CC BY
33
KiMYA PROBLEMLORi № 3 2016
271
UOT 678.762.2
YÜKSOK §AXOLi 1,4-SiS+1,2-POLiBUTADiENLORiN DURULA§DIRILMI§ MOHLULLARDA OSAS XASSOLORiNiN ÖYRONILMOSi
F.O.Nasirov, §.H.Oxyari, N.F.Canibayov, S.RRafiyeva, A.M.Aslanbayli, A.M.Tagiyeva
AMEA Y.Msmmsdsliyev adina Neft-Kimya Proseslsri institutu Az 1025 Baki, Xocali prospekti, 30; e-mail: anipcp@,dcacs. ab.az
Kobalt dialkilditiokarbamat+alkilalüminium seskvixlorid katalitik ditiosistemlsri i§tiraki ils optimal §sraitds sintez olunmu§ vs molekul kütls paylanmasi (MKP) 1.04-1.23, §axslsnms indeksi 0.35-0.42 olan yükssk §axsli 1,4-sis+1,2-polibutadienlsr statik vs dinamik i§iq paylanmasi vs
viskozimetriya üsullari ils tsikloheksanin (yax§i hslledici, 298K) vs dioksanin ( Q -hslledici, 298-323K) durula§dirilmi§ mshlullarinda xarakterizs edilmi§ vs onlarin orta gski molekül kütlssi (Mw), dönms radiusu (RG), diffuziya smsali (D0), diffuziya smsalinin qatiliqdan asililiq sabiti (KD), Haggins sabiti (KH), xarakteristik özlülük (ftfj), elscs ds nisbi (nn), xüsusi (nx) vs azaldilmi§ (nx/c) özlülüklsr kimi ssas parametrlsri tsyin olunmu§dur. Göstsrilmi§dir ki, eyni molekul kütlsli yükssk §axsli polibutadien nümunsisinin xarakteristik özlülüyü xstti polibutadiens nisbstsn daha a§agi olur.
Agar sözldr: polibutadienlsr, kobalt dialkilditiokarbamat, alkilalüminium seskvixlorid, tsikloheksan, dioksan, orta gski molekül kütlssi, diffuziya smsali, xarakteristik özlülük
1.GiRi§
Polimerlarin, xüsusila da polidienlarin (polibutadien, poliizopren va s.) stereomüntazamliyi, molekul kütlasi (MK) va molekul-kütla paylanmasi (MKP) kimi vacib xarakteristikalan ila yana§i istifada sahasindan asili olaraq onlarin molekullarinin §axalanma daracasida (§D) xüsusi ahamiyyata malikdir. Polidienlarin qurulu§unda §axalanmanin olmasi onlarin mahlullarinin özlülüyünün kaskin suratda a§agi dü§masina, emal proseslarinin yax§ila§masina, vulkanizatlarinin istismar xassalarinin yüksalmasina, elaca da onun güna§ i§igi va bioloji tasirlardan asanliqla par9alanmasina sabab olur ki, bu da istifada olunduqdan sonra polimer tullantilarinin aradan qaldirilmasi kimi ahamiyyatli ekoloji problemin hall edilmasina imkan yaradir [1, 2].
Neft-Kimya Proseslari institutunda i§lanib hazirlanmi§ bifunksional katalitik ditiosistemlar, xüsusilada kobaltditiokarbamat tarkibli katalitik sistemlar (dietilditiokarbamat kobalt+alkilalüminium monoxlorid),
butadienin polimerla§masi prosesinda ham yüksak aktivlik, ham da yüksak se?icilik nümayi§ etdirirlar va onlarin i§tiraki ila
tarkibinda 1,4-sis- va 1,2-manqalari olan xatti qurulu§a malik yüksak molekul kütlali polibutadienlar alinmasi mümkündür. Xatti qurulu§a, yüksak molekul kütlasina va mahlulu olduqca yüksak özlülüya malik olan 1,4-sis-polibutadienlarin ham emal proseslari 9atinla§ir, ham da bu polimerlarin zarbaya davamli polistirollar istehsalinda istifada olunma imkanlari mahdudla§ir. Eyni zamanda malum oldugu kimi yüksak
stereomüntazamliya malik 1,4-sis-polibutadienlar kristalla§ma temperaturunun yüksak olmasi sababindan sart iqlim §araitinda istismar olunan §in va rezin-texniki mamulatlar istehsalinda istifada oluna bilmirlar [3, 4]. Bu maqsad ü9ün yüksak §axaliya malik 1,4-sis+1,2-polibutadienlar daha alveri§li olduqlarindan onlarin alinmasi ü9ün tarafimizdan yeni katalitik ditiosistemlar i§lanib hazirlanmi§dir [5,6]. Bu maqalada kobalt dialkilditiokarbamat+alkilalüminium seskvixlorid katalitik ditiosistemlari i§tiraki ila optimal §araitda sintez olunmu§ yüksak §axali 1,4-sis+1,2-polibutadienlarin statik va dinamik i§iq paylanmasi va viskozimetriya üsullari ila tsikloheksanda (yax§i halledici, 298K) va
/-V СЛ
^ О
2 -^ fa
Ь ^ Ы
сл О
i *СЛ
fa
■ (L>
В
С: Xi
h-. as
<
ü щ %
X к 3 г
hj о:
^ П5
** «
о g в
к» к»
ч/з »
X <и
TI
>
ю
(К 3"
<и
K> - о чо 00 ОЧ LA -й- U1 к» - Tocriibolorin №-si
DEDTK-Co+DEAX DEDTK-Co+EASX Katalitik ditiosistem
о О О'ОТ (Л о '<Л о (Л О (Л о (Л О [Co]-104, mol/L
(л о О о о о о о о о о U1 о о LA О о о LA О о о Al:Co
к» ö U1 о о к» о к» о к» о к» о U1 о к> о о к» о к» о [M], mol/L
U1 (Л -й-tJi к» (Л U1 о к» (Л к» (Л к» (Л -liai к» LA к» LA U1 LA к» LA T, °C
к» о ЧО о ON О ОЧ о ОЧ о ОЧ о ОЧ о ОЧ о О U1 О ОЧ о ОЧ о Vaxt, doq
95.0 93.0 86.0 90.0 95.0 90.0 95.0 87.0 99.0 98.0 97.0 92.0 PBD çmmi, kütb, %
20.0 30.2 44.0 47.0 45.0 40.0 43.5 39.0 40.0 43.0 43.9 44.0 Kat.mohsuldarligi. kq PBD/q Co-s
íji к» о о ЧО к» о 00 1*) 00 U1 U1 о 00 к> к» о '<л M, dL/q
0.92 0.95 0.97 0.95 0.93 0.98 0.55 0.75 0.75 0.65 0.42 0.35 §ахэ1эшт1э indeksi (gM)
1.32 1.25 1.22 1.31 1.24 1.15 1.25 1.24 1.05 1.14 1.23 1.04 Mw/Mn
ON U) ON 00 ОЧ к» о ОЧ (Л к» к» (Л LA ОЧ LA ОЧ 00 ОЧ 00 1,4-sis Mikrostruktur, %
Ul U1 к» U1 LA U1 -й- LA LA к» 1,4-trans
к> (Л U1 (Л к» к» U1 О к» (Л -й- -й- О U1 О к» LA U1 о 1,2-
а. о
(Л 4)
+ а
to «
тз
о .
О
с о
Ol
1 ñ
В. 0
S" tí
a W
S +
и >
сr¡
S X 3
s.
fa
3
3
<L»
0) ^ 5Г a 13. s.;
i-H о SL и
a
о g a 3
I "S о §
с* £f о
5Г
^
a
сл (L>
ïv
"СЛ
fa X (L>
<
(L>
X (L>
^ 43
ïv
s p
sr* 3
^ 3
S 3
S * ~ <
(L>
. "СЛ
fa
■ X
H-5Г
3
3
<L>
сл +
К)
чз a
о ti-
a u
а* о
С <L>
r-t- с/3
fa ¡--
a 3
S' ü
=L 3
(L> fa
3 (V
3 3 a o
X —
o O n o
(V II
"" o
CL O
cd vr' сл
5'"
jD
H
3 Д
o K>
ñ £ ¡*f ^
a^
(L> w
"СЛ СЛ
(L> <T>
СЛ
s. ^
Й" ^
^ 5
0) >*<
a
cT
• a
O a o
ю
< ¡v 2 « S 2: + gL
З.ь a
3' g- a ^ a S- о
рэ й.
a и
i'l в*
3 »сл
з a
fa g ÉS (V 3 ^
3 a
(L>
a X
O (L>
2L a
(L>
¡3. ^ a
(L> i
*c/3
Q
_ cd fa 3
a
3 a 0)
О
43
fa
О О
à и ö H
■я
0
ïv
fa
3-
fa
3
в
+
01
в
£ в a е-
3 Ñ р
С i-I
3
и >
сл
<
о cd
ïv о а* fa
a С:
a з a
a ст*
о с
S ё.
!-! a CT* fa
fa
§ л
S- ^
+ 3. a
3 <L>
2. a o' u
S^
5Г о
3. С
« I
а) 3
a fa
< 2 H-
^ "O
(L> 3
CD hg
3 Э.
h-. ça
*сл a
a ^
fa
S ^
EL a a
(L>
I К
^ CD
5- a.
(L> 3
К»
к С:
«!
7T »
X —
и
и' +
h-
К»
■ô о
5-'
с
»
а
S*
аГ "t
л
N
К» >
Г
нн
Z
<fl Z
а? н
нн-
о а? г
а? »
<
а? о
Z
г
>
S
Z
s
С:
N
>
S. »
а?
a a
§ о'
2 ïv
сл
fa ça
"Сл 3
a g,
3 fa
q>
(L>
a
К 3*
a о
fa a
2 CD
3 a ^ o'
(L>
СЛ
fa
сл fo VO
X 00
fa I
сл OJ
O:
(L>
(L> a
3.
3* 43
M (L> O
СЛ
CT*
3 С
3" fa
3 a
(L> S"
o"
5Г 5Г
<
о 3
a 3* b-* С'-^
fa
-СЛ
a СЛ
¡-i"
-сл (L>
E a
(L>
YÜKS9K ÇAX9LÎ 1,4-SÍS+1,2-POLÍBUTADÍENLaRÍN
273
Sintez olunmuç yüksak §axali (§30, §60, §80 va §300) va xatti (X50, X100 va X300) 1,4-sis+1,2-polibutadien nümunalari statik va dinamik i§iq paylanmasi va viskozimetriya üsullari ila durula§dirilmi§ yaxçi (tsikloheksan)
va pis (-О halledici - dioksan) mahlullarinda xarakteriza edildilar. Tsikloheksan mahlullari 295K, dioksan mahlullari isa 298-323K temperatur arasinda öyranilmi§dir. Bu üsullarla polimerlarin orta çaki molekül kütlasi
(Mw), dönma radiusu (RG), diffuziya amsali (D0), ikinci virial amsal (A2), diffuziya amsalinin qatiliqdan asililiq sabiti (KD), xarakteristik özlülük ([n]) va Haggins sabiti (KH) kimi asas parametrlari tayin olunmuçdur (cadval 3). Tacrübalar zamani polimer mahlulunun qatiligindan asili olaraq nisbi (nn), xüsusi (nx) va azaldilmiç (Лх/c) özlülüklari tayin olunmuçdur.
Cadval 2. §axali va xatti polibutadienlarin asas xassalari
№ içarasi Mw'10-4 Mn'10-4 Mw/Mn f Mikrostruktur, %
1.4-sis 1.4-trans 1.2-
1 §30 2.бб 2.58 1.03 8 75 5 20
2 §60 б.01 5.84 1.03 б.б 73 4 23
3 §80 8.02 7.91 1.01 б.б б8 2 30
4 §300 32.7 31.1 1.05 б.З б2 1 37
5 X50 5.08 5.02 1.01 2 70 б 24
б X100 10.1 10.0 1.01 2 б5 5 30
7 X300 31.4 30.3 1.04 2 б0 2 38
Qeyd: Mw- orta çaki molekul kütlasi; Mn - orta adadi mole^ (MKP); f- funksionalliq.
ul kütlasi; D=Mw/Mn -polidisperslik
Xatti polibutadienlar X50, X100 va X300 ^ün 1,4-dioksanda içigin statik va dinamik paylanmasi tadqiqatlari naticasinda malum olmuçdur ki, Mw ö^manin temperatur intervalinda taxminan sabit qalsa da, tsikloheksanda va GKX vasitasila ö^ülanlarla müqayisada azalir.
§axali polimerlarda aqreqasiya prosesi sababindan temperaturun azalmasi ila Mw-nin
artimi mü§ahida edilir. Yüksak temperaturlarda çaxali polimer §30 daha çox aqreqasiyaya ugradigi ûçûn tsikloheksan va GKX-da müayyan edilanlardan daha böyük Mw -ya malik olur (cadval 4). Yüksak temperaturlarda çaxali polimerlar §60, §80 va S300 ^ün Mw tsikloheksan mahlulunda va GKX vasitasila alinanlarla oxçardir (cadval 4).
Cadval 3. Xatti va çaxali polibutadienlarin 295K-da tsikloheksanda statik va dinamik i§iq paylanmasi analizinin naticalari.
Nümuna .'VlO4 (g- mol-1) Rg (nm) A2/10-4 (mol-ml-g-2) Do/10-7 (cm2 s-1) ko (cm3 -g-1) (mhg'1) кн
X50 5.8±0.2 11.9±1.2 15.2±0.б 3.69±0.44 33.9±30.3 68.7±0.2 0.40±0.01
X100 11.8±0.2 17.1±0.5 12.5±0.4 2.72±0.35 23.0±20.5 113.4±0.3 0.41±0.01
X300 3б.9±0.3 32.5±0.5 10.5±0.1 1.27±0.08 124.4±26.5 245.5±0.3 0.41±0.01
§30 37.5±0.7 18.8±0.4 4.3±0.3 1.29±0.10 91.6±33.2 112.2±0.1 0.63±0.01
§60 23.9±0.3 1б.4±0.5 7.3±0.2 1.58±0.12 84.8±29.4 105.8±0.1 0.54±0.01
§80 35.8±0.4 24.4±0.7 б.8±0.1 1.27±0.05 10б.4±17.0 122.4±0.1 0.58±0.01
§300 58.1±0.1 43.7±0.5 7.б±0.3 - - 299.6±0.б 0.36±0.01
274
F.a.NaSÎROV va b.
Cadval 4. §axali polibutadienlar §30, §60, §80 va §300 ûçûn 298-323K temperaturda 1,4-dioksanda içigin paylanma tadqiqatlarinin naticalari.
Polimerlair Temperatur ::w/105 Rg A2/10-4 D0/10-7 kD
(K) (g-mol-1) (nm) (mol-ml-g-2) (cmV) (cm3-g-1)
308.0 5.79±0.08 23.0±0.8 0.09±0.18 1.52±0.14 -34.3±30.8
§30 313.0 5.35±0.05 22.6±1.0 0.22±0.09 1.41±0.07 -19.8±15.1
323.0 4.79±0.14 24.3±0.6 1.24±0.48 1.31±0.06 26.0±18.8
298.0 - - - 1.50±0.01 -32.7±1.5
299.5 3.26±0.11 12.5±1.1 -0.02±0.19 1.56±0.04 -34.5±7.2
303.0 2.99±0.07 13.1±1.0 0.33±0.14 1.64±0.03 -22.6±4.7
§60 308.0 2.76±0.10 14.3±0.8 0.92±0.22 1.80±0.06 -20.5±9.0
313.0 2.61±0.09 15.8±0.8 1.54±0.25 1.88±0.03 -3.7±3.2
323.0 2.25±0.08 16.2±1.2 2.70±0.30 2.24±0.14 -3.6±13.6
298.0 5.08±0.07 19.4±0.8 -0.02±0.18 - -
299.5 4.96±0.08 19.3±0.8 -0.08±0.21 1.78±0.43 -49.4±46.8
303.0 4.74±0.09 19.2±0.6 0.17±0.27 1.51±0.19 -15.9±27.9
§80 308.0 4.03±0.10 20.0±0.6 0.36±0.40 1.63±0.14 -19.7±16.5
313.0 3.70±0.12 20.2±0.8 0.52±0.58 1.50±0.07 5.3±9.6
323.0 - - - 1.69±0.01 14.2±0.6
298.0 7.87±0.20 29.1±1.0 0.34±0.21 0.84±0.05 -51.1±16.2
299.5 7.51±0.15 29.1±0.6 0.46±0.18 0.86±0.04 -45.2±15.2
§300 303.0 7.10±0.17 29.4±1.3 0.82±0.23 0.89±0.05 -26.9±7.5
308.0 6.52±0.12 31.7±0.7 1.44±0.19 0.99±0.02 -14.2±4.3
313.0 6.09±0.16 31.4±0.9 1.89±0.29 1.08±0.01 -3.7±1.9
323.0 5.59±0.05 34.7±0.6 2.79±0.11 1.33±0.01 5.2±0.8
9lda olunmuç naticalar adabiyyat materiallarinda tasvir olunan ulduz poliutadienlarin (poliizoprenlarin va polistirollarin) asas xarakteristikalari ila müqayisa edilmi§dir [7-9]. §axalanma indekslari g, h va g" dönma radiusunu (RG), hidrodinamik radiusu (RH) va xarakteristik
özlülüyü [n] xarakteriza edilmi§ va malum olmuçdur ki, §axalanma indekslari g, h va gy
ham yaxçi va ham da 6 -halledicida molekul kütlasinin artmasiyla bir qadar artir (müvafiq olaraq, 0.38-1.27, 0.93-1.0 va 0.44-0.867) va ulduz funksionalligi (f) artdiqca azalir.
N9Tica
Kobalt dialkilditiokarbamat va alkilalüminium seskvixloriddan istifada etmakla birmarhalali olaraq tarkibinda 2040% 1,2-manqalari olan yüksak çaxali quruluça malik 1,4-sis+1,2-polibutadienlar alinmiçdir. Optimal katalitik si stem kimi DEDTK-Co+EASX istifada etmakla toluol mahlulunda va optimal çaraitda ([Co]=(1.0-2.5>10-4 mol/L, [M]= 2.0 mol/L, Al:Co=100:1, T=298) 96-97% çiximla, 44.050.0 kq PBD/q Co*saat mahsuldarliqla, xarakteristik özlülüyü 1.5-2.0 dl/q, 1,4-sis manqalarinin miqdari 62-75%, 1,2-manqalarinin miqdari 21-35%, molekül kütla
paylanmasi 1.04-1.23 va çaxalanma indeksi 0.35-0.42 olan yüksak çaxali 1,4-sis+1,2-polibutadien nümunalari alda olunmuçdur. Sintez olunmuç yüksak çaxali (§30, §60, §80 va §300) va xatti (X50, X100 va X300) 1,4-sis+1,2-polibutadien nümunalari statik va dinamik i§iq paylanmasi va viskozimetriya texnikalari ila durula§dirilmi§ yaxçi
(tsikloheksan) va 6-halledici (dioksan) mahlullarinda xarakteriza edilmiç va polimerlarin orta çaki molekül kütlasi (Mw), dönma radiusu (RD), diffuziya amsali (D0), diffuziya amsalinin qatiliqdan asililiq sabiti (KD), xarakteristik özlülük ([n]) va Haggins
YÜKS9K §AX9Li 1,4-SiS+1,2-POLiBUTADiENL9RiN
275
sabiti (KH) kimi asas parametrlari tayin nümunaisinin xarakteristik özlülüyü xatti olunmu§dur. Göstarilmi§dir ki, eyni molekul polibutadiena nisbatan daha a§agi olur. kütlali yüksak §axali polibutadien
REFERENCES
1. Gauthier M. Arborescent Polymers and other Dendrigraft Polymers: A Journey into Structural Diversity. Polym.Sci.Part A:Polym.Chem., 2007, 45, p.3803.
2. Teertstra S.J., Gauthier M. Hyperbranched Polymers: from Synthesis to Applications. Prog.Polym.Sci., 2004, 29, p.277.
3. Nasirov F.A. Bifunctional Nickel- or Cobalt-Containing Catalyst-Stabilizers for Polybutadiene Production and Stabilization. (Part 1) Polymerization of Butadiene with Nickel-or Cobalt-Containing Catalytic Dithiosystems. Kinetic Study and Molecular Mass-Stereoregularity Correlation. Iranian Polymer Journal, 2003, 12 (3), p.217-235.
4. Gadzhiev R.K. Characteristics of butadiene polymerization in the presence of cobalt dithiocarbamate catalytic system. PhD thesis. Baku, Azerbaijan, 1991, 150 p.
5. Nasirov F.A, Novruzova F.M., Ahyari S.H., özizov A.H., Canibayov N.F. §axalanmi§ Patent of Azerbaijan Republik. No i 20110059, 28.06.2011 ( a priority 29.04.2009).
6. Akhyari Sh., Nasirov F.A., Erol Erbay, Janibayov N.F. Hyper Branched 1,4-cis+1,2-Polybutadiene Synthesis Using Novel Catalytic Dithiosystems. in book: Chemical and Structure Modification of Polymers. 2015, p.333-344 / Pyrzynski K., Nyesko C., Zaikov G.. Edts), Apple Academic Press., New Jersy, Waretawn, USA.
7. Martin J.E., Roovers J. The hard-sphere model for linear and regular star polybutadienes. J.Polym.Sci: Part B, 1989, 27, 2513.
8. Roovers J., Toporowski P.M., Martin J. Synthesis and characterization of multiarm star polybutadienes. Macromolecules, 1989, 22, 1897.
9. Zhou L.L., Hadji christidis N., Toporowski P. M., Roovers J. Synthesis and Properties of Regular Star Polybutadienes with 32 Arms. Rubber Chem. Technol., 1992, 65, 303.
RESEARCH INTO MAIN PROPERTIES OF HYPERBRANCHED 1,4-CIS+1,2-POLIBUTADIENES IN THE DILUTED SOLUTIONS
F.A.Nasirov, Sh.H.Akhyari, N.F.Janibayov, S.R.Rafiyeva, A.M.Aslanbeyli, A.M.Tagiyeva
Yu.Mamedaliyev Institute of Petrochemical Processes Khojali pr., 30, Baku AZ1025, Azerbaijani Republic; e-mail: anipcp@,dcacs.ab.az
Hyperbranched 1,4-cis+1,2-polybutadienes synthesized in the presence of catalytic dithiosystems cobalt dialkyldithiocarbamate+alkylaluminum sesquichloride with molecular-mass distribution (MMD) 1.04-1.23and branching index 0.35-0.42, have been characterized in diluted solutions in cyclohexane (good
solvent, 298K) and in dioxane (Q -solvent, 298-323K). Important parameters, including average number molecular weight (Mw), radius of gyration (Rg), diffusion coefficient (Do), a constant of dependence of coefficient of diffusion on concentration (KD), Haggins 's constant (KH), characteristic viscosity (fnJ), as well as values of relative (n„), special (nJ and reduced viscosity (nfc) have been determined. It found that values of characteristic viscosity of hyperbranched polibutadienes are lower as compared to linear viscosity at equal value of their molecular weight.
Keywords: characteristic viscosity, polybutadienes, dialkyldithiocarbamate of cobalt, alkylaluminum sesquichloride, dioxane, average number molecular weight, diffusion coefficient
276
F.a.NaSiROV va b.
ИССЛЕДОВАНИЕ ОСНОВНЫХ СВОЙСТВ ВЫСОКОРАЗВЕТВЛЕННЫХ 1,4-ЦИС+1,2-ПОЛИБУТАДИЕНОВ В РАЗБАВЛЕННЫХ РАСТВОРАХ
Ф.А.Насиров, Ш.Г.Ахъяри, Н.Ф.Джанибеков, С.Р.Рафиева, А.М.Асланбейли, А.М.Тагиева
Институт нефтехимических процессов им акад.Ю Мамедалиева Национальной АН Азербайджана AZ1025 Баку, пр.Ходжалы, 30; e-mail: anipcp@dcacs. ab.az
Высокоразветвленные 1,4-цис+1,2-полибутадиены, синтезированные в присутствии каталитических дитиосистем диалкилдитиокарбамат кобальта + алкилалюминий сесквихлорид и имеющие молекулярно-массовое распределение (ММР) 1.04-1.23, индекс разветвления 0.35-0.42, были характеризованы в разветвленных растворах в циклогексане (хороший растворитель, 298К)
и диоксане (О-растворитель, 298-323К) и определены такие важные параметры, как среднечисленная молекулярная масса (Mw), радиус вращения (RG), коэффициент диффузии (Do), константа зависимости коэффициента диффузии от концентрации (KD), константа Хаггинса (KH), характеристическая вязкость ([щ]), а также значения относительной (щ), специальной (цх) и сниженной (цх/с) вязкости. Показано, что значения характеристической вязкости высокоразветвленных полибутадиенов ниже, чем линейных при одинаковом значении их молекулярной массы.
Ключевые слова: полибутадиены, диалкилдитиокарбамат кобальта, алкилалюминий сесквихлорид, циклогексан, диоксан, среднечисленная молекулярная масса, коэффициент диффузии.
Redaksiyaya daxil olub 19.06.2016.
