;
- муассисауои таълимии навъи интернат;
- мактабуои махсус барои кудакони инкишофи заифи цисмонй ва аклонй дошта;
- муассисауои таусилоти иловагй.
Дар тамоми муассисауои таълимии Ч,умуурии Тоцикистон стандартуои давлатии таусилот ворид карда мешавад, ки фаъолияти соуаи маорифро дар тамоми зинауо ба танзим дароварда, нишондодуои зеринро дар бар мегирад:
- нишондоди уадди акали уатмии мутобик ба барномауои стандарти давлатй ва шартуои татбики он;
- уацми минималй ва максималии сарбории таълимй барои толибилмон;
- талаботи асасй ба дарацаи омодагии хатмкунандагон;
- муулати омузиши барномауои таълимй;
- ууццатуои тасдиккунандаи сатуи мутобикати таълим(9).
Конуни Ч,умуурии Тоцикистон "Дар бораи маориф" ицрои уатмии стандартуои давлатиро барои тамоми муасиссауои таълимй, ба воситаи барномауои умумитаълимй таъин намуда, талаботи муайянро ба муутавои таълим пешбинй намудааст.
Талаботуо чунинанд:
1. Муутавои таълим яке омилуои ташаккули иктисодй ва ицтимой буда, бояд ба самти зерин равона гардад:
- таъмини худмуайянкунии шахсият, бунёди шароит барои худтатбиккунй;
- мустаукам ва мукаммал намудани давлати уукукбунёд.
2. Муутавои таълим бояд циуатуои зеринро таъмин намояд:
- фаруанги умумй ва касбии цамъиятии ба дарацаи окилонаи цауонй мувофик;
- бунёди дониши окилона, дарки олами дар сатуи муосир ва барномаи таълимии мутобик (зинауои таусил) дар хонандагон;
- мутобик намудани шахсият ба фаруанги миллй ва цауонй;
- ташаккули инсон ва шаурванд, мутобикшавии у ба цомеаи муосир ва равона намудан у ба такмили ин цамъият;
- азнавомодасозй ва ташаккули иктидори кадрии цамъият.
3. Таусилоти касбии сатууои гуногун бояд барои гирифтани касб ва тахассуси дахлдор мусоидат намояд.
4. Муутавои таълим бояд барои уамдигарфаумй ва уамкории байни одамон, халкуо, новобаста аз мансубияти нажодй, миллй, этникй, динй ва ицтимой мусоидат намояд.
5. Муутавои таусил дар муассисаи таълимии мушаххас аз руи барномаи таълимй (барномауои таълимй), ки аз цониби ин муассиса мустакилона коркард ва кабул гардидааст бояд ба роу монда шавад. Ташкилотуои идоракунии давлатии соуаи маориф коркарди онро дар асоси стандартуои давлатии барномауои намунавии таълимй таъмин менамояд.
6. Муассисауои таълимй мутобик ба максадуои низомнома ва вазифауои худ метавонад барномауои иловагии таълимиро берун аз доираи муайян шудаи барномауои таълимй коркард намуда, хизматрасониуои иловагй пешниуод намояд (дар асоси шартомавй).
7. Омодагии уарбй дар муассисауои шаурвандии таусилот метавонад тануо дар асоси факултатив бо розигии мууасилин ва (ва ё) волидони онуо (намояндагони конунй) аз уисоби маблаг ва куввауои муассисауои уавасманд ба роу монда мешавад.
8. Муассисаи таълимй уангоми татбики барномауои таълимй имкониятуои муассисауои фаруангиро истифода менамояд (1).
Хангоми татбики сиёсати давлатии сауаи маориф мутобики Конуни Ч,умуурии Тоцикистон "Дар бораи маориф", аз цониби Х^укумат Конуни Ч,умуурии Тоцикистон "Дар бораи масъулияти падару модар дар тарбияи фарзанд" кабул гардид, ки кувваи оила, мактаб ва цамъиятро барои расидан ба максад ва вазифауои маориф сафарбар мекунад (2).
Ч,иуати мууимтарин дар ин самт уамкории мактаб ва оила мебошад, ки ин дар синфуои ибтидой циддй ба роу монда шудааст. Масъалаи баланд бардоштани фаруанги педагогии волидон кисми таркибии муутавои фаъолияти мактаб дар тарбияи хонандагон мебошад. Дар як вакт самаранокии уамкории мактаб ва оила доир ба масъалауои ташаккули маънавию ахлокй ва тарбияи хонандагон аз коруои пайвастаи мактаб дар самти тарбияи фаруанги педагогии волидон, мувофика кардани муутаво, шакл ва усулуои коруои тарбиявй бо ташкилоти цамъиятй ва муассисауои таусилоти иловагии кудакон вобаста аст.
Маърифати педагогии волидон яке аз сохтори муассири муайянкунандаи ташаккули маънавию тарбиявй ва ба цамъият мутобикгардонии хонандагони хурдсол мебошад. Хонандагони мактаби ибтидой бештари вакти худро берун аз мактаб, дар оила мегузаронанд, бинобар уамин тарзи уаёти оилавй цузъи мууимтарини тарбияи маънавии онуо ба шумор меравад. Аз ин нуктаи назар, муаммои баланд бардоштани маърифати педагогии волидон яке аз самтуои мууимтарини тарбия ва ба цомеа мутобикгардонии хонандагони хурдсол ба шумор меравад.
Дар Тоцикистони даврони шуравй тацрибаи зиёди мусбат дар ташкили бонизоми маърифатнокии волидон цамъоварй шуда буд, ки циуатуои зеринро фаро мегирифт:
- кор дар самти баланд бардоштани маърифати педагогии волидон;
- фаъолияти кумитаи волидон дар мактаб ва синф;
- кори шуроуо оид ба кумаки оила ва мактаб ба ташкилотуо;
- фаъолияти шурохои чамъиятй дар чои исти;омат.
Имруз бояд тачрибаи мазкур аз нав эхё ва чоннок гардида, кушиш бояд кард, то анъанаи хамкории судманди педагогии оила ва мактаб, бо назардошти вазъияти чомеаи муосир дубора бар;арор гардад. Дар чахони зудтагйирёбанда волидон ба хотири нигох доштани робитахои анъанавии оилавй бояд хам;адам бо фарзандони худ ташаккул ёбанд.
Муантазам боло бардоштани маърифати педагогии волидон вазифаи мактаб буда, принсипхои зеринро дар бар мегирад:
- фаъолияти хамчояи педагогии оила ва мактаб;
- тавъам кардани маърифати педагогй, худомузии педагогии волидон;
- дастгирй ва ба таври инфиродй хамрохй намудани хар як волидайн дар бунёд ва ташаккули маърифати педагогии онхо;
- таваччухи педагогй, эхтиром ва серталабй нисбат ба волидон;
- такя ба тачрибаи мусбати тарбияи оилавй;
- мадад намудан ба волидон дар халли муаммохои инфиродии тарбияи фарзанд.
Дар низоми боло бардоштани маърифати педагогии падару модарон шаклхои зерини фаъолият истифода мешавад: мачлиси волидайн, конфронси волидон, бозихои ташкилию фаъолиятй ва равонй, шоми суолу чавоб, мехмонхонаи оилавй, чаласа-диспут, лексияхо барои волидон, мизи мудавар, семинар, тренингхо барои волидон ва гайра. Мухлат, шакл ва тарзи гузаронидани чорабинихо дар самти такмили маърифати педагогии волидон бо на;шаи корхои тарбиявии мактаб хамоханг карда мешавад. Дар як ва;т кор бо волидайн бояд пеш аз кор бо хонандагон сурат гирифта, ба он бояд омода намояд. Дониши андухтаи волидон доир ба боло бардоштани маърифати педагогй бояд дар вазъиятхои хаётй ба кор оянд. Ин донишхо бояд барои иштироки фаъол, тахассусй ва масъулиятшиносонаи падару модарон дар барномахои тарбиявй ва чорабинихои мактаб имкон фарохам орад.
Аз чониби худ волидон низ дар муайян намудани самт, арзишхо ва фаъолияти афзалиятноки мактаб, дар тарбияи хонандагони хурдсол, коркард ва татби;и барномахои тарбиявй, бахогузории натичахои он фаъолона ширкат намоянд.
Fайр аз хамкории мактаб ва оила, муассисахои таълимй бо ма;сади бунёди шароити мусоиди ташакули маънавию ахло;ии мактабиёни хурдсол, тарбия ва ба таври комил ба чамъият мутоби; шудани онхо, татби;и пурратари барномаи тарбия ва ба чамъият мутоби;гардонии толибилмон бо ташкилотхои чамъиятй хамкорй менамоянд. Бо ин ма;сад мактаб мунтазам хамкориро бо ташкилотхои чамъиятй ба рох мемонад. Дар ин кор пеш аз хама ризоияти Шурои педагогии мактаб ва кумитаи волидайни мактаб гирифта шуда, барномаи ташкилотхои бо хонандагон сару кор доштаро бо самтхои асосии барномаи тарбиявии хонандагони синфхои ибтидой хамоханг намудан лозим аст.
Минбаъд мактаб метавонад намояндагони ташкилотхои чамъиятиро барои гузаронидани чорабинихои тарбиявии хонандагони синфхои ибтидой даъват намояд. Гузашта аз ин, аз ин мактаб метавонад мутахассисони ташкилотхои чамъиятии анъанавиро барои коркард ва татби;и барномахои тарбиявй ва ба чамъият мутоби;намоии хонандагони синфхои ибтидой чалб намояд.
Хдмин тари;, хамкории оила, мактаб ва чомеа дар расидан бо ма;сади тарбия ва чамъиятикунонии насли наврас - муаммои педагогии бисёрчабха буда, халли он хамчоягии кушишхои омузгорон, волидайн ва ахли чомеаро та;озо мекунад.
Тах;и;и сафарбарнамоии кушишхои оила, мактаб ва чамъият ба муаммои мазкур - якмчоя намудани ;увваи оила, мактаб ва ахли чомеа шарти хатмии халли бобарори муаммохои маориф ва омода намудани насли наврас ба хаёт мебошад.
Хдмин тавр аз тахлилхои болой бармеояд, ки имруз новобаста аз он, ки миллати мо дар сохахои гуногун, аз чумла маориф мушкилоти зиёдеро паси сар намуда, ба раванди хамкории оила дар таълиму тарбия ди;;ати чиддй медихад ва волидайнро беш аз пеш ба татби;и стандарти давлатии тахсилоти умумй ба хамкорй даъват мекунад.
ПАЙНАВИШТ:
1. Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи маориф». - Душанбе, 1994, - 72 с.
2. Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи
фарзанд». - Душанбе, 2011.-12с.
3. Конститутсияи Чумхурии Точикистон.-16с.
4. Консепсияи миллии тарбия дар Чумхурии Точикистон. - Душанбе, 2007.-16с.
5. Конвенсияи уукуки кудак: //Х^имояи байналмиллалии уукук ва озодии инсон: Мачмуи ууччатуо. - М.,1990.-60с.
6. Леднев, B.C. Стандартуои таусилоти умумй: аз гоя ба татбик. //Стандартуо ва мониторинг дар маориф. - 1998. -№ 1. - С. 31-39.
7. Лутфуллоев, М. Дидактикаи муосир. - Душанбе: Матбуот, 2001. - 336 с.
8. Сабуров, Х.М. Совпадение интересов общества, государства и личности в содержании начального общего образования Республики Таджикистан. //Вестник Таджикского национального университета 2013.-№3/6(121) -С. 192-198.
9. Стандартуои таусилоти ибтидой. - Душанбе, 2010.-30с.
10. Стандартуои таусилоти ибтидой ва дастур барои омузгор (забони точикй ва математика (барои синфуои 1-4). - Душанбе, 2012. - 123 с.
11.Шарифзода, Ф. Муаммои мубрами педагогикаи муосир. Дар 2 чилд/Ф.Шарифзода. -Душанбе: Ирфон, 2009, 2010.
REFERENCES:
1. The Law of the Republic of Tajikistan "About Education' - Dushanbe, 1994, - 72p.
2. The Law of the Republic of Tajikistan «About the Parent's Responsibility on Child's Education». - Dushanbe, 2011.
3. The Constitution of the Republic of Tajikistan.
4. The National Concept of Upbringing of the Republic of Tajikistan Dushanbe, 2007.
5. The Convention of Child's Authority: Accepted on 44th Session of UNO General Assemble.//International Defend of Authority and Independent of Person: The collection of Documents. - М.,1990.
6. Lednev, V.S. Standarts of Secondary Education: from idea to realization. //Standards and Monitoring in Education. - 1998. -# 1. - P. 31-39.
7. Lutfulloev, M. Contemporary Didactics. - Dushanbe: Press, 2001. - 336 p
8. Saburov, Kh.M. The Interest Coincidence of Society, government and personality in the content of primary Education in the Republic of Tajikistan. // The News of Tajik National University # 3/6 (121), Dushanbe: «Sino», 2013.-P. 192-198 . ISSN 2074-1847.
9. he Standards of Primary Education. - Dushanbe, 2010.
10.The Standards of Primary Education and Manual for Teacher (Tajik Language and mathematics (for 1-4 grade pupils). - Dushanbe, 2012. - 123 p.
11.Sharifzoda, F. Actual Problems of Contemporary. Two Chapters. - Dushanbe: Cognition, 2009, 2010.
