Научная статья на тему '«ԱՐԺՈՒԹԱՅԻՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՐՏԱՔԻՆ ԳՈՐԾՈՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱՏԵՔՍՏՈՒՄ»'

«ԱՐԺՈՒԹԱՅԻՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՐՏԱՔԻՆ ԳՈՐԾՈՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱՏԵՔՍՏՈՒՄ» Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
1
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
инфляция / интервенция / ставка рефинансирования / международные резервы / долг / внешнеторговый оборот / inflation / intervention / refinancing rate / international reserves / debt / foreign trade

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Թորոսյան Հ. Գ.

При существующей непредсказуемости и нестабильности мировой экономики, достаточно усложнились условия проведения валютной политики для ЦБ отдельных стран. На мировом валютном рынке происходят структурные изменения, которые нарушают обычный ход развития стран мира. Они связаны с происходящими в мире перестановками, конфликтами между странами, сменой политических и экономических ролей между государствами и регионами, и, на этом фоне, сохранением негативных последствий пандемии. Нестабильность мировой экономики приводит к политической и экономической нестабильности в отдельных странах и регионах. Бесспорно, Армения как государство с открытой экономикой не может оставаться в стороне от происходящих глобальных структурных изменений. Более того, собственные проблемы еще больше усугубляют ситуацию, в связи с чем увеличилась важность осуществления эффективной, взвешенной валютной политики. Что касается притока и количества иностранной валюты на внутреннем рынке, обусловленного различными внешними причинами, то становится ясно, что они во многом определяют укрепление национальной валюты (в конце 2022 года по сравнению с началом года драм подорожал более чем на 18%) рост цен на национальную продукцию и снижение конкурентоспособности на мировом рынке и, как следствие, сокращение объемов экспорта промышленных товаров, производимых в нашей стране. Это конечно же не исключает наблюдаемого увеличения объема внешнеторгового оборота РА в 2022 году по сравнению с 2021 годом․ Так, за этот промежуток времени экспорт и импорт в нашей стране выросли почти на четыре процента каждый. В целях регулирования валютного рынка, сдерживания инфляции центральные банки стран могут применять разные инструменты регулирования. Так, широко применяются разные виды девизной политики, среди которых чаще используются валютные интервенции. Как мы обнаружили в ходе нашего исследования, в Армении периодически проводились валютные интервенции. Весьма действенны невербальные валютные интервенции. Но политика валютных интервенций имеет кроткосрочный эффект и производит отрицательное влияние, например, на состояние гос. резервов, так что применение такой политики регулирования не всегда может привести к желаемым результатам. Для сдерживания инфляции на валютном рынке применяется ряд других мер. Среди них действенным инструментом является повышение ставки рефинансирования в рамках дисконтной валютной политики. Рост цен на сырьевые ресурсы привел к инфляции во всей мировой экономике, для сдерживания которой страны начали применять множество инструментов․ В некоторых странах повысили ставку рефинансирования, что, конечно, в некоторой степени сдерживает и экономический рост. Օднако этот своевременно применяемый инструмент является серьезным инструментом долгосрочного регулирования. Центральный банк Армении правильно и быстро сориентировался в выборе формы валютной политики, с начала 2022 года он поэтапно повысил ставку рефинансирования в 6 раз, доведя ее до 10,75%. Уже летом 2023 года с целью активизации экономической активности ЦБ начал снижать ставку рефинансирования. Это стало возможным благодаря снижению цен на некоторые виды продуктов питания (хлебобулочные изделия, крупы, мясо, рыбу и рыбопродукты, масла и жиры, сахар, яйца, молочные продукты и сыры, фрукты и овощи) в летние месяцы 2023 года, хотя чрезмерный рост совокупного спроса на табак, воду и минеральную воду, непродовольственные товары, алкогольные напитки, некоторые услуги привел к их подорожанию. Из стран ЕАЭС по сравнению с июлем прошлого года только в Армении зафиксировано снижение потребительских цен на 0,5%. в России они выросли на 3,3%, в Беларуси -на 2,9%, Кыргызстане -на 10,5%, Казахстане -на 14,6%. Автор статьи рассматривает денежно-кредитную политику, проводимую центральными банками стран, в частности Центральным банком Республики Армения, с учетом влияния внешних экономических факторов и оценивает ее эффективность.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

«THE CURRENCY POLICY IN THE CONTEXT OF EXTERNAL FACTORS»

In the face of the current unpredictability and instability of the global economy, the conditions for implementing monetary policy have become significantly more challenging for central banks in various countries. Structural changes in the global currency market are disrupting the usual trajectory of development for nations. These changes are driven by conflicts between countries, the change of political and economic roles between countries and regions, and alterations in political and economic roles among states and regions. These changes have significantly influenced the fundamental trajectory of economic growth across countries. Despite its domestic challenges, the Republic of Armenia cannot stay away from these global changes. On top of that, the country’s own challenges make the situation even more complicated, which highlights the importance of having a thoughtful and effective monetary policy. The instability of the global economy leads to political and economic instability in many countries and regions. Regarding the inflow and quantity of foreign currency in the domestic market due to various external reasons, it becomes clear that they largely determine the strengthening of the national currency (at the end of 2022, compared with the beginning of the year, the dram rose in price by more than 18%), increasing prices for national products and a decrease in competitiveness in the world market and, as a result, the volume of exports of industrial goods produced in our country has decreased. Of course, this does not exclude the observed increase in the volume of Armenia's foreign trade turnover in 2022 compared to 2021․ So, during this period both exports and imports grew by around 4%. To manage the currency market and keep inflation under control, central banks of countries can use different regulatory tools. As we discovered in our research, one of the most common approaches is currency interventions, which Armenia periodically applies. Non-verbal currency interventions have also proved effective. However, such interventions usually have an effect only in the short term and can strain government reserves, which means that their impact isn’t always what currency policymakers hope for. A number of other measures are also used to fight inflation. One effective method is raising the refinancing rate as part of a discount currency policy. The global rise in raw material prices has caused inflation everywhere, pushing many countries to adopt tighter monetary policies. In some countries, the refinancing rate has been increased, which, of course, helps curb inflation, but can also slow economic growth. Still, when used strategically, this tool can be a powerful method for long-term stabilization. The Central Bank of Armenia correctly and quickly oriented itself in choosing the form of monetary policy, since the beginning of 2022 it has gradually increased the refinancing rate 6 times, bringing it to 10.75%. Already in the summer of 2023, in order to intensify economic activity, the Central Bank began lowering the refinancing rate. This was made possible by lower prices for certain types of food (bakery products, cereals, meat, fish and fish products, oils and fats, sugar, eggs, dairy products and cheeses, fruits and vegetables) in the summer months of 2023. Of the EAEU countries, compared with July last year, only Armenia recorded a decrease in consumer prices by 0.5%. In Russia, they increased by 3.3%, in Belarusby 2.9%, Kyrgyzstanby 10.5%, Kazakhstan by 14.6%. However, significant increases in aggregate demand for tobacco, water and mineral water, non-food goods, alcoholic beverages, and certain services have resulted in price hikes for those items. The author of the article examines the monetary policy implemented by the central banks of the countries, in particular the Central Bank of the Republic of Armenia, considering the impact of external economic factors, and evaluates its effectiveness.

Текст научной работы на тему ««ԱՐԺՈՒԹԱՅԻՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՐՏԱՔԻՆ ԳՈՐԾՈՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱՏԵՔՍՏՈՒՄ»»

СОЦИАЛЬНЫЕ И ГУМАНИТАРНЫЕ НАУКИ

УДК 2964

«uPd-nrausb'b -euau-euwbnrasnFbe ursu-eb'b ^ПРОПЪЪЪРЬ -<uHusb-eusntm>

ОпрпщшЬ О.

ипд^шщЦшй фттр)тййЬр. (Цпйтй^Цшд^пй hhmшqnmnLpJnlййhp), VUB к О-Шр hшйшluшpшййhpfr

hшйшmhц дpшqfip, Unitfhj PfrqUhu ^щрпд, РЬщ^ш, Ppjmuh

«THE CURRENCY POLICY IN THE CONTEXT OF EXTERNAL FACTORS»

Torosyan H. G.

The joint program between VUB and Ghent Universities, Social Sciences (Communication),

Solvay Business School, Belgium, Brussels DOI: 10.31618/NAS.2413-5291.2024.1.106.962 АННОТАЦИЯ

При существующей непредсказуемости и нестабильности мировой экономики, достаточно усложнились условия проведения валютной политики для ЦБ отдельных стран. На мировом валютном рынке происходят структурные изменения, которые нарушают обычный ход развития стран мира. Они связаны с происходящими в мире перестановками, конфликтами между странами, сменой политических и экономических ролей между государствами и регионами, и, на этом фоне, сохранением негативных последствий пандемии. Нестабильность мировой экономики приводит к политической и экономической нестабильности в отдельных странах и регионах.

Бесспорно, Армения как государство с открытой экономикой не может оставаться в стороне от происходящих глобальных структурных изменений. Более того, собственные проблемы еще больше усугубляют ситуацию, в связи с чем увеличилась важность осуществления эффективной, взвешенной валютной политики.

Что касается притока и количества иностранной валюты на внутреннем рынке, обусловленного различными внешними причинами, то становится ясно, что они во многом определяют укрепление национальной валюты (в конце 2022 года по сравнению с началом года драм подорожал более чем на 18%) рост цен на национальную продукцию и снижение конкурентоспособности на мировом рынке и, как следствие, сокращение объемов экспорта промышленных товаров, производимых в нашей стране. Это конечно же не исключает наблюдаемого увеличения объема внешнеторгового оборота РА в 2022 году по сравнению с 2021 годом. Так, за этот промежуток времени экспорт и импорт в нашей стране выросли почти на четыре процента каждый.

В целях регулирования валютного рынка, сдерживания инфляции центральные банки стран могут применять разные инструменты регулирования. Так, широко применяются разные виды девизной политики, среди которых чаще используются валютные интервенции. Как мы обнаружили в ходе нашего исследования, в Армении периодически проводились валютные интервенции. Весьма действенны невербальные валютные интервенции. Но политика валютных интервенций имеет кроткосрочный эффект и производит отрицательное влияние, например, на состояние гос. резервов, так что применение такой политики регулирования не всегда может привести к желаемым результатам.

Для сдерживания инфляции на валютном рынке применяется ряд других мер. Среди них действенным инструментом является повышение ставки рефинансирования в рамках дисконтной валютной политики. Рост цен на сырьевые ресурсы привел к инфляции во всей мировой экономике, для сдерживания которой страны начали применять множество инструментов. В некоторых странах повысили ставку рефинансирования, что, конечно, в некоторой степени сдерживает и экономический рост. Однако этот своевременно применяемый инструмент является серьезным инструментом долгосрочного регулирования. Центральный банк Армении правильно и быстро сориентировался в выборе формы валютной политики, с начала 2022 года он поэтапно повысил ставку рефинансирования в 6 раз, доведя ее до 10,75%. Уже летом 2023 года с целью активизации экономической активности ЦБ начал снижать ставку рефинансирования. Это стало возможным благодаря снижению цен на некоторые виды продуктов питания (хлебобулочные изделия, крупы, мясо, рыбу и рыбопродукты, масла и жиры, сахар, яйца, молочные продукты и сыры, фрукты и овощи) в летние месяцы 2023 года, хотя чрезмерный рост совокупного спроса на табак, воду и минеральную воду, непродовольственные товары, алкогольные напитки, некоторые услуги привел к их подорожанию. Из стран ЕАЭС по сравнению с июлем прошлого года только в Армении зафиксировано снижение потребительских цен на 0,5%. в России они выросли на 3,3%, в Беларуси -на 2,9%, Кыргызстане -на 10,5%, Казахстане -на 14,6%.

Автор статьи рассматривает денежно-кредитную политику, проводимую центральными банками стран, в частности Центральным банком Республики Армения, с учетом влияния внешних экономических факторов и оценивает ее эффективность.

ABSTRACT

In the face of the current unpredictability and instability of the global economy, the conditions for implementing monetary policy have become significantly more challenging for central banks in various countries. Structural changes in the global currency market are disrupting the usual trajectory of development for nations. These changes are driven by conflicts between countries, the change of political and economic roles between countries and regions, and alterations in political and economic roles among states and regions. These changes have significantly influenced the fundamental trajectory of economic growth across countries. Despite its domestic challenges, the Republic of Armenia cannot stay away from these global changes. On top of that, the country's own challenges make the situation even more complicated, which highlights the importance of having a thoughtful and effective monetary policy.

The instability of the global economy leads to political and economic instability in many countries and regions.

Regarding the inflow and quantity of foreign currency in the domestic market due to various external reasons, it becomes clear that they largely determine the strengthening of the national currency (at the end of 2022, compared with the beginning of the year, the dram rose in price by more than 18%), increasing prices for national products and a decrease in competitiveness in the world market and, as a result, the volume of exports of industrial goods produced in our country has decreased. Of course, this does not exclude the observed increase in the volume of Armenia's foreign trade turnover in 2022 compared to 2021. So, during this period both exports and imports grew by around 4%.

To manage the currency market and keep inflation under control, central banks of countries can use different regulatory tools. As we discovered in our research, one of the most common approaches is currency interventions, which Armenia periodically applies. Non-verbal currency interventions have also proved effective. However, such interventions usually have an effect only in the short term and can strain government reserves, which means that their impact isn't always what currency policymakers hope for.

A number of other measures are also used to fight inflation. One effective method is raising the refinancing rate as part of a discount currency policy. The global rise in raw material prices has caused inflation everywhere, pushing many countries to adopt tighter monetary policies. In some countries, the refinancing rate has been increased, which, of course, helps curb inflation, but can also slow economic growth. Still, when used strategically, this tool can be a powerful method for long-term stabilization.

The Central Bank of Armenia correctly and quickly oriented itself in choosing the form of monetary policy, since the beginning of 2022 it has gradually increased the refinancing rate 6 times, bringing it to 10.75%. Already in the summer of 2023, in order to intensify economic activity, the Central Bank began lowering the refinancing rate. This was made possible by lower prices for certain types of food (bakery products, cereals, meat, fish and fish products, oils and fats, sugar, eggs, dairy products and cheeses, fruits and vegetables) in the summer months of 2023. Of the EAEU countries, compared with July last year, only Armenia recorded a decrease in consumer prices by 0.5%. In Russia, they increased by 3.3%, in Belarus- by 2.9%, Kyrgyzstan- by 10.5%, Kazakhstan - by 14.6%. However, significant increases in aggregate demand for tobacco, water and mineral water, non-food goods, alcoholic beverages, and certain services have resulted in price hikes for those items.

The author of the article examines the monetary policy implemented by the central banks of the countries, in particular the Central Bank of the Republic of Armenia, considering the impact of external economic factors, and evaluates its effectiveness.

Ключевые слова: инфляция, интервенция, ставка рефинансирования, международные резервы, долг, внешнеторговый оборот

Keywords: inflation, intervention, refinancing rate, international reserves, debt, foreign trade

ЬЬршдтр]тй: шщршЦшйпщтйр:

Ujuop u2fauphfr qphph рщпр hp^pbhpp щщщшрпЫ hb updnpujfrb 2nL^ubhpfr pbu^ubnb qnp&nLbbnLpjub ifrpu^ubqbtfub nLqqmpjutfp, gubfr np qpubg qnp&nLbhmpjub faupupmtfb frp 2^puju^ub uqqhgnLpjmbb t mbhbnLtf mbmhumpjub ipu: -ujuumubmtf ЬпцЬщЬи b^um^mtf hb upmugfrb qnp&nbbhpfr uqqhgnpjnLbbhpfr nLdqbugnLtf, frb^p ¿fr ^upnq ^ubqpuqunbui -- mbmhumpjub ipu, qputffr ipu k hp^pmtf ^up^n^ updnpujfrb guqugu^ubnpjub ipu:

ЬщштшЦ t qptfhi nLurn.tfbuufrphi hutfu2fauphujfrb mbmhumpjub tfhg шЬф mbhgnq frpuqupSnLpjnLbbhpfr uqqhgnpjnLbp --updnLpujfrb guqugu^ubnpjub ipu, gubfr np --qputffr фn^updhgp upmugfrb qupqugmtfbhpfr k 2n^hpfr ^faubgtfub q^u^np tfhfaubfrqtfbhpfrg

tfh^b t, fru^ -- mbmhunLpjnLbp, ¿mbhbuin^ bhpgfrb k upmugfrb gbgmtfbhpp utfpn^nLpjutfp ^ubhpL mbu^ hutfu^nqtfubfr qupqugu& фfrbubuu^ub 2nL^u, qpubg upfruqubgrntf t -- qputffr фnfaupdhgfr mumubnL^bhpn^: Uhp hp^pfr mbmhunLpjub hutfup uu pugunuщhu ^upknp hfrtfbufabqfrpbhpfrg t, npp t

hutfu^nqtfubfr nLunL^buufrpnLpjnLb, frb^b tl frpu^ubug^fri t uju nLunL^buufrpnLpjub 2pgubu^bhpnL^:

Ujq Ьщшmш^n4 frpu^ubug^h t tffr 2upf tffrguqqujfrb unuguqhtf ^unnjgbhpfr ^nqtffrg frpu^ubug^u& hhmuqnmnLpjnLbbhpfr, huj k ujiuqqfr mbmhuuqhmbhpfr ^nqtffrg ^umup^u& updnpujfrb 2nL^ujfr ^upqu^nptfub bщumu^n4 frpu^ubug^nq updnLpujfrb guqugu^ubnpjub &khpfr, frb^hu buk mupphp hp^pbhpntf qpu frpu^ubugtfub unuMbuhum^npjnbbhpfr,

фnfaшpdhffr к rnürnhum^mü gnigmüfeühpfr фnfaшqqhgnLpJшüp ^hpmphp^nq hnq^möühpfr, m2famrnmüfühpfr, ophüfühpfr к ophüuqpm^mü m^rnhpfr fanpp ^hpiniönipjniü [1, t2 57], [2, t2 69], [3, t2 8]:

4hp]niönipjmü hü hüpmp^hl S. Umqnipuijfr [4], U. kfrph^ [5], Ч. Uprnmúnün^uyft [6], U. Mqn^ún# [7], U. ß-ninipfr [8], Uhüfjnifr [9], О. PimÜ2mpft [10], kpniqúmüft [11], Ъ. ^mrnhifr к km^mufrünjfr [12], U Ump^nujmüfr О "bmqmpjmüfr, ^ •mfa^hpqJmüfr [13], S. Umpqujmüfr [14], U^hrnfrujmüfr [15] únrnhgniúühpp:

^ййшЦшй фрщдш^шй йши: Ъ2№р, np gmü^mgmö hp^pfr mpdnipuijfrü ^münüm^mpq^mö qnpönLühnipjniüp uhpsnphü t mpqJniüm^hrn mpdnipuijfrü fmqmfm^münipjmü ú2m^úmü к frpm^mümgúmü hhrn: Uju hmúmrnhfurnniú ^mp^p^niú t hp^pühpfr kP ^nqúfrg frpm^mümg^nq mpdnipuijfrü fmqmfm^münipjmü Üphpfr pümpnipjniüü ni qnpöfrfühpfr hmúm^mpq^m0 ni dmúmüm^ü ^pmnnipjniüp :

^bmшqnmnlpJшй tíbpщшpшйnLpJшй

pürnpnipjniüü frpm^mümgph hüf" hiühp^ phúuijfr mnmüÜümhmm^nipjnLÜ^g: Ц|ищ^, huijmüfr t, np gmü^mgmö rnürnhum^mü hpкnLJp шшpphp úmuhpfr múpn^nipjniü t: frpm^mümg^nq

nLunLúümufrpnipjmü dmúmüm^ qpmüf mnmüüümgph hüf" qhqni^g^uijfr (шpшшöúшü) úhpnq^ ^pmnúmü ú^ngn^, pmgmhuijmhi hüf jnLpmfmüynip^ qhpü ni qnpömnnijpühpp" ^pmnhjn^ mümi^qfr (^hpiniönipjmü) úhpnqp: Uщш hmúmqpnipjmü (ufrüphqfr) úhpnq^ ú^ngn^ úfrmuünipjmü úh2 niuniúümufrphi hüf mprnmffrü qnpönüühpfr, qpmüg hmrn^nipjnLÜühpfr к mpdnipuijfrü fmqmfm^münipjmü ú2m^úmü ^2к фn^шqqhgnLpJnLÜühpp: Uhp ^nqúfrg mpqfr qшpqшgnLÚühpü ni h^úümfaüqfrpühpp ^hp hmühjni üщшшш^n4 mpqmpmg^mö hüf hшúшpnLÚ Фйш-^mqpm^mü fmüm^m^mü ^hpiniönipjmü frpm^mümgniúp" # 2шpf úm^pnrnürnhum^mü gnigmüfeühpfr hhrn hmúmqph]m. fiшüшщшphn4:

•hrnmqnrnnqühpfr úhöшúшuünLpJnLÜp

mpdnipuijfrü fmqmfm^münipjmü ^hpfrg mnmüüümgüniú t qfru^nürnuijfrü к q^qu^^ mpdnipuijfrü fmqmfm^mbnipjnLÜühpp:

Чhpшф^üшüuш4npúшü rnn^numqpnijf^

фnфn^nLpJшü ú^2ngn^ kP-hpü frpm^mümgüniú hü qfru^nürnuijfrü (hm2Ump^uijfrü ^mú qhq¿uijfrü) mpdnipuijfrü fmqmfm^münipjniüp, mjü niqq^mö t

újniu ^nqúfrg, ühpffrü ^mp^m^npúmü qfrümúfr^uijfr, qpmúm^mü qmüq^möfr, qühpfr úm^mpqm^, frü^hu üшк hmúmfamnü mnm2mp^ ^pm mqqhp^ mpdnipmj^ü фnfaшpdhffr к ^fimpmj^ü hm2^h^2n^ ^mpqm^npúmüp: ^.^quij^ mpdnipmj^ü fmqmfm^münipjmü frpm^mümgniúp niüfr mqqhpi mqqmj^ü mpdnijp^ фnfaшpdhffr фш mpdnipmj^ü ühp^nidniúühp^

(frürnhp^hügfrmühpft), mpdnipmj^ü щшhnшmühpfr qfr4hpu^^mgúmü, mpdnipmj^ü umhúm-üшфш^nlúühp^ ^pmnúmü, mpdnijp^ фn^шp^h]^nLpJшü murn^fimü^ ^mpqm^npúmü, mpdnipmj^ü фn^шpdhf^ nhd^ú^ ^mpqm^npúmü, nh^mi^mg^mj^ ^mú qh^mi^mg^mj^ ú^2ngn^:

niuniúümu^phin^ ú^ 2mpf hp^pühp^ mpdnipmj^ü fmqmfm^münipjmü фnp&p" ü^mrnniú hüf, np mpdnipmj^ü ^mjniünipjmü шщшhn4úшü üщшшш^n4 Ú2шшщhu ^pm^mümg^niú hü ú^2múrnnipjnLÜühp mpdnipmj^ü 2ni^mjniú: Фnpйp gnijg t mmi^u, np mqmrn ^nqmgnq mpdnipmj^ü fmqmfm^münipjniü npqhqpmö 2шш hp^pühp (•mjmurnmü, ^hpni, Q^i^, Ъnp

Qh^müq^m, bupmjhi, kn^niúp^m, к mj^ü) np^m^ фnLlnLÚ фn^шpdhf^ gügniúühpp úhqúhini üщшшш^n4 ^pm^mümgphi hü, op^üm^, ^ürnhp^hüg^mühp: bp^pühpfr úh0 úmuniú ü^mrnh]^ hü щшhnLuшühp^ ^rnpni^ ü^mqúmü ú^rnniúühp, ^ü^p h^úüm^müniú щшJÚшüш4np4шö t hhüg ^ürnhp^hüg^mühp^ frpm^mümgúmúp: Um^mjü, niuniúümu^phin^ ^ürnhp^hüg^mühp^

mpqJnLÜm^hrnnipjnLÜp" ü^mmniú hüf, np qpmüf h^úüm^müniú niühghi hü ^mpfimdmú^hrn mqqhgnipjniü фn^шpdhf^ ^pm: •mjmurnmüniú ^ürnhp^hüg^mühp^ ^^pmnúmü ^pm^rn^^mü niuniúümufrphin^ h^müf hqpm^mgnipjmü, np •• kP-ü фn^шpdhf^ ^rnpni^ mmrnmüniúühpp úhqúh^ni üщшшш^n4 dmúmüm^ mn dmúmüm^ q^úhi t qpmúm^mp^mj^ü fmqmfm^münipjmü mju qnpö^f^ ^pmnúmüp [16]: •• kP ^nqú^g mpdnipmj^ü 2niUmjniú 2008-2022pp. ^pm^mümg^mö qnpömnünipjniüühp^

nLuniúümu^pnipjmü mpqJniüfniú rnhuüniú hüf, np ^mfimnf^ múhümúh0 öm^mip qpmüg^hi t 2009p.-^ü, ^u^ mnf^ múhümúh0 öm^mip" 2022p.-^ü: 2019 к 2022 p^m^müühpfrü •• kP ^mpqm^nphi t qpmúfr qhpшpdкnpnLÚp, úhöшщhu ^ümuniú tp

hшш^шщhu rnhqm^mü mprnqpnq-

mprnmhmünqühp^ü:

1000000

S00000

S7SS00

200S 2009 2010 201S 2016 2017 201S 2019 2020 2021 2022

■ UQf ■ 4шбшав

Q■дшщшmtybp 1. ^ kP fynqtífig шрётрш)^й2тЦщ)тйfrpшtyшйшgtfшд qnpдшnänlpJnlääbpp 2008-2022pp.-fiü

(hшqшp UUb цщшр) [17]

0

Upqfr шpщшgfrü úшpщшhpш4hpühpfr 2шpgnLÚ шnшüйüшg4nLÚ t üшк hp^pühpnLÚ щшhnLuщühpfr úш^шpцш^fr ^rnpnL^ ü^qnLÚp, npp hhщшщüцnLÚ t ШpdnLpШ]frÜ 2nLU4jnLÚ ^ШJnLÜnLpJШÜ

шщшhn4úшü üщшшш^: Upqjrfg üúшü frpшфfiш^ t üшк •щшитшЬт^ nLunLÚüшufrphl hüf •• hшúшfaшnü úfr2шqqшJfrü щшhnLuщühpfr ^шnnLg4шöfü nL цfrüшúfr^шü 2GG5-2G22pp.:

S000 4000 3000 2000 1000 0

4103.3

2843.S

3182.1

1832.3 187S.4 1767.S

2249.7

2200.6 2306.9 22S3.4

2606.6

1483.2

1772.4

7S2

10.2 33.S S7 31.7 1.9 6.2 2.9 3.S 7.2

6.2

32.8

6.2

200S 2010 2011 2012 2013 2014 201S 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

^h UU^-nLiJ Ups^pdnLjp

6

9

О-дшщштЦЬр 2. ^ hшüшfaшnй üfy 2005-2022pp.-№ (

№^hu ^phjfr t ü^mhi, úfrü. pшqúшpfr4 qшpqшgшö щhшnLpJnLÜühp frphüg ^шpqш4npnц

ШpdnLpШJfrÜ fШ^ШfШ^ШÜnLpJnLÜÜ

frpш^шüшgünLÚ hü щшhnLuщühpfr hш2фü, « hшúшfaшnü úfr2шqqщ|frü щшhnLuшühpp ^rnpnL^ ш^шд^ hü 2020-22 pp.. püpшggnLÚ: 2022p. püpшggnLÚ •• úfr2шqqщ|frü щшhnLuшühpü шб^ hü 288 ú\ü qn^pn^ ^шй 8.9%-n^" шúhüшpшpйp úш^шpqш^p qpшüg4hl t uhщщhúphpfrü, npfrg hhrnn uijü u^uhi t ü^qhi [19]: np щhшш^шü

щшpщgfr ühpqpш4nLÚp, щшpщgfr qön^ uщшuшp^nLÚühpp шüúfr2ш^шünphü шв^ш^ш^ ünLÚ hü úfr2шqqшJfrü щшhnLuщühpfr фnфn^nLpJШÜ ^ш, nLUnLÚÜШUfrphl hüf üшк щhшш^шü щшpщgfr ^^ш^^шк Ц|ищ^, •• щhшш^шü щшpшfp 2023 p^^üfr фhщp4шpfr щфшрЦ" 10 ú]pq 751 ú\ü qn^p tp, fru^ úuijfrufrü" hшшhl til ú]pq qn^pp: Ьш^шünphü t

üшк щшpщgfr bph 2022-fr

фhщp4шpfrü шpщшgfrü щшpщgfr U2frnp kшnш4шpnLpJшü püqhшünLp щшpщgfr úh2 69.8% tp, шщш hfrúш mjü ü^qhi t" hшuühln4 57%,

tqm/fiä щшhnшmйhpfi Цшптд^шдрр t UUb цщшр) [18]

фnfaшphüp ühpffrü щшpщgfr U2frnp 2022-fr фhшp4шpfr 30.2-frg uiju шшp4ш ünLjü шúufrü hшuhl t 43% [2G]: ß-h4hrn иш hшüqhgünLÚ t шpшшpdnLpшJfrü nfru^hpfr ü4шqúшüp, иш^щй шn^nuш4fiшpühpfr phnp pjnL2hnLÚ 200 ú]pq фшф фn^шphü 2023 p^^üfrü ^qhpшqшügfr 270 ú]pq qpшúp, frü¿p щшJÚшüш4np4шö t ühpffrü щшpщgfr шфф pшü^шpdhf ifrühp^: Т^ш^ш^ uijü t, np ü^qnLÚ t •• mprnmffrü ^m^^mönLpjnLüp:

np^m^fr nfru^hp hü m^himghi щшpшffr ^mnm^mphifrnLpjmü mnnLÚn^" ^mp^müfr2fr pmp&pmgúmü mpqjnLüfnLÚ mpmmgfrü щшpшffr rnn^numqpnLjgp pmp&pmghi t, dmú^hrnmj-ünLpjnLüü tl" ^pfimrn^hi: Ъшfanpq rnmp^m hmúhúmrnnLpjmúp únrn 2% pmü^mghi t щшpшffr uщшuшp^nLÚp" (únrn 180-200 ú]ü qn^mpn^), к rnju phnp 2шш m^h]fr 2n2шфh]fr Ulfrühp, hph qpmúp ^pd^p^hp: ^n^mpn^ mprnmhmjrn^mö щшpшfp 2023p. фhшp4шpfrü üm^npq rnmp^m фhшp4шpfr hmúhúmrn mfihi t 15.3%, fru^ qpmúfr ^rnpnL^ шpdкnpúшúp щшJÚшüш4np4шö, qpmún^ mprnmhmjrn^mö щшpшfp ü^mqhi t 7%-n^:

^дшщштЦЬр 3. ^шртр/^ЪЫ дтдшй'fyfr i

^шpшf/•ЪU gnLgmüfr2p ^mnm^mpnLpjnLüp 2021-frü öpmqphi tp 2022-fr hmúmp hmugühi 60%-frg gmöp úm^mpqm^fr: UpqjnLüfnLÚ mjü ^mqúhg únrn 47%: ^mrnfimnp üшк •Ъи gnLgmüfr2fr UspnL^ mfiü tp" 2022p. mjü Umqúhg 8 496 777.9 úiü qpmú: ö■hщhш mju pfr^p ü^mqnLÚ t, hpp ¿hqnpmgünLÚ hüf úh^ rnmpnLÚ qühpfr pmp&pmgúmü mqqhgmpjnLüp" 7 865 923.1 ú\ü qpmú " hm2^mp^hin4 üm^npq rnmp^m

шй^Цшй 2012-2022pp., wnfyrnühpntf [21]

úfr2frü rnmph^mü qühpn^, úfrкünLJÜü t, •Ъи йш^шщ 2022 ^mqúhi t 112.6% 2021p hmúhúmrn, 119.1%" 2020p.:

5. Uhp hp^pfr rnürnhunLpjmü úh2 ¿fr

qpmüg^hi mpqjnLÜmphpm^mü mprnmqpmüffr öm^miühpfr 2n2шфh]fr шб, m^h]frü, ü^mrnh]fr hü mü^úmü rnhú4hp (2023p. hnLÜ4шpfrü 2022p. hnLÜ4шpfr hrnúhúrnrn шúpn^2

шрщтЬшрЬртр^Ьр дршЬдЬ\ t 1,4% шй, щуи^ЬрЬ qpuknphi t b^qtob ^^шт^ЬЬр [22]), hhmкщpщp щршшр^Ь шпктрш2Р2шЬшпт.р_)шЬ шбр щщ]^щЬщ4пр4ш& t шршшр^Ь дпр&пЬЬЬрпЦ: Цршшр^Ь щпктрш2р2шЬщптр]щЬ

щ2faщphщqpщ^щЬ ^щптд^ш&р^

пшт^Ьши^ртр]шЬ щpq)пLЬgпLtf (2022р. ЬтЬЦшр^Ь^шЫрЬр^Ь Ьщ^пр^ тшр^ш ЬпцЬ dщJщЬщ^щhщш4щ&^ hщkЫщm ^Ьщ^ П-тишишшЬ^ ^щ2ЬпLрJпLЬ шртщЬшЬт^Ь шбЬ t 45%-пЦ" Ьщ^пр^ шщр^щ дтдшЬ^р qhpщqщЬghlп4 qpbph Ьр^ш. щЬqщtf, ^и^ qt^ Ьфщфт.р)тЬ" шбЬ t 14,4%-п^ Ьщfaпpq тшр^ш hщkЫщm qpщЬghlп4 qpbph 1,5 шЬqшtf Ь4щqпLtf [22]), щщpq qщpйщ4, пр щpmщhщШщЬ йш^ш^Ьр^ Ь^шЬ щЬЬщfaщqhщ шбр щщ]^щЬщ4пр4щ& t 4hpщщpшщhщЬJщЬ qпp&щpgЬhpп4:

bqpmtymgmpjnLb: ЪЦ щуищЬи, фр2№ шщр^ЬЬр^Ь щ2^щр^ Ьр^рЬЬр^ кЬ& ^шит^ Ь^шт^т^ t qЬщfifr ршрйр (2021р. фд

2023р. ИтЬ^и -—-mri qЬщfifr тЫщр щpщqщЬпLtf tp), ^Ь^р 2Прщ|щрщр ршдшиш^щЬ щqqhдпLpJпLЬ t тЬЬЬт^ pщqtfщpИ ^щ^рпшЬшЬищ^щЬ дтдшЬ^ЬЬр^ шщшЬп^шЬ тЬишЬ^тЬ^д: ^рш щштбщпЬЬрр pщqtfщpИ ЬЬ: 2021-23рр.. рЬршдрт^ ицдЬрШЬр^, ^шщ^тшф (2022р. фЬ ф^ф^ш^шЬ шЬйшЬд ^qk^g --ршЬ^щфЬ hщtfщ^щpq^ к^пдпЦ щршЬр^р^д ишщд4щ& фп^шЬдт^ЬЬрр 2004р. фд ^ ЦЬр qpщЬд4щ& шкЬЬшршрйр дтдшЬ^Ь t), ш2faшmпLdfr ЬЬрЬпирр, ^Ь^щЬи Ьшк щ2^щшщ4щр&^ шйр 6Ь2т^ЬЬр t№ ишhq&hl ищщnпqщ^щЬ 2nL^4]nL^) рш-Д ¿ш^Ьд^Ь hщиЬhl qЬщfi^ Ьщштш^ифЬ дтдшЬ^фЬ, иш^щ|Ь ЦЬрщф^ЬшЬищЦпр^щЬ шп^пищqpпLJg^

2шртЬш^щ^щЬ шбр qqщ]^пphЬ qищhд qЬщfiр кЬр Ьр^ртк ^ тшррЬртр)тЬ 2шш шл Ьр^рЬЬр^, прпЬр щ]и gшqщgщ^щЬпLpJпLЬр и^иЬд^Ь ^^pmnhi dщtfщЬщ^щ^phщ, шЬшЬиш^шЬ щ^ш^4пLpJщЬ Ь4шqпLtf щpйщЬщqphдfrк ^шиЬЬпЦ qЬщfifr рщ^щишЬщ^щф qищtfшЬЬ ^рЬЬд Ьр^рЬЬртк щЬqщtf ЦЬршф^ЬщЬишЦпр^щЬ шп^пишqpпLJg^ qhppщpйp фЬЬ]ш. qt^mk кштшр4ш& 4Ьр]ш&тр)щЬ щpq]пLЬgпLJ hщЬqпLtf ЬЬр hqpщ^щдпLpJщЬ, пр рЬщЬш 2022 р^ш^шЬ^Ь щpйщЬщqpщ& шЬшЬиш^шЬ шб^ тЫщЬрр ¿^Ь ^щpпq ЬпцЬр к щpqhЬ 2023 р^ш^шЬ^

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

^щфи^Ь щpйщЬщqpпLJ ЬЬ Ь4щqtfщЬ фттк щ|Ьтщ^ЬЬщ|ЬЭД -- кР-Ь щшш^пЦ t ^штшрт^ ftp h^tfЬщ^щЬ qпp&шnпLJpр" qЬшfifr Ьщштш^щфЬ tfщ^щpqщф к ф^ЬшЬиш^шЬ ^щ|тЬт.р)шЬ щщшЬп^^шЬ пLqqпLpJщJp" Ь^шЬ ]p2щqпLJЬ шршшр^Ь щqqhдпLpJпLЬЬhp^ к hщJщ2^щphщJ^Ь шЬшhипLp)щЬ шЬ^иутЬтр^шЬ щщJJщЬЬhpпLJ: ^рш^шЬ ЬЬр qЬшhщшпLJ Ьшк ЦЬрщф^ЬшЬищЦпр^щЬ шп^пишqpпLJg^

Ь4щqhдJщЬ рш^Ьрр, иш^щк ^щp&пLJ ЬЬр, пр шЬшЬиш^шЬ шб^ ^ршЬ^шЬ шhищЬ^]пLЬ^д щЬhpщdh2шпLp)пLЬ ^шпш2шЬш ]ршдтд^ ^pщЬпq qпp&^gЬhp^ ^^ршп^ш^р ЬщшишЬ! шhqщ^щЬ щpqшqpпLp)щЬ, ^рш^шЬ hщш4щ&^ щ2^пLdщдJщЬр:

Opfhp, йhйшqpnLрJnLйhp, qшuшqpphp

1. Киреев А, "Международная экономика", Ч-2, Москва, 2001г., стр. 120:

2. Артамонова В, Иванова С., Макроэкономика, Учебник для бузов, Уздательский дом "Питер" 2009, стр. 282-283,:

3. Евдокимов A. и др. Учебник "Международные экономические отношения", М.:ТК Велби, 2003. -552с, стр. 302-305:

Ь1Щтрпйш$й nhumpu

4. ЕЭК, Мониторинг уровня инфляции в государствах - членах ЕАЭС // Москва 2023., стр. 2-4,

https://eec.eaeunion. org/upload/medialibrary/810/Mon itoring-inflyatsii-EAES_2-kv.-2023.pdf

5. Nikhil Patel, Paolo Cavallino, FX intervention: goals, strategies and tactics, 2019 December, page 26-29. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3 497860

UUq^ihqnL шйuшqphp, дщп^шдтйЬр

6. Mkhitaryan L., Poghosyan V., The study of main factors affecting the real effective exchange rate in RA through econometric model, Российско-китайский научный журнал <Содружество> Ежемесячый научый журнал No 4 (4), 2016, стр. 69

7. Tholoor M. Thomas, Inside Foreign Exchange Universe, CFA, 2013, page 8:

8. Madura J. , International Financial Managmentt, 8th Edition, 2006, page 112

9. Tholoor M. Thomas, Inside Foreign Exchange Universe, CFA, 2013, page 8

10. Мэнкью Н., Тейлор М. Макроэкономика. 2-е изд.- СПб.: Питер,2013, стр. 321

11. Blanchard Olivier. Macroeconomics. Third Edition. Pearson Education Inc., Prentice Hall, 2003.стр. 403-404

12. Krugman P., Obstfefld M., Melitz M. " International Economics" theory and policy, 2012, p. 320-324

■^mjmihqnL шйuшqphp, дщп^шдтйЬр

13. ишр^пщшЬ U, ЪшqшpJшЬ % -<шMhpqJшЬ U^2шqqшJ^Ь шЬшЬиш^шЬ hщpщphpпLp)пLЬЬhp: Пит^Ьш^шЬ ЙЬпЬшр^ hp^пL ^шип^, ^ши I, 2012р., t2 293-299

14. UщpqиJщЬ S., «Фп^щpdhg^ qhpр qpщJщ4щpUщJ^Ь gшqшgш^шfrпLpJшЬ kb2», ЪркшЬ 2008р. fc2 9, http://ijevanlib.ysu.am/poxarjeqi_dery_dramavarkayin _qaxaqakanutyan_mej/

15. ЩЬш^щшЬ «UpdпLJp^ фпfaшpdhgfr йкшЦпр^шЬ шnщЬйЬщhщш^пLpJпLЬЬhpр qщpqщдпq hp^pЬhpпLJ/^^ ор^Ьш^п^/», ЪркшЬ 2010р., t2 31

16. кР щpdпLpщJ^Ь gшqщgщ^щЬпLpJщЬ 4ЬршрЬр]ш1 hщJШщpщpпLp)пLЬ:

https://www.cba.am/Storage/AM/downloads/karg er/Arjutayinhaitarar.pdf

17. SU]ЩlЬhpр фзрд4ш& ЬЬ -- кР «-pщщщpщ^пLJЬhp» pшdЬfr, «^шррЬрш^шЬЬЬр» ЬЬрш-

pщdЬ^дhttps://www.cba.am/am/SitePages/pperiodical

s.aspx?Category=%D5%80%D5%80%20%D4%BF% D4%B2%20%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5 %D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&p Date=2020

18. s4jmibbpp Uhpg^mô bb « kP ^m2mnbm^mb ^mjgfr «^frfim^mqpmpjnLb» pmdbfr, «Upmmgfrb hmm^môfr ^frfim^mqpmpjnLb» bbpmpmdbfrg:

https://www.cba.am/am/SitePages/statexternalsec tor.aspx

19. -<bpqbjmb U., -<uijmummbfr úfr2mqqmJfrb ^rnhnLumbbpp 11 múumú 8.9%-n^ mfibi bb https://hetq.am/hy/article/151021

20. 1lurer.am \ -<-< ^bmm^mb ^mpmgp hmúbúmm b^mqbi t ^mqúbp^ 47 mn^nu, http ://surl.li/jxuzz

21. s4jm]bbpp Ubpg^mô bb « kP ^m2mnbm^mb ^mjgfr «^frfim^mqpmpjnLb» pmdbfr, «Upmmgfrb hmm^môfr ^frfim^mqpmpjnLb» bbpmpmdbfrg:

https://www.cba.am/am/SitePages/statexternalsec tor.aspx

22. s4jrnibbpp UbpgUmô bb « ^k, ^pm^mpm^nLÚbbp, ^mjmummbfr ^mbpm^bmnLpjmb ungfrmi-mbmbum^mb ^frfim^p 2023p. hrnb^mpfrb,

https://armstat.am/file/article/sv_01_23a_121 .pdf

23. s4jm]bbpp ^bpg^mô bb « ^k, ^pm^mpm^nLÚbbp, ^mjmummbfr ^mbpm^bmnLpjmb ungfrmi-mbmbum^mb ^frfim^p 2022p. hmb^mp-qb^mbúpbpfrb,

https://armstat.am/file/article/sv_12_22a_411 .pdf

MEASURES TO MANAGE TEACHING ACTIVITIES OF CITIZENSHIP EDUCATION IN SECONDARY SCHOOLS IN UONG BI CITY, QUANG NINH PROVINCE TO MEET THE 2018

GENERAL EDUCATION PROGRAM

Vü Thanh Hoa

Halong University, Viet Nam

ABSTRACT

In this article, the author presents the fundamental research results on the current state of managing Civic Education teaching activities to meet the requirements of the 2018 General Education Program in lower secondary schools in Uong Bi City, Quang Ninh Province. The author also proposes management measures for these activities, including: directing the innovation of methods and diversifying forms of teaching Civic Education to meet the 2018 General Education Program; directing the innovation of assessment and evaluation of Civic Education teaching activities to meet the 2018 General Education Program; organizing the enhancement of Civic Education teaching capabilities for teachers to meet the 2018 General Education Program; directing the education of motivation, awareness, and attitude towards learning Civic Education for students; closely supervising the teaching activities of Civic Education to meet the 2018 General Education Programs.

Keywords: Measures, manage, teaching activities, citizenship education, secondary school

Introduction

Starting from the 2021-2022 school year, the 2018 General Education Program was officially implemented at the lower secondary level. According to this program, Civic Education is a compulsory subject that plays a significant role in teaching ethics, awareness, and behavior to students, equipping them with life skills, and cultivating the sense of citizenship. It contributes to the formation and development of the necessary qualities and capacities of citizens in a democratic, fair, and civilized society. Especially, with the fundamental and comprehensive renovation of education and training focusing on the development of learners' qualities and capacities, shifting the education process from mainly imparting knowledge to developing well-rounded individuals, Civic Education holds an exceptionally important position. It is a necessary subject, not only providing learners with ethical knowledge but, more importantly, training students in habits, skills, and behaviors to interact and communicate in accordance with societal ethical standards. However, in reality, the teaching of Civic Education to students in lower secondary schools in Uong Bi City has shown several limitations and inadequacies in organizing teaching and learning activities, assessing and evaluating students' learning outcomes, despite some achievements in teaching

methods and objectives. Many parents and students perceive Civic Education as a minor subject in school, not included in important exams, leading students to often study just to pass, without serious engagement. Therefore, there is a pressing need for school management staff to adopt appropriate management measures for the teaching and learning activities of Civic Education to meet the requirements of the 2018 General Education Program.

In this article, we present an overview of the achievements in managing Civic Education teaching to meet the 2018 General Education Program and propose measures to improve the effectiveness of managing this activity in lower secondary schools in Uong Bi City, Quang Ninh Province.

2. Literature Review

The issue of managing teaching activities has been the subject of interest for many authors, with research conducted from various approaches. These are articles published in scientific journals, theses, dissertations, and scientific research projects at different levels. Some of the research works can be mentioned below:

In the article 'Transformational leadership and innovation in teaching and learning activities: The mediation effect of knowledge management' [1], the author indicated that knowledge management did not play the role of a mediator in this study because the

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.