CC BY
0УДК:
СТУДЕНТТЕР АРАСЫНДАГЫ ПСИХИОЛОГИЯЛЬЩ ЖАГДАЙ ЖЭНЕ
СТРЕСС ДЕЦГЕШ
АСЫКБАЕВА ЛАЗЗАТ ПАЗЫЛБЕКОВНА
С. Ж. Асфендияров атындагы ^азак ¥лттык Медицина Университетi,
Еылыми жетекшi
БАЙМЕНОВА АЦТОЛЦЫН ЕРГАЗЫЕВНА
С. Ж. Асфендияров атындагы ^азак ¥лттык Медицина Университет^
Еылыми жетекшi
МУХАМЕДИЕВ АСАНАЛИ ГАЛЫМБЕКОВИЧ
С. Ж. Асфендияров атындагы ^азак ¥лттык Медицина Университетi, Стоматология факультет!, 3 курс студент
Т0РЕБЕК АЛИ ЕРК1Н¥ЛЫ
С. Ж. Асфендияров атындагы ^азак ¥лттык Медицина Университетi, Стоматология факультет^ 3 курс студентi
ЖАЛГАСБАЙ Н¥РЗАТ АСЦАР¥ЛЫ
С. Ж. Асфендияров атындагы ^азак ¥лттык Медицина Университет^ Стоматология факультет^ 3 курс студент
Тушндеме. К,аз1рг1 замангы бшм беру ЖYйeсi мен цогамныц жогары талаптары студенттердщ психологиялыц саулыгына ттелей эсер emedi. Бул мацалада бшм беру мeкeмeлeрiндeгi академиялыц ЖYкmeмe, емтихан тапсыру, элеуметтт ортага бешмделу, царжылыц циындыцтар жэне болашац мамандыц тацдауга цатысты алацдаушылыц сынды факторлардыц студенттерге психологиялыц эсeрi бойынша жазылган.
Клт свздер. Стресс, депрессия, психологиялыц жагдай, студенттер арасында стресс.
Аннотация. Современная система образования и высокие требования общества напрямую влияют на психологическое благополучие учащихся. В статье рассматривается психологическое воздействие на студентов таких факторов, как учебная нагрузка в учебных заведениях, подготовка к экзаменам, адаптация к социальной среде, финансовые трудности, а также тревожность по поводу выбора будущей профессии.
Ключевые слова: Стресс, депрессия, психологическое состояние, стресс у студентов.
Abstract. The modern education system and the high demands of society directly affect the psychological well-being of students. This article discusses the psychological impact offactors such as academic workload in educational institutions, exam preparation, adaptation to the social environment, financial difficulties, and anxiety about choosing a future profession on students.
Key words: Stress, depression, psychological state, stress among students.
Зерттеу жрысыныц езектШгп Студенттердщ ^нделштг eмiрiнде стресс децгешнщ жогары екендшн жэне оньщ олардьщ психикалык саулыгына айтарльщтай эсер ететшш жагдайлар: оку жYктемесiшц тым ауыр болуы, уакыт тапшылыгы, бэсекелеспк, каржылык мэселелер жэне элеуметпк колдау децгешнщ жеткшказдш сиякты факторлар студенттерде жогары стресс децгешн тудырады. Бул факторлар олардыц денсаулыгына, оку Yлгерiмiне, эмоционалдык турактылыгына жэне жалпы eмiр сапасына эсер етедг
Зерттеу жрысыныц максаты: Студенттер арасындагы психологиялык жагдайды жэне стресс децгешн зерттеу аркылы олардьщ психикалык саулыгына эсер eTeTiH непзп факторларды аныктау жэне стресс децгешн темендетуге багытталган усыныстар усыну.
Зерттеу жумысыныц м1ндеттер1: студенттердщ психологиялык жагдайын багалау, стресске ыкпал ететiн факторларды аныктау, стресст баскару эдiстерiн зерттеу, психологиялык колдау кажеттiлiгiн багалау, элеуметпк-демографиялык факторлардыц эсерiн карастыру, стресс децгей мен оку Yлгерiмi арасындагы байланысты талдау жэне психологиялык жагдайды жаксарту бойынша усыныстар эзiрлеу.
Эдеби шолу. Студенттердщ психологиялык жагдайы мен стресс децгеш - казiргi бiлiм беру жYЙесiндегi мацызды мэселелердщ бiрi. Университеттеп окудыц кYPделiлiгi, каржылык киындыктар, элеуметпк кысым жэне жеке емiрдегi езгерютер студенттердщ эмоционалдык турактылыгына айтарлыктай эсер етедь Зерттеулер керсеткендей, жогары оку орындарынын студенттерi арасында депрессия, мазасыздык жэне стресс децгей жиi жогары керсетюштерд1 байкалады. Кептеген зерттеулер студенттердщ эмоционалдык киындыктарына эсер ететiн факторларды карастырады. [Eisenberg жэне т.б., 2013].
Сонымен катар, психологиялык куйзелютщ студенттердщ емiр сапасына эсерiн жэне олар колданатын стресспен кYресу тэсiлдерiн талдау нэтижесшде, элеуметтiк колдау, сонын шшде достар мен отбасы тарапынан керсетшетш колдау, студенттердщ психологиялык жагдайын жаксартуга кемектесетiнiн аныктаган [Mahmoud жэне т.б., 2012]. ^аржылык киындыктар да студенттердщ психологиялык жагдайына елеулi эсер етедь ^аржылык кысымныц студенттердщ стресс децгешн жогарылатып, академиялык Yлгерiмiне эсер ететшш байкалган [Adams жэне т.б., 2016]. Зерттеулерде студенттерге колдау керсету багдарламаларыныц тиiмдiлiгi де карастырылган. Психологиялык кызметтер, кецес беру жэне стресс менеджмент бойынша тренингтер студенттердщ психикалык саулыгын жаксарту мен оку Yлгерiмiн арттыруга оц эсер етуi мYмкiн екеш керсетiлген [Conley жэне т.б., 2015].
"Examining Perceptions of Academic Stress and Its Sources Among University Students " макаласында студенттердiц академиялык стресске ушырау себептерiн жэне осы мэселеге катысты бурын жYргiзiлген зерттеулерге талдау жасалган. Эдебиеттерде студенттердiц стресс кездерi ретiнде академиялык кысым, емтиханга дайындык, болашакка деген белгiсiздiк, жэне оку ортасыныц жеткiлiксiздiгi кецiнен зерттелген.
[Omigbodun et al. (2006)]жэне [Polychronopoulou and Divaris (2005)] Зерттеу жумыстарында студенттердiц жогары оку орындарында кездесетш стресске ушырау себептер1 туралы айтады, соныц iшiнде артык оку жYктемесi, сыныптардагы тыгыздык жэне кажеттi оку жабдыктарыныц болмауы сиякты факторлар аныкталган . [Sansgiry and Sail (2006)] Зерттеушде студенттердiц курстык жYктеменi баскару кабшет мен стресстiц артуы арасында тшелей байланыс бар екенi керсетшген. Бул зерттеулердiц барлыгы стресстiц тек эмоционалдык кана емес, сонымен катар физикалык жэне академиялык керсеткiштерге де эсер ететшш растайды. [Acharya (2003) жэне Tangade et al. (2011)] Зерттеулершде ата-ана кысымы жэне болашакка катысты алацдаушылык студенттердiц стресске ушырауына себеп болатыны керсетглген. Бул зерттеулер ата-аналардыц оку багдарламаларын тацдау кезшде балаларына кысым жасамауы керектiгiн усынады [Hunt жэне Eisenberg (2010) - "Mental Health Problems and Help-Seeking Behavior Among College Students" Journal of Adolescent Health] Hunt жэне Eisenberg университет студенттерi арасында психикалык денсаулык мэселелершщ жишгш зерттедь Олар студенттердщ шамамен 25%-ы депрессия немесе мазасыздык белгшерш керсететiнiн аныктады. Сонымен катар, бул студенттердiц кепшшп психологиялык кемекке жYгiнбейдi. Зерттеу нэтижелерi студенттердiц психикалык денсаулыгыныц жалпы бшм сапасына эсер ететiнiн керсеттi. Авторлар психикалык денсаулык кызметтерш колжетiмдi ету кажеттiлiгiн ерекше атап еттi.
ТYЙiндеме: Университеттер психикалык денсаулык кызметтерiн жаксартып, студенттердiц бул мэселелердi шешуге кемектесетш колдау багдарламаларын кебейтуi керек.
[Zivin жэне эрiптестерi (2009) - "Persistence of Mental Health Problems and Needs in a College Student Population" Journal of Affective Disorders]
Zivin жэне эрiптестерi (2009) А^Ш университеттершдеп студенттердщ арасында депрессияныц таралуы мен оныц академиялык Yлгерiмге эсерiн карастырды. Олар депрессияга шалдыккан студенттердщ Yлгерiмiнiц тeмендеуiн жэне окуын тастап кету ыктималдыгын жогарылататынын кeрсетедi.
Нег1зг1 бел1м. Сауалнама нэтижелер1:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpOLSemat0SyaZ8fL6aBb3oRff-mPUiyFwGYz-RKlGdUuUwOm7Mdw/viewform?usp=sf link
СауалнамаFа катыскан адамдардын жас ерекшел1п, 17-19 жас аралыгы - 66%, 20-23 жас арасы - 29,6% ,27 жэне одан жогары - 3,7% . ^атыскан студенттердщ арасында 1курс-22,2%; 2курс- 25,9%; 3курс- 37% ; 4курс- 7,4%; 5-6 курс- 7,4%ды курады.
Оку уакытында психикалык денсаулыкты багалау бойынша студенттердщ 22,2% - ете жаксы, 25, 9% - жаксы , 25,9% орташа, 22,2%- нашар , 3,7% - ете нашар деп жауап берд1 №1 диаграмма. Психикалык денсаулык бойынша кемек немесе колдау алдыцыз ба?
# Кун сайын
# Аптасына б1рнеше рет
# Аптасына 6¡p рет
# Сирек
ф Мупдем сез1нбед1м
(Психолог, кецес беру, терапия жэне т.б.) деген суракка 7,4% - иэ, 33,3% - жок бiрак пайдалануым мYмкiн, 59,3% - жок , кажет емес деп жауап берген.
№2 диаграмма. "Оку жылы басталганнан бастап каншалыкты жиi стресстi сезшдщз", деген суракка кYн сайын - 14,8%, аптасына бiрнеше рет-25,9%, аптасына бiр рет- 14,8%, сирек- 25,9%, мYлдем сезiнбедiм- 18,5% жауап бердi.
Психикалык денсаулык бойы нша кемек немесе колдау алды чыз 6а' (Психолог, кецес беру, терапия жэне т.б.)
• Иэ
9 ■"-'г Sipan «эжет деп ойлэймын I Жоц. емес
Confbi 6ip айда к,аншалык,ты >khí CTpeccTi ce3ÍHflin¡3?
№3 диаграмма. "Стресстщ негiзгi себеш^ кандай", деген суракка: оку Yлгерiмi- 48,1% , емтихандар - 70,1% , каржылык киындыктар- 33,3% , жеке eмiр -29,6%, денсаулык мэселелерь 33,3% ды курады.
№4 диаграмма. "Стрессп басу Yшiн кандай эдiстердi колданасыз? " деген суракка: спортпен шугылдану - 29,6%, музыка тыцдау- 66,7%, медитация- 25,9%, достармен жэне отбасымен сейлесу 48,1% , психологиялык кенес - 3,7% , баска 18,5% курады.
№5 диаграмма. Сауалнама бойынша корытынды. Студенттердщ психологиялык
Стрессп басу уш!н кандай эдютерд! к,олданасыз? (61рнеше жауапты тацдауга ёолады)
27 ответов
Сггсрпеи шугылдану Музыка тындау немесе Kiran
ОКУ
Медитация немесе тыныс злу жагть^улары Достармен немесе отбасы k'VLL-j.iopii/ci сейлесу Психапсгиялыц кенес немесе терапия
Баска
il 5 10 15 20
жагдайы мен стресс децгешн аньщтауга, сондай-ак стресске ыкпал eTeTiH Heri3ri факторларды TYCiHyre багытталды. Сауалнамага университеттщ тYрлi курстарында окитын студенттер катысып, олардыц академиялык, элеyметтiк жэне жеке мэселелерге байланысты стресс децгейлерi eлшендi. Стресстщ непзп себебi емтихандар мен оку Yлгерiмiне алацдаушылык екенi аныкталды.
Корытынды
"Студенттер арасындагы психологиялык жагдай жэне стресс децгеш" такырыбындагы зерттеу нэтижелерi студенттердщ кYнделiктi eмiрiнде стресс децгешнщ жогары екендiгiн жэне оныц олардыц психикалык саулыгына айтарлыктай эсер ететiнiн жагдайлар: оку жYктемесiнiц тым ауыр болуы, уакыт тапшылыгы, бэсекелестiк, каржылык мэселелер жэне элеуметлк колдау децгейiнiц жеткшказдш сиякты факторлар студенттерде жогары стресс децгешн тудырады. Бул факторлар олардыц денсаулыгына, оку Yлгерiмiне, эмоционалдык турактылыгына жэне жалпы eмiр сапасына эсер етедг
Сауалнама нэтижелерi бойынша, студенттердщ непзп стресспен ^ресу эдiстерi — достарымен сейлесу, физикалык белсендiлiк, демалыс жэне релаксация эдютерт
Университеттерде студенттер арасында стресспк жагдайдыц алдын алу максатында психологиялык колдау керсету кызметтерiн уйымдастыру, оларды стресспен кYресу жэне эмоцияларды баскару дагдыларына Yйрету студенттердщ психикалык саулыгын жаксартуга ыкпал етедi. Психологиялык кемек жэне колдау аркылы олардыц оку Yлгерiмi, eзiн-eзi багалауы жэне элеуметпк бейiмделуi жогарылауы мYмкiн.
ЦОЛДАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР:
1. Eisenberg, D., Hunt, J., & Speer, N. (2013). Mental health in American colleges and universities: Variation across student subgroups and across campuses. Journal of Nervous andMentalDisease, 201(1), 60-67. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23242350/
2. Beiter, R., Nash, R., McCrady, M., Rhoades, D., Linscomb, M., Clarahan, M., & Sammut, S. (2015). The prevalence and correlates of depression, anxiety, and stress in a sample of college students. Journal of Affective Disorders, 173, 90-96. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25445689/
3. Stallman, H. M. (2010). Psychological distress in university students: A comparison with general population data. Australian Psychologist, 45(4), 249-257. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20141660/
4. Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. Springer Publishing. -Ютапта стресстщ адамныц езш коршаган ортада болып жаткан окигаларды кабылдауына тэуелдi екендш жэне стресс жагдайларына жауап ретшде колданылатын эртYрлi механизмдер сипатталган.
5. Misra, R., & McKean, M. (2000). College students' academic stress and its relation to their anxiety, time management, and leisure satisfaction. American Journal of Health Studies, 16(1), 41-51. - Бул зерттеуде студенттердщ академиялык жYктемесiнiц стреске эсерi талданган жэне уакытты баскару, алацдаушылык децгей арасындагы байланыс зерттелген.
6. Cobb, S. (1976). Social support as a moderator of life stress. Psychosomatic Medicine, 38(5), 300314. - Макалада элеуметпк колдау децгешнщ студенттердеп стресске карсы туру кабiлетiне оц эсер ететiнi карастырылган.
7. Adams, D. R., Meyers, S. A., & Beidas, R. S. (2016). The relationship between financial strain, perceived stress, psychological symptoms, and academic and social integration in undergraduate students. Journal of American College Health, 64(5), 362-370. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26982321/
