CC BY
9RAK KASALLIGI VA UNI DAVOLASHDA YURTIMIZDA OLIB BORILAYOTGAN CHORA TADBIRLAR.
Kucharova I
Alfraganus universiteti
Annotatsiya:
Ushbu maqolada hozirda dunyoning istalgan mamlakatida keng miqiyosda tobora avj olib borayotgan Rak kassaligi haqida ma'lumotlar, uni davolash usullari, afzalliklari, organizmda bu usullar ta'sirida yuzaga kelayotgan o'zgarishlar hamda ushbu kasallikni oldini olish uchun mamlakatimiz olimlari tomonida olib borayotgan ilmiy- amaliy tadqiqotlar, seminar va ma'ruzalarni shakllantirish va rivojlantirishning ahamiyati haqida so'z yuritiladi. Kelajak avlodning va aholining sog'lom, barkamol rivojlanishi uchun sog'lom turmush tarzini shakillantirish borasida olib borilayotgan profilaktik tadbirlar tahlil qilindi. Shuningdek, maqolada mamlakatimizda rak kasalligining oldini olishda va bu kasallikga qarshi kurashishda ishlab chiqilayotgan chora - tadbirlar haqidagi ma'lumotlar berilgan.
Kalit so'zlar: rak, saraton, klinik, xirurgiya, kimiyo, radio, immune, targeted terapiya.
Kirish. Rak (Saraton) kasalligi - bu hujayralarning nazoratsiz o'sishi va tarqalishi bilan bog'liq bo'lgan murakkab kasallik. U jahon bo'ylab o'lim sabablaridan biri hisoblanadi va O'zbekistonda ham dolzarb muammo sifatida davom etmoqda. Ushbu maqolada rakni davolash usullari va yurtimizda amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar haqida batafsil ma'lumot berib o'tamiz. 2020 yilda, Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti (WHO) ma'lumotlariga ko'ra, dunyo bo'ylab taxminan 19.3 million odam saraton kasalligiga chalingan. Bu raqam har yili o'sib bormoqda, shuning uchun hozirgi statistikalar ham yuqori bo'lishi mumkin. Saratonning turli turlari va ta'sir ko'rsatishi, shuningdek, hududiy farqlarni hisobga olgan holda, kasallikning tarqalishi haqida aniq ma'lumotlar turlicha bo'lishi mumkin.
Tadqiqot metodlari va materiallari. Rak - oddiy hujayralar nazoratsiz o'sib, turli to'qimalar va organlarga tarqalishi bilan xarakterlanadi. Bu jarayon ko'pincha kasallikning kech bosqichlariga olib keladi. Saratonning ko'p turlari mavjud bo'lib, ular har xil belgilarga ega va turlicha davolash usullarini talab qiladi.
Davolash usullari:
1. Xirurgik aralashuv. Xirurgiya - rakni davolashda eng qadimgi va samarali usul. Tumorani olib tashlash, agar u dastlabki bosqichda aniqlansa, ko'plab bemorlar uchun umid beruvchi variantdir. Xirurgik aralashuv saratonning tarqalishini to'xtatishda asosiy rol o'ynaydi.
Xirurgik aralashuvlar ko 'plab turlarga bo 'linadi:
1. Dastlabki operatsiyalar: Tumorani erta bosqichda aniqlanganida olib tashlash. Bu usul kasallikni butunlay yo'q qilish imkonini beradi.
2. Rekonstruktiv jarrohlik: Tumorani olib tashlashdan so'ng organ yoki to'qimalarni tiklash. Bu usul, masalan, ko'krak saratoni davolanishidan keyin qo'llaniladi.
3. Palliativ operatsiyalar: Saratonning terminal bosqichida amalga oshiriladi, bemorning hayot sifatini yaxshilash va og'riqni kamaytirishga qaratilgan. Xirurgik aralashuv jarayoni odatda quyidagi bosqichlardan iborat:
1. Bemorni tayyorlash: Xirurgik aralashuvdan oldin bemor muhokama qilinadi, tahlillar o'tkaziladi va operatsiya haqida ma'lumot beriladi.
2. Anesteziya: Operatsiya jarayonida bemorni og'riqsizlantirish uchun umumiy yoki lokal anesteziya qo'llaniladi.
3. Operatsiya: Jarroh tumora joylashgan hududga kirib, tumorani olib tashlaydi. Olib tashlangan to'qimalar, ko'pincha, laboratoriyaga yuboriladi.
4. Reabilitatsiya: Operatsiyadan so'ng bemor kuzatiladi va kerakli tibbiy yordam ko'rsatiladi.
Xirurgik aralashuvning afzalliklari quyidagilardan iborat.
1. Rak bo'lgan organni olib tashlashning samaradorligi: Dastlabki bosqichlarda aniqlangan saratonni xirurgik yo'l bilan olib tashlash, ko'pincha, bemorlarni davolashda yuqori samaradorlikni ta'minlaydi.
2 . Hayot sifatini yaxshilash: Tumorani olib tashlash, bemorlarning og'riqlarini kamaytirish va hayot sifatini yaxshilashga yordam beradi.
3. Tahlil imkoniyati: Olib tashlangan to'qimalar laboratoriyada o'rganiladi, bu esa kasallikning keyingi bosqichlarini aniqlash imkonini beradi. 2. Kimyoterapiya. Kimyoterapiya - bu saraton hujayralarini o'ldirish yoki ularning o'sishini to'xtatish uchun kimyoviy dorilarni qo'llashdir. Bu usul ko'plab saraton turlarida, ayniqsa, metastatik shakllarida qo'llaniladi. Kimyoterapiya ko'pincha postoperativ davrda qo'llaniladi.
Ushbu maqolada kimyoterapiyaning turlari, jarayoni, afzalliklari va kamchiliklari borasida batafsil ma'lumotlar beramiz.
Kimyoterapiya bir necha turga bo 'linadi:
1. Kombinatsion kimyoterapiya: Turli kimyoviy dorilarni birgalikda qo'llash. Bu usul, saratonning turli xil hujayralarini zararlash imkonini beradi va samaradorlikni oshiradi.
2. Neoadjuvativ kimyoterapiya: Xirurgik aralashuvdan oldin qo'llaniladi, tumorani kichraytirish va operatsiyadan keyin davolashni osonlashtirish maqsadida.
3. Adjuvativ kimyoterapiya: Xirurgik aralashuvdan keyin qo'llaniladi. Bu saratonning qaytishini oldini olish uchun mo'ljallangan. Kimyoterapiyaning klinikjarayonlari quyidagi bosqichlardan iborat:
1. Bemorni tayyorlash: Bemorning umumiy holati baholanadi, kerakli tahlillar o'tkaziladi va davolash rejasi tuziladi.
2. Dori qo'llanilishi: Kimyoviy dori venaga in'ektsiya qilinishi yoki tabletkalar shaklida berilishi mumkin. Dori odatda bir necha sikl davomida qo'llaniladi.
3. Monitoring: Kimyoterapiya jarayonida bemor doimiy ravishda kuzatiladi. Nojo'ya ta'sirlar paydo bo'lsa, tibbiy yordam ko'rsatiladi.
Kimyoterapiyan ing afzalliklari.
1. Samaradorlik: Kimyoterapiya ko'plab saraton turlarini davolashda samarali bo'lishi mumkin, hatto metastatik holatlarda ham.
2. Tumora kichraytirish: Dori yordamida tumorani kichraytirish mumkin, bu esa operatsiyani osonlashtiradi.
3. Qaytish xavfini kamaytirish: Adjuvativ kimyoterapiya orqali saratonning qaytishini oldini olish imkoniyati oshadi.
Kimyoterapiyan ing kamch iliklari.
1. Nojo'ya ta'sirlar: Kimyoterapiya jarayonida bemorlarda qusish, charchoq, soch to'kilishi va immunitetning pasayishi kabi nojo'ya ta'sirlar yuzaga kelishi mumkin.
2. Davolash davomiyligi: Kimyoterapiya jarayoni ko'pincha bir necha oy davom etishi mumkin, bu esa bemor uchun qiyinchilik tug'diradi.
3. Individual reaktsiyalar: Har bir bemor kimyoterapiyaga turlicha reaktsiya qilishi mumkin, shuning uchun individual yondashuv zarur.
3. Radioterapiya. Radioterapiya - yuqori energiyali nurlar yordamida saraton hujayralarini zararlashga asoslangan davolash usuli. Bu nurlar hujayra DNK'sini zararlab, ularning o'sishini to'xtatadi. Radioterapiya ko'plab saraton turlarida, shu jumladan ko'krak, o'pka va prostata saratonida qo'llaniladi. Odatda bu usul,
tumorani kichraytirish yoki o'ldirish uchun ishlatiladi. Radioterapiya ko'pincha kimyotera piya bilan birga qo'llaniladi.
Radioterapiya t urlariga quyidagilari mavjud:
1. Tashqi radioterapiya: Ushbu usulda nurlar tashqi manba (radiatsiya apparati) orqali bemorga yuboriladi. Tumora aniq joylashgan joyga yo'naltiriladi va hujayralarni zararlaydi.
2. Ichki radioterapiya (brachiterapiya): Bu usulda radiatsiya manbai to'g'ridan-to'g'ri tumoraga joylashtiriladi. Bunday yondashuv nurlarni aniqroq va kuchliroq etkazishga imkon beradi.
3. Sistemik radioterapiya: Bu usulda radiatsiya manbai organizmga tomir orqali yuboriladi. Buning natijasida saraton hujayralarini zararlash maqsad qilingan bo'ladi.
Radioterapiya usulida davolashning klinikjarayonlari:
1. Tayyorlash: Bemorni tayyorlash jarayonida tahlillar o'tkaziladi va radioterapiya rejalashtiriladi. Tumoraning joylashuvi va turini aniqlash uchun kompyuter tomografiyasi yoki MRI foydalaniladi.
2. Markazlashtirish: Tashqi radioterapiya uchun bemor muayyan pozitsiyada o'rnatiladi va nurlarning aniq yo'nalishini belgilash uchun belgilar qo'yiladi.
3. Davolash seanslari: Radioterapiya odatda bir necha seansda amalga oshiriladi. Har bir seans bir necha daqiqa davom etadi, bemor esa jarayon davomida harakat qilmasligi kerak.
4. Monitoring: Davolash davomida bemorning holati kuzatiladi va zarur hollarda jarayon o'zgartiriladi.
Radioterapiyaning bemor uchun afzalliklari nimalardan iborat:
1. Kuchli ta'sir: Radioterapiya saraton hujayralariga kuchli ta'sir ko'rsatadi va ularni zararlaydi, bu esa davolash natijalarini yaxshilaydi.
2. Mahalliy davolash: Tumoraning aniq joylashgan hududiga nurlar yo'naltirilishi mumkin, bu esa sog'lom to'qimalarga zarar yetkazish xavfini kamaytiradi.
3. Qaytishni oldini olish: Radioterapiya, ayniqsa, operatsiyadan so'ng saratonning qaytishini oldini olishda samarali hisoblanadi.
Radioterapiyaning kamchiliklari nimalardan iborat ?
1. Nojo'ya ta'sirlar: Radioterapiya jarayonida bemorlarda teri reaktsiyalari, charchoq, va og'riq kabi nojo'ya ta'sirlar paydo bo'lishi mumkin.
2. Sog'lom to'qimalarga zarar: Radioterapiya sog'lom to'qimalarga ham zarar yetkazishi mumkin, bu esa bemorning tiklanish jarayonini uzaytirishi mumkin.
3. Davolash davomiyligi: Radioterapiya kursi odatda bir necha haftani oladi, bu bemorlar uchun mashaqqatli bo'lishi mumkin.
4. Immunoterapiya usuli. Immunoterapiya - bu usul organizmning immun tizimini kuchaytirish orqali saratonni davolashga asoslangan bo'lib, bu yondashuv yangi texnologiyalardan foydalangan holda saratonni samarali ravishda davolash imkonini beradi. Bu usul orqali saraton hujayralarini aniqlash va yo'q qilishda immun tizimining roli oshiriladi. Saraton hujayralari immun tizimidan qochish qobiliyatiga ega bo'lganligi sababli, immunoterapiya usuli ularni aniqlash va yo'q qilishda yordam beradi. Ushbu usul yordamida saraton hujayralariga qarshi immun javobini kuchaytirish mumkin.Quyida immunoterapiyaning asosiy turlari, jarayonning kechishi, afzalliklari va kamchiliklari haqida batafsil ma'lumotlar berib o'tamiz.
Immunoterapiyaning turlari haqida hozirda quyidagi ma'lumotlarga egamiz.
1. Monoklonal antik orlar: Bu dorilar saraton hujayralariga maqsad qilib olinadi va ularning o'sishini to'xtatish yoki yo'q qilish uchun immun tizimini faollashtiradi. Monoklonal antikorlar saratonning turli turlarida qo'llaniladi.
2. Immunomodulyatorlar: Ushbu dorilar immun tizimini kuchaytirishga yordam beradi. Ular immun tizimining hujayralarini faol holatga keltirib, saraton hujayralariga qarshi kurashni kuchaytiradi.
3. Checkpoint inhibitori: Bu dorilar immun tizimining "tizimlarni to'xtatuvchi" nuqtalarini blokirovka qiladi, bu esa immun hujayralarining saraton hujayralariga hujum qilishiga imkon beradi. Bu usul, ko'pincha, metastatik saratonlarda qo'llaniladi.
4. Vaksinalar: Saratonning ba'zi turlari uchun vaktsinalar ishlab chiqilgan. Ushbu vaktsinalar immun tizimining saraton hujayralariga qarshi kurashishini kuchaytiradi.
5. Genetika asosidagi terapiya: Genetik modifikatsiya yordamida saraton hujayralarini aniqlash va yo'q qilish uchun immun hujayralarini tayyorlash. Bu usul hali eksperimental holatda bo'lib dunyo olimlari tomonidan o'rganilmoqda. Immunoterapiyada klinik jarayonining borishi.
1. Bemorni tayyorlash: Immunoterapiya oldidan bemorning umumiy holati baholanadi, tahlillar o'tkaziladi va davolash rejasi ishlab chiqiladi.
2. Dori qo'llanilishi: Immunoterapiya dorilari odatda venaga in'ektsiya qilish yoki tabletkalar shaklida berilishi mumkin. Dori odatda bir necha sikl davomida qo'llaniladi.
3. Monitoring: Davolash davomida bemorning holati kuzatiladi. Nojo'ya ta'sirlar paydo bo'lsa, tibbiy yordam ko'rsatiladi va zarur bo'lsa, davolash rejasi o'zgartiriladi.
Immunoterapiyaning afzalliklari nimalardan iborat ?
1. Maqsadga yo'naltirilgan ta'sir: Immunoterapiya saraton hujayralarini aniq maqsad qilib olish imkonini beradi, bu esa sog'lom to'qimalarga zarar yetkazish xavfini kamaytiradi.
2. Uzoq muddatli samaradorlik: Ba'zi bemorlarda immunoterapiya uzoq muddatli remissiyaga olib kelishi mumkin, bu esa saratonning qaytishini oldini olishda yordam beradi.
3. Tibbiy etarlicha javob: Immunoterapiya ko'plab bemorlar uchun samarali natijalar berishi mumkin, ayniqsa, saratonning metastatik shakllarida.
Immunoterapiyaning organizmga keltirib chiqaradigan kamchiliklari nimalardan iborat ?
1. Nojo'ya ta'sirlar: Immunoterapiya jarayonida bemorlarda immunitetning kuchayishi tufayli turli nojo'ya ta'sirlar paydo bo'lishi mumkin, masalan, teri reaktsiyalari, charchoq va og'riq.
2. Barcha bemorlar uchun samarador emas: Immunoterapiya har bir bemorda bir xil natija bermaydi. Ba'zi bemorlar bu usuldan foyda ko'rmasligi mumkin.
3. Davolash davomiyligi: Immunoterapiya jarayoni ko'pincha bir necha oy davom etadi, bu esa bemorlar uchun mashaqqatli bo'lishi mumkin.
5. Targeted terapiya. Targeted terapiya - bu saraton hujayralarining o'sishiga ta'sir etuvchi maxsus dorilar yordamida amalga oshiriladi. Bunda dorilar yoki boshqa molekulalar saraton hujayralarining o'sish mexanizmlarini maqsad qilib oladi, bu esa sog' lom to'qimalarga minimal zarar yetkazish imkonini beradi. Shuningdek, bu usul saratonni davolashda yangi innovatsion yondashuvlardan bin bo'lib, u saraton hujayralarining o'sishiga yoki tarqalishiga ta'sir etuvchi maxsus molekulalardan foydalanadi. Yuqorida qayd etib o'tganimdek, ushbu maqolada targeted terapiyaning asosiy tushunchalari, turlari, jarayoni, afzalliklari va kamchiliklari haqida ham so'z yuritamiz.
Targeted terapiyaning turlari haqida quyida batafsil ma'lumotlar bilan tanishamiz.
1. Monoklonal antikorlar: Bu dorilar saraton hujayralarining yuzasida joylashgan ma'lum belgilarga qarshi yo'naltirilgan. Ular saraton hujayralarini aniqlash va yo'q qilishda yordam beradi.
2. Molekulyar inhibitori: Bu dorilar saraton hujayralarining o'sishini qo'llab-quvvatlaydigan signalizatsiya yo'llarini blokirovka qiladi. Masalan, EGFR inhibitori ko'pchilik o'pka saratoni bemorlarida qo'llaniladi.
3. Vaksinalar: Targeted terapiya doirasida saraton hujayralariga qarshi immun javobni kuchaytirish uchun maxsus ishlab chiqilgan vaksinalar mavjud.
4. Genetika asosidagi terapiya: Bunda bemorning o'z genetik materialidan foydalaniladi, masalan, CAR-T hujayra terapiyasida, bu esa immun hujayralarini modifikatsiyalash orqali saratonni yo'q qilishga qaratilgan.
5. Kombinatsion terapiya: Targeted terapiya boshqa davolash usullari, masalan, kimyoterapiya yoki radioterapiya bilan birgalikda qo'llanilishi mumkin.
Targeted terapiya jarayonining kechishi.
1. Tahlil va diagnostika: Bemorning saraton turi va genetik xususiyatlari aniqlanadi. Bu jarayonda genetik testlar o'tkaziladi.
2. Dori tayinlash: Targeted terapiya uchun eng mos dori tanlanadi, bu esa bemorning holatiga va saratonning xususiyatlariga bog'liq.
3. Dori qo'llanilishi: Targeted terapiya dorilari ko'pincha tabletkalar yoki in'ektsiya shaklida beriladi. Dori rejasi shifokor tomonidan ishlab chiqiladi.
4. Monitoring va baholash: Davolash jarayonida bemorning holati va dori samaradorligi doimiy ravishda kuzatiladi.
Targeted terapiyaning afzalliklari nimalardan iborat ?
1. Maqsadga yo'naltirilgan ta'sir: Targeted terapiya saraton hujayralarini aniq maqsad qilib olish imkonini beradi, bu esa sog'lom to'qimalarga zarar yetkazish xavfini kamaytiradi.
2. Nojo'ya ta'sirlarni kamaytirish: Targeted terapiya odatda kimyoterapiyaga nisbatan kamroq nojo'ya ta'sirlarga ega, bu esa bemorlar uchun hayot sifatini yaxshilaydi.
3. Uzoq muddatli natijalar: Ba'zi bemorlarda targeted terapiya uzoq muddatli remissiyaga olib kelishi mumkin.
Targeted terapiyaning organismlar uchun kamchiliklari:
1. Barcha bemorlar uchun samarador emas: Targeted terapiya har bir bemorda bir xil natija bermaydi, ba'zi bemorlar bu usuldan foyda ko'rmasligi mumkin.
2. Genetik muammolar: Saraton hujayralaridagi genetik o'zgarishlar davolash samaradorligin i pasaytirishi mumkin.
3. Yuqori narxlar: T argeted terapiya dorilari ko'pincha qimmat bo'lishi mumkin, bu esa bemorlarning moliyaviy yukini oshiradi.
Olingan natijalar va ularning tahlili. Yuqorida keltirilgan natijalar asosida O'zbekistonda saraton kasalligini davolash va oldini olishda amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar doirasida quyidagicha tahliliylarni ta'kidlash joizdir.
1. Ommaviy profilaktika tadbirlari. O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash vazirligi tomonidan olib borilayotgan ommaviy profilaktika tadbirlari orqali aholining xabardorligini oshirish maqsad qilingan. Bunga saratonni erta aniqlash uchun profilaktik tekshiruvlar, seminarlar, ma'ruzalar olib borilmoqda va maqolalar chop etilib keng ommaga taqdim qilinmoqda.
2. Yangi onkologiya markazlarining tashkil etilishi. Yurtimizda yangi onkologiya markazlari ochilmoqda, bu esa bemorlarga zamonaviy tibbiy xizmat ko'rsatish imkonini beradi. Ushbu markazlar so'nggi texnologiyalar bilan jihozlangan va malakali mutaxassislar bilan ta'minlangan.
3. Aholiga ma 'lumot berish va xabardorlik. Ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy tarmoqlar orqali saraton kasalligi haqida ma'lumotlar tarqatilmoqda. Bu orqali aholi orasida saratonni erta aniqlash va profilaktikaga oid xabardorlikni oshirishga intilmoqda.
4. Tibbiy tadqiqotlar olib boorish. O'zbekiston ilmiy va tibbiy tadqiqotlarni amalga oshirishga e'tibor qaratmoqda. Xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikda ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda, bu esa saraton kasalligiga qarshi kurashda yangi yondashuvlarni ishlab chiqishga yordam bermoqda.
5. Malaka oshirish dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish. Tibbiyot xodimlarining malakasini oshirish uchun turli dasturlar va seminarlar o'tkazilmoqda. Bu esa ularning kasbiy bilimlarini yanada kengaytirishga va eng yangi davolash usullarini o'zlashtirishga yordam beradi.
Xulosa. Saraton kasalligini davolash uchun olib borilayotgan barcha usullar va ularning samaradorligi, klinikasi, afzalliklari hamda kamchiliklari borasida xulosa qiladigan bo'lsak, ularni har biriga izoh berib o'tishni joiz deb topdik. Ma'lumki, xirurgik aralashuv rak kasalligini davolashda muhim usul hisoblanib, tumorani olib tashlash orqali saratonning tarqalishini to'xtatish va bemorlarning hayot sifatini yaxshilash mumkin. Biroq, har bir bemor uchun ushbu usulning qo'llanilishi individual ravishda baholanishi kerak. Uzoq muddatli natijalarni olish uchun, xavfsiz va malakali jarrohlar tomonidan bajarilishi muhimdir. Kimyoterapiya rak kasalligini davolashda muhim va samarali usul hisoblanishi va ko'plab afzalliklari bo'lsa-da, nojo'ya ta'sirlari ham mavjuddir. Bemorlarning umumiy holatini yaxshilash va saratonning qaytishini oldini olish uchun kimyoterapiya rejalashtirilishi va malakali mutaxassislar tomonidan olib borilishi zarur. Har bir bemor uchun kimyoterapiya yondashuvi individual ravishda ishlab chiqilishi kerak.
Radioterapiya usuli orqali saraton kasalligini davolashda, tashqi, ichki va sistemik radioterapiya turlari orqali tumorani aniq va samarali davolash imkoniyatini beradi. Biroq, bu usulning nojo'ya ta'sirlari va sog'lom to'qimalarga zarar yetkazish xavfi ham mavjud. Shuning uchun radioterapiya har bir bemor uchun individual ravishda baholanishi va m alakali mutaxassislar tomonidan olib borilishi kerak. Yana bir muhim jihati shundaki, radioterapiya ko'plab bemorlar uchun hayot sifatini yaxshilash va saraton kasalligini nazorat qilishda muhim rol o'ynaydi. Immunoterapiyaning boshqa davolash usullari bilan birga olib borilishi keng qo'llaniladigan usullardan biri bo'lib, masalan, kimyoterapiya yoki radioterapiyani aytishimiz mumkin. Bu usullarning kombinatsiyasi ko'proq samaradorlikni ta'minlash imkonini beradi.
Targeted terapiya va uning boshqa davolash usullari bilan bog'liqligi misolida ko'radigan bo'lsak, kimyoterapiya va targeted terapiya birgalikda qo'llanilishini ta'kidlash joizdir. Bunda saraton hujayralarining o'sishini to'xtatish uchun ko'proq imkoniyatlar yaratiladi. Bu usullar bir-birini to'ldirib, samaradorlikni oshirishi mumkin. Bu usulning kelajakdagi istiqbollari sifatida shuni ta'kidlash lozimki, targeted terapiya sohasidagi tadqiqotlar hozirgi kunda olimlar tomonidan davom etirilmoqda. Yangi dorilar va yondashuvlar ishlab chiqilmoqda, bu esa saraton kasalligini davolashda yanada samarali imkoniyatlarni yaratadi. Genetika va biologiya sohasidagi yangiliklar, shuningdek, bemorlarning individual xususiyatlarini hisobga olish immunoterapiya va targeted terapiyani rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi.
Rak kasalligi jiddiy muammo bo'lib, uning oldini olish va davolashda keng ko'lamli chora-tadbirlar muhimdir. O'zbekistonda olib borilayotgan profilaktika va davolash chora-tadbirlari aholi salomatligini yaxshilashda katta ahamiyatga ega. Har bir shaxs o'z salomatligiga e'tibor berishi, erta aniqlangan rak kasalligi esa davolashda eng yaxshi natijalarni berishi mumkinligini unutmaslik lozim. Saratonni erta aniqlash va davolashda amalga oshirilayotgan chora-tadbirlarga qo'shilish, bemorlar va ularning yaqinlari uchun hayotiy ahamiyatga ega.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Болотина Л.В. Таргетная терапия распространенных форм меланомы кожи (обзор литературы). РМЖ. Медицинское обозрение. 2024;8(6):343 -349. DOI: 10.32364/2587-6821-2024-8-6-5.
2. Беляева Е.С., Сусулева Н.А., Валиев Т.Т. Значение интенсивной химиотерапии для лечения детей с распространенными стадиями лимфомы
Ходжкина. РМЖ. Мать и дитя. 2020;3(2):149-154. DOI: 10.32364/2618-84302020-3-2-149-154.
3. Бахмутский Н.Г., Порханов В.А., Василенко И.Н., Бодня В.Н., Ширяев Р.П. Роль лучевой терапии в лечении болезненных костных метастазов рака молочной железы. РМЖ. 2017;16:1207.
4. Burstein J. Preoperative therapy with trastuzumab and paclitaxel followed by sequential adjuvant doxorubicin /cyclophosphamide for HER2- overexpressing stage II or III breast cancer:a pilot study.J Clin Oncol 2003.-vol.21.-p.46-53.
5. Buzdar A.U., Ibrahim N.K., Francis D., Booser D.J., Thomas E.S., Theriault R.L., et al. Significantly higher pathological complete remission(PCR) rate after neoadjuvant therapy with trastuzumab,paclitaxel and epirubicin chemotherapy:Results of a randomized trial in human epidermal growth factor receptor 2-positive operable breast cancer.J.Clin 0ncol.2005.-vol.23.-p.3676-85.
6. Dejonge et al. J Clin Oncol ASCO Annual Meeting Proceedings 2006;24(18S): abstract 3088Geyer С., Forster J., Lindquist D., Chan S., Romieu C., Pienkowski T., Jagiello-7.Gruszfeld A., Crown J., Chan A., Kaufman B., Skarlos D., Campone M., Davidson N., Berger M., Oliva C., Rubin S., Stein S., Cameron D.Lapatinib plus Capecitabine for HER2-Positive Advanced Breast Cancer. N.Eng.J.Med.2006.-vol.355.-p.2733-2743
7. Konecny G.E, Pegram M.D., Venkatesan N., et al. Activity of the dual kinase inhibitor lapatinib (GW572016)against HER2-overexpressing and trastuzumab-treated breast cancer cells.Cancer Res 2006.-vol.66.-p.1630-9
8. Бесова Н.С., Горбунова В.А., Салтанов А.И. Результаты клинического испытания препарата Дюрогезик при лечении болевого синдрома опухолевого происхождения у пациентов, получавших ранее сильные опиоиды. - Новые лекарственные средства,2000, №2, с.3-11
9. Брюзгин В.В., Новые технологии в лечении хронической боли. -Материалы IV съезда онкологов и радиологов, Баку, 2006.
10. Практическое применение трансдермальной терпевтической системы фентанила для лечения хронической боли у онкологических больных. Учебное пособие. Москва, 2002.
11. Petzke F, Radbruch L, Sabatowski R, Karthaus M, Mertens A. Slow-release tramadol for treatment of chronic malignant pain-an open multicenter trial. Support Care Cancer 2001;9(1):48-54
