CC BY
0TRANSPORT MUHANDISLIGI
SMM (JTIMOIY MEDIA MARKETING) XIZMATI VA UNI TASHKIL ETISH
i.f.n., dots. R.O.Ismatov, L.B.Bekjanova, Наманган мууандислик цурилиш институти talabasi
Annotatsiya: Maqolada marketing tushunchasi, uning tamoyillari, SMM-promotion (Ijtimoiy Media Marketing)ning moxiyati va uni tashkil qilish masalalari ko 'rib chiqilgan.
Tayanch so'zlar: Marketing, marketing tamoyillari, reklama, marketolog, axborot marketingi, g'oyalar marketing, SMM-promotion(Ijtimoiy Media Marketing), QR kodlar, iste'molchilar, brend.
Marketing (inglizcha bozor, sotish) - xaridor ehtiyojlarini imkoni boricha to'laroq qondirish maqsadida bozor holatini o'rganish va oldindan baholash yo'li bilan tovarlar ishlab chiqarish va sotishni tashkil qilish tadbirlari tizimi. Demak bozor faoliyati asosini marketing tashkil etadi.
Marketing - bozor hosilasi, shuning uchun xam u iqtisodiyotni o'z-o'zidan idora etuvchi bozor mexanizmi xukmron bo'lgan joydagina shakllanish va o'z vazifasini bajara olishi mumkin.
G'arb mamlakatlarida marketingning asosan 3 turi mavjud bo'lib, ular tovarning qanday maqsadda iste'mol qilinishi xususiyati bilan farq qiladi. Bular - ishlab chiqarish vositalari, iste'mol mollari va xizmatlar marketingidir. Hozir axborot marketingi, g'oyalar marketingi, jamoat tashkilotlari, moliya va bank marketingi va h.k.lar keng rivojlanib bormoqda.
Marketing bu istemolchini xaridorga aylantiriah jarayoni. Sotish aniq marketing jarayonining bir qismidir, ammo marketing yanada kengroq ma'noga ega. Boshqalar bu so'zni tovarlar va xizmatlarni targ'ib qilish va reklama qilish faoliyati deb tushunishadi. Shunga qaramay, bularning barchasi marketingning barcha elementlari bo'lib, ular bilan cheklanmaydi.
Darhaqiqat, marketing shunchaki reklama, sotishdan ko'ra chuqurroq va kengroq tushunchadir. Keng ma'noda marketing umumlashtiruvchi tushuncha bo'lib, u boshqa narsalar qatorida korxonaning raqobatchilarga nisbatan bozordagi o'rnini, uning raqobatbardosh ustunliklarini, shuningdek, korxona o'zi rejalashtirayotgan istiqbolli bozor segmentlarini tanlashini belgilaydi.
Marketing, istiqbolli bozor segmentlarini aniqlashga imkon berishdan tashqari biz hamkorlik qilmoqchi bo'lmagan bozor segmentlarini ongli ravishda rad etish, shuningdek, mijozlar - biz o'zimiz uchun tanlagan bozor segmentlari ishtirokchilari bilan munosabatlarni o'z ichiga oladi.
Bunday muloqot, qoida tariqasida, monolog emas, balki dialog shaklida bo'lishi kerak. Boshqacha qilib aytganda, marketing "mijozning fikrini tinglash qobiliyati" yoki bozor tadqiqotini anglatadi. Marketing vositalarining barcha to'plamidan foydalanib, biz raqobatchilarimizni mohirlik bilan mag'lub etish va mijozlarimizga yuqori sifat bilan xizmat ko'rsatish orqali sezilarli muvaffaqiyatlarga erishishimiz mumkin.
Korxona muvaffaqiyatli faoliyat olib bo'lishi uchun marketingning barcha jihatlarini hisobga olishi kerak: strategik marketing, raqobatchilarni tahlil qilish, bozorni o'rganish, bozorga mahsulotlarni joylashtirish, marketing tezislarini iste'molchilarga etkazish va boshqalar.
Maqsadga erishish uchun marketologlar biznes oldida turgan quyidagi vazifalarni hal qilishadi:
1. Kompaniya faoliyat ko'rsatayotgan bozor mijozlar ehtiyojlarini tahlil qilish. Bozordagi raqobatchilarning takliflarini, shuningdek, ma'lum bir joyda narxlarni o'rganish. Olingan ma'lumotlar asosida kompaniyaning narx siyosati ishlab chiqiladi.
2. Tovar va xizmatlar assortimentini iste'molchi talablariga moslashtirish. Ko'pgina kompaniyalar bozorga kirib, mavjud talab bilan ishlaydi. Shuning uchun likvid bo'lmagan mahsulotni ilgari surish ko'pincha zarar ko'radigan korxona hisoblanadi. Boshqa tomondan,
TADQIQOT VA TARAQQIYOTILMIY JURNALI 2-jild, 6-son, 2024
https://tadqiqottaraqqiyot.uz/
TRANSPORT MUHANDISLIGI
yangilikni targ'ib qilish talabni yaratish uchun katta byudjet talab qiladi, ammo barcha "qaymoq" sizga ketadi.
3. Talabni, mahsulotlarni sotishni oshirishga qaratilgan tadbirlarni boshlash. Bular onlayn va oflayn reklama, og'izdan og'izga va boshqa usullardir[1].
Ideal marketing - bu faqat bitta tovarlar savdosi emas, balki xaridorlarni doimiy mijozlarga aylantirish texnologiyasidir. Ushbu tizimda mahsulot, xizmat sifati, sezgir yordam muhim xisoblanadi.
Quyidagi tamoyillar marketing muammolarini samarali hal qilishga yordam beradi: kompaniyaning ishlab chiqarish imkoniyatlarini tushunish, tovarlar yoki xizmatlarni sotish bo'yicha faoliyatni rejalashtirish qobiliyati. Bundan tashqari, kompaniya o'zgaruvchan talabga moslashuvchan javob bera olishi, maqsadli auditoriya ehtiyojlariga mos ravishda mahsulot assortimentini yangilashi kerak.
SMM-promotion (Ijtimoiy Media Marketing) - foydalanuvchilarni mahsulot/xizmatlar va potentsial mijozlar bilan interaktiv o'zaro aloqalar haqida xabardor qilish orqali ijtimoiy tarmoqlarda maqsadli auditoriyani keng qamrab olish hisobiga biznesni rivojlanishiga yordam beradi.
Ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilariga o'zingiz haqingizda eslatish, noyob taklifingiz haqida so'zlab berish va ularni sotib olishga undashda ijobiy samara beradi. Ijtimoiy media bozor ma'lumotlarining nisbatan arzon manbai bo'lib, sotuvchilar va menejerlar kuzatish va ularga javob berish uchun foydalanishlari mumkin. Dunyoda uch milliarddan ortiq odam Internetda faol. Yillar davomida Internet doimiy ravishda foydalanuvchilarni ko'proq o'z ichiga olmoqda. Mobil telefonlardan foydalanish ijtimoiy media marketing uchun juda foydali, chunki bu qurilmalar odamlarga bir zumda internetni kezish va ijtimoiy tarmoq saytlariga kirish imkonini beradi.
Xozirgi kunda mobil telefonlardan foydalanish tez sur'atlar bilan o'sib bormoqda. Bu esa xarid qilish jarayonini tubdan o'zgartirib, iste'molchilarga real vaqt rejimida narxlar va mahsulot ma'lumotlarini osonlik bilan olish, korxonalarga esa obunachilarni yangilab turishga imkon beradi. Hozirda ko'plab kompaniyalar QR kodlarini (Tezkor javob) va jismoniy shaxslarga o'z smartfonlaridan kompaniya veb-saytiga yoki onlayn xizmatlarga kirishlari uchun mahsulotlar joylashtirmoqda [2].
Chakana sotuvchilar QR kodlaridan iste'molchilarning brendlar bilan o'zaro munosabatini osonlashtirish uchun kodni brend veb-saytlari, reklama aktsiyalari, mahsulot ma'lumotlari yoki boshqa mobil aloqa kontentiga bog'lash orqali foydalanadilar. Shu bois Ijtimoiy tarmoqlar bozor ma'lumotlari va mijozlarning fikr-mulohazalari uchun foydali manba bo'lishi mumkin. Blogerlar, kontent hamjamiyatlari va forumlar odamlar brendlar, mahsulotlar va xizmatlar bo'yicha o'z fikr-mulohazalarini va tavsiyalarini baham ko'radigan platformalardir. Korxonalar mijozlarning ijtimoiy media ovozlari va fikr-mulohazalarini marketing maqsadlarida ishlatishi va tahlil qilishi mumkin.
Ijtimoiy media marketing (SMM) nafaqat turli ijtimoiy platformalar orqali reklama qilish emas, balki to'liq huquqli marketingdir. Ijtimoiy media hisoblarini yuritish marketing va kommunikatsiya strategiyasining bir qismidir.
Bu ijtimoiy tarmoqlardan kompaniyalar yoki brendni targ'ib qilish va boshqa biznes muammolarini hal qilish uchun kanal sifatida foydalanish bo'yicha chora-tadbirlar majmuidir.
Asosiy e'tibor tashkilotchi ishtirokisiz, odamlar ijtimoiy tarmoqlar orqali o'zlari tarqatadigan xabarni (matn yoki vizual) yaratishga qaratilgan. Ijtimoiy tarmoqlar orqali uzatiladigan xabarlar mahsulot yoki xizmatning potentsial iste'molchilarida ko'proq ishonch uyg'otadi, deb ishoniladi. Bu o'zaro ta'sirga asoslangan ijtimoiy aloqalar tufayli ijtimoiy tarmoqlarda tarqatishning tavsiyalar sxemasi bilan bog'liq.
TADQIQOT VA TARAQQIYOTILMIY JURNALI 2-jild, 6-son, 2024
https://tadqiqottaraqqiyot.uz/
TRANSPORT MUHANDISLIGI
Ijtimoiy tarmoqlarda reklama maqsadli auditoriyani yo'naltirish, ushbu auditoriya ko'proq vakillik qilinadigan platformalarni tanlash va u bilan muloqot qilishning eng to'g'ri usullarini tanlash imkonini beradi, shu bilan birga ushbu reklamaga eng kam darajada qiziqmaydigan odamlarga ta'sir qiladi.
Ijtimoiy tarmoqlarda reklama nafaqat tovarlar va xizmatlarga nisbatan qo'llaniladi. Hozirgi kunda ommaviy axborot vositalari ushbu texnologiyadan faol foydalanmoqda. Ular o'zlarining ijtimoiy tarmoqlardagi akkauntlarini yaratadilar, o'z tarkiblarini joylashtiradilar va shu tariqa izdoshlarini (mahsulotining o'quvchilarini) yig'adilar.
Ijtimoiy tarmoqlarda marketingning asosiy vazifalari brending (brendni ilgari surish), auditoriyaga sodiqlik va shon-shuhratni va turli kompaniyalarning veb-saytlar trafigini oshirishdir.
SMM oflayn rejimda ishga tushishi, keyin ushlab turishi va onlayn tarqalishi mumkin. Ijtimoiy media marketingi ko'plab ish usullarini o'z ichiga oladi. Ulardan eng ommaboplari brend hamjamiyatlarini qurish (ijtimoiy tarmoqlarda kompaniya vakillarini yaratish), blogosfera bilan ishlash, obro'ni boshqarish, shaxsiy brending va nostandart vositalardir.
SMM - bu dinamik jarayon, shuning uchun doimiy ravishda tomoshabinlarning o'zgaruvchan manfaatlarini va yangi tendentsiyalarning paydo bo'lishini kuzatib borilishi kerak. Ijtimoiy tarmoqlarda targ'ibot bo'yicha ishni boshlashda asosiy nuqta ish strategiyasini ishlab chiqishdir SMM strategiyasi quyidagilardan iborat bo'lishi kerak:
- Taqdim etilgan brend atrofida hamjamiyat yaratish ustida ishlash;
- Mahsulotlarni to'g'ridan-to'g'ri sotish va xabardorlikni oshirish maqsadida saytlarda reklama vositalaridan foydalanish;
- Maqsad va vazifalarni belgilash;
- Brendning ijtimoiy tarmoqlardagi joriy mavqeini, shuningdek, raqobatchilarni tahlil
qilish;
- Ijtimoiy tarmoqlarda brendning maqsadli auditoriyasini tahlil qilish;
- Rag'batlantirish uchun asosiy platformalarni tanlash;
- Vizual tanlov;
- Pullik vositalarni targ'ib qilish va ulardan foydalanish strategiyasi;
- Bajarilgan ishlarni tahlil qilish va hisobot berish.
Фойдаланилган адабиётлар руйхати:
1. httpsV/www.calltouch.ru/blog/glossary/marketing^TO такое маркетинг.
2. https://ru.m.wikipedia.org/wiki/Маркетинг в социалных сетях.
TADQIQOT VA TARAQQIYOTILMIY JURNALI
https://tadqiqottaraqqiyot.uz/
2-jild, 6-son, 2024
