Созылмалы бүйрек ауруының дамуының кейбір патогенездік механизмдері

А. С. Нургалиева; Е. А. Колесникова

А. С. Нургалиева, Е. А. Колесникова

СОЗЫЛМАЛЫ БУЙРЕК АУРУЫНЬЩ ДАМУЫНЬЩ КЕЙБ1Р ПАТОГЕНЕЗД1К МЕХАНИЗМДЕР1

к;араFанды мемлекеттiк медицина университетi

Макалада созылмалы бYЙрек ауруынык даму жэне шыркау механизмдер1н жэне тотыктандыратын стреспк рол1н зерттеудщ кекейкест1 барыттары карастырылды. БYЙрек функцияларынык жоралуына жэне бYЙректiк ^ке жарамауына экелет1н созылмалы бYЙрек закымдануларынык шарыктау механизмдер^Н дамуымен жэне калыптасуымен байланыстырылран кан плазмасынык молекулярлык паттерндерi жеткiлiктi зерттелмегенi аныкталды.

Кллт сездер: созылмалы бYЙрек ауруы, созылмалы бYрек жеткiлiксiздiгi, созылмалы гломерулонефрит, созылмалы пиелонефрит, тотыктандыратын стресс

К^рп уакытта тотыктандыратын стресс (ТС) созылмалы бYЙрек ауруынык (СБА) даму механизмдерЫщ бiрi ретiнде карастырылады [2, 19]. СБА кезЫде тотыкты^ыштардык детрималдi эсерлерЫ жузеге асыру механизмi бYЙректердегi гемодинамиканык бузылуына жэне гломерулярлы мембрананык закым-далуына байланысты деген пiкiр айтылды [23]. Со^ы уакытта зерттеушшердщ басты назары тYрлендiрiлген акуыздарды сэйкестендiруге жэне олардык СБА даму жэне шыркау механизмдерЫ зерттеуге баFытталFан.

ТYрлендiрiлген акуыздар оларFа оттектщ белсендi формаларынык (ОБФ) ткелей закым келтiруi нэтижесiнде тYЗiледi, бул аминкышкылды калдыктардык радикал-дарынык тотыFуына жэне айкас байла-ныстардык тYЗiлуiне экеледi. Акуыздардык тiкелей емес закымдалуы тYрлендiрiлген акуыздардык кекiнен тYЗiлуiне экеледi: карбонилдi туындылар, гликирленген туындылар, диальдегидтер бар аддукттер жэне т.б. АкуыздардаFы тирозиндi калдыктардык миелопероксидазамен тотык-тануы advanced oxidative protein products (AOPP) тузшуне экеледi [1, 8].

Созылмалы гломерулонефрит жэне пиелонефритпен ауыратын жэне артериялы кысымнык кетерiлуi бар наукастардык кан плазмасында, эритроциттерде акуыздардык карбонилдi туындыларынык курамы улFаЙFаны керсет^ [33]. СБА наукастардык кан плазмасында/сарысуында айналмалы АОРР аныкталFан, АОРР нейтрофилдер мен моноциттерде тотыктандырFыш жарылыска экеле алатындыктан, оларды кабы ну медиаторлары ретЫде карастыру усынылды [16]. АОРР ^i эсерiнiк мYмкiн механизмi олардык бYЙректiк фиброз индукциясына катысуымен байланысты [7].

ЖYЙелi гемодиализдiк созылмалы бYЙрек жетктказдИ (СБЖ) бар наукастардык

канында акуыздардык карбонилдi туындылар декгейiнiк улFаюына экелетУ керсетiлген [31].

СБА наукастарда атеросклероздык дамуын жеделдететiн факторлардык бiрi ТС болып табылады деген пiкiр айтылды. Гемодиализ алатын наукастарда журек-тамырларлык жаFымсыз нэтижелердi азайту Yшiн терапевтк максаттарда Е, С жэне баска антиоксиданттарды колданудык пайдасы мол деп алынады [31, 15].

Уремиялык уыттардык бiркатарынык, эсiресе акуыздармен байланысты, анык ерекше эндотелий уыттылыFы бар. Олардык тотыкть^ыш жэне кабындырFыш жауап кайтару жэне эндотелий репарациясын азайту кабтет бар. Акуыздармен байланысы бар уремиялык уыттар аFзадан кан тазартумен нашар шы^арылады [37].

Каны тазаланатын наукастардык кан сарысуындаFы супероксиддисмутаздык

белсендiлiгi сау адамдарFа караFанда жоFары болды, бiрак глутатионпероксидаздык белсендiлiгi, керiсiнше, азайды. Диализдi наукастардык кан сарысуындаFы малондык диальдегидтщ декгейi де естi. Автордык ойынша, антиоксиданттык корFаныс ферменттердiк YЙлесiмсiздiгi жэне наукастардык кан сарысуындаFы малондык диальдегидтщ артуы осы кан тазарту процедурасынан болды [21]. Екбекте [18] кан тазарту малондык диальдегидтщ жинак-талуына жэне созылмалы бYЙрек жетюлказдИ (СБЖ) бар наукастардык канында глутатионпероксидазанык белсендiлiгiнiк темендеуiне экелетiнi туралы мэлiметтер келтiрiлдi.

Тотыккан акуыздар ТС жэне кабыну синдромынык кYшеюi аркылы СБЖ дамуына Yлес косады дегн тюр айтылды. Сонымен катар уремия кезнде амилоидоз жэне

атеросклероздык дамуын жеделдету сиякты аскынулардык дамуына катысынык бары болжанды [8].

Кан плазмасында АОРР жинакталуы протеинуриянык жэне гломерулосклероздщ шыркауынык промоторы ретЫде карасты-рылады. Эксперименттiк зерттеулер керсеткендей, узак уакыт бойы АОРР-тYрленген альбумин кабылдаFан жануарларда албуминурия дамуымен катар синхронды тYPде подоциттер апоптозы кYшейдi, бул эрi карай бiрталай гломерулярлы подоциттердщ жоFалуына экелдк NADPH тотыFын кYшейту аркылы супероксиданиондардык жасуша iшiлiк тYЗiлуiне АОРР себеп болды деп болжанды. Бул апопотоздык p53 тэуелдi жолын iске KOсуFа экелдi [6, 38].

Бiрак зерттеушшердщ барлыFы ТС жэне СБА кезшдеп кабынудык негiзгi маркерi АОРР деп баFалаумен келiспейдi [28]. СБА дамуындаFы тотыктандыратын стрестiк детрималдi катысуынык баска жолдарын эндотелий закымдалуымен, жэне де нуклеин кышкылдарынык тотыFуымен байланысты-рады. Цитокиндер (IL-8, IL-1в жэне TNF-a), уремиялык уыттар, кан тазарту оттектщ белсендi формаларынык тYЗiлуiне экеледi жэне, осылайша, туракты тотыктандыратын стреске себептеседк Оттектiк белсендi формалары акуыздардык, липидтердщ жэне кемiрсулардык Fана емес, нуклеин кышкылдарынык тоты^ына экеледi. СокFысы амилоидоз жэне атеросклероз сиякты аскынулар дамуынык тYбiнде жатыр [30, 29].

ЯFни, эдебиеттер деректерiн талдау керсеткендей, СБА даму жэне шыркау механизмдерiндегi тотыктандыратын стрестщ ролiн зерттеудiк болашаFы бар баFыты тотыккан-тYрлендiрiлген акуыздардык ролiн зерттеу болып табылады. Бул зерттеулердiк басымдылы^ы, ек алдымен тотыккан эртYрлi акуыздар тYрлерiнiк эсерлерiнiк ерекшелк терiмен байланысты. СБА нозологиялык нускаларына тэуелдi жэне кан тазарту кезшдеп кан жасушаларындаFы тотыккан акуыздардык тYЗiлуi зерттелмедi, кан плазмасындаFы жэне жасушаларындаFы тотыккан акуыздардык тYрлерi окылмады.

ТаFы бiр басым баFыт жасуша сыртындаFы нуклеин кышкылдарын (жсНК) зерттеу болып табылады. Со^ы уакытта тотыктандыратын стресс кезiнде ДНК тотыктанды^ыш закымдалуы болады деген болжам айтылды. Тотыккан ДНК YЗiндiлерi жасуша ядроларынан босап шыFады жэне стресс-сигнал функциясын аткарады. Тотыккан

ДНК курамына антиоксидантты к^аныс ферменттершщ гендершщ дэлдИн e3repyi жэне детоксикация, стресорлык актин жттершщ тYЗiлуi жэне т.б. юретш бейiмделген жауап косатын ОБФ тYЗiлуiн ынталандыра алады. Бул болжам жасуша eсiрiндiсiн зерттеу деректерiне негiзделген жэне эрi карай эксперименттiк тексерудi кажет етедi [32].

жсРНК туралы кызыкты деректер алынды. Ек алдымен, жсРНК кeпiршiктi транспорт аркылы жасушалардан босап шы^а алатыны аныкталды. Кeпiршiкке орау Yшiн РНК iрiктемелi такдау механизмi аз зерттелген. Сонымен катар РНК кетршказ де, бiрaк оларды эндонуклеаз эсерiнен корFaйтын акуыздармен бiрге босатыла алады. Бар болжам бойынша кетршктермен немесе акуыздармен корFaлFaн осындай РНК жасуша аралык коммуникаторлар ролiн аткарады [24].

Кан aFынындa жсДНК Y3iндiлерiмен катар гистондары бар ДНК ассоцитаттары болуы мYмкiн. Жасушалык мембрана аркылы гистондардык транслокациясы экзоцитоз механизмшщ катысуынсыз жYредi. Жасуша сыртындaFы гистондар эндотелий жасуша -ларына катысты жоFaры цитологиялык уыттылык кeрсетедi [26].

Жалпы aлFaндa, жсНК эзiрге закым-далумен байланыскан молекулярлык паттерндер (damage-associated molecular patterns, DAMPs) ретшде катак карасты-рылмайды. Жэне осы уакытта олардык асептикалык кaбынудaFы ролiн талкылай бастады [9]. Тшмаз тазарту салдарынан жасуша сыртындaFы нуклеин кышкылдарынык канда узак сакталуы жYЙелi кaбынуFa тэн мол реaкциялaрFa экелуi мYмкiн [27].

Сонымен катар, канда митохондриалды ДНК болуы мYмкiн, олар митохондриалды аларминдер ретiнде кабылданады. Митохондриалды aлaрминдердiк тYЗiлу шарттары, олардык жасушалардан босатылу мехaнизмдерi ендi Faнa зерттеле бастады. Митохондриалды аларминдердщ созылмалы кабыну дамуына катысуы болжанды [13].

жсНК зерттеудщ eзiндiк бaFыты оларды диагностикалык, болжаушылык жэне предик-тивтiк биомaркерлердi зерттеумен байланысты [35]. Осылайша, журек-тамырлык аурулар [l7], миокард инфаркты [12, 10], бауыр аурулары [14] кезiнде айналмалы miRNAs диагностикалык жэне болжаушылык ролi кeрсетiлген. Со^ы уакытта айналмалы microRNAs кабынба аурулардык элеуеттi мaркерлерi ретiнде карастырылады [11].

СБА наукастардык канында жасуша сыртындaFы НК eзгеруiнiк бастама нозоло-

гиялык нускасына тэуелдi эртYрлi бaFыттaлFaн сипаты белгiлендi. Осылайша, созылмалы пиелонефритпен (СПЛ) ауыратын наукас-тардык кан плазмасында жсРНК курамы улFaйды, созылмалы гломерулонефритпен (СГН) ауыратын наукастарда кан плазмасында жсДНК жэне эритроциттерге сщген жсРНК декгей eстi. Нуклеин кышкылдарынык концентрациясынык eзгеруi СПЛ жэне СГН ауыратын наукастардык зэрЫде де тiркелдi [2, 3].

Сонымен бiрге, СПН шарыктау кезiнде СБА ауыратын наукастарда жасуша сыр-тындаFы Н^ курамын зерттеулер жYргiзiлген жок.

СокFы уакытта пуриндi нуклеотидтердiк, ек алдымен, калыптаFы жэне тYрлi патологиялык жаFдайларда аденозиннщ ролiн зерттеуге арналFан кептеген Fылыми зерттеулер пайда болды.

Аденозин - паракриндi жэне аутокриндi жолдармен эрекет ететн сигналды молекула [20]. Аденозиннщ жасуша шлк эсерлерi G-акуыздармен байланыскан рецепторлардык 4 косалкы тYрiмен жанаскан (Al, A2A, A2B, жэне Aз). Физиологиялык жаFдайларда аденозиннiк концентрациясы 1 ^ темен, сондыктан ол A1, A2A, A3 рецепторларын ушейте алады. Патология жаFдайларында A2B рецептор ^шейедк Метаболизмдiк стреске жэне жасушалык закымдалуFа жауап ретiнде аденозин жасуша сыртындаFы ортада жинакталады. Сонымен катар оттек аздь^ы, ишемия, кабыну жаFдайларында аденозин декгейi eседi [5].

Жасуша сыртындаFы аденозин ренин секрециясын реттеуге эсер ететiн бYЙрек функциясынык макызды медиаторы ретiнде карастырылады. Акырында, аденозин тромбоциттердщ кYшеюiне экелiп, кан уйыткыш фазаны коздырады [22, 36].

СПЛ жэне СГН ауыратын наукастардык кан плазмасындаFы жасушадан тыс пуриндiк непздердщ мен пуриндер катаболизмiнiк интермедиаттарынык курамын зерттеу жYргiзiлдi. Осы зерттеу нэтижелерi бойынша гломерулопатиямен жэне тубулопатиямен ауыратын наукастар кластерлер бойынша бiрiктiрiлдi. Бiрiншi кластерге физиологиялыу норманык жоFарFы шепнен асатын гуанин, гипоксантин жэне аденин курамы жоFары наукастар кiрдi. Екiншi кластерге кан плазмасындаFы гуанин, гипоксантин жэне аденин курамы бакылаудаFы декгейден eзгешелiгi жок наукастар кiрдi [4, 34]. Пуриндк нуклеотидтердiк артык шоFырлануын ту^ршкт кан элементтерiнiк бузылуын, кан

уйыткыш фазанык дамуын, эндотелий закымдалуын, бYЙректегi метаболизмдiк Yдерiстердiк уйымдаспаушылыFын аныктайтын eзiндiк патогенетикалык фактор ретiнде карастыруFа болады.

Созылмалы бYЙрек ауруынык даму жэне шыркау механизмдерндеп пуриндiк алмасу интермедиаттарынык жэне жасушадан тыс нуклеин кышкылдарынык бузылу ролiн ашатын жумыс болжамы эзiрлендi [25].

Эдебиеттер деректерЫ талдау жасушадан тыс бос пуриндк непздердщ (аденин, гуанин) жэне пуриндер ката-болизмЫщ интермедиаттарынык (ксантин, гипоксантин) курамы туралы деректердiк жоктыFын шрсеттк Осы косылыстардык айтарлыктай жоFары биологиялык белсен-дiлiгiн ескере отырып, бYЙректщ созылмалы закымдалуынык дамуындаFы жэне шарык-тауындаFы олардык ролiн баFалау eте перспективалык болып табылады.

Осылайша, бiздщ зерттеудiк тапсырмаларынык бiрi ретiнде эдебиеттер деректерн талдау негiзiнде бос пуриндк непздердщ, пуриндер катаболизмнщ интермедиаттарынык курамын, жасушадан тыс нуклеин кышкылдарынык курамын, сонымен катар нозологиялык нускаларFа тэуелдi жэне кан тазарту кезiнде СБА ауыратын наукастардык канындаFы нейтрофилдерде гистондык акуыздардык спектрi аныкталды. Сонымен катар жасушадан тыс нуклеин кышкылдарынык мYмкiн кeздерi ретiнде наукастар канындаFы кенет жасушадан тыс нейтрофилдк тузактардык тYЗiлуiн баFалау перспективалык болып кeрiнедi.

Осылайша, бурын жYргiзiлген зерттеулердi талдау келес Fылыми бaFыттaрды кaлыптaстыруFa мYмкiндiк бердк Созылмалы бYЙрек ауруынык даму жэне шарыктау механизмдерЫ зерттеудiк eзектi бaFыттaрдык бiрi тотыктандыратын стрестi зерттеу болып табылады. Жэне де бYЙрек ауруынык даму жэне шарыктау механизмдерндеп кан плазмасынык тотыккан акуыздарынык, нейтрофилдердiк жэне эритроциттердщ эртYрлi турлернщ eзгеру сипатын жэне ролдерiн зерттеуге ерекше гакш бeлiнедi.

Пуриндердi жэне олардык метабо-литтерiн зерттеу баска бaFыт болып табылады. Пуриндк нуклеотидтер аларминдер ретнде карастырылады, олардык жасушадан тыс концентрациясы тYрлi стерстiк жэне детримaлдiк эсерлер кезЫде eседi. Пуриндердiк эрекет ету спектрi кек, олар патологиялык Yдерiстi шиеленiстiре алады

немесе, керiсiнше, протективт эсер шрсете алады.

БYЙрек функцияларынык жоFaлуынa жэне бYЙректiк iске жарамауына экелетн созылмалы бYЙрек закымдануларынык шарыктау механизмдернщ дамуымен жэне калыптасуымен бaйлaныстырылFaн кан плазмасыныкмолекулярлык пaттерндерi аныкталмады.

ЯFни, бiз баяндап отырFaн зерттеу бaFытынa жеке кeрсеткiштердiк трендтерiн Faнa емес, созылмалы бYЙрек ауруы бар наукастардык бYЙрек ¥лпaсындaFы кайтымсыз морфологиялык жэне функционалдык eзгерiс-тердiк калыптасуы жэне шарыктауы кезiнде молекулярлык-жасушалык пaттерндердiк ерекшелiктерiн де ескеруге мYмкiндiк беретiн жол юредк

ЭДЕБИЕТ

1 Окислительная модификация белков: проблемы и перспективы исследования /Л. Е. Муравлева, В. Б. Молотов-Лучанский, Д. А. Клюев и др. //Фундаментальные исследования.

- 2010. - №1. - С. 74-78.

2 Развитие патологии почек при артериальной гипертензии /Л. Е. Муравлёва, В. Б. Молотов-Лучанский, Д. А. Клюев. - Lambert Academic publishing, 2011. - 75 с.

3 Содержание внеклеточных нуклеиновых кислот в плазме крови больных с гломе-рулопатиями и тубулопатиями /Л.Е. Муравлева, В. Б. Молотов-Лучанский, М. К. Телеуов и др. //Современные проблемы науки и образования. - 2010. - №3. - С. 23-27.

4 Состояние пуринового обмена у больных гломерулонефритом /Д. А. Клюев, Е. А. Колесникова, Л. Е. Муравлева и др. // Современные наукоемкие технологии. - 2010.

- №5. - С. 16-21.

5 Шимохина Н. Ю. Агрегационная активность тромбоцитов в системе гемостаза у больных с осложненным течением гипертонической болезни в сочетании с ишемической болезнью сердца в различные периоды ишемического инсульта /Н. Ю. Шимохина, М. М. Петрова, А. А. Савченко //Кардиология. - 2010. - №8. - С. 21-24.

6 Accumulation of advanced oxidation protein products induces podocyte apoptosis and deletion through NADPH-dependent mechanisms /Li Li Zhou, Fan Fan Hou, Guo Bao et al. // Kidney International. - 2009. - No. 76. - P. 1148 -1160.

7 Advanced oxidation protein products accelerate renal fibrosis in a remnant kidney model /H.Y. Li, F.F. Hou, X. Zhang et al. //J. Am. Soc. Nephrol. - 2007. - No. 18 (2). - Pp. 528-538.

8 Carbonyl stress and oxidatively modified proteins in chronic renal failure /A. S. Bargnoux, M. Morena, S. Badiou et al. //Ann. Biol. Clin. -2009. - No. 67 (2). - Pp. 153-158.

9 Chen G. Y. Sterile inflammation: sensing and reacting to damage /G. Y. Chen, G. Nuñez // Nat. Rev. Immunol. - 2010. - No. 10. - Pp. 826837.

10 Circulating microRNAs: a potential role in diagnosis and prognosis of acute myocardial infarction /A. S. Sayed, K. Xia, T. L. Yang, J. Peng //Dis. Markers. - 2013. - No. 35 (5). - Pp. 561-566.

11 Circulating microRNAs as biomarkers for inflammatory diseases /S. Mi, J. Zhang, W. Zhang, R.S. Huang //Microrna. - 2013. - No. 2 (1). - Pp. 63-71.

12 Circulating microRNAs, novel biomarkers of acute myocardial infarction: a systemic review /Y. Chen, W. Yang, G.N. Wang et al. //World J. Emerg Med. - 2012. - No. 3 (4). -Pp. 257-260.

13 Circulating mitochondrial DAMPs cause inflammatory responses to injury /Q. Zhang, M. Raoof, Y. Chen et al. //Nature. - 2010. - No. 464.

- Pp. 104-107.

14 Circulating RNA molecules as biomarkers in liver disease /L. S. Enache, E. L. Enache, C. Ramiere et al. //Int. J. Mol. Sci. -2014. - No. 15 (10). - Pp. 17644-17666.

15 Del Vecchio L. What we know about oxidative stress in patients with chronic kidney disease on dialysis clinical effects, potential treatment, and prevention /L. Del Vecchio, F. Locatelli, M. Carini //Semin. Dial. - 2011. - No. 24 (1). -Pp. 56-64.

16 Descamps-Latscha B. Importance of oxidatively modified proteins in chronic renal failure /B. Descamps-Latscha, V. Witko-Sarsat // Kidney Int. Suppl. - 2001. - No. 78. - Pp. 108113.

17 Diagnosis, prognosis and therapeutic role of circulating miRNAs in cardiovascular diseases /A. S. Sayed, K. Xia, U. Salma et al. //Heart Lung Circ. - 2014. - No. 23 (6). - Pp. 503-510.

18 Effect of hemodialysis therapy on oxida-tive stress in patients with chronic renal failure / M. González Rico, M. J. Puchades, R. García Ramón et al. //Nefrologia. - 2006. - V. 26, No. 2.

- Pp. 218-228.

19 Estimation of Oxidative Stress Markers in Chronic Kidney Disease /A. Kuchta, A. Pacanis, B. Kortas-Stempak et al. //Kidney Blood Press Res. - 2011. - No. 34. - Pp. 12-19.

20 Gorlach A. Control of adenosine transport by hypoxia //Circulation Research. -2005. - No. 97. - Pp. 1-3.

21 Haci§evki A. Effect of hemodialysis on oxidative stress in patients with chronic renal failure //J. Fac. Pharm. - 2008. - No. 37 (2). - Pp. 91-100.

22 Hansen P. B. Vasoconstrictor and vasodilator effects of adenosine in the kidney /P. B. Hansen, J. Schnermann //Am. J. Physiol Renal. Physiol. - 2003. - No. 285. - Pp. 590-599.

23 Himmelfarb J. Relevance of Oxidative Pathways in the Pathophysiology of Chronic Kidney Disease //Cardiol. Clin. - 2005. - No. 23. -Pp. 319-330.

24 Hoy A. M. Extracellular small RNAs: what, where, why? /A. M. Hoy, A. H. Buck // Biochemical Society Transactions. - 2012. - V. 40. -Pp. 886-890.

25 Hypothesis about role of purine metabolism in the development of renal disease associated with hypertension /L. E. Muravlyova, V. B. Molotov-Luchanskiy, I. R. Kulmagambetov et al. //European Journal of Natural History. - 2011. - No. 1. - Pp. 8-13.

26 Mittra I. Nucleic acids in circulation: Are they harmful to the host? /I. Mittra, N. K. Nair, P. K. Mishra //J. Biosci. - 2012. - No. 37. - Pp. 301312.

27 Nagata S. Autoinflammation by endogenous DNA /S. Nagata, K. Kawane //Adv. Immunol. - 2011. - No. 110. - Pp. 139-161.

28 Overestimation of advanced oxidation protein products in uremic plasma due to presence of triglycerides and other endogenous factors /A. Valli, M. E. Suliman, N. Meert et al. //Clin. Acta. - 2007. - No. 379. - Pp. 87-94.

29 Overproduction of reactive oxygen species in end-stage renal disease patients: a potential component of hemodialysis-associated inflammation /M. Morena, S. Delbosc, A. M. Dupuy et al. // Hemodial Int. - 2005. - No. 9 (1). - Pp. 37-46.

30 Oxidative stress and nucleic acid oxidation in patients with chronic kidney disease /C. C. Sung, Y. C. Hsu, C. C. Chen et al. //Oxid. Med. Cell Longev. - 2013. - Article ID 301982/ URL: dx.doi.org/10.1155/2013/301982

31 Oxidative stress in end-stage renal disease: an emerging threat to patient outcome /F. Locatelli, B. Canaud, K. U. Eckardt et al. // Nephrol. Dial. Transplant. - 2003. - No. 18. - Pp. 1272-1280.

32 Oxidized extracellular DNA as a stress signal in human cells /A. V. Ermakov, M. S. Konkova, S. V. Kostyuk et al. //Oxid. Med. Cell Longev. - 2013. - Article ID 649747. URL: dx.doi.org/10.1155/2013/649747

33 Protein carbonyl products in blood cells at chronic kidney disease /L. E. Muravlyova, V. B.

Molotov-Luchanskiy, D. Kluyev et al. //European Journal of Natural History. - 2011. - No. 5. - Pp. 3-5.

34 Purine metabolism in blood of patients with chronic pyelonephritis associated with arterial hypertension /L. E. Muravlyova, V. B. Molotov-Luchanskiy, M. K. Teleuov et al. //European Journal of Natural History. - 2010. - No. 3. - Pp. 36-38.

35 Small RNAs have a large impact: circulating microRNAs as biomarkers for human diseases /M. Weiland, X. H. Gao, L. Zhou //RNA Biol. - 2012. - No. 9 (6). - Pp. 850-859.

36 Vallon V. Adenosine and kidney function /V. Vallon, B. Muhlbauer, H. Osswald // Physiol. Rev. - 2006. - No. 86. - Pp. 901-940.

37 Vascular incompetence in dialysis patients protein bound uremic toxins and endothelial dysfunction /N. Jourde-Chiche, L. Dou, C. Cerini et al. //Hemin. Dial. - 2011. - No. 24 (3). -Pp. 327-337.

38 Youhua L. Advanced oxidation protein products: a causative link between oxidative stress and podocyte depletion //Kidney International. - 2009. - No. 76. - Pp. 1125-1127.

REFERENCES

1 Oxidative modification of proteins: problems and research perspectives /L. E. Muravlyova, V. B. Molotov-Luchanskii, D. A. Klyuev et al. // Basic Researches. - 2010. - No. 1. - Pp. 74-78.

2 The development of kidney disease with hypertension /L. E. Muravlyova, V. B. Molotov-Luchanskii, D. A. Klyuyev. - Lambert Academic publishing, 2011. - 75 p.

3 Content of extracellular nucleic acids in blood plasma of patients with glomerulopathies and tubulopathy /L. E. Muravlyova, V. B. Molotov-Luchanskii, M. K. Teleuov et al. //Modern problems of science and education. - 2010. - No. 3. -Pp. 23-27.

4 The status of purine metabolism in patients with glomerulonephritis /D. A. Klyuev, Ye. A. Kolesnikova, L. E. Muravlyova et al. //Modern high technologies. - 2010. - No. 5. - Pp. 16-21.

5 Shimokhina N. Yu. Aggregative activity of platelets in the hemostatic system in patients with complicated hypertensive disease combined with coronary heart disease in different periods of ischemic stroke /N. Yu. Shimokhina, M. M. Pe-trova, A. A. Savchenko //Cardiology. - 2010. -No. 8. - Pp. 21-24.

6 Accumulation of advanced oxidation protein products induces podocyte apoptosis and deletion through NADPH-dependent mechanisms /Li Li Zhou, Fan Fan Hou, Guo Bao et al. // Kidney International. - 2009. - No. 76. - P. 1148 -1160.

7 Advanced oxidation protein products accelerate renal fibrosis in a remnant kidney model /H.Y. Li, F.F. Hou, X. Zhang et al. //J. Am. Soc. Nephrol. - 2007. - No. 18 (2). - Pp. 528-538.

8 Carbonyl stress and oxidatively modified proteins in chronic renal failure /A. S. Bargnoux, M. Morena, S. Badiou et al. //Ann. Biol. Clin. -2009. - No. 67 (2). - Pp. 153-158.

9 Chen G. Y. Sterile inflammation: sensing and reacting to damage /G. Y. Chen, G. Nuñez // Nat. Rev. Immunol. - 2010. - No. 10. - Pp. 826837.

10 Circulating microRNAs: a potential role in diagnosis and prognosis of acute myocardial infarction /A. S. Sayed, K. Xia, T. L. Yang, J. Peng //Dis. Markers. - 2013. - No. 35 (5). - Pp. 561-566.

11 Circulating microRNAs as biomarkers for inflammatory diseases /S. Mi, J. Zhang, W. Zhang, R.S. Huang //Microrna. - 2013. - No. 2 (1). - Pp. 63-71.

12 Circulating microRNAs, novel bi-omarkers of acute myocardial infarction: a systemic review /Y. Chen, W. Yang, G.N. Wang et al. //World J. Emerg Med. - 2012. - No. 3 (4). -Pp. 257-260.

13 Circulating mitochondrial DAMPs cause inflammatory responses to injury /Q. Zhang, M. Raoof, Y. Chen et al. //Nature. - 2010. - No. 464.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

- Pp. 104-107.

14 Circulating RNA molecules as biomarkers in liver disease /L. S. Enache, E. L. Enache, C. Ramière et al. //Int. J. Mol. Sci. -2014. - No. 15 (10). - Pp. 17644-17666.

15 Del Vecchio L. What we know about oxidative stress in patients with chronic kidney disease on dialysis clinical effects, potential treatment, and prevention /L. Del Vecchio, F. Locatelli, M. Carini //Semin. Dial. - 2011. - No. 24 (1). -Pp. 56-64.

16 Descamps-Latscha B. Importance of oxi-datively modified proteins in chronic renal failure / B. Descamps-Latscha, V. Witko-Sarsat //Kidney Int. Suppl. - 2001. - No. 78. - Pp. 108-113.

17 Diagnosis, prognosis and therapeutic role of circulating miRNAs in cardiovascular diseases /A. S. Sayed, K. Xia, U. Salma et al. //Heart Lung Circ. - 2014. - No. 23 (6). - Pp. 503-510.

18 Effect of hemodialysis therapy on oxidative stress in patients with chronic renal failure / M. González Rico, M. J. Puchades, R. García Ramón et al. //Nefrologia. - 2006. - V. 26, No. 2.