33Academic Research in Educational Sciences VOLUME 3 | ISSUE 1 | 2022
ISSN: 2181-1385 Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-1187-1191
«SIYOSIY PEDAGOGIKA» FANINING NAZARIY MASALALARI
Akram Yo'ldoshevich O'tayev
Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti
ASBTRACT
Ushbu maqolada "siyosiy pedagogika" fanining nazariy masalalari, asoslari, manbalari, vazifalari tahlil qilingan va uni o'rganishning ahamiyati yoritib berilgan.
Kalit so'zlar: ta'lim, tarbiya, siyosiy, pedagogika, nazariya, manba, masala, bilim, ko'nikma, malaka, kompitentsiya, qonun, amaliyot. rivojlanish.
THEORETICAL ISSUES OF THE POLITICAL PEDAGOGY
ABSTRACT
This article analyzes the theoretical issues, foundations, sources, tasks of the science of "political pedagogy" and highlights the importance of its study.
Keywords: education, upbringing, politics, pedagogy, theory, source, issue, knowledge, skill, qualification, competence, law, practice. development
KIRISH
Yangi O'zbekiston sharoitida ta'lim va ilm - fanni rivojlantirish dolzarb vazifalardan biriga aylandi. Shu jihatdan pedagogik ta'lim va fanning samaradorligini oshiruvchi vazifalar quyilgan[1]. Ana shunday vazifalardan biri "umumiy pedagogika" fanining yangi tarkibi va tarmog'i bo'lgan "siyosiy pedagogika" predmetini o'rganish hamda oliy ta'lim jarayonida o'qitishdir.
Siyosiy pedagogika siyosiy tarbiya muammolariga doir ilmiy - nazariy va amaliy tadqiqotlarni amalga oshirish vazifasini ham bajaradi. "Pedagogika fani kontsepsiyasi"da shunday qayd etiladi: "amalga oshirilgan tadqiqotlar natijasida qabul qilingan qonun, qaror va ko'rsatmalarning ta'lim-tarbiya jarayonini rivojlantirishga xizmat qila olmasligi hamda jamiyat manfaatlariga mos kelmasligi ilmiy jihatdan asoslansa pedagogika fani ilmiy ekspertiza natijalaridan keng jamoatchilikni, qonun chiqaruvchi tashkilotlarni xabardor qilgan holda ushbu qonun, qaror va ko'satmalarni takomillashtirish yoki bekor qilish haqida ilmiy jihatdan asoslangan takliflar kiritishni o'z zimmasiga oladi". "Siyosiy pedagogika"
davlatchilik bilan qatorda qadimdan mavjud bo'lsa-da, lekin uning fan sifatidagi
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 3 | ISSUE 1 | 2022
ISSN: 2181-1385 Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-1187-1191
asoslari XX asrning 90 - yillarida aniilasha boshladi. Bu fan "Pedagogika", "Politologiya" va "Sotsiologiya" fanlari qonuniyatlarini uyg'un qabul qilgan holda tarkib topmoqda.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYASI
"Siyosiy pedagogika" fanining asoslarini uning mazmuni, manbalari, vazifalari va uni o'rgatishning ahamiyati tashkil qiladi."Siyosiy pedagogika" fanining mazmuni quyidagilardan iborat:
- shaxsni siyosiy pedagogik savodxon qilish;
- shaxsning siyosiy pedagogik fazilatlarini shakllantirish;
- shaxsni siyosiy pedagogik kompetentsiya bilan qurollantirish.
Shu o'rinda "pedagogika" tushunchasining "siyosiy" tushunchasi bilan yonma-yon kelishiga sabab masalaning ta'lim-tarbiya xususiyatiga urg'u berishdir. "Siyosiy pedagogika" fanining asosiy manbalari quyidagilardir:
- islohotlar va ta'limga oid me'yoriy-huquqiy hujjatlar;
- siyosiy pedagogik tadqiqotlar;
- siyosiy pedagogik meros.
Bu manbalar fanning negizini tashkil etadi. Misol uchun, Abu Nasr Farobiyning "Fozil odamlar shahri"[2] yoki Yusuf xos Hojibning "Qutadg'u bilig" asarida[3] siyosiy pedagogik ta'lim va tarbiya masalalari juda yaxshi yoritib berilgan.
"Siyosiy pedagogika" fanining eng muhim vazifalari quyidagilarni idrok etiladi:
- shaxsni siyosiy pedagogik yo'naltirish;
- shaxsni siyosiy pedagogik moslashtirish;
- shaxsni siyosiy pedagogik faollashtirish.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Bu fan e'tibor berilsa, shaxsni jamiyat hayoti va uning xizmatiga tayyorlaydi. Mana shu jihati bilan "siyosiy pedagogika" qudratli fanlardan hisoblanadi. Mazkur fanni o'rganishning ahamiyati quyidagilar bilan belgilanadi:
- siyosiy savodxon bo'lish;
- siyosiy fazilatlarni egallash;
- siyosiy kompotentsiyali bo'lish.
Bu masalalar pedagogik xususiyatlarga egaligi bilan xarakterlanadi.
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 3 | ISSUE 1 | 2022
ISSN: 2181-1385 Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-1187-1191
"Siyosiy pedagogika" fanining omillari siyosiy pedagogik ta'lim, tarbiya va amaliyotdan iborat. Bunda siyosiy pedagogik ta'lim negizlarini quyidagilar tashkil qiladi:
- shaxsga siyosiy pedagogik bilim berish;
- jamiyatda siyosiy pedagogik ta'limni amalga oshirish;
- siyosiy pedagogik o'qitish.
Bular shaxs va jamiyat hayoti uchun muhimdir. Ushbu fanning tarbiya asoslari quyidagilardir:
- shaxsga siyosiy tarbiya berish;
- shaxsni siyosiy pedagogik qurollantirish;
- shaxsni siyosiy pedagogik tayyorlash.
Bunday tarbiya olgan shaxs har bir jamiyat ehtiyojidir. Shu ma'noda fanning amaliyoti quymdagilar bilan belgilanadi:
- shaxsda siyosiy bilimlarni amaliyotda qo'llay olish ko'nikmasini shakllantirish;
- shaxsni siyosiy pedagogik faollashtirish;
- shaxsni pedagogik tarbiyalash.
Mazkur masalalar nazariy va amaliy jihatdan muhimdir.
XULOSA
Shunday qilib, "siyasiy pedagogika" tushunchasi tarbiyaning aniq yo'nalishini tasvirlaydi. Takidlanganlardan quyidagicha umumiy xulosalarga kelish mumkin:
1. Siyosiy pedagogik pedagogik yordamini va tarbiyasini shaxsni siyosiy tarbiyalash masalalariga bag'ishlaydi.
2. Siyosiy pedagoging o'zbek pedagogikasi taraqqiyotida tarixiy-nazariy ildizlar bor.
3. Jamiyatimiz rivojining rivojlanishi bosqinchida siyosiy pedagogik muammolarni aniqlashga olib borishga mavjud.
"Siyosiy pedagogika" fani ilmiy, nazariy, amaliy va kompetentsiyaviy asoslarga ega. Shu sababli mazkur fanni o'rganish, uning muammolarini tadqiq etish va uning vositasida shaxs ta'lim-tarbiyasini kuchaytirish zaruriyat hisoblanadi. Buning uchun quyidagilarni amalga oshirish dolzarb bo'lib turibdi:
- "Siyosiy pedagogika" fani asoslarini innovatsion tadqiq etish;
- bu fanning o'quv reja, dastur va darsliklarini yaratish;
- oliy ta'limjarayoniga "siyosiy pedagogika" fanini kiritish;
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 3 | ISSUE 1 | 2022
ISSN: 2181-1385 Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-1187-1191
- siyosiy pedagog kadrlar tayyorlash. REFERENCES
1. Utayev, А. Classication of political education. A Multidisciplinary Peer Reviewed Journal.2021. Page No.:662-664
2. O'tayev A. Talabalar siyosiy madaniyatini takomillashtirish omillari. "Мугаллим хем узликсиз билимлендириу" jurnali. №2/1. 2021.132-136 b.
3. Barakaevich, K. S. (2020). Improvement of Vocational Training of Pupils in Secondary Schools. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(1).
4. Qoraev, S. (2016). Specific features of interdisciplinary coherence and interoperability. "Education, Science and Innovation," 2 (2), 45-50.
5. Кораев, С. (2016). Фанлараро узвийлик ва узаро алокани таъминлашнинг узига хос хусусиятлари. "Таълим, фан ва ннновация", 2(2), 45- 50.
6. Elmurzaeva, N. K., & Qorayev, S. B. (2021). Pedagogical Requirements for the Organization of the Educational Process in Specialized State Educational Institutions. Psychology and Education Journal, 58(1), 1078-1084.
7. Кораев, с. Б. (2020). Профессионал таълимда укув амалиётларини ташкил этишнинг узига хос хусусиятлари. Academic Research in Educational Sciences, 1 (3), 1281-1286.
8. Barakayevich, Q. S., & Baxtiyorovna, A. S. (2021). Xalqaro dastur talabalari asosida innovatsion ta'lim muhitini yaratish. Integration of science, education and practice. scientific-methodical journal, 1(02), 132-137.
9. Adbujalilova, S. A., & Koraev, S. B. (2020). Талабалар илмий дунёкарашини шакллантиришда педагогик технологияларнинг урни. Academic research in educational sciences, (4).
10. Караев, С. Б. (2018). Современные пути совершенствования учебнопроизводственных комплексов, специализированных на профессиональной подготовке учащихся. In Психология и педагогика на современном этапе (pp. 30-36).
11. Кораев, С. Б., & Жолдасов, И. С. (2021). Касб-хунар мактаблари фаолиятини амалий машгулотлар самарадорлигини ошириш оркали такомиллаштириш масалалари. Academic research in educational sciences, 2(2).
12. Tilakova, M., & Qoraev, S. (2020). Recommendations for students 'creative ability development. Academic Research in Educational Sciences, 1 (4), 184-189.
13. Abdujalilova, S. A., & Qorayev, S. B. (2020). The Role Of Pedagogical Technologies In The Formation Of Students' Scientific Outlook. European Journal of Molecular & Clinical Medicine, 7(03), 2020.
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 3 | ISSUE 1 | 2022
ISSN: 2181-1385 Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-1187-1191
14. TunaKoBa, M., & KopaeB, C. (2020). YKyBHunap KpearaBnuK Ko6unHtfraapHHH puBo^naHTupum 6yHHHa TaBCuanap. Academic Research in Educational Sciences, 1 (4), 184-189.
15. KopaeB, C. E. (2016). OaHnapHu yKuramga TaSaKanamTupunraH TatnuM TexHonornacHHH ^opun этнm Macananapu. TatnuM TexHonoruanapH, 2, 45-50
16. Qorayev, S. B., & Janbayeva, M. S. (2021). Boshlang'ich sinf o'qish darslarida sinfdan tashqari ishlarni tashkil etish. academic research in educational sciences, 2(4), 149-153.
17. Qorayev, S. B., & Allayorova, S. B. (2021). Boshlang'ich sinf o'quvchilarini pirls xalqaro baholash dasturi tizimiga tayyorlash jarayonini takomillashtirish masalalari. Academic research in educational sciences, 2(2), 443-448.
18. KopaeB, C. E. (2018). YMyMHH ypTa TatnuM Myaccacanapuga yKyB-umna6 HHKapnm Ma^MyanapHHH Tammn этнmнннг gon3ap6nurH. TatnuM, $aH Ba нннoвaцнa , 4, 28-31.
19. MyxaMegoB, r. H., & KopaeB, C. E. (2019). YK;yB-Hmna6 HHK;apHm Ma^Mya MamrynoTnapHHH onu6 6opumga negaromyxaHgucnapHUHr Kac6un ^yH^uanapuHH omupum TaMOHHnnapn. MyrannHM x,sm y3-™kch3 6nnHMneHgHpHy, 2, 71-74.
20. KopaeB, C. E. (2020). npo^eccnoHan TatnuMga ysyBHunapHH Kac6-xyHapra Tanepnam ®:apaeHHHH TaKoMunnamTupum nynnapu. Y3nyKCH3 TatnuM, 1, 88-92.
21. KopaeB, C. E. (2021). npo^eccnoHan TatnuMga Kac6un aManun MamrynoTnap Ma3MyHH Ba yHH TaKoMunnamTupum nynnapu. Academic research in educational sciences, 2(4), 1573-1581.
22. Kyp^oHoBa, M., & KopaeB, C. (2020). EomnaHFun TatnuMga yKyBHHnapHHHr yKyB-6nnHm кoмпeтeнцнaпapннн maKmaHTHpum. Academic Research in Educational Sciences, 1(4), 795-801.
23. Qorayev, S. B., & Janbayeva, M. S. (2021). Boshlang'ich sinflarda sinfdan tashqari ishlarni tashkil etishning zamonaviy tamoyillarI. Academic research in educational sciences 2(CSPI conference 1), 1492-1496.
24. Janbayeva, M. S. & Qorayev, S. B. (2021). Modern principles of organization of extracurricular activities in primary schools. 3KoHoMHKa h coцнyм, 5-2, 837-843.
25. Ag6y«:anHnoBa, ffl. A. (2020). Tana6anap hhmhh gyHe^apamuHu maKmaHTupumga negaroruK TexHonoruanapHHHr ypHH. Academic Research in Educational Sciences, 1(4), 813-823.
26. Abdujalilova, S., Koraev, S. B. (2020). Tana6anap hhmhh gyHe^apamuHu maKnnaHTupumga negaroruK TexHonorHanapHHHr ypHH. Academic Research in Educational Sciences, 1(4), 813-823.
